Başkaları hakkında çirkin ve gerçek olmayan rivayetler yaymanın ne kadar hatalı olduğu konusunda aklı başında kişiler aynı fikirde olmalarına rağmen, bu yazıyı okuyan ve yazan dahil hepimiz bunu en az bir kere (çoğumuz da birçok kere) yapmıştır.

Nasıl mı? Duyduğumuz dedikoduları başkalarına aktararak.

Dedikoduların çoğu olumsuzdur, övücü değildir. ("Bu adamın ne muazzam bir insan olduğunu duymuş muydun ?") Büyük bir kısmı, (aslında çoğu) hem olumsuz hem de gerçeğe aykırıdır. Bir dedikodu aktardığınızda başkasının itibarını hem kötü bir şekilde zedelemiş, hem de o kişiye, büyük ihtimalle, geriye dönüşü olmayan bir zarar vermiş olursunuz. ("O adamın son işinden kovulduğunu duydum. Galiba zimmetine para geçiriyormuş.") Yahudi yasalarına göre bu şekilde hareket etmek, motzi şem ra davranış sınıfına girmektedir. Kötü nam "yaymak" anlamına gelen bu sözler, özellikle ağır bir suç olarak addedilmektedir.

İtibar zedeleyici dedikodular aktaran kişiler kendilerini çoğunlukla şöyle savunurlar: "Bunu isteyerek yapmadım. Gerçek olduğunu düşünmüştüm." Bu tip bir savunma, ölümcül bir kazaya sebep olan alkollu bir sürücünün öne sürdüğü mazerete benzer: "Hiç kimseyi öldürmek istememiştim." Gerçekten de kazayı yapan kişi, hiç kimsenin canına kıymak istememiş olabilir. Ancak, kasten değil, ihmalkarlık yüzünden yakınının öldüğünü öğrenmesi, kurbanın ailesini hiçbir şekilde teselli etmeyecektir. Aynı şekilde, çirkin dedikoduları yayan kişinin bunların gerçek olduğuna inanmış olması, bahsi geçen kişiye verilen zararı hiçbir şekilde azaltmayacaktır.

Bir dedikoduyu aktarmadan önce anlatılanın doğru olup olmadığını araştırma konusunda ne derecede titiz olmamız gerekir? Talmud şu yolu izlememizi önerir: "Eğer elinizdeki bilgiden kesinlikle eminseniz (yani kız kardeşinizle cinsel ilişkiye girmenin yasak olduğunu bildiğiniz kadar eminseniz), o bilgiyi ancak o zaman aktarabilirsiniz.." (Şabat 145b)

Önerilen bu davranış şekline uymak aslında çok zordur. Ancak bilge Ben Sira bu konuda şu teselli edici sözleri söylemektedir: " Bir şey mi duydunuz, kulağınıza bir şey mi geldiş İçinizde kalsın ve sizinle birlikte ölsün. Güçlü olun, sizi şişirip patlatmayacaktır." (Apokrifa, Ben Sira 19:10). ***