Hasidik hareket -"dindarların" hareketi ya da
İbranice adıyla Hasidut, 18. yüzyılda Doğu Avrupa'da, "İyi İsimli Usta"
anlamına gelen Baal Şem Tov olarak bilinen Rabi İsrael ben Eliezer tarafından
başlatıldı. Baal Şem Tov (Beşt olarak da tanınıyordu)
Daha önceki bölümde
gördüğümüz gibi Aydınlanma Yahudilere daha önce hiç sahip olmadıkları yeni
haklar kazandırdı: insan hakları ve vatandaşlık hakları. Yeni geniş fikirlilik
o kadar ileri gitti ki, Yahudiler "fazla Yahudi" olmadıkları, fazla farklı
giyinmedikleri, fazla farklı davranmadıkları, farklı beslenmedikleri ve
"demode" dinlerini takınmakta ısrar etmedikleri takdirde topluma kabul edilmeye
başlandı. Bazı Yahudilerin buna karşı tepkisi, işbirliğini ısrarla reddetmek
oldu: tarz ve şeklen.
Amerika Birleşik
Devletleri'nin kuruluşu dünya tarihinde benzersiz bir olaydır: başlangıçtan
beri bir demokrasiydi, kökünü İncil'den alıyordu ve ilk ilkelerinden biri dini
toleranstı.
Batı Avrupa Yahudilerini özgürleştiren Napoleon Aydınlanma'sı, 18. ve 19.
yüzyıllarda Yahudilerin çoğunluğunun yaşadığı Doğu Avrupa'ya ulaşmadı.
Rus çarlarının hangisinin
Yahudilere karşı daha kötü olduğu tartışılabilir. 1825 ile 1855 yılları
arasında tahtta olan Çar I. Nikola ile başlayacak ve devam edeceğiz.
Amerika Yahudilerini en son 19. yüzyılın başında
bırakmıştık. O zaman sayıları yalnızca 6.000 civarındaydı. Amerika'da "fazla
Yahudi" olmadığınız sürece özgürlük olduğu düşüncesi Yahudilerin çoğunu oradan
uzak tutmuştu.
Bu bölümde 18. yüzyıldaki
"aydınlanma" ile "uygar" toplumun cilası altına gizlenen, ancak Holokost
sırasında çirkin yüzünü ortaya çıkaracak olan Antisemitizmi kısaca
inceleyeceğiz.
Yahudi halkı ile ilgili en acı verici konulardan birini tartışmaya
başlıyoruz. Lütfen bunun geniş bir konu olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Halen
neden ve nasıl olduğunu ve aradaki tüm ayrıntıları inceleyen 1.200 kadar basılı
kitap var.
1942 yılı başlarken Almanlar 9 milyona yakın Yahudi'yi kontrolleri altında
tutuyordu (Avrupa ve Sovyetler Birliği'nde yaşayan toplam Yahudi sayısı 11
milyondu). Planları da tabii hepsini öldürmekti.
Theodor Benyamin Ze'ev Herzl'i (1860-1904) incelemeden, modern Siyonizm'i incelememiz mümkün değildir.
Alfred Dreyfus davasında muhabir olan Herzl, uygar Fransızların "Yahudilere ölüm!" diye bağırmasıyla sarsılmıştı. Antisemitizm'in çözümünün Yahudi milli devletinin kurulması olduğuna o an ve orada karar verdi. Bu konuda, Der Judenstaat (Yahudi Devleti) adında bir kitap yazarak, Yahudi anayurdu konusundaki vizyonunu tarif etti.
I. Dünya Savaşı dünyanın haritasını değiştirdi
Dört yıl süren bu muazzam mücadele ittifak kuvvetleri (başlıca olarak Fransa, Britanya, Rusya ve A.B.D.9 ve itilaf kuvvetlerini (Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu) birbirine düşürdü. Çekişmelerinin sonucu son derece dramatik oldu:
Britanyalılar eski Osmanlı İmparatorluğu topraklarında yeni Arap ülkeleri oluştururken Yahudilere verdikleri sözleri art arda bozdu. Üstelik, Arap isyan ve baskıları yüzünden Holokost'tan kaçan Yahudilerin İsrail toprağına girişini de engellediler.
Holokost'un tam kapsamı ortaya çıktığında ve sağ kalan binlerce kişi sığınmacı kamplarına kapatıldığında bile Britanyalılar boyun eğmeyi reddetti.
5 İyar 5708 Şabat akşamı, 14 Mayıs 1948 günü Yisrael bir devlet oldu.
Ve hemen arkasından beş komşu Arap devletinin saldırmasıyla savaşa girdi. Bu Arap devletleri önceden BM'in Filistin'i bölmesine karşı oy kullanmış, şimdi de bu tarihi ve demokratik oyu tanımayı reddediyorlardı.
16 Ocak 1996 tarihinde İsrail Cumhurbaşkanı Ezer Wiezmann Almanya'daki her iki Parlamento'da bir konuşma yaptı.