Sadece seçkin bir kitleye yardım etmeyin!

Sözlü Yahudi yasalarını kapsamlı bir şekilde ilk olarak bir araya getiren altı ciltlik Mişna'nın editörü olan MS üçüncü yüzyılda yaşamış Rav Yehuda Hanasi ("Prens"), din uğruna dünyevi zevklerden kendini tamamen soyutlamış bir kişi olarak karşımıza çıkar.

Rav Yehuda, ölüm döşeğinde ellerini göğe doğru kaldırarak Tanrı önünde şu beyanda bulunur, "Senin de bildiğin gibi ben, dünya nimetlerinden küçük parmağım kadar bile zevk almadım" (Talmud Bavli, Ketubot 104a). Ancak çok erdemli olmasına rağmen Rav Yehuda'nın bir kusuru vardı: hayırseverlik söz konusu olduğunda sadece okumuş Yahudilerin yardıma hak kazandığını düşünür, "elit" (seçkin) kitleye öncelik verirdi.

İsrail topraklarında büyük bir kıtlık baş göstermişti. Rav Yehuda Hanasi yiyecek depolarını açarak halka şöyle çağrıda bulunmuştu: "Tora, Mişna, Gemara, Halaha ve Agada okumuş olan herkes gelsin. Tora konusunda cahil olanlar gelmesinler."

Rav Yonatan ben Amram [kimliğini belli etmeden] içeri girmeyi başardıktan sonra Rav Yehuda'ya şöyle demişti, "Öğretmenim, bana yiyecek ver!"

Rav Yehuda sormuş, "Oğlum, Tora eğitimi gördün mü?"

Rav Yonatan cevap vermiş, "Hayır."

"Mişna'yı okudun mu?"

"Hayır."

"Bu durumda sana nasıl yiyecek verebilirim ki?"

Rav Yonatan şöyle demiş, "Bir köpeği veya kargayı nasıl beslersen beni de o şekilde besle."

Bunun üzerine Rav Yehuda ona yiyecek vermiş.

Rav Yonatan ben Amram gittikten sonra Rav Yehuda Hanasi düşünmeye başlamış, "Eyvahlar olsun! Tora konusunda cahil olan birine yiyecek verdim."

Rav Yehuda'nın oğlu Rav Şimon ona şöyle der, "Bence bu giden adam, öğrencin Rav Yonatan ben Amram'dı. Tora'yı iyi bildiğini söyleyerek bir ayrıcalık kazanmak istememiştir."

Bunun üzerine yapılan araştırmada durumun gerçekten de böyle olduğu anlaşıldığında Rav Yehuda şöyle bir karara varır: "Bundan böyle herkes gelip yiyecek alabilir."

Sonu rahatlatıcı da olsa, düşündürücü bir öykü bu. Yahudi bir yazar ve hayırsever olan Dannı Siegel'ın dediği gibi, "Bu öykünün başındaki cümlelere pek bir anlam veremedim."

Talmud acaba bu öyküye neden yer vermiş olabilir ki? Talmud'u derleyen Rav'lar isteselerdi bu öyküye hiç yer vermeyebilirlerdi. Bu öykü, büyük ihtimalle, aç olduğunu beyan eden herkesin yemek yemeğe hakkı olduğunu nesiller boyunca tüm Yahudilere aktarmak için dahil edilmiştir. Buna karşılık Rav Yehuda gibi yardımlarını sadece dindar, bilge veya kültürlü kişilere yönlendirenlerin hatalı davrandıkları anlatılmaya çalışılmıştır.

Pesah Agada'sının bize hatırlattığı (ancak pek azımızın gerçekten uyguladığı) gibi, "Aç olan herkes gelip yesin." ***