Erdemi Aramak

Hayat hakkında öğrenecek çok şey var. Bunların hepsini kendi başınıza öğrenmeye çalışmanız mümkün, fakat bu çok saçma ve aynı zamanda büyük bir zaman kaybı olur.

Dünyamız erdemli, bilge insanlarla doludur. Erdemi onlardan öğrenin.

Yanlış insanlardan rehberlik almak felaketlere yol açabilir. Paranızı başkalarına teslim ederken nasıl dikkat ettiğinizi düşündüğünüzde, hayatınızı yaşama konusunda tavsiye alırken de daha dikkatli davranmamamız olası bile değildir.

Erdemi rasgele kovalayamazsınız, aktif olarak onun peşine düşmeniz gerekir. Erdeminiz ne kadar çoksa, hayatınız daha fazla zevk ve anlam kazanır. Sahip olacağınız en yüce değerdir. Kral Şlomo'nun da dediği gibi "Eğer erdemi de para veya gizli hazineler gibi arzularsanız, o zaman ona sahip olursunuz."

 

ERDEM HEMEN ORADA

Bazı insanlar üniversite dışında öğrenilebilecek hiçbir şey olmadığını sanırlar. "Sokaktaki vasat biri ne bilir?" diye düşünürüz. Bu yaklaşım yıkıcıdır, çünkü bizi öğrenilebilmesi mümkün olan erdem parçacıklarından uzaklaştırır. Birinin günden güne ayakta kalabilmesi ve hayatın zorluklarıyla savaşması aslında o kişinin hayatın değerini kavramış olduğunu gösterir.

Hayatın her şeyine ulaşmayı istiyorsanız, erdemin mümkün olduğuna inanmanız gerekir. Kiminle konuştuğu önemli olmasa da, başka birinin söylediği her şeye büyülenen birisini hiç tanıdınız mı? Bu zengin bir hayattır. Bilge kişi kimdir? Bütün insanlardan bir şeyler öğrenen.

 

HERHANGİ BİR ERDEM PARÇASINI İYİCE DÜŞÜNÜN

Erdemi ciddiye almak, her damlasının hayatınızı nasıl yücelttiğinin kıymetini bilmektir. İnsanlar çoğu zaman bazı değişikliklerin farkına varmak için hayatlarında sarsıcı olayların olmasını beklerler.

Fakat inanılmaz bir erdem parçacığının hayatınızı tümüyle değiştirmesini bekleyemezsiniz. Küçücük, önemsiz gibi görünen bu parçacıklar önemli bir etki bırakabilir.

Minicik bir bilgelik parçasının kıymetini bilin. Onun hakkında düşünün, özünü anlayın ve güzelliğine şükran duyun.

Özellikle, önemsiz olduğunu düşündüğünüz bir şeyi hemen bir tarafa atmayın. Belki de içinde algılayamadığınız daha derin bir mesajı barındırıyordur. Tabii ki herşeyi körü körüne kabul etmeyin, ama ona saygı duyun ve erdemin kaynağını aklınızın bir köşesinde tutun. Eğer hayat tecrübeleri varsa muhtemelen söyledikleri de doğrudur.

Aynı şekilde aklınıza yatan bir erdem duyduğunuzda da sadece onunla yetinmeyin, daha fazlası için çabalayın.

DOĞRULUĞUN ÇEŞMESİNİ BULUN

Yapmanız gereken ilk şey yaşamdan istediğinizin doğruluk olduğunu ve bundan daha azyıla yetinmeyeceğinizi kafanıza sokun. Bu ise iyi erdem kaynakları bulmanızla gerçekleşebilir.

Erdemi aramaya şimdi başlamalısınız ve bir zorlukla karşı karşıya kalana kadar onu beklememelisiniz. Küçük bir araştırmayla başlayın: Kendinize sorun. Eğer bilge birisini bulsam ondan ne öğrenmek isterdim? Hayatın anlamıyla ve de tavsiye almak istediğiniz kişisel sorunlarınızla ilgili sorular hazırlayın. Ve şimdi de bunların cevaplarını verebilecek insanları aramaya başlayın.

Tıp dünyasında nasıl uzmanlar varsa, erdem dünyasında da uzmanlar mevcut. Soru onların kim olduğu. Onları nerede bulabilirsiniz? Bilgili insanlar sayı olarak daha fazla görünse de, erdemli insanların oranı daha azdır.

Erdemli kişiler filozof değillerdir, onlar gerçek olandır. Hayatın amacı ve insanoğlunun büyüklüğü için ne yapabilecekleriyle ilgilenirler. Sürekli olarak erdemle ilgilenirler ve bu öğretilerin gerçeklikleriyle yaşarlar.

 

BİLGİLİ BİR TÜKETİCİ OLUN

Erdemi başkalarından öğrenmek ne kadar önemliyse, kendinizi sakınmayı öğrenmek de erdemli olmaktır.

Yabancı bir ülkede, hiçbir arkadaşınızın veya tanıdığınızın olmadığı bir yerde olduğunuzu düşünün ve hastalandınız. Tabii ki gerekli işlemleri yapacak ve iyi bir doktor bulmaya çalışacaksınız. Sağlığınız tehlikede! Zihinsel ve ruh sağlığımızı kime emanet ettiğimizden eşit olarak emin olmalıyız.

Etrafımızda birçok fikir ve her bireyin olaylara farklı bir bakış açısı vardır. Herşeyden öte, her inanç, her toplum ve her din kendi doğrulukları olduğunu düşünür- komünistler, cumhuriyetçiler, demokratlar, Yahudiler, Katolikler, Protestanlar ya da Müslümanlar. Bu ideolojilerle büyüyen insanlar genellikle öğretildikleri şeylere inanırlar. O halde kim doğrudur? Doğrunun nerede olduğunu nasıl buluruz?

Çabucak karar vermek her zaman kolay değildir, bu yüzden okuduğunuz veya duyduğunuz bir şeyi değerlendirmeniz gerekir. Bu değerlendirmeyi yapmanın yolu bunu yapanların daha iyi bir toplum yaratıp yaratmadıklarına bakmaktır. Eğer yaratmamışlarsa, büyüdüğünüz fikirleri yıkacağını bilseniz de, amacınız topluma daha iyi kazançlar sağlayan bir değerler sistemi aramak olmalıdır.

 

TEST EDİN

Tecrübeli bir kişinin size gerçekten erdem mi yoksa içi boş formüller mi sunduğunu nasıl anlarsınız? İşte size O kişiye inancınızı değerlendirmede yardımcı olacak bazı yöntemler...

Emin olduğunuz bir kavramdan onu kontrol edin. Mesela mutluluk kavramının sizin için sahip olduğunuzdan memnun olmanızı ifade ettiğini düşünelim. Şimdi o kişiye bir insanın mutlu olmak için ne yapması gerektiğini sorun. Eğer düşünceye dalar, sorunuzu cevaplamazsa mutluluğun anlamını tarif etmesini isteyin. Bu durumda da mutluluğun ne olduğunu açıklayamazsa, onun iyi bir erdem kaynağı olmadığını anlayabilirsiniz.

Verdiği cevapların hayatınızı ve başkalarının hayatını zenginleştirip zenginleştirmediğine bakın. Başka insanların uzun süreli tecrübelerine danışın.

Öğretmeninizin size anlattığı etik kurallarıyla kendisinin yaşayıp yaşamadığına bakın. Öğretmeniniz karşıt fikirlere açık mı yoksa sizi sadece kendi fikirleriyle mi boğuyor? İyi bir öğretmen öğrencilerine tartışabilecekleri ve kendi görüşlerini geliştirebilecekleri bir ortam yaratmaya çalışır.

Tora'nın eğitim sistemindeki eşsiz bir olgu da hahamların öğrencilerin anlayışlarını geliştirmek için onlara mantıksal olan yanlış ifadeler kullanmalarıdır. Hahamlar böylece öğrencilerin onlara verilen her şeyi akılsızca kabul edip etmediklerini veya eleştirel bir kulakla onları dinleyip dinlemediklerini kontrol etmiş olurlar.

BİLGİ İNANCA KARŞI

Bir insan bazı düşüncelerin ispata veya inanca dayandığını nasıl bilir?

İlk önce, kavramlarımızı tanımlayalım. İnanç nedir? Sözlük inancı 'ispatı olmayan bilgi' olarak tanımlar. Bilgi nedir? 'Doğruluk, gerçeklik veya ispatlanmış maddeler.'

İnanç genellikle arzu edilenin sonucudur. Borsada üç ayda paranızı üçe katlayacağınızı garantileyen bir kağıt aldınız mı hiç? Bu tip bir kağıdı geri çevirmek zordur, çünkü hepimiz kolay para kazanmayı arzularız. Birçok zeki insan da bu yanılgıya düşüp, ispatı bir tarafa koyarak hisleriyle hareket etmişlerdir.

Bilgi ise kanıta dayalıdır. Çin diye bir yer olduğunu biliriz, çünkü evimizde orada yapılmış olduğunu kanıtlayan birçok eşya vardır. Hatta o kadar fazla kanıt vardır ki oraya gitmemiş olmamıza rağmen 'Çin' diye bir yerin var olduğuna inanırız.

Diğer bir deyişle, görmek inanmanın yalnızca bir yoludur. Kanıt toplayacak ve sonuç çıkaracak daha birçok farklı yol vardır.

Peki bu kavramların hangisinin yahudilikle daha fazla bağdaştığını düşünüyorsunuz? İnanç mı, bilgi mi?

Yahudilik, inançlarımızın bilgiye dayandırılması gerektiğini öğretir. Mesela, on emirin ilki 'Tanrının varlığını bil' dir. Onun orada olduğunu ummak, merak etmek değil, fakat bilmek.

Bu yaşamak için çok duyarlı bir yoldur. Arabanızı bir tamirciye götürdüğünüzü ve bir saat sonra onu almaya geldiğinizde arabanın yeni bir karbüratöre ihtiyacı olduğunu söylediğini düşünün. Tutarı 300 dolar ve adama bu tutara nasıl karar verdiğini sorarsınız. O da "Bu çok kolay. Motoru çevirdim, ellerimi motor kapağına yerleştirdim ve yeni bir karbüratöre ihtiyacınız olduğunu hissettim." der.

Hiç kimse bir tamirci sadece hissediyor diye 300 dolar harcamayacaktır. Doğruluk isteriz. Yeni bir karbüratöre bile yatırım yapmadan önce, karar vermek için aklımızı kullanmamız gerekir. O halde hayatımızdaki önemli kararları alırken de aklımızı kullanmamız gerektiği çok açık değil midir?

Erdemli kişiyi dinleyin, ama söylediklerini koşulsuzca kabul etmek zorunda değilsiniz. Eleştirel olun. Sizi rahatsız eden bazı çelişkiler görüyorsanız bunları sorun. Ama onu dinleyin. Söylediklerine yargılarınıza ters düşse de kulak asın. Anlamadığınız anda sorgulayın ve öğrendiğiniz erdemlerle yaşayın. 

GİZLİ KAYNAĞINIZ: AİLENİZ

Çoğumuz bir insanın tanınan bir eğitmen veya başarılı bir işadamı değilse erdemli olmayacağını düşünürüz. Ama doğru olan gerçek erdeme gerçek hayat tecrübelerine sahip kişilerin ulaştığıdır.

Ailelerinizi ele alın. Size işiniz hakkında eğitim veremeseler de, hayat hakkında bildikleri vardır. Moda değişse de, hayatın derin yönleri hiç değişmez. Ya evlilik, işe alınma süreçleri, mutlu çocuklar yetiştirmek ve çocuklara ahlak ve bazı değerleri vermek? Bir eşi ne iyi yapar? Hayatınızı adamaya değer iş nedir? Hangi hedefler önemli, hangileri saçmadır? Zamanımı ve paramı neye harcamalıyım?

Sizin kafa yorduğunuz birçok şeyi ailenizin biliyor olması sizi çok şaşırtabilir. Mark Twain'in dediği gibi "4 yılımı üniversitede geçirdim ve ben oradayken babamın ne kadar akıllandığını görmek olağanüstüydü!"

Anne babanızı sorgulamakla yalnızca erdemi değil, şimdi ve onlar öldükten sonra görmekten mutluluk duyacağınız bir ilişki de kazanmış olacaksınız.

TANRININ ERDEMİ

Yahudiliğin hatasız dini liderler kavramı yoktur. Her insan hata yapabilir. Hata yapmayan sadece Tanrı'dır.

Yahudi inancına göre Tanrı mesajlarını dolaylı olarak iletir. Eski zamanlardaki erdemli insanlar bugün düşündüğümüzden daha farklıydılar. Onlar metafizikle sürekli ilgilenen kutsal kişilerdi.

Tora bizim düşünmemizi ister. Hahamlara inanın, fakat aklınızı bir köşeye atmayın. Onlar sahip olduğumuz en iyi doğruluk kaynaklarıdır. Tanrı'nın sözünü anlarlar. Söylediklerini öğrenin.

ERDEMİ ARAMAK NEDEN ERDEMİN BİR PARÇASIDIR?

Cahilliğin kötü olduğunu kabul edin, erdemi aramaya başlayacaksınız.

Herkes tecrübelerinden öğrenir. Kendinize sorun: "Bu insan hayat hakkında benim için değerli olabilecek ne biliyor?"

Erdeme saygı duymak, onu ciddiye almaktır; onu yakalayabilmek için gerçek bir atılım yapın.

Her şeyden önce, ne için yaşadığınızı bilin. Erdemli insanlar bilir. Onları dinleyin.

Eğer yahudiyseniz, erdemi yahudilikte aramanız mantıklı olabilir.

Erdemli insanları dinlemek Tanrı'yı dinlemek için iyi bir alıştırmadır.