Peraşa Özeti (Devarim 26:1-29:8)

[www.chabad.org]

Moşe, Bene-Yisrael'e talimat verir: Tanrı'nın ebedi mirasınız olarak verdiği ülkeye girdiğinizde ve oraya yerleşip toprağı ekip ürünleri toplamaya başladığınızda, meyve bahçelerinizin ilk olgunlaşan meyvelerini (Bikurim) Bet-Amikdaş'a getirin ve Tanrı'nın sizin için yaptığı her şey için minnettarlığınızı ilan edin.

Peraşamızda, Leviler ve yoksullara verilen onda birlik paylardan ve Ree peraşasının başında söylendiği gibi Gerizim ve Eval dağlarında, berahaların ve lanetlerin nasıl duyurulacağından da bahsedilir. Moşe, insanlara Tanrı'nın seçilmiş halkı olduklarını, onların da aynı şekilde Tanrı'yı seçtiklerini söyler.

Ki Tavo'nın son bölümünde Toheha ("Sert Uyarılar") bölümü yer alır. Tora'nın emirlerini uygularlarsa Tanrı'nın ödül olarak vereceği berahaları sıraladıktan sonra, Moşe, Tanrı'nın emirlerini terk etmeleri durumunda başlarına gelecek hastalık, kıtlık, yoksulluk ve sürgün gibi kötü olayların uzun, sert bir hesabını verir.

Moşe, insanlara sadece bugün, halk olarak doğumlarından kırk yıl sonra, "bilmek için bir yürek, görmek için bir göz ve duymak için bir kulak"a sahip olduklarını söyleyerek sözlerine söz verir.

DÜZELTME: Geçtiğimiz haftaya ait Peraşa Özeti kısmında "iftira" sözcüğü yerine hata sonucu "itiraf" sözcüğü yazılmış ve "...bir erkeğin, eşine sadakatsiz olduğu konusunda itiraf etmesi gibikonularda uygulanan yargı süreci ve ilgili cezalar da bu peraşada yer alır" ifadesi kullanılmıştır. Doğrusu: "...bir erkeğin, eşini kendisine sadakatsiz olmakla suçlayarak ona iftira etmesi gibi konularda..." şeklinde olmalıdır. Düzeltir, özür dileriz.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruh - www.torah.org]

Yatırım Yapmak

Erets-Yisrael'e yerleşildikten sonra, Yahudi çiftçilerin turfanda meyveleri, yani Bikurim'i Bet-Amikdaş'a getirmeleri gerekecekti. Her bir çiftçi, Yahudi Tarihinin ebedi Rehberi olma şeklinde rolü nedeniyle Tanrı'ya teşekkürünü bildiren bir beyan eşliğinde, Bet-Amikdaş'ta görevli olan Koen'e meyve dolu bir sepet sunardı. Yüksek sesle Koen'e hitaben yapılan bu deklarasyon, Tora'da kaydedilmiş olan şu sözlerle başlamaktadır: "Bugün Tanrın Aşem'in [onuruna] teyit ediyorum ki Tanrı'nın, bize vereceğine dair atalarımıza yemin etmiş olduğu Ülke'ye gelmiş bulunuyorum" (Devarim 26:3). Daha sonra Koen meyveyi alır ve Tanrı'nın asırlar boyunca süregelen iyiliklerini anlatan konuşma devam ederdi.

Aynen söylenmesi emredilmiş olan bu metinle ilgili olarak akla çok bariz bir soru gelmektedir: Bu deklarasyon asırlar boyunca aynı sözlerle yapılacaktı. Bakşa bir deyişle, Bene-Yisrael Erets-Yisrael'e yerleştikten nesiller sonra bile aynı şeyi söyleyeceklerdi: "Bugün Tanrın Aşem'in [onuruna] teyit ediyorum ki Tanrı'nın, bize vereceğine dair atalarımıza yemin etmiş olduğu Ülke'ye gelmiş bulunuyorum."Tora'nın her bir sözcüğü Tanrı kaynaklıdır ve metne bilinçli olarak dâhil edilmiştir. Öyleyse, Erets-Yisrael'e yerleşen neslin büyük büyük torunlarının da sanki buraya yeni ulaşmış gibi bir ifade kullanmalarını nasıl anlayabiliriz?

1895-1986 yılları arasında yaşamış olan, New York City'de Metivta Tiferet Yeruşalayim'in başkanı, döneminde Tora Yahudiliğinin en ünlü liderlerinden ve yasal Alaha yargıcı olan Rabi Moşe Feinstein şöyle bir açıklamada bulunur: Dünyadaki yerlerin çoğu, basitçe, yaşam ve ikamet yerleridir. Erets-Yisrael ise bir istisnadır. Onun kutsiyeti, üzerinde oturanları değiştirir ve başka yerlerde ulaşılamayan bir karakter bütünlüğü kazanmalarını sağlar. Bu bireysel mükemmeliyet, Tanrı'nın hâkimiyetinin manevi âlemde olduğu kadar, fiziksel âlemde de mutlak olduğu gerçeğinin telkiniyle bizim fiziksel dünyamızla bağlantılıdır.

Çiftçi EYLEME geçmeyi ve "ilk değerli meyvelerini Tanrı'nın temsilcisi olan Koen'e vermeyi" seçtiği zaman, Erets-Yisrael'de Yahudi hayatının amacını yerine getirmiş olur. Bu meyveler esasında bir başkasına herhangi bir üzüm, incir veya hurma gibi görünebilir, ama kendisi için aylar boyunca harcanan emek, büyük bir kişisel fedakârlık ve yatırım anlamına gelir. Tanrı'nın gözünde, Tanrı'nın fiziksel dünyanın Efendisi olduğu gerçeğini somutlaştıran ve çiftçinin yaptığı eylemler, çiftçinin Kutsal Toprakta olmasıyla ilgili kendi amacını gerçeğe dönüştürür. Böylece çiftçi, kendi yaptığı işlerin onu daha yüksek, daha eksiksiz bir manevi boyuta çıkarmasından dolayı, açık bir şekilde "Tanrı'nın, bize vereceğine dair atalarımıza yemin etmiş olduğu Ülke'ye ŞAHSEN gelmiş" olduğunu ilan eder.

Hahamlarımız'ın, bu peraşayı özellikle yılın bu döneminde okumamıza hükmetmeleri de bir rastlantı değildir. Yamim Noraim (Heybetli Günler) yaklaşmaktadır. Yahudi takviminde son ay olan Elul ayının bu son günlerini Yaratanımızla ilişkilerimizi düşünerek geçirip, Roş Aşana'ya hazırlanır ve tekrar O'nun gerçekten bizim Babamız ve Kralımız olduğunu hissetmeye çalışırız. Yeruşalayim'de Bet-Amikdaş olmadan Bikurim mitsvasının gerçekleşmesi bizim için henüz mümkün değildir. Ancak neredeyse her gün Tanrı'nın bize bahşettiği sayısız mitsva fırsatı bulunmaktadır. Her tarafta Hesed (iyilikseverce davranışlar), dua ve Tora öğrenimi fırsatları vardır. Tsedaka çok önemlidir, ama bununla yetinmemek gerekir... "Kitabın Halkı" olarak adlandırılan Yahudiler, sadece "çek defteri insanları" haline gelmemelidir. Yahudi yaşamı, Tanrı ile bağlantımızı somutlaştıran DAVRANIŞLARDA bulunma, Yahudilikle ilgili bir şey YAPMA fırsatlarıyla doludur. Yahudilik hiçbir zaman bir seyirci sporu olmamıştır.

Eşimiz, çocuklarımız ve arkadaşlarımızla ilişkilerimizi geliştirmek için değerli şeylerimizi - paramızı, zamanımızı ve benliğimizi - verdiğimiz zaman, onu "fedakârlık" olarak değil de, bir yatırım olarak adlandırırız. Aynı şekilde, Bikurim ve Yamim Noraim mitsvaları da, Tanrı ile olan ilişkimize yatırım yapma çağrısıdır.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

Bazen kendimi trafik sıkışıklığı veya başka bir nedenle, bir randevuya zamanında yetişmekten men edilmiş halde buluyorum. Aslında birçok kez, zamanında veya en kötüsü küçük bir gecikme ile yetişebilme ihtimali var. Ama bu garanti değil ve bazı beklenmedik koşullar yüzünden daha da geç varma tehlikesi de var. Yapılacak en doğru şey nedir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Yedinci Kitap: ZERAİM / TOHUMLAR

H. Avoda - İbadet (Devam)

45. Maase A-Korbanot - Korbanlar Konusu  (devam)

c) Yerler ve Zamanlar

Tüm korbanları yalnızca Bet-Amikdaş'a getirmemiz emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "Size emretmekte olduğum her şeyi - Ola-korbanlarınızı ve [Şelamim-]kesimlerinizi, maaserlerinizi, elinizin bağışını ve Tanrı'ya taahhüt edeceğiniz tüm seçme genel vaatlerinizi - oraya [Tanrı'nın seçeceği yere] getireceksiniz" (Devarim 12:11; ayrıca Devarim 12:14). Bunun yanında, Erets-Yisrael'in dışından korbanları Bet-Amikdaş'a getirme şeklinde özel bir emir de vardır. pasukta söylendiği gibi: "... kutsal[ korban]ların ve genel vaatlerin olduğunda, [bunları] yüklenip Tanrı'nın seçeceği yere gelmelisin" (Devarim 12:26).

Bir hayvanı Bet-Amikdaş'ın dışında korban olarak kesmek veya herhangi bir korban işlemi yapmak yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Dikkatli ol! Sakın Ola-korbanlarını [kendi uygun] gördüğün her yerde gerçekleştirme" (Devarim 12:13) ve "Yisrael Ailesi'nden veya aralarına katılan Gerler'den herhangi bir kişi, bir Ola-korbanı veya [Şelamim-]kesimi tüttürür, onu, Tanrı Adına yapmak üzere Buluşma Çadırı'nın girişi civarına getirmezse, o kişi halkından kesilip atılacaktır" (Vayikra 17:8-9) ve "Yisrael ailesinden herhangi bir kişi, bir boğa, koyun ya da keçiyi kampın içinde keserse veya kampın dışında keserse... [yaptığı bu kesim] o kişi adına kan kabul edilecektir. Kan dökmüştür ve o kişi halkının arasından kesilip atılacaktır" (Vayikra 17:3-4). Bu yasaklar, Bet-Amikdaş var olmadığı dönemlerde de geçerlidir.

Eğer bir kişi bir korban getirmeyi (veya başka bir kutsal amaçlı adama yapmayı) vaat etmişse veya böyle bir şey yapması gerekiyorsa, bunu ilk Şaloş Regalim bayramında (Pesah, Şavuot veya Sukot) yapmalıdır (Devarim 12:5-6). Bu yükümlülüğü üç bayram geçecek kadar geciktirmek yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Tanrın Aşem'in Adına bir vaatte bulunduğun zaman, onu ödemeyi geciktirme" (Devarim 23:22).

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

Mahkemede Alternatif İddialar

Göründüğü kadarıyla, Alaha, avukatlık müessesesine pek olumlu bir bakış açısıyla bakmamaktadır. Ancak diğer taraftan, mahkeme salonunda olan birisi için avukatın rolü gereksiz sayılamaz. Her bir tarafın kendi davasını nasıl sunacağını en iyi bilen kişi olduğundan emin olabilir miyiz? Bu da, yargıçlara neden, kendi davasını nasıl sunacağını bilmeyen veya kendi adına bir dava açamayan bir davacının görüşünü sunmak için "ağzını, sessiz kişi için aç" (Mişle 31:8) öğüdünde bulunulduğunu açıklamaktadır. Bu aynı zamanda dini bir mahkemede daima en az üç yargıcın bulunması gerekmesinin nedenini de açıklıyor olabilir.

Yukarıdaki öğüt doğrultusunda, mahkemenin, belki de kendisini ilgilendiren mal ile ilgili olarak tüm ayrıntıları bilmeyen bir mirasçı veya bir müşteri için dava açması istenir. Bu aynı zamanda, taraflardan bir tanesinin "düşüncelerini nasıl sıraya koyacağını bilmediği veya öfkesi yüzünden kendini kabul edilir bir iddia ile koruyamadığı veya kendi iddialarını hazırlayamayacak kadar akıllı olmadığı zamanlarda geçerlidir" (Rambam, İlhot Sanedrin 21:11). Böyle bir durumda, yargıcın "davayı nasıl başlatacağını açıklayarak ona biraz yardım etmesine" izin verilir.

Ancak Rambam'a göre, bunun da sınırları vardır. "Davaya yön veren kişi haline gelmemek için, bu konuyu dikkatli bir şekilde düşünmek gerekir." Örneğin, eğer bir mirasçı babasının borçlarını ödemesini kesinlikle zorunlu kılan bir iddiada bulunursa, yargıcın onu bu ödemeden kurtaracak alternatif bir iddia önermesi yasaktır. Aynı şey davacının kendisi için de geçerlidir; çünkü kendi davasının ayrıntılarını bildiği var sayılır. Bunun yanı sıra, kişi mahkemede kendi davasını sunmak için bir avukat tayin ettiği zaman, yargıçların ona iddiaları için yardım etmesi uygun değildir, çünkü artık kendisi mahkemede yardım görmesi gereken "sessiz" biri değildir.

"Her şeyden önce ben hiçbir zaman borç almadım; ikincisi, eğer borç aldıysam bile onu geri ödedim," gibi, genellikle, koşula bağlı iddialarda bulunmak mümkün olduğu için, yukarıdaki düşünce tarzının yanlış olduğu düşünülebilir. Ancak bu kişinin kendisi şüphe içinde olduğu ve dava dürüstçe açıldığı zaman geçerlidir. Eğer bu tür seçenekler kesin bir iddia olarak kabul edilecekse, şüphe yüzünden mahkeme tarafından reddedilecektir. O halde özetleyecek olursak, mahkemede bir dava açıldıktan sonra yargıçlar, ne kadar yardımcı olmak isterlerse istesinler, davacı için daha iyi bir iddia öneremezler.

Kaynak: Rabi Uri Dasberg, "Tehumin" cilt 23, s. 448-455.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Rabi Nisim Behar / El Gid Para El Pratikante]

İruve Tavşilin Kuralları

1. Cuma gününe rastlayan Yom Tov'da, Şabat günü için yemek pişirmek yasaktır. Pişirebilmek için İruve Tavşilin yapmak gerekir. Bu, pişirmek için Yom Tov'dan önce yapılan bir tür hazırlıktır.

İruve Tavşilin şu şekilde yapılır: Baal Abayit [Ev sahibi] evde değilse bu işlemi eşi yapar. Bir parça ekmekle, kızarmış balık veya katı bir yumurta ya da herhangi başka bir yemek alınır ve şu beraha söylenir: "Baruh Ata AD..., E-loenu Meleh Aolam, Aşer Kideşanu Bemitsvotav, Vetsivanu Al Mitsvat İruv - Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere İruv [=karıştırma/birleştirme] üzerine emir veren Evrenin Kralı, Sen, Tanrımız; Mübareksin".

Ayrıca şu sözcükler söylenir: "Bu İruv sayesinde, fırın işi şeyler yapabilelim, yemek pişirebilelim, Şabat kandillerini yakabilelim ve Şabat için olan tüm ihtiyaçlarımızı henüz Yom Tov'ken yapabilelim".

2. İruve Tavşilin ile yemek pişirebilmek sadece Yom Tov Cuma gününe rastlarsa mümkündür. Fakat Yom Tov Perşembe ve Cuma günü ise, Şabat günü için Perşembe gününden yemek pişirilemez. Şabat için yalnız Cuma günü pişirilebilir. Bu durumda İruve Tavşilin, Erev Yom Tov'da, yani Çarşamba günü yapılır.

3. Şehrin Rabisi tüm şehir için İruve Tavşilin yapar. Fakat kişi, "nasıl olsa Rav yapıyor; biz yapmayalım" dememeli ve bizzat yapmalıdır. Yine de İruve Tavşilin yapmayı unutan bir kişi, Rabi'nin yaptığı İruve Tavşilin ile Hova'dan çıkar.

4. Cuma günü Şabat için gerekli her şey hazırlandıktan ve Şabat kandili de yakıldıktan sonra, İruv için ayrılan yiyecekler yenebilir. Fakat en iyisi İruv'da kullanılanekmeği, Şabat akşamı veya "Seuda Şelişit - Üçüncü Öğün"de yemektir.

Not: Bu yıl Roş Aşana Perşembe ve Cuma gününe rastlamakta, ardından Şabat gelmektedir. Bu nedenle, Çarşamba günü İruve Tavşilin yapmak gerekir.

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

Hemen hemen herkesin karşılaşabileceği böyle bir durumda yapılacak en doğru şey buluşacağınız kişiyi aramak ve durumu açıklamaktır. Belki onun programı sizin gecikmenizi çözecek kadar esnektir veya buluşmayı başka bir saate veya güne erteleyebilir. Hiçbir zaman zamanında varma veya telefon tasarrufu yapma konusunda riske girmeyin, çünkü sizin mazeret göstermeden gecikmeniz saygısızlık olarak da algılanabilir.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Tek gerçek asalet, önceki benliğinizden daha üstün olmanızdır.

-- Whitney Young