Korah, Midraş'a göre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır...

Peraşa Özeti (Bamidbar 16:1-18:32)

[www.chabad.org]

Korah, Midraş'a göre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır. İsyancıların arasında, halkın ileri gelenlerinden, Koenlik müessesesine layık olduklarını ispatlamak için kutsal Ketoret (tütsü) sunmaya kalkan 250 kişi de vardır. Sonuçta toprak açılıp asileri yutar ve bir ateş ketoret sunumlarını yakıp tüketir.

Bunu takip eden salgın hastalık, Aaron'un Ketoret işlemini gerçekleştirmesiyle sona erer. Aaron'un asası, mucizevi şekilde tomurcuklanır ve Tanrı'nın onu Koen Gadol olarak atayışının bir kanıtı olarak badem üretir.

Tanrı, Koenler'e, her tahıl ürününden, şaraptan ve yağdan "Teruma" adlı bir bölümün, davar ve sığırın ilk doğanlarının ve diğer bazı armağanların verilmesini emreder.

DEVAR TORA

[Rabi Efrayim Beck - www.torahmitzion.org]

"Bütün Cemaat Kutsaldır"

"... Korah, [yanında] Reuven-oğulları[ndan], Eliav'ın oğulları Datan ve Aviram ile Pelet'in oğlu On [olmak üzere, muhalif bir konum] aldı. [Bunlar] Bene-Yisrael'den, cemaat başkanları [ve genel] kurula çağrılan isim [sahibi] insanlar [olan] iki yüz elli kişi [ile birlikte] Moşe'nin karşısına dikildiler. Moşe ve Aaron'a karşı birleştiler..." (Bamidbar 16:1-2).

Bu haftaki peraşada Korah ile bazı Leviler'i, aralarında Datan ve Aviram'ın olduğu bazı Reuven kabilesi mensuplarını ve başka önemli kişileri bir araya getiren bir direniş grubunun oluşumunu okuyoruz. Tarafların her biri Moşe ile Aaron'dan ve liderliklerinden şikâyet ederler, ancak her bir taraf farklı bir direniş yolu izler.

Reuven kabilesi mensupları şunu ileri sürerler: "Bizi çölde öldürmek için süt ve bal akan ülkeden çıkardığın az mı ki bir de üzerimize hâkimiyet üstüne hâkimiyet kuruyorsun?" (Bamidbar 16:13). Bu kişilerin tezi aslında pek de yerinde sayılmaz. Ne de olsa Mısır'ın Bene-Yisrael için "süt ve bal akan ülke" olduğunu söylemek trajik olmasaydı, komik olurdu. Şüphesiz bu tezin öne sürülmesindeki amaç, Mısır'daki köleliğin acımasız gerçeklerini halka unutturmak ve örtbas etmek, böylece de halkı Moşe ve Aaron'a karşı kışkırtmak ve liderliklerini küçümsemekti.

Başta Korah olmak üzere Levi kabilesine mensup isyancılar ise farklı bir iddia sunarlar: "... tüm cemaat - hepsi kutsal; ve Tanrı aralarında. Öyleyse neden kendinizi Tanrı'nın toplumunun üstüne yükseltiyorsunuz?" (Bamidbar 16:3). Bu ciddi bir meydan okuma olarak görülebilir. Korah mutlak eşitliği, ulusun her bir ferdinin kazandığı tüm eşit hakları gerekli görüyor gibidir. Bu görüşte yanlış olan nedir? Korah ve beraberindekiler eşit insan hakları için çalışanlara ilham olacak nitelikte değiller midir?

İşin gerçeği, Korah bir laf ebesidir. Gerçek bir ideali yakalayıp onu kendi amaçları için kullanma niyetindedir. Eşitlik gibi gerçekten önemli bir kavramı savunmakta ve kendi kişisel güç arzusu için onu daha da fazla kullanmayı amaçlamaktadır. Bu haklı neden adına, Moşe'nin liderliğini ortadan kaldırıp yerine kendisinin gelebileceği bir durum yaratarak, tamamen farklı bir emele ulaşmaya çalışmaktadır.

Yine de Korah'ın ortaya attığı ideali reddetmekte çok aceleci davranmamalıyız. Onun laf ebeliğinin arkasında gerçek payı olan bir nokta mevcuttur. Gerçekten de Sinay'da Tanrı'nın Sesi'ni duymuş olan cemaatin tümü kutsaldır. Dahası bu onlarla da kısıtlı değildir. Her bir insanın doğasında aynı derecede teşvik edilebilir ve geliştirilebilir bir nebze kutsallık mevcuttur. Bunun yanında bazen liderlerin, halkın temsilcileri olarak yerlerini ve sorumluluklarını unuttuklarına dair iddialarda da bir gerçek payı vardır. Yine, liderlerin seçmenleriyle eşit sayıldıkları bakış açısında da bir gerçek payı vardır. Halk ile lideri arasındaki temel eşitlik kavramı gerçek ve önemli bir kavramdır ve Korah'ın sözlerindeki doğru yanlar bunlardır. Tabi ki onun günahı, bu önemli kavramı olumsuz bir şekilde, kendi amacına yönelik kullanmasıdır. İşin doğrusu Korah, idealini dile getirirken, tam olarak şikâyet ettiği türde bir lider olma hevesini de taşımaktadır. Bize düşen görev, Korah'ın sözlerindeki kişisel ihtirası ve güç açlığını göz ardı edip, iddiadaki gerçekten doğru olan noktalara yoğunlaşmak ve dersimizi almaktır. Zira gerçekten de herkeste kutsiyetten bir pay vardır. Korah'ın göremediği şey, herkesin bu payı aynı düzeyde kullanamamış olmasıdır. Moşe'yi Moşe yapan, mevcut kutsiyet potansiyelinin en üst düzeyine ulaşmış olmasıdır.

5 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1)      Korah'ın iddiası neydi?

2)      Moşe Korah'ın iddialarını duyduğu zaman neden yere kapanmıştır?

3)      15:12'de Moşe Rabenu'nun hangi iyi özelliğini öğreniriz?

4)      Aftara'da Peygamber Şemuel Anavi nerede Moşe'den alıntı yapmaktadır?

5)      Onkelos "Helev" sözcüğünü ne anlamda çevirmiştir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Üçüncü Kitap: ZEMANİM / ZAMANLAR (Devam)

12. Şabat (Devam)

1. Şabat'ta İş (devam)

Şabat kuralları yalnızca Yahudiler'i kısıtlar. Buna rağmen Hahamlarımız, Yahudi olmayan bir kişiden de, Şabat günü bir Yahudi'nin yararına yasak bir iş yapmasını rica etmeyi yasaklamışlardır. Öte yandan, eğer bu kişi Şabat'ı da içine alan geniş bir zaman için ücretli olarak çalışıyorsa Yahudiler için bir iş yapabilir. Eğer hayati tehlike olmayan bir hastalık söz konusuysa Hahamlarımız'ın kısıtlaması geçerli değildir. Eğer hayati tehlike söz konusuysa bir Yahudi Şabat kurallarını ihlal edebilir - bu bir mitsvadır.

Şabat başladıktan sonra da kendiliğinden devam eden bir işi Şabat öncesinde başlatmak yasak değildir. Örneğin, kişi Şabat'tan önce ateş ya da elektrik yakabilir ve Şabat gününde buna dokunmadığı sürece onun ışığından yararlanabilir. Ya da kişi Şabat'tan önce, elektrikli ısıtıcıyı yakıp üzerine bir yemek koyabilir ve piştikten sonra onu Şabat gününde yiyebilir. Ancak Şabat günü içinde elektrikli alete dokunmamalı, ısıyı ayarlamamalı ve pişme bittikten sonra da kapatmamalıdır. Eğer Şabat öncesinden ayarlanmış bir zaman ayarlayıcısı kullanılmaktaysa, onun otomatik olarak söndürmesi mümkündür.

DÜŞÜNCELER

["Torahbytes" / Rabi Shraga Simmons - www.aish.com]

300 Katır

Korah peraşası Moşe'nin kuzeni olan Korah'ın nasıl onun liderliğine karşı bir isyan başlattığını konu eder. Bu olay, Moşe'nin Yahudiler'i çok kısa bir süre önce Mısır'daki kölelikten çıkardığı, Kızıldeniz'den geçirdiği ve Sinay Dağı'na getirdiği gerçekleri göz önünde tutulduğunda insanı şaşırtacak derecede bir arsızlık da içermektedir.

Buna rağmen Korah Moşe'ye karşı toplu bir isyan başlatabileceğini hissetmiştir. Onun bu akıl almaz cüretkârlığının arkasında ne vardı?

Midraş, bunun birkaç yüzyıl öncesinde dünyanın tüm servetinin Mısır'a yoğunlaştığını belirtir. Kıtlık döneminde Yosef'in başarılı yönetimi Mısır'ı dünyanın en zengin ülkesi haline getirmiştir. Midraş elde edilen hazinelerin gizlendiğini ve Korah'ın bunun büyük bir bölümünü bularak son derece zengin olduğunu aktarır. Midraş bu zenginliği akıl almaz bir şekilde tanımlamaktadır. Buna göre Korah'ın serveti o kadar çoktu ki, sırf hazinelerinin "anahtarlarını" taşıyabilmek için 300 katıra ihtiyacı vardı.

Otoriteler, Korah'ı Moşe'nin liderliğine meydan okumaya iten nedenlerin arkasında bu büyük maddi kuvvetin olduğu açıklamasında bulunurlar. Zenginlik çok harika bir kaynaktır. Ama her şey gibi, o da kötüye kullanılabilir. Varlıklı bir kimse bazı zamanlarda bir güç hissine kapılabilir ve kendisini bazı özel konumlara müstahak görebilir - ve bu da daha sonra uygunsuz şekillerde kendisini ortaya koyabilir. Bir keresinde popüler bir eğlence adamını acımasızca başkasının malını parçalarken görmüştüm. Yüzünde bunu yapabileceğini, ününün onu bir şekilde normal davranış standartlarından bağımsız kıldığını düşündüğünü gösteren bir ifade vardı.

Hahamlarımız zenginliğin yaşamda son derece zorlu bir sınav teşkil ettiğini vurgularlar. Bu sınav belki de fakirliğin getirdiği sınavlardan bile zorludur. Söz konusu sınav, eldeki zenginliğin insan ırkının iyileşmesi için kullanmak ve onu kişisel egoyu beslemenin bir aracı haline getirmemek üzerinedir. Korah'ın ölümcül hatası buydu.

BİR KİŞİ / BİR ESER

[www.ou.org]

Sefer Ahinuh (Devam): Sefer Ahinuh, giriş kısmında bazı temel konuların altını çizmektedir: Bütün insanlık gerçeğin tanıkların şahitliği ile iletildiği ilkesini kabul eder. Bu nedenle, Tora'nın verilişi kadın ve çocukların dışında, 600.000 yetişkin erkekten oluşan, hepsi peygamberlik seviyesine yükseltilmiş farklı karakterdeki bir insan topluluğunun önünde cereyan ettiğine göre ve hepsi bu olayın ayrıntıları konusunda tamamen hem fikir olduğuna göre, Bene-Yisrael'in, Sinay'da, ölümlü insanlar için mümkün olan Tanrı bilgisinde en üst seviyeye ulaştıkları açıktır. Ve onlar, Tanrı'nın (çok ürkütücü olmasına rağmen) insan ile konuşmasının mümkün olduğunu bildirmişlerdir. Bu nedenle, bizim "Tora Min Aşamayim" (Tora'nın insana Tanrı tarafından verildiği) kavramını sorgulamamız oldukça anlamsızdır. Onun yerine, her biri peygamber düzeyine yükselmiş olan atalarımızın tanık oldukları ve yaşadıkları şeyleri susamışçasına içmek daha doğru olur.

Bu girişin sonunda, yazar her bir mitsva için en az bir neden yazmak niyetinde olduğunu belirtir. Torada açıkça belirtilen nedenleri olduğu gibi yazacaktır. Nedenler Tora tarafından açıklanmış olmayan mitsvalar içinde bilge öğretmenlerden öğrendiklerini veya şahsen ne anladığını yazacaktır. Genel olarak, kitapta 613 Emrin her biri için bir tanımlama ve bir kaynak, aynı zamanda mitsvanın ardındaki nedenler ile mitsvaya dair en önemli kanunların tartışıldığı bir bölüm mevcuttur.

Yazar kendi metoduyla Tora'nın peraşalarına bakar ve hem "Mitsvot Ase" yani "yap" şeklindeki emirler, hem de "Mitsvot Lo Taase" yani "yapma" şeklindeki emirler dâhil olmak üzere, her bir mitsvayı tanımlar. Her bir peraşanın içinde, hem "Mitsvot Ase", hem de Mitsvot Lo Taase" sayısını ve aynı zamanda bütün mitsvaları kaydeder. İlk tanımladığı ve tartıştığı mitsva, Tora'da karşımıza çıkan ilk mitsva olan verimli olup çoğalma emridir. En son emir ise Tora'da en son okuduğumuz mitsva olan, herkesin kendisine bir Sefer-Tora yazması [veya yazdırması ya da yazılmasına ortak olması] şeklindeki emirdir.

DÜŞÜNCELER

["Straight Talk" / Rabi Shaul Rosenblatt - www.aish.com]

Hepsi Aynı Teknede

Moşe Yahudiler adına Tanrı'ya dua ederken, bir kişinin (Korah) günah işlemesi ve Tanrı'nın bu nedenle bütün ulusa kızmasının nasıl mümkün olduğunu sorar. Gerçekten de, bir insan bütün ulusu etkileyebilir mi?

Yahudi düşüncesinde bunun cevabı tabii ki evettir. Tanrı'nın bakış açısından baktığınız zaman, görmek kolaydır - bizler birbirimizden sorumluyuz. Kişi yanlış bir şey yaparsa, o zaman hepimiz aynı suçlamayı paylaşırız.

Bunu objektif bir bakış açısı ile de anlayabiliriz. Hahamlarımız çok şirin bir benzetme yaparlar. Bu durumun, insanlarla dolu bir teknede oturan ve kendi oturduğu yerin altında delik açan biriyle aynı olduğunu belirtirler. İnsanlar adamın durması için ona bağırırlar, ancak o insanların neden kızgın olduklarını anlamaz, ne de olsa sadece kendi oturduğu yerin altını delmektedir, onlarınkini değil!

Brezilya'da yağmur ormanlarının kesildiğini ve sonuçta Avustralya'daki insanların etkilendiğini görmek kolaydır. Çin atmosferi sera gazları ile doldururken, bizler de birkaç çöl daha meydana getirebiliriz. Ancak, tekne benzetmesi manevi düzeyde de geçerlidir.

Hepimiz bir teknede yaşıyoruz ve tekne bizim toplumumuzdur. Eğer tekne batarsa hepimiz batarız. Eğer tekne bir yere giderse, hepimiz gideriz. Eğer kişi kendi evinde ahlaksız ise ve hiç kimse seyretmiyorsa, yine de oturduğu yerin altına bir delik açıyor sayılır, çünkü kendi ahlak standartlarını düşürerek, onun iletişim kurduğu insanları etkiler. İster beğenin ister beğenmeyin, hepimiz birbirimize tepki gösteririz. Tanrı ve düzgün insanlar bizi yükseltirler, ahlakça düşük olan insanlar bizi aşağıya çekerler. İnsanlar kendi çevrelerinin ardından çekilirler ve her birimiz karşımızdakinin çevresinin bir parçasıyız. Bizler nasıl olduğumuz ve nasıl yaşadığımızla birbirimizi etkileriz.

Tek bir insanın günahı, az da olsa bütün milleti etkiler. Ama bir sürü minik karar "manevi bir domino etkisi" yaratabilir. Kararlarımız ve eylemlerimiz sadece kendi yaşantımız ve hemen yanı başımızdakiler için önemli değildir; etkileri aynı zamanda bütün toplumumuz tarafından hissedilir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Avdala Kuralları

1.      Avdala'da kullanılacak olan mumun meşale gibi olması gereklidir. Avdala için [en az iki fitile sahip] özel bir mum kullanılmalıdır. Eğer yoksa iki ayrı mumla da beraha söylenebilir.

2.      Fener veya lamba içinde olan mumla beraha söylenmez. Ancak oradan çıkarılır veya yakınına gelinir. Elektrik ışığı ile Bore Meore Aeş söylenemez.

3.      Gözleri görmeyen bir kişi Bore Meore Aeş berahası söylemez, fakat diğer berahaları söylemelidir.

4.      Avdala söylemek için şarap veya başka bir içki yoksa, sadece mum ışığıyla Bore Meore Aeş berahası söylenir. Besamim (güzel kokular) için de aynı şey yapılır.

5.      Kadınlar tıpkı Kiduş konusunda olduğu gibi Avdala söylemekle de yükümlüdürler. Bu yüzden erkek olmayan yerde kadınlar kendilerine Avdala söyleyebilirler. Aynı zamanda sinagogda Avdala söylemiş olan bir erkek, evindekileri Hova'dan çıkarmak için tekrar Avdala söyleyebilir.

5 CEVAP

1)      Moşe ve Aaron'u güç ve itibarı sadece kendi üzerlerine almakla suçladı.

2)      Dua etmek için (Raşbam), halk içinde çıkan ayrılık nedeniyle (Raşi), suçlamalardan utandığı için (Hizkuni) veya Tanrı'nın sözlerini dinlemek için (Rasag) yere kapanmıştır.

3)      Kavgayı başlatan onlar olmasına rağmen, Moşe barış sağlamak için onları çağırmıştır.

4)      Hem Moşe, hem de Şemue, Bene-Yisrael'den kendi şahıslarına hiçbir şey (tek bir eşek bile) almadıklarını belirttiler.

5)      "Tov". Dolayısıyla bu sözcük "en iyi" anlamına gelir. Koenler'e verilecek bağışların, ürünün en iyi kısmından olması gerekirdi.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Eleştirmek, düzgün olmaktan çok daha kolaydır.