Peraşa Özeti (Bamidbar 25:10-30:1)

[www.chabad.org]

Aaron'un torunu Pinehas, Şimon kabilesi prenslerinden Zimri'yi ve onun, çadırına getirdiği Midyanlı prensesi öldürmek için gösterdiği gayretten dolayı ödüllendirilir: Tanrı ona ebedi bir barış antlaşması ve Koenlik bahşeder.

Yapılan nüfus sayımında 20 ile 60 yaş arasındaki erkeklerin sayısının 601.730 olduğu saptanır. Moşe'ye, Ülke'nin, kabileler ve Yisrael aileleri arasında kurayla nasıl bölüştürüleceği hakkında talimatlar verilir. Tselofhad adlı, erkek çocuk sahibi olmadan ölen kişinin beş kızı, Moşe'den, babalarının hakkına düşen toprağı almayı talep ederler. Tanrı bu isteklerini kabul eder ve bu konuya Tora'nın miras kanunları arasında yer verir.

Moşe, kendisinden sonra görevini üstlenmesi ve halkı Erets-Yisrael'e götürmesi için Yeoşua'yı görevlendirir. Peraşa, günlük korbanlar ve Şabat, Roş Hodeş (ayın ilk günü) ve Pesah, Şavuot, Roş Aşana, Yom Kipur, Sukot ve Şemini Hag Atseret bayramlarında getirilen ek korbanlar ile ilgili detaylı bir liste ile son bulur.

DEVAR TORA

[Rabi Gidon Weitzman - www.torahmitzion.org]

Tselofhad'ın Kızları

Kişisel bir itirafta bulunacağım. Pinehas benim Bar Mitsva peraşamdır. Bu nedenle, genel olarak bu peraşa ile özel olarak bir bağlantı kurmuş bulunmaktayım. Ama bunun ötesinde, beni Bar Mitsva törenim için eğiten babamdı, ancak bu peraşanın çok uzun olduğunu ve bütün peraşayı tamamen öğrenememe olasılığını görünce farklı bir yaklaşımda bulundu. Peraşayı sonundan öğrenmeye başladık ve başına doğru ilerledik.

Bu şekilde öğrene öğrene ancak dördüncü aliyaya [Sefer-Tora'ya kalkan dördüncü kişi için okunacak kısmın başına] kadar gelebildim. Orayı baştan sözler şunlardı: "Tanrı, Moşe'ye şöyle söyledi: ‘Tselofhad'ın kızlarının sözleri yerinde. Onlara mutlaka babalarının kardeşleri arasında miras [niteliğinde bir] mülk verecek, babalarının payını onlara aktaracaksın'" (Bamidbar 27:6). Dolayısıyla bir Bar Mitsva olarak Sefer-Tora'dan okuduğum ilk sözler bunlar olduğundan burada anlatılanlara karşı özel bir zaafım vardır.

Bene-Yisrael çöldeki yolculuklarının sonlarına yaklaşmaktadır. Yakında Erets-Yisrael'e girecekler ve burada yeni bir ulusal yaşama başlayacaklardır. Bu aşamada Erets-Yisrael'in hangi kabileler ve aileler arasında bölüşüleceği söylenmiştir. Burada paylaşımın pratikte yapılacağının yanında paylaşım kriterleri de verilmektedir. Mısır'dan çıkanların oğulları arasında herkes birer pay sahibi olacak, ancak paylaşım yalnız erkekler bazında yapılacaktır.

Tselofhad paylaşım gerçekleşmeden ölmüş biriydi ve hiç oğlu yoktu. Beş tane kızı vardı. Bu nedenle, onun payına düşen toprakların torunlara kalmayıp başkalarına verilme tehlikesi ortaya çıkmıştı. Böyle bir şeyin olmaması için kızları Moşe'ye başvurdular ve Erets-Yisrael'de kendilerinin de hak sahibi olduklarını öne sürdüler. Erkek kardeşleri olmamasına rağmen, bir istisna ile onlara topraktan bir parça almalarına izin verilmesini istediler.

Tanrı onların bu iddialarını haklı buldu ve kızlara Erets-Yisrael'den birer pay verildi.

Bu bölümün büyük kanuni önemi vardır ve anlatılanlar çeşitli şekillerde anlaşılabilir. Bu beş kızı, erkeklerin hâkim olduğu bir dünyada hak iddia eden sağlam feministler olarak görebiliriz. Ama kanımca, burada hem erkekler, hem de kadınlar için önemli bir mesaj vardır.

Bu olay, Bene-Yisrael'in Erets-Yisrael'e girmesinden önce, son kamp yeri olan Moav Ovaları'nda cereyan etmiştir. Geçtiğimiz hafta okuduğumuz Balak peraşasının sonunda anlatıldığı üzere, aynı yörede 24.000 kişi, Baal Peor'un putuna ibadet etmeleri nedeniyle Tanrısal bir cezayla hayatını kaybetmişti. Bu olay, Bene-Yisrael ile Tanrı arasında bir kriz niteliğindeydi. Putperestliğe bulaşmış ulusun Erets-Yisrael'e girmesi de tehlikeye girmişti.

Tselofhad'ın kızları bu davranışlarıyla sadece kendi ailevi çıkarlarını sağlamakla kalmamışlar, aynı zamanda Tanrı ve Erets-Yisrael ile olan ilişkileri de düzeltmişlerdir. Durumlarını kolaylıkla kabullenebilir ve fiziksel Ülke ile temaslarını tamamen kesebilirlerdi. Ama onlar bağlarını güçlendirmeyi tercih ettiler. Tanrı onlara isimlerini devam ettirmek için Ülke'den bir pay ayırırken, Ülke ile bağlantı kurmakla ilgili güçlü arzularını ve çölü terk edip Erets-Yisrael'e girmek için ellerinden geleni yapmalarını göz önünde bulundurmuştur.

Çoğunlukla insanlar meşru iddialar öne sürerek, kendilerini Tanrı'ya hizmet etmekten ve mitsva yapmaktan muaf tutarlar. Dört köşeli bir giysi giymezler ve böylece tsitsit mitsvasında sorumlu olmazlar. Toprak sahibi değildirler; bu nedenle, toprakla ilgili mitsvalara riayet etmezler. Muhtaç bir kişiyi görmezden gelirler ve böylece de para vermek durumunda da kalmazlar.

Ancak Tselofhad'ın kızları bize muaf olduğumuz zaman bile, Tanrı'nın arzularını yerine getirmeye çalışmamız gerektiğini öğretmişlerdir.

Berit Mila töreninde yeni bebeğin "Tanrı ile Avraam arasındaki antlaşmaya dâhil olması gibi, Tora'ya hupaya [evliliğe] ve iyi eylemlere de nail olması" yönünde bir dua yapılır. İlk bakışta bu sözler gereksiz gibi görünebilir. İyi eylemler de Tora'nın bir bölümü değil midir? Rav Moşe Feinstein bu duanın anlamını açıklar. Bazen insanlar, sırf kendilerini mitsva yapmaktan muaf kılacak yollar öğrenebilmek için Tora öğrenirler. Dolayısıyla bu duada, yeni bebeğin sadece Tora'yı öğrenen değil, Tora bilgisini aynı zamanda daha fazla iyi eylemlerde kullanması için onu teşvik eden biri olması yönünde dilekte bulunuruz. Bu şekilde hepimiz kendimize Tselofhad'ın kızlarını örnek almış oluruz.

5 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1)      Tanrı'nın intikamını alması karşılığında Pinehas'a verilen ödül neydi?

2)      Pinehas'ın öldürdüğü Yahudi kimdi ve kadın kimdi?

3)      Tselofhad'ın kızlarının adları neydi?

4)      Tselofhad'ın kızlarının isteği neydi?

5)      Bu haftaki peraşada sözü edilen 5 bayram nelerdir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Üçüncü Kitap: ZEMANİM / ZAMANLAR (Devam)

12. Şabat (Devam)

b) Şabat Günü Yasak Olan İş Kategorileri - Melahalar (Devam)

25) "İnşa etmek": farklı parçaları birleştirip tek bir nesne ortaya çıkarmak. Buna döşeme, duvar ve çatı yapmak, alet veya peynir yapmak da dâhildir. Eğer "inşaat" sonucunda elde edilen nesne kalıcı olmayacaksa, bu, Hahamlarca öngörülmüş bir yasak sınıfındadır.

26) "Yıkmak".

27) "Son çekiç darbesini vurmak": Bir yapının veya aletin son halini almasını sağlamak. Hahamlarımız bu kategori altında bazı ek yasaklamalar getirmişlerdir. Bunlar arasında farklı alanlarda bazı aletlerin kullanılması da vardır.

28) "Tuzak kurmak ya da avlanmak":

29) "Hayvan kesmek":  Ya da farklı bir şekilde bir hayvanın canını almak.

30) "Deri yüzmek": Bir nesnenin üst tabakasını sıyırıp çıkarmak.

31) "Deri Tabaklamak": Yiyecek dışında bir şeyi yumuşatmak.

32) "Deriyi pürüzsüz hale sokmak".

33) "Kesmek": Yiyecek dışında bir şeyi arzu edilen boyutta kesmek.

34) "Yazmak": Bütün iş akitleri, ticaret, para işleri, duruşmalar, ilgili hesaplar veya ölçümler yazmaya neden oldukları için Şabat günü yasaklanmıştır.

35) "Silmek".

36) "İşaretlemek": Yazmaya veya kesmeye hazırlık olarak bir şeyi işaretlemek.

37) "Yakmak": Ateş yakmak veya ona yakıt eklemek. Buna metal ısıtmak dâhildir. Yanmakta olan bir alevi ayarlamak da bu kategoridedir.

38) "Söndürmek" veya yakıtı kesmek. Buna metali tav etmek dâhildir.

39) "Taşımak": Taşıyarak veya fırlatarak, herhangi bir nesneyi özel bir yerden kamusal alana ya da aksi yönde taşımak. Buna, kamusal alanda bir nesneyi dört ama [yaklaşık 2 m.] veya daha uzağa taşımak da dâhildir. Kamusal alanın tanımına pazar yerleri, en az 16 ama genişliğinde olan ve üstü açık olan caddeler dâhildir. Özel bir yer de en az dört tefah [yaklaşık 8-10 cm.] genişliğinde olmalı ve en az on tefah yükseklikte bir duvarla çevrili olmalı veya çevresinden en az on tefah yüksekte olmalıdır. Giysi niteliğindeki nesneler normal kullanıldığı şekilde giyildiği takdirde bu yasağa dâhil değildir.

BİR KİŞİ / BİR ESER

[www.ou.org]

Dubnow'lu Magid (1741-1804): Polonya'da Vilna'nın bir kasabasında doğan Yaakov ben Wolf Kranz erken yaşlarda vaazla ve Kabala ile ilgili özel yetenekler sergiledi ve yirmi yaşında şehirdeki darşan oldu.

Daha sonra Polonya'daki bütün şehirlerde vaaz vermeye başladı ve sonunda Dubnow'a yerleşti. Magid (vaiz) olarak ünü yayıldı. Vilna'lı Gaon dâhil, o dönemin büyük hahamları ile temas halindeydi. Eserlerinin büyük bir kısmı vaazlarla ilgilidir. Dubnow'lu Magid, derin etik ve ahlaki öğretiler aktarmak için, konuyu tam olarak kavramaya yardımcı olan öyküler ve kısa hikâyeler kullanmasıyla ünlüdür.

DÜŞÜNCELER

["Straight Talk" / Rabi Shaul Rosenblatt - www.aish.com]

İnanılırlık ve Saygı

Bu haftaki peraşada Moşe, Erets-Yisrael'in gelecekteki paylaşımı ile ilgili miras kurallarından söz etmektedir. Babasız kalan beş kız kardeş olan Tselofhad'ın kızları Moşe'nin yönetiminde çözülmesi gereken bir sorundu.

Tselofhad'ın kızlarının öyküsünü o dönemin şartlarında düşünürsek, bu inanması güç bir olay gibi görünmektedir. Bugün cinslerin eşitliği tamamen doğal görünse de, feminist hareketin sadece 100 kadar yıl önce başladığını hatırlamalıyız. Ondan yüzlerce sene önce, yeryüzünde kadınların söz hakkı, herhangi bir rolleri veya toplumda konumları yoktu.

Bunu aklımızda tutarak, Tselofhad'ın kızlarıyla ilgili olayın ne anlamlar taşıdığını bir düşünelim.

Özel bir soydan gelmeyen beş genç kadını ulusal bir liderin dinlemesi düşünülemezdi. Onlar için liderin yargısını sorgulamak imkânsızdı. Liderin de, onlarla hemfikir olması mümkün değildi. Ama bu Bene-Yisrael için geçerli bir olgu değildi. Kim olursa olsun Moşe'nin karşısına gelip davasını sunabilir, haklılığı ciddiyet ve samimiyetle değerlendirilir, hakkı da verilirdi.

Kadınlara yönelik saygının evrensel bir hal almasından ışık yılları kadar öncesinde olan bu olayda gözden kaçırılmaması gereken bir nokta daha vardır. Herhangi bir antik ataerkil toplumda böyle bir münferit olay olsaydı bile, kadınların gelip haklarını aradığı - ve aldığı - bir olayın tarih kitaplarına kaydedilmiş olması tamamen inanılmaz bir durumdur. Kızların haklarını arayıp almaları, kanunu gayet iyi bildiklerini ve Moşe'nin karşısına çıkarken bir anlamda Moşe'nin kanunu iyi bir şekilde uygulamadığı imasında bulunduklarını ortaya koymaktadır! Eğer bu beş genç kız kanunları Moşe'den daha iyi biliyorlarsa, Moşe'nin "kanun koyucu" olarak itibarını koruması nasıl mümkün olabilirdi?

Tora'nın beni en çok etkileyen yanlarından bir tanesi dürüstlüğüdür. Bu kitabın yazarının saklayacak veya kanıtlayacak hiçbir şeyi yoktur. Kanunlar meydan okuyan niteliktedir ve bu konuda hiç kimsenin dokunulmazlığı yoktur. Tora'nın anlattığı olaylar her zaman büyük şahsiyetleri olumlu bir ışık altında çizmez. Tora'nın yazarının "Aman filancayı incitmeyeyim. Eksikliklerini açığa çıkarmayayım" gibi endişeleri hiç mi hiç yoktur. İnsanları, kendisinin Tanrı olduğuna dair ikna etmekte bu kadar ilgisiz olan yazarın, gerçekten Tanrı olduğunu güvenle söyleyebiliriz.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Üç Hafta İle İlgili Kurallar

1.      Şiva Asar Betamuz ile Tişa Beav arasındaki üç hafta süresince evlilik törenleri gerçekleştirilmez, eğlenceler düzenlenmez.

2.      Bu günlerdeki yas teması nedeniyle müzik aletleri ile üretilen müzik dinlenmez. Müzik dinlememekten kaynaklanan kısıtlılık duygusu ve neşe eksikliği, tarihte bu günlerde yaşanan gerçekten son derece trajik olayları hatırlamamızı sağlar. Yine de Tanrı'ya övgüler içeren şarkılar, enstrümansız olarak söylenebilir ve dinlenebilir. Bir Bar-Mitsva, Berit Mila ve benzeri mutlu vesile söz konusuysa, kutsiyet içeren şarkılar, enstrüman eşliğinde bile olsa dinlenebilir.

3.      Yeni bir elbise satın alınmaz ya da o yıl içinde yeni çıkan bir meyve yenmez. Zira bu durumda Şeeheyanu berahası söylenmesi gerekir. Oysa bu beraha "bizleri bugüne eriştirdiği için" Tanrı'ya teşekkür niteliğindedir ve acı olayların yaşandığı bir döneme uygun kaçmamaktadır.

4.      Berit Mila ve Pidyon Aben törenlerinde bu beraha söylenir. Eğer bir meyve yeni çıkmışsa ve Tişa Beav'dan sonra bulunamayacaksa, bu meyve ancak Şabat günü yenebilir ve Şeeheyanu berahası söylenir. Eğer fiyatların yükselmesi söz konusu olacaksa yeni elbiseler alınabilir; ama ancak Tişa Beav'dan sonra giyilebilir.

5.      Hamile bir kadın ya da hasta bir kişinin canı yeni bir meyve çektiğinde bu meyve kendisine verilir ve Şeeheyanu berahasını söyler.

5 CEVAP

1)      Kendisi ve tüm soyu ebedi Koenlik payesine hak kazandı.

2)      Şimon kabilesi lideri Zimri ben Salu ve Midyan krallarından birinin kızı Kozbi bat Tsur.

3)      Mahla, Tirtsa, Hogla, Milka ve Noa.

4)      Erets-Yisrael'de toprak payı istediler. Babaları ardında hiçbir oğul bırakmadan vefat etmişti ve onun miras payının kaybolmasından korkuyorlardı.

5)      Roş Aşana, Yom Kipur, Pesah, Şavuot, Sukot.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Orijinal doğdunuz, kopya olarak ölmeyin.

-- Bill Copeland