Peraşa Özeti (Devarim 26:1-29:8)

[www.chabad.org]

Moşe, Bene-Yisrael'e talimat verir: Tanrı'nın ebedi mirasınız olarak verdiği ülkeye girdiğinizde ve oraya yerleşip toprağı ekip ürünleri toplamaya başladığınızda, meyve bahçelerinizin ilk olgunlaşan meyvelerini (Bikurim) Bet-Amikdaş'a getirin ve Tanrı'nın sizin için yaptığı her şey için minnettarlığınızı ilan edin.

Peraşamızda, Leviler ve yoksullara verilen onda birlik paylardan ve Ree peraşasının başında söylendiği gibi Gerizim ve Eval dağlarında, berahaların ve lanetlerin nasıl duyurulacağından da bahsedilir. Moşe, insanlara Tanrı'nın seçilmiş halkı olduklarını, onların da aynı şekilde Tanrı'yı seçtiklerini söyler.

Ki Tavo'nın son bölümünde Toheha ("Sert Uyarılar") bölümü yer alır. Tora'nın emirlerini uygularlarsa Tanrı'nın ödül olarak vereceği berahaları sıraladıktan sonra, Moşe, Tanrı'nın emirlerini terk etmeleri durumunda başlarına gelecek hastalık, kıtlık, yoksulluk ve sürgün gibi kötü olayların uzun, sert bir hesabını verir.

Moşe, insanlara sadece bugün, halk olarak doğumlarından kırk yıl sonra, "bilmek için bir yürek, görmek için bir göz ve duymak için bir kulak"a sahip olduklarını söyleyerek sözlerine söz verir.

DEVAR TORA

[Rabi Boaz Genut - www.torahmitzion.org]

Tora'yı Öğrenme Anlaşması

"Bugün, Tanrın sana bu hükümleri ve kanunları yerine getirmeni emrediyor. Onları tüm kalbinle ve tüm canınla gözetip uygulamalısın" (Devarim 26:16).

Bu pasuğu okur okumaz başındaki "bugün" sözcüğünün anlamını merak edebiliriz. Devarim kitabının tümüyle Moşe'nin hayatının son 37 gününü içerdiğini biliyoruz (bkz. Devarim 1:3). Acaba Tanrı'nın emirlere uymayı emrettiği "bugün", Moşe'nin bu dünyadaki son günlerinden biri midir? Yoksa Matan Tora, yani Tora'nın veriliş gününü ima ediyor olması da olası mıdır?

Raşi, Tora'nın verilişine ek olarak mitsvauygulaması ile ilgili Tanrı ile Yisrael arasında ikinci bir anlaşma yapılıyor olabileceği fikrine karşı görünmektedir. Yine de, bu sözcüğü açıklamak için Midraş Tanhuma'dan alınmış ilginç bir önerisi vardır:

"Bugün [sözcüğünün kastettiği ima şudur:] Her gün mitsvaları, sanki bugün emredilmiş gibi, yeni olarak düşünmeli, verildiği günkü heyecanla yerine getirmelisiniz."

Raşi, bu sözlerle, ikinci bir anlaşmanın olmadığını, ancak bu konuda Tanrı ile birey arasında her gün göz önünde tutulması gereken bireysel bir anlaşmanın mevcut olduğunu vurgulamaktadır.

Netsiv (Rabi Naftali Tsvi Yeuda Berlin), Tora ile ilgili açıklamalarında bu sözcüğün anlamına yönelik farklı bir öneride bulunur:

"[Tora] burada Sinay Dağı'ndaki antlaşmanın ötesinde temel bir unsur eklemektedir. İnsanları Tora öğrenimine titizlikle özen göstermeleri ve Tora hakkında araştırma yapmaları için uyarmaktadır."

Buna göre, Tanrı ile Yisrael arasında ilk antlaşmadan sonra ikinci bir ulusal anlaşma yapılmıştır. Temelde bu anlaşma ilkini güçlendirmek ve bir görüş daha eklemek için ortaya çıkmıştır: Bu da tüm Yahudiler'in kendilerini Tora öğrenimine adamasıdır.

Netsiv daha da ileri giderek, Tora öğrenimiyle onu uygulamanın önemini karşılaştırır. "Öğrenmek Yisrael halkını Gökler'deki Babası'na bağlar; bu nedenle sabahları Şema'dan önceki "Aavat Olam" paragrafı dâhilinde "... ve kalbimize, kutsal Toran'ın tüm sözlerini sevgiyle anlamamız, bilgi sahibi olmamız, dinlememiz, öğrenmemiz ve öğretmemiz, gözetmemiz ve uygulamamız için anlayış ver..." sözleriyle dua ederiz. Bu paragrafa "Aava Raba - Büyük Sevgi" adı verilir, çünkü Tanrı'nın, Tora öğrenimi ile Yisrael'in O'na yönelik sevgisinden kaynaklanan sevgisi, korban ibadetinden kaynaklanan sevgisinden daha kuvvetlidir.

Korban ibadeti, birçok anlamda mitsva uygulamasının en üst seviyesindedir (bkz. Pirke Avot 1:2). Buna karşın, Tora öğrenme mitsvası diğer bütün mitsvalardan daha üstündür; Tanrı ile bir bağ kurmanın en güçlü yoludur. Doğrusu bu bağ kurma her iki yön için de geçerlidir. Bir taraftan, Tora öğrendiğimiz zaman, Tanrı'nın dünyasını ve emirlerini keşfederek O'na olan sevgimizi geliştirirken, diğer taraftan biz Tora öğrenimi için zaman ve enerji yatırımı yaptıkça O'nun bize olan sevgisi de artar. Bu tür bir ilişki gerçek bir antlaşmadır, Tora öğrenimi antlaşmasıdır.

4 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1. Koenlere verilen Bikurim neyi simgeler?

2. Bene-Yisrael Erets-Yisrael'e girince kendini tekrar Tanrı'ya ve Tora'ya adayacaktı. Bunu nasıl yapması gerekiyordu?

3. Bene-Yisrael'in mutlu, zengin ve arzu ettiği her şeye sahip olacakları bir zamanda Tanrı'ya gerektiği şekilde bağlı kalmamalarının karşılığında başlarına ne gelecekti?

4. Tora, lanetler kısmında şöyle demektedir: "Kalbinde duyacağın korku ve gözlerinle göreceğin [berbat] manzara yüzünden, sabah vaktinde ‘Keşke akşam olsa' diyeceksin ve akşam vaktinde ‘Keşke sabah olsa' diyeceksin" (Devarim 28:67). Bu pasukta hissedilen duyguyu Raşi nasıl açıklar?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Üçüncü Kitap: ZEMANİM / ZAMANLAR (Devam)

16. Hamets ve Matsa (Devam)

b) Matsa

Pesah bayramının ilk gecesi beş tahıl cinsinden birinden mamul mayasız ekmek (matsa) yememiz emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "İlk [ayda], ayın 14'ü akşamı matsa yemelisiniz" (Şemot 12:18). Hahamlarımız, Pesah arifesinde matsa yemeyi, arife günü öğleden sonra büyük bir öğün yemeyi ve Pesah gecesi [afikomin olarak yenen] son matsa parçasının ardından herhangi bir şey yemeyi yasaklamışlardır. Pesah-korbanının eti, hem matsa, hem de acı otlarla (maror) yenirdi. Bu nedenle Hahamlarımız, korban etinin olmadığı zamanlarda bile o gece matsanın yanında maror da yenmesini öngörmüşlerdir. Maror, inşaat harcına benzer görüntüye sahip bir meyve karışımı ezmesi olan Haroset'e bandırılarak yenir.

Aynı akşam, Mısır'daki atalarımız için gerçekleştirilmiş olan mucizeleri ve harikaları anlatmamız emredilmiştir. Pasuklarda söylendiği gibi: "Mısır'dan - köle evinden - çıktığınız bu günü hatırla" (Şemot 13:3); "O gün çocuğuna anlatacak, ‘Mısır'dan çıkışım sırasında, Tanrı, benim için [tüm mucizeleri] işte bunun uğruna yaptı' diyeceksin" (Şemot 13:8). Mehilta'da açıklandığı üzere, "bunun uğruna" sözleri, Seder masasında matsa ve marorun bulunduğu ve gösterilebildiği bir ortamı kasteder. Kişi özellikle üç sözcüğü telaffuz etmeli ve bunların önemini açıklamalıdır: Pesah[-korbanı], matsa ve maror.

Her nesilde kişi kendisini Mısır'dan sanki bizzat çıkmış gibi göstermekle yükümlüdür. Pasukta söylendiği gibi: "Ve bizi ... oradan çıkardı" (Devarim 6:23). Bununla ilgili olarak, Tora "Mısır Ülkesi'nde köle olduğunu hatırla" (Devarim 5:15, 15:15, 16:12, 24:18 ve 24:22) diye emreder. Bu nedenle, o akşam kişi özgür bir insan gibi sol tarafına yaslanarak oturmalı ve dört kadeh şarap içmelidir.

BİR KİŞİ / BİR ESER

[www.ou.org]

"Hazon İş" [Rabi Avraam Yeşaya Karelitz] (1878-1953): "Hazon İş" gökbilim, anatomi ve matematik gibi bilimler öğrenmesine rağmen, hayatını Tora öğrenmeye adadı. Yahudi kanununu ve uygulanmasını tam olarak kavramak için bu konuları bilmenin gerekli olduğunu düşünüyordu. Rav Karelitz 1911'de Vilna'da en tanınmış eseri "Hazon İş"i yayınlamaya başladı.

1933'te hiçbir resmi görev üstlenmediği, ama yine de Yahudi kanunu ve yaşamı ile ilgili bütün konularda dünyaca meşhur olduğu Erets Yisrael'e taşındı.

İnsanoğlunun hayattaki görevinin, Yahudi kanununu sürekli olarak çalışmak ve böylece dini uygulamada en üst seviyede mükemmeliyete ulaşmak olduğunu düşünüyordu. Rav Karelitz, eseri Hazon İş'in adıyla anılır ve Yahudi kanununda, özellikle de Aşkenaz ekolünü takip eden cemaatlerde, günümüzdeki birçok uygulama, onun yazılarını ve öğretilerini temel alır.

DÜŞÜNCELER

["Straight Talk" / Rabi Shaul Rosenblatt - www.aish.com]

Gerektirmelerin Olmadığı Bir Dünya

Evrimsel biyolog Richard Dawkins Tanah'taki Tanrı'yı "öykülerdeki en sevimsiz karakter" ve "kaprisli, kötü niyetli canavar" olarak tanımlamaktadır. Bu haftaki peraşamız onun için büyük bir besin kaynağıdır, çünkü Tanrı açık ve net ifadelerle O'nun emirlerine uymadıkları takdirde, Yahudilerin başına neler geleceğini anlatmaktadır. Anlatılanlar arasında hastalık, savaş, sürgün ve ebeveynin öz çocuğunun etini yiyeceği ve ailenin geri kalanı ile paylaşmak istemeyeceği derecede büyük bir açlık da vardır (Devarim 28:53-55).

Bu, gerçekten de ağır bir konudur ve üzücü olanı da, bu haftaki peraşada yazılı olan her şeyin Yahudi tarihinde defalarca cereyan etmiş olmasıdır.

O halde, Tanrı ne yapmaya çalışmaktadır? Neden bu kadar acı? Neden bu kadar zulüm?

Açıkçası tam bir cevap vermeyeceğim, ama en azından bu soruya bir soru ile cevap vermek isterim. (her iyi hahamın yapacağı gibi).

Gerektirmelerin olmadığı bir hayat bizim için en kötü kâbus iken, neden gerektirmeler hakkında şikâyet ederiz?

Bir an için gerektirmelerin olmadığı bir dünya hayal edelim. Diyelim ki istediğimiz kadar geç saatte kalkabiliyoruz ama işimizden kovulmuyoruz. Esasında hiç gitmemize bile gerek yok ve yine de yüklü maaşımız her ay banka hesabımıza yatıyor. Paramız tükenmeden, ne istesek ve ne zaman istesek harcayabiliyoruz. Evlilik dışı ilişkilerimiz olsa bile bunun eşimize karşı olan duygularımızı veya onun bize olan duygularını etkilemiyor. Sokakta sağa sola bakmadan karşıdan karşıya geçebiliyoruz, saatte 1000 km. hızla araba sürebiliyoruz; bir fıçı bira içtikten sonra araba kullanabiliyoruz ve bu yüzden ne bana, ne de hiç kimseye zarar gelmiyor.

Gerçekten de böyle bir yaşantıyı, kararlarımızın hayatımızda hiçbir şeyi etkilemeyeceği türdeki bir yaşantıyı arzular mıydık? Hayır. Sonuçlar ve sorumluluklar olmadan hayat son derece boş ve anlamsız olurdu. Kısacası, sonuçlar hayatı yaşamaya değer kılar.

Tora'ya uymamanın getirdikleri de onu anlamlı kılmaya yardımcı olur. Eğer bütün hayatımı iyi bir insan olmak için harcamışsam ve Tanrı beni Cennet'te Adolf Hitler'in yanına oturtursa, bu benim başarılarımla alay etmek olur. Aynı şekilde, eğer hayatımı boşa harcamışsam ve Tanrı beni Moşe Rabenu'nun yanına oturtursa kendimi bir sahtekâr gibi hissederdim.

Bizler sonuç isteriz. Sonuçlara sarılırız. Bu gibi gerektirmeler, bizlerin anlamlı birer yaşantı sürmesini isteyen Birisi'nin tepkisidir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Rabi Nisim Behar / "El Gid Para El Pratikante"]

Erev Roş Aşana Kuralları

1. On Teşuva gününe buruk bir kalple girmek amacıyla Erev Roş Aşana'da Taanit yapma adetinde olanlar vardır.

2. Bu şekilde oruç tutmak isteyen bir kişi, Roş Aşana'dan önceki gece uyumadıysa gece boyunca yemek yiyebilir. Fakat uyuyup da gece yarısı Selihot'a kalkmışsa yemek yiyemez; sadece kahve, çay, su vb. şeyler içebilir.

3. Erev Roş Aşana'da yapılan Selihot'un ardından, 3 kişi Bet Din şeklinde oturtulur ve onlardan Nederler'i, yani söz verilip de yerine getirilmeyen vaadleri iptal etmeleri istenir. Bu mini törene "Atarat Nedarim" adı verilir.

4. Erev Roş Aşana'da ne gece, ne de gündüz Şofar çalınmaz. Ancak eğer sinagogun Tokeası [Şofar çalan kişi] alıştırma yapmaya çok ihtiyaç duyuyorsa, bunu kapalı bir odada ve kimsenin duymayacağı bir şekilde yapabilir.

5. Erev Roş Aşana'da Şofar çalınmamasının sebebi, Elul ayı boyunca hem Teşuva'ya uyanmak hem de alıştırma olarak Şofar çalınmasının ardından, Roş Aşana'da "mitsva için" çalınmadan önce bir gün ara vermektir. Bu şekilde önceki mitsva için olmayan çalışlarla, Roş Aşana'daki mitsva olan çalış arasındaki fark belirlenmiş olacaktır.

6. Erev Roş Aşana'da mezarlığa gidip Tsadikler'in mezarlarının başında dua etme adeti vardır. Burada elbette amaç ölülere değil, [gömülü olan Tsadikler'in sevaplarına yaslanarak] Tanrı'ya yalvarmaktır. Duadan önce çok Tsedaka verme âdeti vardır.

7. Erev Roş Aşana'da Tahanunim yapılmaz; fakat bir gün öncesinde Minha'da ve gece yarısından sonra okunan Selihot'ta Tahanunim yapılır.

8. Erev Roş Aşana, tıraş olunur ve bütün vücut yıkanır. Fakat tıraşı, öğleden önce olmaya özen gösterilmelidir.

4 CEVAP

1. Yahudi'nin Bikurim armağanı, sahip olduğu her şeyi Tanrı'nın hizmetine sunmasının bir simgesidir.

2. Halk bütün Tora'yı dev kayalara kazıyarak, korban getirerek ve sadakatini doğrulamak için iki dağda toplanarak kendini Tanrı'ya ve Tora'ya adayacaktı.

3. Küçük düşerek, açlık ve hastalık içinde düşmanlarına itaat edeceklerdi.

4. Koşullar, dünün acısı bugünküne tercih edilecek düzeyde, sürekli kötüleşecekti.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Bir dost sevinci ikiye çarpar ve acıyı ikiye böler.