Yazdır

Halktan çalmak şahıstan çalmaktan daha kötüdür. Çünkü şahıstan çalan, çaldığını geri vererek şahsı yatıştırabilir; halktan çalan ise bunu yapamaz.

- Tosefta, Bava Kamma 10:14

Birini dolandıran ve ardından pişman olan kişi, zarar verdiği kişiyi arayıp bularak çaldığını ona geri verebilir. Ama halktan - birçok şahıstan - çalan kişi (örneğin dükkanda satış yaparken hileli tartılar kullanan veya borsada hile yapan kişi) kurbanlarının kimliğini bile bilmeyebilir.
Bu yöntemle toplumu aldatmak - cinayet ve iftira gibi - geri dönüşü mümkün olmayan bir kötülük örneğidir.

Ama böyle bir kişi gerçekten pişman olup hatasını düzeltmek istiyorsa, ne yapabilir?

Yahudi yasasına göre, halkı aldatan böyle bir şahıs, dolandırdığını bildiği kişileri tespit edip onlara ödeme yaptıktan sonra geri kalanını toplum yararına kullanılmak üzere bağışlayabilir (Tosefta, Bava Mezia 8:26). Antik çağlarda topluma yardım etmek, bir kuyu kazmanın masrafını karşılamak anlamına gelebilirdi. Şimdi ise böyle bir kişi, yeni bir yeşil alan düzenlemesine yardımcı olarak veya bir kütüphane inşaa ederek zarar verdiği topluma bir şekilde faydalı olabilir. ***