sabat dua

Şalom Alehem, Malahe Aşaret,
Malahe Elyon, Mimeleh Malhe
Amelahim Akadoş Baruh U: (3 kere)

Boahem Leşalom, Malahe, Aşalom,
Malahe Elyon, Mimeleh Malhe
Amelahim Akadoş Baruh U: (3 kere)

Barehuni leşalom, Malahe, Aşalom,
Malahe, Elyon, Mimeleh Malhe
Amelahim Akadoş Baruh U: (3 kere)

(Beşivtehem Leşalom, Malahe Aşalom,
Malahe elyon, Mimeleh Malhe
Amelahim Akadoş Baruh U:) (3 kere)

Betsetehem Leşalom, Malahe Aşalom,
Malahe Elyon, Mimeleh Malhe
Amelahim Akadoş Baruh U: (3 kere)

Ki Malahav Yetsave Lah,
Lişmorha Behol Deraheha Adonay
Yişmor Tseteha Uvoeha, Meata
Vead Olam

Anlamı:
Kralların Kralı, Kutsal ve Mübarek
Olan Kral'dan, gelen hizmet
melekleri, en Yükseklerin Melekleri!
Barış üzerinize olsun.

Kralların Kralı, Kutsal ve Mübarek
Olan Kral'dan gelen barış melekleri,
En Yükseklerin Melekleri! Gelişiniz
Barışla olsun.

Kralların Kralı, Kutsal ve Mübarek
Olan Kral'dan gelen barış melekleri,
En Yükseklerin Melekleri! Bizleri
barışla mübarek kılın.

Kralların Kralı, Kutsal ve Mübarek
Olan Kral'dan gelen barış melekleri,
En Yükseklerin Melekleri!
Oturuşunuz barışla olsun.

Kralların Kralı, Kutsal ve Mübarek
Olan Kral'dan gelen barış melekleri,
En Yükseklerin Melekleri! Çıkışınız
Barışla olsun.

O meleklerini, seni yollarında korumak
İçin, senin üzerine görevlendirecek.
Aşem senin çıkışını ve gelişini
Şimdiden sonsuza dek koruyacak.

Koca eşine verdiği değeri Kral Şelomo'nun yazdığı "Eşet Hayil" ilahisindeki cümleleri söyleyerek gösterir.

EŞET HAYİL

Eşet hayil mi yimtsa,verahok mipeninim mihra.
Batah ba lev bala,veşalal lo yehsar.
Gemalatu tov velo ra,kol yeme hayeha.
Dareşa tsemer ufiştim,vataas behefets kapea.
Ayeta kaoniyot soher,mimerhak tavi lahma.
Vatakom beod layla,vatiten teref levata vehok
Lenaarotea.
Zamema sade vatikaheu,miperi kapea natea karem
Hagera beoz motnea,vateamets zerootea.
Taama ki tov sahra,lo yihbe balayla nera
Yadea şileha başikor,vehapea tameu paleh.
Kapa parsa leani,veyadea şileha laevyon.
Lo tira leveta mişaleg,ki hol beta lavuş şanim.
Marbadim asta la,şeş veargaman levuşa.
Noda başearim bala,beşivto im zikne arets.
Sadin asta vatimkor,vahagor natena lakenaani.
Oz veadar levuşa,vatishak leyom aharon.
Pia patha behohma,vetorat hesed al leşona.
Tsofia alihot beta,velehem atslut lo tohel.
Kamu banea vayaşerua,bala vayalela.
Rabot banot asu hayil,veat alit al kulana.
Şeker ahen veevel ayofi,işa yirat Adonay i titalal.
Tenu la miperi yadea,vialelua başaerim maasea.

Migdal oz Şem Adonay,Bo yaruts tsadik
Venisgav.Ki vi yameha,veyosifu leha
Şenot hayim.Ets hayim i lamahazikim ba,
Vetomehea meuşar.Derahea darhe noam,
Vehol netivotea Şalom

Anlamı:
Erdemli kadını, kim bulabilir? Değeri mücevherlerden üstündür.
Kocasının kalbi ona güvenir Ve hiçbir zaman serveti eksilmez.
O (kocasına) kötülük değil iyilikle karşılık verir, hayatının tüm günleri boyunca.
Yün ve keten arar ve avuçları istekle çalışır.
Bir tüccarın gemileri gibidir, Ekmeğini uzaklardan getirir.
Henüz gece iken uyanır, ev halkına yemek verir, çalışanlara da paylarını.
Bir arsa tasarlar ve onu alır, kendi avuçlarının meyvesiyle bir bağ diker.
Beline kuşağını kuvvetle sarar ve kollarına zindelik verir.
Kazancının iyi olduğunu fark eder, lambası gece sönmez.
Elleri iğin sapına uzanır ve avuçları eğirmeni kavrar.
Avuçlarını fakire doğru açar ve ellerini ihtiyacı olana uzatır.
Ev halkı için kardan korkmaz çünkü ev halkı al yünlü giysiler içindedir.
Örtüler kendisi yapar keten ve mor yündür elbisesi
Kocası kapılarda tanınır, toprağın yaşlılarıyla oturduğu zaman.
Manto yapar ve satar, seyyar tüccarlara kemer tedarik eder.
İtibar ve şeref onun giysisidir. Son günü mutlulukla bekler.
Ağzını bilgelikle açar, dilinde nezaket dersleri ile.
Ev halkının yollarını gözler, tembellik ekmeğini de yemez.
Çocukları uyanır ve onu metheder ve kocası onu yüceltir.
"Çoğu kadın erdem kazanmıştır, fakat sen hepsini aştın."
Zerafet yalandır ve güzellik boştur, Tanrı'dan korkan kadın, o methedilecektir.
Ona ellerinin meyvesinden verin ve yaptıkları kapıda onu methedecektir.

Aşem'in ismi "Kale" dir, doğru kişi O'na koşar ve yücelir.
(Tanrı şöyle diyor)"Benim sayemde günlerin artacak ve yaşayacağın senelerin çoğalacak.
(Tora) kendisini destekleyenler için bir hayat ağacıdır ve onu sıkı tutanlar mutludur.
(Tora'nın) Yolları hoş yollardır ve insanı esenliğe ulaştırır.

Ardından aile reisi olarak kabul edilen baba çocuklarının başına elini koyarak her birini ayrı ayrı kutsar.

BİRKAT ABANİM

Erkek çocuklar için:
Yesimeha Eloim Keefrayim Vehimnaşe
Yevareheha Adonay Veyişmereha.
Yaer Adonay Panav Eleha Vihuneka.
Yisa Adonay Panav Eleha Veyasem Leha Şalom

Kız çocuklar için:
Yesimeh Eloim Kesara Rivka Rahel
Velea, Şearbaatam Banot Bet Yisrael.
Yevareheha Adonay Veyişmereha.
Yaer Adonay Panav Eleha Vihuneka.
Yisa Adonay Panav Eleha Veyasem Leha Şalom

Bütün çocuklar için:
Amalah Agoel Oti Mikol Ra Yevareh Et
Anearim, Veyikare Baem Şemi Veşem Avotay,
Avraam Yitshak Veyidgu Larov Bekerev Aarets.

Anlamı:

Erkek çocuklar için:
Tanrı Seni Efrayim ve Menaşe gibi
Yapsın. Aşem seni mübarek kılsın
Ve korusun. Aşem sana yüzünü
Çevirsin ve sende barış yürütsün.

Kız çocuklar için:
Tanrı seni Yisrael Evi'nin dört kızı
olan Sara, Rivka, Rahel ve Lea gibi
yapsın. Aşem seni mübarek kılsın
ve korusun. Aşem sana yüzünü
çevirsin ve sende barış yürütsün.

Bütün çocuklar için:
Beni her türlü kötülükten kurtaran melek,
Gençleri mübarek kılsın ve onlar üzerinde ismim
Ve babalarım Avraam ve Yitshak'ın isimleri
Okunsun ve yeryüzünde balıklar gibi çoğalsınlar.

Daha sonra Kiduş okunur.

ŞABAT AKŞAM KİDUŞU

Kiduş kutsama anlamına gelir.

"Şabat'ı hatırla ve onu kutsa."

Şarap Talmudik zamanların günlük içeceği idi ve dua eşliğinde içilirdi. Ancak Şabat özel bir gün olduğundan şarap içilirken özel bir dua gerekti; böylece Kiduş uygulaması M.Ö. 6-4 yüzyıl arasında ortaya atılmış oldu. Kiduş evlerde Şabat ve bayram yemeklerinden önce okunur. Bunun yanı sıra sinagogda okunan Kiduş evinden uzakta ya da yolculukta olanlar içindir. Kadınlara gelince onlar Kiduşu dinlerler ve Amen derler. Eğer evin reisi o gece orada bulunamıyorsa Kiduşu kadın söyleyebilir.

"Şabat gününü kutsal kılmak için hatırla ve koru!" dur. Hahamlarımız bize bu emri bir bardak şarapla okuyacağımız bir kutsama duası (Kiduş) ile yerine Şabat Kiduşunu söylemek, Tora'nın "yap!" şeklindeki bir emridir. On emir'in dördüncüsü getirmemiz gerektiğini öğretirler.

Kiduş seremonisi Yahudi inancının bir temel taşı olmasının yanı sıra, dünyanın Tanrı tarafından altı günde yaratıldığına ve yedinci gün Tanrı'nın bir şey yapmadığına olan inancımızın dışa vurumdur.

Her kiduşun içinde Mısır'dan mucizevi kurtuluşumuzu hatırlatan bir bölüm vardır. Bu bize Bene-Yisrael'in esaretten Tanrı tarafından kurtarılışını hatırlatmak içindir. Özgürlüğümüzü Tanrı'ya borçluyuz ve bu sebeple de bu olayı, özellikle Şabat ve Bayram günlerinde, devamlı olarak hatırlamalıyız.

Herkes ayağa kalkar. Şarabın üzerine biraz su ilave edilir ve evin reisi Kiduş'u okur-.

Yom Aşişi Vayhulu Aşamayim veaarets, vehol tsevaam. Vayhal Eloim bayom aşevii, melahto aşer asa. Vayişbot bayom aşevii, mikol melahto aşer asa. Vayvareh Eloim et yom aşevii, vaykadeş oto; ki bo Şabat mikol melahto, aşer bara Eloim laasot.

Savri Maranan (lehayim)
Baruh Ata Adonay Eloenu Meleh Aolam, bore peri agefen.
Baruh Ata Adonay Eloenu Meleh Aolam, aşer kideşanu bemitsvotav, veratsa banu, veşabat kodşo beaava uvratson inhilanu, zikaron lemaase bereşit. Tehila lemikrae kodeş, zeher litsyat mitsrayim. Veşabat kodşeha beaava uvratson inhaltanu. Baruh Ata. Adonay Mekadeş Aşabat.

Anlamı:

Altıncı Gün; gökler ve yerler ve tüm toplulukları tamamlandı. Tanrı yaptığı işleri yedinci günde bitirdi ve yedinci gün yaptığı bütün işlerden istirahat etti. Ve Tanrı yedinci günü mübarek kıldı ve onu kutsadı; çünkü o günde, yapmak üzere yarattığı tüm işlerden istirahat etti.

Müsadenizle Ustalarım (digerleri: "Hayata"!")
Mübareksin Sen Aşem, Tanrı'mız, Kainatın Kralı bağın meyvesini yaratan.
Mübareksin Sen Aşem, Tanrı'mız, Kainatın Kralı; çünkü bizi emirleri ile kutsadı, bizlerle hoşnut oldu, bize Başlangıç (yaratılış) işlerinin hatırlatıcısı olarak sevgi ve istekle Kutsal Sabat'ını miras verdi. MIsır Çıkışı'nın hatırlatıcısı olan kutsal toplantıların baslangıcı.. Ve sen Kutsal Sabat'ını sevgi ve istekle bize miras olarak verdin. Mübareksin Sen Aşem, Sabat'ı kutsayan.

Herkes, saraptan bir yudum içer ve "Şabat Şalom" sözleriyle birbirlerinin Şabat gününü kutlar.

NETİLAT YADAYİM DUASI

Kiduş ve Sabat kutlamalarının hemen ardından eller şöyle yıkanır: Bir kaba su doldurulur, sağ el ile kaldırılıp sol ele geçirilir. Sol el ile su sağ ele üç (ya da iki) kere döküldükten sonra kap bırakılır ve sağ el ile alınıp bu kez sol ele üç (ya da iki) kez dökülür. Daha sonra eller göz hizasına kaldırılıp, kurulanmadan önce bu beraha söylenir.

Baruh Ata Adonay Eloenu Meleh Aolam aşer kideşanu bemitsvotav vetsivanu al netilat yadayim.

Mübareksin Sen Aşem, Tanrı'mız, Kainatın Kralı, bizi emirleri ile kutsadı ve bize el yıkanması üzerine
emretti.

AMOTSİ DUASI

Eller yıkandıktan sonra, başka bir şey yapılmadan ve konuşulmadan evin reisi iki tam ekmek alır ve şu berahayı söyler:

Baruh Ata Adonay Eloenu Meleh Aolam, amotsi lehem min aarets.

Mübareksin Sen Aşem, Tanrı'mız Kainatın Kralı, topraktan ekmeği çıkaran.

Alttaki ekmekten bir parça koparıp tuza batırdıktan sonra yer, aynı şekilde masada bulunanlara ekmek parçaları dağıtır. Burada da Biblik zamanlarda, Kutsal Mabed'e tuz ile sunulan korbanlar ile bir paralellik çizilir.

Tüm bu uygulamalar tamamlandıktan sonradır ki, yemeğe geçilebilir.
Yemekten sonra Birkat Amazon duası okunur

Şabat Yemekleri (Şaloş Seudot)
Şabat günü üç öğün yemek esastır. Bunların ilki ve en önemlisi Cuma akşamı, ikincisi Cumartesi öğle vakti sinagog dönüşünde, üçüncüsü ise Cumartesi akşamı minha duasından sonradır.

Seuda Rişona: Özenle, kurallarına uygun olarak düzenlenen Şabat sofrasını süsleyen geleneksel yiyecekler balık, et ve şaraptır. Geçim sıkıntısı çeken ailelerde et ve balık öğünleri özellikle Şabat günü için ayrılır. Daha da fakir aileler ise her günkü öğünlerle yetinirler.
Doğu Avrupalı kadınların yarattığı bir balık yemeği olan "gefilte fish" ise Aşkenaz Yahudilerin rağbet ettiği bir Şabat yemeğidir.

Yemekte "Zemirot" söylemek adettir. Her yemek bitiminde Tanrı'ya şükretmek için sessizce okunan Birkat Hamazon duası ise Şabat yemeğinden sonra şarkıyla ve yüksek sesle söylenmelidir.

Seuda Şeniya: Şabat tefilasının hemen ardından yenilen öğündür. Sofra aynen akşamki düzende kurulmuş olup, Kiduşun okumasıyla yemeğe başlanır.

Seuda Şelişit: Şabat gününün son yemeği olup Minha'dan sonra yenir. Diğerlerinde olduğu gibi bu yemekte de sofrada hallotlar bulundurulur, aynı uygulamadan sonra yemeğe başlanır.

Şabat Duaları

Şabat dualarının ilki Cuma akşamı sinagoglarda yapılan "Arvit" duasıdır. Bu duaya hafta içi günlerden 20 dakika önce başlanır. Cumartesi sabahı yapılan "sabah tefila'sında "peraşa" denilen Tora'dan bölümler okunur. Bunu o peraşanın "Aftara"sı izler. Şabat sabahının diğer önemli bir duası da "musaf"dır. Cumartesi akşamüzeri "minha" ve "Arvit" dualarından sonra Şabat "avdala" ile son bulur.

Avdala

Avdala İbranice"de "ayırma" anlamına gelir. Şabat'ı karşılarken okuduğumuz Kiduş duası gibi, Şabat'ı uğurlarken de şarapla Avdala duasını okumak mecburidir. Ancak şarap yoksa, su hariç, bira, rakı, likör gibi herhangi bir içkiyle de okunabilir. Bardak içkiyle taşarcasına doldurulur; bu da gelmekte olan haftanın bolluk ve bereket içinde geçmesi dileğini ifade eder. Bunun yanı sıra hoş kokulu otlar (baharatlar) için dua okunur, koklanır ve mum yakılır. Hoş kokulu otlar bedeni ferahlatıp, rahatlatmak; yakılan mum ise haftanın ilk işinin aydınlık olmasını simgeler.