Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Vayikra 25:1-26:2)

Tanrı, Sinay Dağı'nda Moşe'ye Şemita (toprağın çalıştırıldığı altı yılı takip eden yedinci "Şabat" yılı) kanunlarını verir. Tüm toprak işleri yedi yılda bir durdurulmalı ve herkes, insan ve hayvan, toprağın ürününü serbestçe alabilmelidir. Yedi Şemita döngüsü tamamlandıktan sonra, Yovel adı verilen ellinci yıl gelir. Ellinci yılda toprak işleri durur, tüm köleler serbest bırakılır ve Erets-Yisrael'de satılmış olan mülkler, esas sahiplerine geri verilir. Bear peraşası, arazi satışı ile ilgili ilave kanunları ve sahtekarlık ve tefecilikle ilgili yasakları da içerir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

RABİ YEUDA ANASİ 1

Muhteşem bir Rabi’nin hayatından bazı kesitler sunmaya çalışacağımız yazımızı iki haftalık bir seri halinde derlemeye çalışacağız.

Rabi: Tüm Yahudi tarihindeki en önemli ve büyüleyici figürlerden biri, genellikle basitçe "Rabi" olarak anılan Rabi Yeuda Anasi'dir. Rabi bir bilgenin verebileceği en önemli kararları alabilme cesaretiyle bilinir. Sözlü Tora olarak bilinen öğretilerin Mişna adıyla toplanması ve yazılması onun sayesinde olmuştur. O zamana kadar Yahudilik’te yer alan yazılı kaynak olarak TaNaH vardır. Sözlü bilgilerin tamamı “alaha” dediğimiz kurallar gelenek gereğince öğretmenden öğrenciye  sözlü olarak aktarılırdı. İkinci Bet Amikdaş’ın yıkılmasıyla başlayan sürgünün yüzyıllar sürebileceği Rabi tarafından öngörülmüştür. Dünyanın dört bir tarafına dağılan Yahudiler yabancı yönetim altında sürgünde geçen yüzyıllar boyunca,  sözlü Tora ve öğretilerinin devam edemeyeceği endişesini taşıyan Rabi kimse tarafından atılamayan adımı atarak Sözlü Tora’yı yazıya geçirebildi.  Bu karar, Talmud'un, yorumlarının ve bugüne kadar incelenen ve bizi ayakta tutmaya devam eden “alahik” literatürünün zenginliğinin temelini oluşturduğu için Yahudi toplumunu kurtaran bir atılımdır.

Rabi bütün kesimlerden büyük saygı ve sevgi görmüştür. Ölüm döşeğindeyken sevdikleri ve öğrencileri başucunda büyük bir şevkle Tora öğrendiklerinden bu ortamda Malah Amavet etkisiz kalır ve ruhunu teslim alamaz. Bu durum Rabi üzerinde sıkıntı yaratmaya başladığında yardımcısı yoğun konsantrasyonu bozacak bir hamle yapar. Bu arada da Rabi ruhunu teslim edebilir.

Varlıklı bir bilge: Rabi aynı zamanda gelmiş geçmiş en varlıklı bilge olarak da bilinir.  İlginç bir öğreti olarak bu zenginliğinin kaynağı çok eskilere Rivka’nın hamilelik dönemlerine dayanır. Rivka hamilelik sıkıntıları nedeniyle Tanrı’ya danıştığında kendisine “şene goyim bevitneh – rahminde iki toplum var” şeklinde bir bilgi verilir. Raşi “goyim” sözcüğünün “geim – yüce olanlar” gibi okunabileceğini de öğretir.  Rivka’nın nesilleri arasında iki çok güçlü ve varlıklı insandan söz edilir ki bunlardan biri Yaakov’un neslinden gelen Rabi Yeuda Anasi diğeri ise Esav’ın soyundan gelen imparator Antonius’tur. Her ikisinin de evleri ve sofraları her türlü bereketle donanmış olarak bilinmektedir. İlginç bir şekilde bu iki insan bebeklikten beri karşılaşan iki iyi arkadaştır.

Yeuda Raban Şimon ben Gamliel’in oğlu olarak dünyaya gelir ve Romalı yetkililerin kesin Berit mila yasağına rağmen bu mitsva yerine getirilir. Yerel vali tarafından şikayet edilen Raban Şimon ben Gamliel eşi ve bebek ile birlikte saraya çağrılır. Ancak kralın huzuruna çıkmadan önce, küçük bebeği gören ve kendisinin veya ailesinin öldürülmesini istemeyen kraliçeyle tanışırlar. Kraliçe kısa süre önce bir erkek bebe sahibi olmuştur. Bebekler o anda değiştirilir ve imparatorun gördüğü bebek sünnetli olmayan kendi oğludur. Bu durum sonunda vali idam edilir Raban Şimon ve ailesi de evlerine dönerler.    İşte bu olay Antonius ile Rabi arasında bir bağın oluşmasının ilk adımı olarak karşımıza çıkar.

Takıntılı olmamak: Rabi Yeuda Anasi çok varlıklı bir hayat yaşamasına rağmen ölmeden önce Tanrı’ya bu hayatın maddi tarafından hiç zevk almadığını söyler. Aslında bu beyan soru işareti ile karşılanmalıdır. Bu denli varlıklı bir kişinin hayatın maddi zevklerinden keyif almaması nasıl mümkün olabilir sorusunu basitçe yanıtlamaya çalışalım.   

Rabi’nin asıl söylemek istediği şey kendisinin servet ve maddi varlıklarına “takıntılı” olmadığı anlamını taşır. Maddi varlığı asla hayatının merkezi konumunu oluşturmamıştır. Elbette yaşamında güzel nimetlerin tadına varmıştır ancak hayatının amacı asla bu değildir. Maddi varlığı Rabi’yi ele geçirememiş ve onu kölesi haline getirememiştir. Anlamlı, bağlılık dolu, hoşgörülü bir hayat yaşayan Rabi için öncelikleri her zaman maddi varlığından önce gelmiştir.  

Bu, özellikle birçok insanın zenginliğin tadını çıkardığı modern zamanlar ve özellikle toplumumuz için hayati derecede önemli bir mesajdır.

Örneklemelerimize gelecek hafta devam edeceğiz.

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

SOSYAL BASKI

Yedinci ayda, ayın onuncu günü, Kefaret gününde şofar çalacaksınız (Levililer 25:9).

50. yılın Yom Kippur'unda, Jübile'de, İsrail Ülkesinde bir şofar çalındı.  Roş Aşana'da şofar çalınmasının amacını biliyoruz.  Bize İshak'ın Bağlanışını hatırlatmak içindir.  Jübile yılında şofarın çalınmasının amacı neydi?

Hinuh, bunun Yahudi sözleşmeli hizmetçilere sahip olan herkesin yararına olduğunu açıklıyor.  Yahudi kanunlarına göre Jübile yılında tüm Yahudi hizmetkarların serbest bırakılması gerekiyordu.

Bu, büyük bir mali kayıp anlamına geldiğinden, sahiplerden talep edilmesi zor bir şeydi.  Sahibinin tek masrafının oda ve yemek sağlamak olduğu düşünülürse, bir hizmetçiye sahip olmak çok kolaydı.  Bu nedenle Tevrat, sahiplerini kölelerini serbest bırakmaya teşvik etmek için tüm ülkede şofar çalınmasını emretmişti.      Bu, köle sahiplerine hizmetkarları serbest bırakma gücü ve cesareti veren bir toplumsal baskı yarattı.  Herkesin bunu yaptığını bilmek, bireysel köle sahipleri üzerinde büyük bir etki yarattı.

Hinuh, akran baskısının insan ruhunu güçlendirmek için güçlü bir araç olduğunu vurguluyor. Sosyal baskı uzun bir yol kat ediyor.

Haham Aryeh Kaplan, Solomon Asch tarafından yürütülen uygunluk deneyi adı verilen bir deney hakkında yazıyor.  Eylemlerimizin sosyal baskı ve çevreden ne ölçüde etkilendiğini belirlemek için tasarlandı.  Deney büyük bir üniversite kampüsünde gerçekleştirildi.  Yedi kişi bir odaya getirildi ve onlara boyutları ne kadar iyi değerlendirebildikleri konusundaki algılarının test edileceği söylendi.  Bu deneyi kolaylaştırmak için, teste katılıyormuş gibi davranan altı kişiye maaşlı asistanlar verildi, bunlardan yalnızca biri gerçekten test ediliyordu, ancak algı için değil. Yedi kişi bir odada birlikte oturdular.  Duvarda üzerine iki çizginin çizildiği bir tahta vardı.  Bir çizgi on iki inç uzunluğundayken diğeri on iki inç uzunluğundaydı.  Çizgiler birbirine yakındı ve on iki inçlik çizginin daha uzun olduğu oldukça açıktı.   Daha sonra her bireye altı asistandan başlayarak hangi hattın daha uzun olduğu soruldu.  Her biri kendinden emin bir şekilde on inçlik çizginin daha uzun olduğunu belirtti.  Gerçek deneğe en sonunda fikri sorulduğunda, çalışma tüm vakaların yüzde altmışında on inçlik çizginin on iki inçlik çizgiden daha uzun olduğu konusunda hemfikir olduğunu buldu. 

On iki inçlik çizginin daha uzun olduğu konusunda ısrar eden bağımsız yüzde kırka mensup bir deneğe ne oldu?  İşe alınan altı asistan, bariz hatasıyla alay ederek ona gülüyordu.  Denek ne kadar ısrar ederse, asistanlar da onu o kadar alaşağı edecekti.

Çalışma, bu tür bir baskı altında, diğer yüzde otuzun sonunda on inçlik çizginin on iki inçlik çizgiden daha uzun olduğunu söyleyeceğini buldu.  Bu çalışma hem üniversite öğrencilerini hem de profesörleri test etti.  Yeterli sosyal baskı altında on kişiden dokuzunun on inçlik çizginin on iki inçlik çizgiden daha uzun olduğuna ikna olacağını kesin olarak gösterdi.

Hinuh'un belirttiği gibi toplumsal baskı son derece güçlüdür.  Bizi doğru olanı yapmaya itmede olumlu bir etkisi olabilir.  Ancak etrafımız hakikatle bağlantısı olmayan insanlarla çevriliyse, bunun tam tersi bir etkisi de olabilir.

 Pirke Avot 2:4'teki Mişna, "Kendinizi topluluktan ayırmayın" der. Tora topluluğunun bir parçası olmak, ruhsal gelişimimiz için çok önemlidir.  Tora ve mitsvotlara bağlanmamız için bize ilham verir ve motive eder. 

Başkalarının Tora’yı ciddiye aldığını gördüğümüzde, biz de bunu yapmak için güçleniriz.  Ama maddi uğraşlara Tora'dan daha fazla önem veren bir yerde yaşıyorsak bundan etkileneceğiz.   Güçlü Tora değerlerine sahip bir topluluk bulmanın bu kadar zorunlu olmasının nedeni budur.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: Rabilerin öğretilerinden)
Rav İzak Peres

Karlı havalarda arabamız çok zor durumlarda kalabilir. Kapımızın önünde biriken karlar bizi zorlayabilir. Bazen de arabamızın farları açık kalarak aküyü tüketebilir. Eğer bu durumlar Şabat günü gerçekleşirse Yahudi olmayan birinden yardım almak ve ona bunu söylemek uygun mudur?

Arabanın farları açık kaldığında Şabat çıkışında çekici çağırmak gibi bir külfete neden olacaksa Yahudi olmayan birinden yardım istemek uygundur. Yağan kar eve giriş çıkışları kapatarak tehlike arz edecekse o zaman da karları iki metreden daha uzağa atmamak kaydı ile Yahudi olmayan birinden kar küremesi istenebilir.

YETMİŞ İKİ’ DEN SEÇMELER
(Rav Palaçi’nin 72 kitabı olduğu kabul edilir.)
Rav İsak Alaluf

Teilim doksan üçüncü mizmor da çok iyi bilinen bölümlerdendir. Cuma günü için söylenen bu şarkı aynı zamanda Şabat günü de okunur. AHayim Yoduha kitabında Rabi Hayim Palaçi’nin (Z’Ts’K’L’) Tanrı’nın bu mizmorda Tanrı’nın yedi onur giysisinin yazıldığını belirtir. Bunlardan biri “oz itazar” olarak bilinir ve Tanrı bu manevi giysiyi Sinay dağında Bene Yisrael tarafından yaşanan muhteşem tecrübede kuşanmıştır. Tora “oz – cesaret” olarak da tanımlanır. Rabi Yisrael’e cesaret olarak Tora veren Tanrı’nın o günde bu nedenle o manevi giysiyi kuşandığını bizlere öğretir

HAFTANIN SÖZÜ

Bir mucize olmasını umut et ama ona güvenme. (Yahudi atasözü)