Peraşa Özeti (Bamidbar 22:1-24:9)

[www.chabad.org]

Moav kralı Balak, Bene-Yisrael'e lanet okuması için peygamber Bilam'ı çağırır. Yolda, Tanrı ona engel olması için bir melek gönderir. Meleği gören eşek ters davranışta bulununca, durumun farkında olmayan Bilam tarafından dövülür. Bilam ancak eşeğin dilinin mucizevî şekilde açılması sonucunda meleği fark eder.

Balak'a ulaşan Bilam, üç kez, üç farklı seyir noktasından Bene-Yisrael'e lanet okumaya çalışır; fakat her seferinde, lanet yerine ağzından berahalar çıkar. Balam, ayrıca tarihin sonu ve Maşiah'ın gelişi hakkında da kehanetlerde bulunur.

Halk, Moav kızlarının çekiciliklerinin tuzağına ve Baal Peor adlı puta tapma hatasına düşerler. Tanrı halk içine bir salgın gönderir. Yüksek rütbeli Yahudi, Midyanlı bir prensesi alenen çadırının içine alınca, Koen Gadol Aaron'un torunu olan Pinehas, her ikisini de öldürür ve salgın son bulur.

BİZİM İYİ ÇADIRLARIMIZ

[Rabi Yaakov Tauber / www.orchos.org]

Hepimiz Kral Balak'ın Yahudileri lanetlemek için Bilam'ı çağırmasının ve Tanrı'nın bu kötü peygamberin sözlerini berahalara dönüştürdüğünün öyküsünü duymuşuzdur. Bu sayede Bilam'ın dudaklarının arasından çıkmış olmasına rağmen, Yahudiler hakkında söylenmiş en ulvi sözleri içeren mısraları okuyoruz. Güzel bir anlatı. Talmud ilginç bir soru sorar: Bilam ne demek istemişti? Berahalara dönüşen o lanetler neydi? Talmud mantık yürütür: Lanetler berahalara dönüştüğüne göre, Bilam, ağzından çıkanların tam tersine niyetlenmiş olmalıdır. Eğer Bilam'ın neler söylemek istediğini öğrenmek istiyorsak, tam olarak ağzından çıkan sözcüklere yakından bir göz atmamız gerekir.

Bilam berahalarında neler söylemişti? Yisrael'de büyük kralların çıkmasını, nesiller boyunca devam edecek bir hanedanın kurulmasını ve hiçbir zaman yıkılmamasını, Yisrael'in kendi topraklarında sonsuza dek egemen olmasını, tüm ulusların arasında en özel millet olmasını, Tanrısal Mevcudiyet'in daima onların arasında barınarak, insan ırkına, Yaratıcısını tanıma ve O'na hizmet etme yolculuğunda yol göstermesini... O halde, Bilam ne demek istemişti? Tabii ki bunun tam tersini söylemek istemişti. Yisrael'deki kralların ölmesini, hanedanlığın yıkılmasını, egemenliğin sona ermesini, Tanrısal Mevcudiyet'in Kutsal Mabet'ten çıkmasını, gücünün ve liderliğinin yok olmasını istemişti.

Ama Talmud bunu bu şekilde bırakmaz. Vermek istediği mesajı vurgulamakta ısrar eder: Sonuçt ane olmuştur? David ve Şelomo'nun dönemleri Bilam'ın berahalarının gerçekleşmesine sahne olmuştu. Ama ondan sonra her şey çökmeye başladı. Halkın önemli bir kısmı Tanrısını terk etti, millet çekişmelerle bölündü, David'in hanedanı tahttan indirildi, Kutsal Mabet yıkıldı, o gururlu millet toprağından sürüldü ve asırlar boyunca boyun eğip zulme uğradı.

Başka bir deyişle, sonunda Bilam'ın "lanetleri" gerçeğe dönüşmüştür! Aslında Bilam bunları dile getirdiği zaman Tanrı onları berahalara dönüştürmüştü; ama bizler onları Bilam'ın ilk formatına geri çevirdik! O güzel hikâye yıkımla devam etti.

Ancak bizlerin yine de muhafaza ettiği bir beraha hâlâ devamlılığını sürdürmektedir: "Çadırların ne iyi ey Yaakov!" (ma tovu oaleha Yaakov) diye ilan etmişti Bilam, Peor tepelerinden. Talmud'a göre, bu "çadırlar" her Yahudi cemaatinin yüreğine ekilmiş dua ve Tora öğrenim binalarıdır.

Bu çadırlar ve meskenler hiçbir zaman yok olmadılar. Yirmi dört asır sonra "babalarının masasından kovulmuş çocuklar" olarak hâlâ günde en az üç kez ibadet yerlerinde Tanrı'ya içimizi döküyoruz. Sinay'dan otuz üç asır sonra Tora hâlâ yeşivalarda inceleniyor, açıklanıyor ve tartışılıyor.

İşte bu berahaya sıkı sıkıya yapıştık - ve kaybettiğimiz diğer berahaları da geri getirecek olan bu berahadır. Onu bırakmayalım.

DEVAR TORA

 [Rabi Moşe Benveniste]

YEDİ İYİ DAVRANIŞ

Şiva devarim bagolem veşiva behaham. Haham eno medaber bifne mi şeu gadol mimenu behohma ubeminyan. Veeno nihnas letoh divre havero. Veeno nival leaşiv, şoel kainyan umeşiv kaalaha. Veomer al rişon rişon veal aharon aharon. Veal ma şelo şama omer: lo şamati; umode al aemet. Vehilufeen bagolem. (Pirke Avot 5/7).

Yedi davranış şekli akıl yoksunu kişide, ve yedi davranış şekli bilgili ve akıllı adamda bulunur. Akıllı kişi kendisinden daha bilgili veya yaşça ondan büyük olanların önünde onlardan önce fikir beyan etmez. Arkadaşı konuşurken sözünü kesmeyip sonuna kadar dinler. Kendisine herhangi bir soru sorulduğunda cevap vermeye özen gösterir. Hocası dersinde bir mevzu anlatırken sözünü kesip başka bir mevzu hakkında soru sormaz. Kendisine iki soru sorulduğunda önce birincisine sonra ikincisine cevap verir. Bilgisi olmadığı herhangi bir mevzu hakkında soru sorarlarsa bilmiyorum der. Doğruları tartışmadan kabul etmesini bilir. Bu yedi şekilde davranmayan kişi ise akıl yoksunudur.

HAHAM - BİLGİN sıfatına layık olmak kolay değildir. Bu yedi davranıştan başka meziyetler de aranır. Kimine göre:

Alomed mikol adam - Kişi her insandan bir şeyler öğrenebilir

Aroe et anolad - Kişi her yaptığı eylemin neticelerini daha önceden görmesi gerekir. Büyük düşünür RAMBAM'a göre bilgin sıfatına layık olabilmesi için kişi iyi davranışları ile eğitimi bir arada yürütmesi gerekir. Kısaca kalp ile beyni bir arada kullanmasını bilen kişiye HAHAM- BİLGİN sıfatı yakışır. Aynı zamanda kişi kendisinden daha yaşlı veya daha bilgili insandan önce konuşmaz. Birisi bir şeyler anlatırken lafını kesmek doğru bir davranış değildir.

Örnek olarak şunu gösterebiliriz: Tanrı SEDOM VE AMORA şehirlerini yok edeceğini atamız AVRAAM AVİNU'ya bildirir. Avraam Tanrı ile pazarlığa başlar. Önce şöyle der: Eğer bu şehirlerde elli TSADİK - DOĞRU ADAM var ise onların hatırına bu cezadan vazgeçer misiniz? Cevap olumlu olur. Cesaret bulan atamız pazarlığa başlar sonunda 10 kişiye kadar iner. Fakat maalesef o şehirlerde on doğru kişi dahi bulunmaz. Tanrı baştan bütün bunları bilmiyor olamazdı. Ancak bu örnekle bize iyi bir davranış biçimi dersi vermiş oluyordu. Bir kişi konuşurken, araya girilmez. Sonuna kadar konuşmasının bitmesi gerekir. Daha sonra gerekirse cevap verilir. Herhangi biri soru sorarsa, soru ile cevap verilmez devamlı yersiz sorular soran kişi akıllı sayılmaz. Boş sorulara boş cevap verilmesi gerekir.

Kral Şelomo'nun dediği gibi: (Mişle 26 /5) Ane kesil keivalto, pen yiye haham beenav. Akılsıza kendi anlayacağı gibi cevap ver. Aksi halde kendisini büyük bilge olduğunu zannedecektir.

Birkaç soru sorulduğunda akıllı kişi birinciden başlayarak cevap verir. Örneğin: Avraam Atamız, oğlu Yitshak için bir eş araması için, kâhyası Eliezer'i Haran şehrine yollar. Çeşmenin başında Rivka'ya rastlar, Eliezer ona iki soru sorar:

Bat mi at? Agidi na li ayeş bet aviha makom lanu lalun? (Bereşit 24/23) Sen kimin kızısın? Babanın evinde konaklayabileceğimiz yer var mı?

Akıllı olan RİVKA'nın cevabı şöyle olur: Bat Betuel anohi gam teven gam mispo rav imanu, gam makom lalun. Önce birinci soruya cevap verir: Ben Betuel'in kızıyım, sonra ikinci soruyu cevaplar: konaklamak için de yerimiz mevcuttur.

Doğruyu kabullenmek Bilge adamın en büyük meziyetidir.

Yukarıda yazdığımız iyi davranışlar Bilge adamlara yakışır. Aksi davrananlar akıl yoksunu (GOLEM) kişilerdir.

Daima bilge kişiler arasında olma dileğiyle,

Tekrar görüşmek üzere

Rav Moşe Benveniste

MAASE

Mantıklı Bir Sonuç

Kabahate bakmadı Yaakov'da; ve günah görmedi Yisrael'de (Bamidbar 23:21).

Rabbi Yisrael Baal Şem Tov bir keresinde dinleyicilerini sürekli olarak sertçe ikaz eden bir vaize rastlar. İnsanoğlunun yüreğindeki kötülüğün doğasını ve günahkâr dinleyicileri bekleyen korkunç cezaları olası en canlı tasvirlerle betimliyordu.

Baal Şem Tov ona "Söyler misin," dedi, "senin hiçbir zaman günah işlemediğini düşünürsek, kötülük hakkında nasıl bu kadar çok şey biliyorsun?"

Vaiz şaşırmıştı. "Günah işlemediğimi nereden biliyorsun?"

"Ama sevgili dostum, eğer bir günahın olsaydı, başkalarının günahlarına karışmadan önce, sen kendi günahlarından bahsederdin."

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss - www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna'da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat'ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav'a başvurulmalıdır.

Melaha 11: OFE - FIRINDA [VE BAŞKA ŞEKİLLERDE] PİŞİRMEK (Devam)

Şabat gününde ısıyla yiyecek hazırlama kuralları (Devam)

D. Gezeralar [Hahamların koydukları çit niteliğindeki yasaklamalar]:

(NOT: Aşağıdaki kurallar boyunca Şabat günü ateş yakmanın yasak olduğu kuralı akılda bulundurulmalıdır. Tüm bu kurallar Şabat'tan önce yakılmış ve üzerine normalde yemek pişirmekte kullanılmayan bir sac yerleştirilmiş bir ateş veya ısı kaynağını temel almaktadır.)

1. Çiğ bir besini Yad Soledet Bo (elin temastan kaçınacağı) sıcaklığa ulaşabileceği bir yere yerleştirmek. Kişi o yiyeceği o ısıya ulaşmadan önce oradan almaya niyetlenmişse bile bu yasaktır.

2. Pişirme eylemlerine benzeyen faaliyetler ("Mihze Kimvaşel"):

a. İçinde katı ya da yarı katı bir besin bulunduran ve doğrudan ateşin üstünde duran bir kabı ("ilk kap") karıştırmak veya sallamak (Kapta eğer yalnızca berrak bir sıvı varsa bu Gezera geçerli değildir. Bu yasak doğrudan ısı kaynağının üzerinde duran ilk kaptan kepçe ile yiyecek almayı da içerir. [Zira bu da karıştırmaya neden olacaktır. Bu nedenle kap ısı kaynağından alınmalı ve içindeki yiyecek bundan sonra çıkarılmalıdır.]

b. Doğrudan bir ısı kaynağının üzerinde duran bir tencereye kapak koymak. [Çünkü bu pişme işlemine katkıda bulunan bir etkendir.]

c. Bir yiyeceği, (tamamen pişmiş ve katı olsa bile) Şabat sona ermeden önce Yad Soledet Bo ısısına gelecek şekilde yanmakta olan bir ocağın herhangi bir tarafına yerleştirmek. Ancak, tamamen pişmiş katı yiyecekleri [ve Sefaradlara göre, çoğu içinde sıvı varsa bile çoğunluğu katı olan bir yiyeceği] normalde yiyecek pişirmek için kullanılmayan bir yere koymaya izin verilir (bu yer sıcaksa bile). Buna örnek olarak, ocağın üzerinde duran dolu bir kabın üzeri, ocağın yanı, bir "Şabat platası" (yemek pişirme amacıyla kullanılmayan elektrikli bir ısıtıcı satıh), ocağın üzerinden alınmış bir "ilk kabın" içi ve bir radyatör sayılabilir.

d. Daha önce ocağın üzerinde duran yiyecek dolu bir tencereyi ocağın üzerine geri koymak (Ahzara) için aşağıdaki beş koşul yerine gelmelidir:

1. Yiyecek tam olarak pişmiş olmalıdır.

2. Ateş normal pişirme sürecinde kullanılmayan bir nesne ile örtülmelidir. Örneğin, bir sacla.

3. Yiyecek hâlâ soğumamış, yani oda sıcaklığının üstünde olmalıdır.

4. Tencere ocaktan alındığı sırada onu daha sonra tekrar geri koyma niyeti olmalıdır.

5. Tencere ocağın üzerinde olmadığı süre boyunca elde tutulmalı, desteklenmeli veya ellenmelidir.

İdeal durum budur. 4. veya 5. Koşulların yerine getirilmediği bazı durumlarda, tencere yere konmadığı sürece tekrar ocağın üzerine yerleştirilebilir. Ancak 1., 2. ve 3. şartlar her zaman yerine getirilmelidir.

e. Özetlemek gerekirse, ateşin üzerinde duran ve sonra ateşin üzerinde kalmasını arzu eden bir kişinin bir tencereden tamamen pişmiş bir yiyecek dağıtmasının en iyi yolu şöyledir:

1. Eğer ocağın ateşini örten sacın üzerinde yer varsa şunu yapmak gerekir:

a. Tencereyi sacın ateşin üzerinde olmayan bir yerine kaydırmak.

b. Yiyeceği içeriden çıkarmak.

c. Kapağı tekrar yerleştirip tencereyi ateşin üzerindeki eski yerine koymak.

2. Eğer tencere sacın üzerinden tamamen alınmışsa, o zaman yukarıdaki koşullar yerine getirilmelidir.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef - Rabi Yitshak Yosef]

Şiva Asar Betamuz

1. 8 Temmuz Pazar günü Şiva Asar BeTamuz (17 Tamuz) orucu tutulacaktır. Bu günde şu beş olay kaydedilmiştir: (a) Moşe, On Emir levhalarını kırdı. (b) Korban Tamid (devamlı yapılan korban), düşman kuşatmasından kaynaklanan imkânsızlıklar nedeniyle durduruldu. (c) II. Bet-Amikdaş döneminde Yeruşalayim surları düştü. (d) Kumandan Apostemos Tora'yı yaktı. (e) Bet-Amikdaş'a put koyuldu.

2. Oruç Pazar sabahı şafakla başlayacaktır. Yemek ve içmek yasaktır. Cumartesi gecesi yatana kadar yemek yenebilir. Geceleri kalkıp bir şeyler atıştırmaya alışkın kişiler, yatmadan önce bu konuda niyet tuttukları takdirde ve tan vaktinden önce olması kaydıyla, yiyip içebilirler.

3. Oruç, sağlığı elveren ve mitsva çağına gelmiş herkes tarafından tutulmalı ve asla hafife alınmamalıdır. Ölüm tehlikesi olmasa bile hasta kişiler, oruç tuttukları takdirde rahatsızlık duyacak yaşlılar, doğum ya da düşük yapmış veya süt veren kadınlar oruç tutmaktan muaftırlar.

4. Sabah ağız çalkalanmaz. Ancak rahatsızlık duyuluyorsa, bir kerede 86 gr.dan daha az olacak şekilde ağza su alınabilir. Aynı yöntemle dişler, diş macunuyla fırçalanabilir. (Bunlar Tişa Beav ve Kipur'da tamamen yasaktır.)

5. Şahrit ve Minha amidalarında "Şomea Tefila" berahasının içinde, "Anenu" parçası okunur. Bu parça amidanın sesli tekrarında, "Refaenu" berahasından önce okunur. Amida'nın ardından özel pişmanlık duaları okunur. Yine her iki duada, Sefer Tora'dan, Moşe'nin, Altın Buzağı günahının ardından Tanrı'dan af dilemesini konu eden parça okunur. Bunun dışında Şahrit ve Minha'da özel eklemeler yapılır, oruç günlerine özgü "Vayhal Moşe" peraşası okunur. Eğer oruç tutan on kişi yoksa Sefer-Tora çıkarılmaz.

Haftanın Sözü

[www.weeklydvar.com]

Çoğu insan, doğumları tamamlanmadan ölür.