Peraşa Özeti (Devarim 33:1-34:12)

[www.chabad.org]

Simhat Tora'da ("Tora Neşesi") yıllık Tora okuma döngüsünü tamamlar ve ona tekrar başlarız. Öncelikle, Moşe'nin ölümünden önce on iki Yisrael kabilesinin her birine verdiği berahaları içeren Vezot Aberaha peraşasını okuruz. Beş nesil önce Yaakov'un kendi ölümünden önce oğullarına vermiş olduğu berahaları andıran bu berahalarda Moşe her bir kabileye Yisrael toplumu içindeki özel ve kendine özgü görevi vererek onları bu yönde teşvik eder.

Vezot Aberaha peraşası daha sonra Moşe'nin Nevo dağına çıkışını anlatır. Moşe bu dağın zirvesinden Erets-Yisrael'i görür: "Tanrı'nın kulu Moşe, Tanrı'nın Sözü üzerine, orada, Moav Ülkesi'nde öldü... Mezarını bu güne kadar kimse bilmedi" (Devarim 34:5). Tora ayrıca "Yisrael'de Moşe gibi bir peygamber daha çıkmadı" (Devarim 34:10) sözleriyle Moşe'nin büyüklüğüne tanıklık ederek son bulmaktadır.

Tora'nın okunuşunu tamamladıktan hemen sonra Bereşit kitabının ilk kısmının okunmasıyla yıllık okuma döngüsüne tekrar başlarız. Bu kısımda Tanrı'nın dünyayı altı günde yaratması ve yedinci günde yaratma işini durdurarak bu günü kutsaması ve bir dinlenme günü olarak mübarek kılması anlatılır.

DEVAR TORA

[Rabi Dror Brama - www.torahmitzion.org]

"Dan, aslan yavrusudur; Başan'dan sıçrayacaktır"(Devarim 33:22).

Yukarıdaki pasuk ilk bakışta pek belirgin değildir. Dan kabilesinin bir bölümünün günümüzde İsrail'in batısında yer alan ve "Guş Dan - Dan Kesimi" diye bilinen bir bölgede olması gerekiyordu. Oysa Başan ise Erets-Yisrael'in doğusunda, Yarden'in doğu yakasının ötesindedir. Bene-Yisrael Başan kralı Og'u mağlup ettikten sonra, bu bölge esasında Menaşe kabilesinin bir kısmına verilmişti.

Pasukta belirtildiği üzere "Menaşe-oğlu Yair, Geşuri ve Maahati sınırına kadar tüm Argov bölgesini aldı. Başan'da [yer alan bu topraklara] kendi ismiyle Yair-köyleri adını verdi" (Devarim 3:14).

Öyleyse Moşe, Dan kabilesine verdiği berahada neden Menaşe kabilesinin arazisi olan Başan ile Dan kabilesi arasında bağlantı kurmaktadır?

Hahamlarımız'ı takiben yaptığı açıklamada, Raşi, buradaki niyetin, bu toprakların pratikte Dan'ın hâkimiyeti altına girecek olmasına işaret etmek olduğunu belirtir. Şofetim (Hâkimler) Kitabı'nda Dan kabilesinin kendi payına düşen bölgeyi fethetmediği ve daha sonra Dan şehrini kuracağı Layiş bölgesini fethederek kuzeye yöneldiği anlatılır.

Ancak bu açıklamada bir zorluk söz konusudur. Şofetim Kitabında Dan kabilesinin üyelerinin, Yeoşua ile Moşe'nin, kendi paylarına düşen toprakları miras almaları yönünde verdikleri emre karşı gelerek uygunsuz bir şekilde hareket ettikleri belirtilmektedir. Dan kabilesi kendi bölgelerini almak yerine onlara ayrılan bölgeye ait olmayan bir şehre saldırmışlardı.

"... Layiş'in üstüne geldiler ... ve şehri yaktılar. ... [Bu şehir] Bet-Rehov yakınlarında bir vadide bulunuyordu. [Dan kabilesi mensupları] şehri inşa edip orada yerleştiler. Ataları olup Yisrael'e [=Yaakov'a] doğmuş olan Dan'ın isminden esinlenerek, şehre Dan adını verdiler; ama önceleri bu şehrin adı Layiş idi" (Şofetim 18:27-29)

Zorluk buradadır. Eğer gerçekten bu olay kuzeyde Golan ve Başan yakınlarında olup Dan kabilesine ait olmamasına rağmen bu kabile tarafından fethedilen bölgeyi anlatıyorsa, Moşe neden bu hareketleri nedeniyle onları neden övmektedir?

Akla gelen bir başka soru daha vardır. Yaakov ölümünden önce oğlu Dan'a verdiği berahada onu bir engereğe benzetmişti (Bereşit 49:17). Moşe ise burada Dan kabilesini bir aslana benzetmektedir. Bu değişikliğin nedeni nedir?

Belki de her iki soru için şu cevap önerilebilir: Moşe, Dan kabilesinin kendi toprağını fethetmeyi zor bulacağını biliyordu. Kendi etrafında kıvrılmak ve karşılaştığı herhangi bir engelin yanından geçmeye çalışmak bir yılanın doğasında mevcuttur. Önündeki engellere ve düşmanlara doğrudan göğüs germez, daha ziyade onların etrafını sararak ele geçirir.

Fethedilmesi daha kolay yerler ele geçirmek için kendi bölgelerini boşalttıkları zaman, Dan'ın oğullarının kullandığı taktik buydu. Ancak Moşe onlara aslan gibi olmalarını, düşmanlarını yenmek için onlara doğrudan meydan okuyan [ve kendisi de aslana benzetilmiş olan] Yeuda kabilesi gibi olmalarını emreder. Başan, Dan'ın toprağı değildir ve "sıçramak" bir yılanın davranışı değildir. Moşe, Dan kabilesini büyük bir güçle mübarek kılmış ve onları açık bir mesaj ile yılandan aslana dönüştürmüştür:

Başan onların toprağı değildir. Sadece doğru dürüst savaşma ve kendilerine ait toprakları miras alma yeteneklerine ulaşmak için bir başlangıç noktası ve bir sıçrama tahtasıdır.O zamana kadar onların sadece "bir aslan yavrusu" oldukları doğrudur, ama kısa sürede büyüyecekler ve gerçek bölgelerini miras almak için Başan'dan fırlayacaklardır.

5 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1. Atseret sözcüğünün anlamı nedir?

2. Tora'da bunlardan hangisinden söz edilir? Şemini Hag Aatseret'ten mi, yoksa Simhat Tora'dan mı?

3. İnsanın bedeninin tümüyle yaptığı 3 mitsva nedir?

4. Sukot'ta sadece mutlu olmakla bile mitsva yapıldığı doğru mudur?

5. Tanah'ta senenin bu döneminde cereyan ettiği anlatılan önemli olay hangisidir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Üçüncü Kitap: ZEMANİM / ZAMANLAR (Devam)

18. Şekalim - Bet-Amikdaş Vergisi

Her Yahudi, Bet-Amikdaş'ın maddi olarak desteklenmesi için her yıl yarım şekel ağırlığında [en az 160 arpa tanesinin ağırlığında] gümüş vermekle yükümlüdür. Pasukta söylendiği gibi: "Sayımdan geçen herkes şunu vermelidir: Kutsiyet [konularındaki] şekel standardına göre, yarım şekel" (Şemot 30:13). Bu emir yalnız Bet-Amikdaş ayakta olduğu dönemler için geçerlidir.

Yıllık bağış Adar ayında (on ikinci ayda) yapılır, her cemaatte bu paralar toplanır ve Bet-Amikdaş'a gönderilirdi. Paranın bir kısmı toplumsal korbanların, tütsünün, özel ekmeklerin, kızıl ineğin, Kipur'da kullanılan tekelerin, Koenlik giysilerinin, sahipsiz korbanlara eşlik eden neseh işlemlerinin, korban olarak adanmış hayvanların kusurulu olup olmamalarının kontrolü, korban kanunlarının öğrenilmesi, Yeruşalayim'deki mahkemelerin ve yazıcıların masraflarını karşılamakta kullanılırdı. Geri kalanı ise Bet-Amikdaş'taki ve Yeruşalayim şehrindeki tamirat işlerine ayrılırdı. Geriye para kaldığı takdirde bunlar Ola-korbanı olarak kullanılacak hayvanların teminine harcanırdı.

BİR KİŞİ / BİR ESER

[www.ou.org]

Rabi Yuda Loew (Prag'l Maaral) (1525-1609): Maaral orta çağdan sonra en üretken düşünürlerden bir tanesi idi. Talmud'daki Agada (Anlatı) kısımlarına tamamen farklı bir yaklaşım getirdi. Ayrıca Talmud hahamlarının Alaha dışındaki konulardaki düşünce yapısına daha önce hiçbir yazar bu kadar önem vermemişti.

Onun döneminde yaşayanlar ona büyük saygı göstermişlerdir ve kendisi Yahudiliğin her kolunda derin bir etki bırakmıştır. Rabi Avraam Yitshak Kook'a göre "Maaral bir taraftan Vilna'lı Gaon'un yaklaşımının babası olmuş, diğer taraftan ise [Gaon'un sert muhalefet gösterdiği] Hasidizm akımının babası" olmuştur. Maaral, felsefe kıyafetiyle yazan bir Kabalist olarak tanımlanmıştır.

Maaral erkek çocuklarının çok küçük yaşta eğitildiği dönemde eğitim metotlarını düzeltti ve çocukların entelektüel olgunluğa göre eğitilmeleri gerektiğini ısrarla savundu. Böylece çocuklar, Talmud ile, ancak tam olarak neyin öğretildiğini anlayacak yaşa geldiklerinde tanışmalıydılar. Maaral eğitim için Pirke Avot'ta önerilen sistemi tavsiye etmiştir.

Onun en önemli takipçilerinden bir tanesi Rabi Yom Tov Heller'dir. Rabi Yom Tov, Mişna'nın klasik niteliğindeki açıklamalarından olan Tosafot Yom Tov'un yazarıdır. Bu eserinin girişinde Maaral'ın büyük ölçüde Mişna üzerinde grup öğrenimini desteklediğini bildirir.

Maaral, Hahamlarımız'ın tartışmasız bilgeliğinin ve geleneğinin sadık savunucularından bir tanesi idi. Aynı zamanda döneminin fen bilimini çok iyi biliyordu ve döneminin bazı meşhur bilim adamları ile dosttu. Öğrencilerinden David Ganz, saygın astronomi uzmanı Tycho Brahe'nin gözlem evinde çalışırdı.

Eserleri, başta Raşi'nin Tora açıklamaları hakkındaki alt açıklamalar olan Gur Arye'nin yanında Pesah Bayramı'nın bütün yönleri, sürgün ve kurtuluş, Tora, Pirke Avot, Hahamlarımız'ın Deraşa açıklamaları ve karakter gelişimi hakkında yazılmış birçok ciltten oluşur.

Maaral hem Yahudiler, hem da Yahudi olmayanlar tarafından saygı görmüştü ve görüşme konusu halen bilinmemesine rağmen, İmparator 11.ci Rudolf ile görüşmeye çağrılmıştı.

Maaral'ın Kabalistik bilgisini kullanarak Golem adı verilen ruhsuz ama canlı bir beden yarattığı ve bunu döneminde çokça görülen kan iftiralarına karşı Yahudiler'i savunma amacıyla kullandığı anlatılır. Hikâyenin doğruluğu hakkında şüpheleri olanlar olsa da, bu çok ünlü bir anlatıdır. Yine de Maaral'ın gerçek ünü, onun gerçek kalıcı eserlerinin bir sonucudur ve kendisi, Yahudilerin entelektüel ve manevi miraslarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

DÜŞÜNCELER

["Straight Talk" / Rabi Shaul Rosenblatt - www.aish.com]

Doğru Hat

Tora bize Moşe'nin nerede gömüldüğünü söylemez. Bize bunun için birçok açıklama sunulur, ancak bir tanesi benim için daha önemlidir. Moşe ne kadar yüce olursa olsun, yine de bir insandı. Mezarının bir türbeye dönüşme ve Yahudilerin onu yarı tanrı haline sokma tehlikesi çok büyüktü. İnsanların, dürüst bir kişinin mezarı başında Tanrı'ya dua etmelerinde yanlış bir şey yoktur. Ancak Moşe'nin olayında, insanların doğrudan ona dua etmeye başlamaları işten değildi.

Daha ilk günden, putperestlik tuzağı Yahudilerin en büyük sınavı olmuştur. Her zaman Tanrı ile aramızda aracılar aramışızdır. Hahamlarımız derler ki, 10 emrin ilk iki tanesi Tanrı tarafından bütün millete doğrudan söylenmişti. Ancak deneyimin mahremiyeti o kadar etkileyiciydi ki, Moşe'den gerisini dinlemesini ve Tanrı'nın söylediklerini aktarmasını istediler. Bu da kırk gün sonra Altın Buzağı'nın inşa edilmesi ile sonuçlanan kaygan bir yokuşun başlangıcıydı. Esasında bu hepimizin hâlâ aşağıya doğru kaymakta olduğu bir yokuştur.

Tanrı ile doğrudan bir ilişki inanılmaz zor bir kavramdır. Onun yerine, arada bir şey isteriz. Şemuel kitabında Yahudiler bir kral istedikleri zaman, daha kaygan bir zeminde yol alan Yahudilerin örneğini görürüz. Şemuel üzgündür ve yapılan açıklamalardan bir tanesi aynı sorunun ortaya çıkmasıdır. Tanrı ile doğrudan bir ilişki kurmak çok zordu, bu nedenle Tanrı halkla peygamberler aracılığı ile iletişim kurmaktaydı. Ama halka bu bile çok fazla geliyordu. Bu nedenle onlar da "diğer milletler gibi" bir hükümet istediler, böylece Tanrı ile aralarına kocaman bir mesafe koyacaklardı.

Rambam bize der ki, puta tapmanın ilk adımı Tanrı'nın aracılarına çok fazla önem vermektir. İnsanlar bir kere bunu yaptıkları zaman, bir sonraki bariz adım kendi aracılarını yerleştirmektir. Sonunda Tanrı giderek geri çekilirken, aracılara atfedilen güç gittikçe artar.

Her birimizin Tanrı ile bire bir, derin ve yoğun bir ilişki kurma fırsatı vardır. Çocukların aileleri ile konuşmaları için aracılara ihtiyaçları yoktur. Bizim adımıza rica etmeleri veya bizi kutsamaları için başka insanlara ihtiyacımız yoktur. Nazarı yok etmek için şans bileziklerine veya minik süslere ihtiyacımız yoktur.

Tanrı O'nunla olmayı tercih ettiğimiz kadar bize yakın olur. Şemuel'in günlerine geri dönersek, Tanrı Yahudilerin bir kral tayin etmelerine izin vermiştir. Çünkü Tanrı, insana kendi gitmek istediği yolda yardımcı olur. Ancak eğer - mutlaka hepimiz isteriz - kendi kişisel ve doğrudan iletişim hattımızı istiyorsak, o zaman onu bizzat kurmamız gerekir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Rabi Nisim Behar / "El Gid Para El Pratikante"]

Simhat Tora

1. Şemini Hag Atseret'in ikinci gecesi Simhat Tora'dır. Suka'da oturmaya başladığımızın dokuzuncu gecesidir ve bu günde Suka'da oturmak yasaktır.

2. Suka'yı güzelleştirmek için asılan meyvelerdan Simhat Tora günü de yararlanılamaz. Bu ancak Simhat Tora'dan sonra yapılabilir.

3. Simhat Tora'da Tora'nın yıl boyu süren okunuşunu bitirdiğimiz için Tora'nın onuruna neşelenmemiz emredilmiştir. Ancak bunun ağırbaşlı bir şekilde yapılması ve bu sevince şımarıklık ve alaycılık öğeleri katılmamasına özen gösterilmesi gerekir. Bu eğlencelerin tümü, sadece bayramın şerefine ve iyi niyetlerle yapılmalıdır.

4. Simhat Tora'da Arvit duasında tüm sinagoglarda bütün Sefer Toralar Ehal Akodeş'ten çıkartılır ve Teva'nın etrafında 7 tur atılır. Tüm halk Sefer Toralar'la dans eder ve yedi büyüğümüz Avraam, Yitshak, Yaakov, Moşe, Aaron, David ve Şelomo'nun hatırlarına bizleri hatırlaması için Tanrı'ya dua edilir.

5. Simhat Tora akşamı yedi tur atılarak yapılan kutlama, ertesi sabah da aynı şekilde yapılır.

6. Musaf'tan sonra Tora'nın Hatanlar'ı [damatları] olanlar, yakınlarını ve arkadaşlarını evlerine çağırarak onlara mükellef bir ziyafet verir.

7. Simhat Tora günü okunan Kiduş'ta Şeeheyanu berahası söylenir.

5 CEVAP

1. "Durdurma".

2. Tora'da Şemini Hag Aatseret'ten söz edilir.

3. Erets-Yisrael'i bayındır hale getirme, Suka'da oturma ve bir mikveye dalmak.

4. Evet, Sukot'ta sırf mutlu olmakla bile bir mitsva yapmış oluruz.

5. Şelomo Ameleh zamanında I. Bet-Amikdaş'ın açılışı.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Hiç kimse başkalarının gizli erdemleri hakkında dedikodu yapmaz.

-- Bertrand Russell