Yazdır

Sıkça Sorulan SorularS. Hanuka'yı neden kutluyoruz?

Hanuka olayları sırasında büyük bir asimilasyon vardı.

Büyük ihtimalle, Yunanlılar'a karşı savaşan Yahudiler, asimile olan Yahudiler'le de fiziksel mücadeleye girişmişler ve onlardan birçoğunu öldürmüşlerdi. Eğer durum böyleyse, böylesine "kanlı" bir bayramı neden kutluyoruz?

C. Cevabı vermeden önce, sorudaki "büyük ihtimalle" ile başlayan cümlenin doğru olmadığını söylemekte yarar vardır. Zira büyük bir asimilasyon tehlikesinin varolmasına karşın, savaş Ortodoks Yahudiler'le Ortodoks olmayan Yahudiler arasında değildi. Mücadele Yahudilik'le ilgili her şeyi tamamen yok etmek, aşağılamak ve silmek isteyenlere - Yunanlılar'a - karşıydı ve bu savaş, savaş meydanında gerçekleşmişti. Matatyau ile ilgili olay haricinde, Hanuka olayları sırasında ya da sonrasında bir Yahudi'nin bir başka Yahudi'yi bu sebeple öldürdüğüne rastlamayız.

Matatyau ile ilgili olay her ne kadar Yahudi Kanunu'na göre belirli bir dayanağa sahipse de, yine de anlaması güçtür. Fakat yine de bu olayın etrafında gelişen sahneyi perspektifimize dahil etmekte fayda vardır. Yunanlılar Matatyau'yu kendi putlarına bir kurban sunması için ikna etmeye çalışıyorlar, fakat o reddediyordu. Orada bulunan bir Yahudi öne çıktı ve o neslin saygın lideri olan Matatyau'nun önünde hiç çekinmeden bu kurbanı kesti. Böylesi açık bir isyan, tüm Yahudiler'in Yunan inancının peşinden sürüklenmesi ve böylelikle Yahudilik inancının büyük yara alması anlamına gelmekteydi. Neslin lideri olarak Matatyau durumun ciddiyetini ve üzerindeki sorumluluğu anlamıştı. Bu sebeple çok güçlü bir hareketin yapılması gerektiğini bliyordu. Planı herkesi güç yoluyla sindirmek değildi - zaten bir daha böyle bir olay olmamıştı. Ancak Matatyau'nun, Yahudi Ulusu'nun güçlü ve birlik halinde olduğunu ve kendileri için en değerli şeyi - Yahudilik'i - sonuna kadar koruyacaklarını ispat etmeliydi ve öyle yaptı. 

Hanuka'yı kutlarken, aslında Yahudilik'in devamlılığını kutlamakta olduğumuzu bilmekten gurur duymamız gerekir. Makabiler zaferlerine, Yunanlılar'la savaş meydanında savaşarak ulaşmışlardır - Yunanlılar'ın safına geçmiş kendi kardeşlerini öldürerek değil. Ve gerçekte, Makabiler'in zaferlerinin ardından bile, Helenist Yahudiler varlıklarını sürdürmüşler ve seslerini duyurmaya devam etmişlerdir. Hanuka, "düşmanlarımızın" bize uyguladığı dini baskıdan kurtulmamızın bir kutlamasıdır.

S. Kadınlar Hanukiya yakmakla yükümlü müdürler?

C. Genel bir kural olarak, zamana bağlı olan "yap" şeklindeki mitsvalardan kadınlar muaftırlar. Yine de bazı istisnalar vardır ve Hanuka bunlardan biridir; zira Hanuka mucizesinde kadınlar önemli bir rol oynamışlardı. Örneğin Haşmonai ailesine mensup olan Yeudit, Yunanlı kumandana peynir yedirip onu susatmış, ardından kendisine şarap içirerek onu sarhoş etmiş ve uyuya kalınca da kafasını bedeninden ayırarak, "başsız" kalan düşmanın bozguna uğramasında önemli bir rol oynamıştır. Dolayısıyla kadınlar da bu mitsvayı yerine getirirler. Ancak evli kadınlar için durum farklıdır. Zira karı-koca tek bir kişi addedilir ve dolayısıyla kocasının yaktığı kandille kadının yükümlülüğü yerine gelir. Benzer şekilde erkeğin evde olmadığı bir durumda, kadın kocasının yükümlülüğünü yerine getirebilir.

S. Yunanlılar'la yapılan savaşlar, Bet-Amikdaş'ın tekrar hizmete açılışından sonra birkaç yıl daha sürmüştür. Eğer böyleyse askeri zaferi neden Hanuka'da kutluyoruz?

C. Savaşın amacı dini bağımsızlığı kazanmaktı. Bet-Amikdaş tekrar ele geçirildikten sonra bu amaca ulaşılmıştı. Bundan sonra meydana gelen savaşlar, karşı saldırıları önleme, yani savunma amaçlıydı; dolayısıyla onlar kutlanmamaktadır. 

S. Hanuka günü nasıl selamlaşmak uygundur?

C. Hag [Hanuka] Sameah. 

S. Hanuka neden diğer büyük bayramlar gibi üst düzey önemde değil gibi görünmektedir?

C. Tora'da sözü edilen bayramlar [Roş Aşana, Yom Kipur, Sukot, Pesah ve Şavuot], Rabiler'ce öngörülen bayramlara göre daha üst düzeydedirler. Hanuka Rabiler'ce belirlenmiştir. 

S. Sevivon'daki [topaç] harflerin anlamı nedir?

C. Harfler, bulunulan yerlere göre değişkendir. Diaspora'da Nun-Gimel-E-Şin harfleri "Nes Gadol Aya Şam - Orada Büyük bir Mucize Oldu" sözlerine denk gelir. Yisrael'de ise E harfinin yerinde Pe harfi vardır ki bu sözcük "Po - Burada" sözcüğünün başharfidir ["Burada Büyük bir Mucize Oldu"]. Bir görüşe göre topaçtaki bu dört yüz, Yisrael'i boyunduruk altına alan dört büyük gücü simgeler: Babil, Pers, Eski Yunan ve Roma İmparatorlukları 

S. Bir Hanukiya'nın Kaşer olması için ne gerekir?

C. Kaşer bir Hanukiya, düz bir çizgi halinde dizilmiş ve aynı yükseklikte bulunan, mum/yağ koyacak sekiz küçük platform içermelidir. Şamaş [Aşkenazlar'a göre diğer mumları yakmak için kullanılan, Sefaradlar'a göre diğer mumlara eşlik eden "hizmetkar"] ya farklı bir yükseklikte ya da çizgisel sıralamayı bozacak şekilde durmalıdır. Hanukiya'nın güzel görünmesi tercih edilmelidir. Ne de olsa yağ ya da mum sebebiyle güzel görüntü bozulabilir. Ne kadar güzelse o kadar iyidir. 

S. Tanah'ta neden Megilat Hanuka ya da Talmud'da neden Masehet Hanuka diye bölümler yoktur?

C. Hanuka olaylarını anlatan Megilat Haşmonaim adlı bir kitap mevcuttur. Ancak Hanuka mucizesi, Tanah'taki peygamber kitaplarının belirlendiği dönemin bitiminden çok sonra meydana gelmiştir. Ayrıca Megilat Haşmonaim, Tanah'taki diğer kitaplar gibi Tanrısal İlham'la yazılmış kabul edilmez. 

Diğer yandan Talmud'da Hanuka ile ilgili bahis vardır. Ancak bu bölüm çok küçük yer kaplamaktadır ve ayrı bir bölüm olarak kabul edilse kaybolma tehlikesi olabilecekti (12 Peygamber'le ilgili kitapların bir araya toplanarak "Tere Asar - Oniki [Kitap]" olarak adlandırılmasının sebebi aynı kaybedilme endişesidir). Bu sebeple Hanuka ile ilgili konu, Talmud'un "Şabat" bölümünde, Şabat kandillerinin yakılmasıyla ilgili bahsin bir parçası olarak geçmektedir. 

S. Hanuka sekiz kandili yaktığımız gece mi sona erer?

C. Tıpkı diğer "güne bağlı" uygulamalar gibi, burada da gecenin, bir sonraki güne ait olduğunu söyleriz. Dolayısıyla sekiz kandil yaktığımız Hanuka'nın son gecesi, ertesi günün başlangıcıdır. Başka bir deyişle Hanuka ertesi akşam yıldızlar çıkınca sona erer ve bu sebeple o gün sabah duasında Alel, Amida'lar ve Birkat Amazon'da [yemek sonrası beraha], "Al Anisim" ve "Bime Matatya" bölümleri okunmaya devam edilir. 

S. Bet-Amikdaş'taki Menora nasıl yakılırdı?

C. Menora yedi kola sahipti ve Hanuka'da olduğu gibi her gün bir bölümü değil, her seferinde tüm kollardaki kandiller yanacak şekilde yakılırdı.