Anne veya babamız bunama dönemine girerse
Bir gün o [Netinah'nın oğlu Dama] Roma'nın önde gelenleri arasında ipek ve altın giysileriyle otururken, annesi yanına geldi ve bu giysiyi üstünden yırtarak aldıktan sonra, ona bir tokat attı ve yüzüne tükürdü. Ancak [Dama] annesini utandırmadı.
- Talmud Bavli, Kidduşin 31a
Kendisi Yahudi olmayan Dama hakkında Talmud'da çeşitli öykülere rastlanır. Rav'lar Dama'yı anne ve babaya saygı gösterme ile ilgili emrin örnek bir uygulayıcısı olarak görürlerdi. Yukarıdaki öyküden bir çocuğun, rahatsız olsalar ve çok kötü davransalar dahi, anne veya babasını toplum önünde küçük düşürmemesi gerektiğini öğreniyoruz.
Tam aksine Yahudi yasaları, anne veya babaları çok yaşlı ve bunamış olsalar dahi çocukların mümkün olduğu kadar uzun bir süre onlara bakmaları gerektiğini emreder. Onlara bakmak artık mümkün olmadığında ise, başkalarından yardım istemelerini önerir:
Eğer bir kişinin anne veya babası akli dengesini yitirirse çocuğu, hastanın kaprislerine mümkün olduğu kadar, Tanrı ona merhamet gösterip hayatını sona erdirene kadar, hoşgörü ile karşılamalıdır. Sadece anne veya babanın deliliği yüzünden çocuğu artık dayanamayacağını hissettiğinde, onları terkedip gidebilir ve hastaya bakması için bir başkasını tayin edebilir.
- Moses Maimonides, Mişne Tora, "İsyankârlarla ilgili yasalar," 6:10
Yukarıdaki kuralları çağda? yaşama uyarladığımızda çocukların en başta kendilerinin (belki de biraz yardımla) anne veya babaya bakmaya çalışmaları gerektiğini, bu artık mümkün olmadığında ise (örneğin Alzheimer hastalığına yakalanmış bir ebeveyn durumunda) başkalarını bakıcı olarak tutabilecekleri sonucuna varırız. Anne veya babayı bir yaşlılar yurduna göndermek ise, hiçbir zaman ilk değil, en son çare olmalıdır.
Annemiz ve babamız küçükken ve çok büyük ihtiyaçlarımızın olduğu günlerde bize baktılar, bizleri korudular. Yahudi yasaları bizim de onlara mümkün olduğu kadar aynı şekilde davranmamız gerektiğini buyurur. On yedinci yüzyıl Tora yorumcusu Gur Arieh ha-Levi, "Annene babana saygı göstereceksin" buyruğunun özellikle anne babaların en zor olan son yaşlılık yıllarını hedeflediğine inanır: "Yaşlıların artık eskisi gibi görev yapamadıklarında ve bir köşede işsiz güçsüz ve faydasız durduklarında toplum tarafından hor görülmeleri doğaldır. 'Annene babana saygı göstereceksin' buyruğu özellikle bu zamanlar için geçerlidir."
***