Korah, Datan, Aviram ve Bene-Yisrael içinde 250 lider konumundaki kişi, Moşe ve Aaron'un otoritesine karşı ayaklanırlar...

Peraşa Özetİ (Bamidbar 16:1 - 18:32)

[www.ohr.org.il]

Korah, Datan, Aviram ve Bene-Yisrael içinde 250 lider konumundaki kişi, Moşe ve Aaron'un otoritesine karşı ayaklanırlar. Bu isyanın sonucunda, isyancılar toprak tarafından yutulup yok olurlar. Birçok kişi onların ölümünden de Moşe'yi sorumlu tutar. Tanrı'nın "öfkesi" halkı hedefleyen ağır bir salgınla kendisini gösterir ve 14.700 kişi ölür. Moşe bir kez daha halk adına Tanrı'nın önünde aracılık yapar. Aaron'a direktif verir ve söylediği yapıldığı anda salgın sona erer. Tanrı daha sonra her birinin üzerinde bir kabilenin ismi yazılı olan asaların Mişkan'a yerleştirilmesini emreder. Ertesi sabah, Levi kabilesinin başkanı Aaron'un isminin yazılı olduğu asa tomurcuklanıp badem üretir. Bu olay, Levi kabilesinin kutsal işlerde görevli oluşuna ve Aaron'un Koen Gadol olarak atanmış kişi olduğuna dair Tanrısal onamadır.

Koen ve Leviler'in özellikli görevleri açıklanır. Koenler'in hiçbir şekilde toprak mülkiyeti olmayacak, geçimlerini halkın getirmekle yükümlü olduğu çeşitli ürünler ve hediyelerle sağlayacaklardır. Peraşamızda ayrıca Bikurim (yılın ilk meyveleri), Pidyon Aben (Behor - ilk doğan - oğulun "kurtarılması") ve başka sunularla ilgili kurallar açıklanmaktadır.

DEVAR TORA

[Rabi Berel Wein - www.torah.org]

Gerçek Özeleştiri

Midraş, Korah'ın erdemlerini, yüceliğini ve önemini büyük çapta över. Bunu yapmasının nedeni, Moşe ve Aaron'a karşı olup, kendi yıkımına neden olan tutumunun çılgınlığını ve kötülüğünü yan yana koymaktır. Midraş, Levi kabilesinden bir lider, Kutsal Sandığı taşıyanlardan biri, Yisrael'in en zengin adamı, Moşe ve Aaron'un yakın bir akrabası olan Korah'ın yüceliğini tanımlarken, karakterindeki, onu yok olmaya mahkûm eden büyük kabahati ve kusuru incelemektedir.

En azından, görünüşte Korah'ı, Moşe ve Aaron'dan ayıran çok az şey vardır. Korah gibi, yüzlerce Yahudi'nin, Moşe'nin yönetiminden şikâyet etmesi, onun liderlik iddiasını haklı gösterir gibidir. Korah'ın halkın tümünün kutsal ve değerli olduğu ve Moşe'nin tek elden insanları yönetmeye hakkı olmadığı konusundaki popülist sloganları, Bene-Yisrael'in arasında önemli düzeyde yankı uyandırmıştır. Eğer bütün olay bundan ibaretse, o zaman Korah'ın sorunu nedir? Onun görünürdeki bu haklı tutumu, onu neden böyle bir uçuruma sürüklemiştir? Onun benliğinde görülen bütün olumlu özellikleri geçersiz kılan ve Yahudiler'in lideri olmak için eksik olan özelliği neydi?

Bu sorunun basit cevabı, Hahamlarımız'ın yazılarında, özellikle büyük Hasidik ustalarının çalışmalarında ve Musar üstatlarının öğretilerinde bulunmaktadır. Ve cevap, Korah'ın kendi kibri yüzünden yok olmuş olduğudur. Korah kendi kutsallığından hiçbir zaman şüphe duymaz, dürüstlüğü konusunda kibirli biridir ve kendini neredeyse yanılmaz biri olarak görür. Tanrı'nın, onun kendi planlarını izleyeceğinden emindir, çünkü bunun aksi mümkün değildir. Doğruluğundan o kadar emindir ki, onu güç ve mevkii arayışına iten iç sesin, Moşe'nin yönetimine karşı olmasını isteyen Tanrı'nın Sesi olduğuna inanır.

Birkaç hafta önce, Tora, bize, Moşe'nin dünyanın en alçakgönüllü insanı olduğunu öğretmişti. Korah ile olan bu buhran döneminde bile, Moşe'nin nakaratı, o ve Aaron'un hiçbir şey olmadıkları şeklindedir. Moşe'nin, kendisi hakkında hiçbir büyük düşüncesi yoktur - o sadece Tanrı'nın sadık bir hizmetkârıdır. Yahudi liderliği özgüven gerektirir, ancak bu özgüven hiçbir zaman yanılmazlık duygusu ile karıştırılmamalıdır. Kararlar alındıktan ve kurallar uygulandıktan sonra bile, lider planlarının ve fikirlerinin üstünde tekrar bir göz gezdirmelidir. "Ben Tanrı'dan ne istiyorum?" yerine, her zaman kendine "Tanrı benden ne istiyor?" sorusunu sormalıdır. Korah ve Moşe arasındaki temel fark, bu soruna yaklaşımlarında ortaya çıkmaktadır.

Hahamlarımız, Pirke Avot'ta, hayatımızın son gününe kadar, kutsallığımıza ve dindarlığımıza güvenmememiz konusunda bizi ikaz ederler. Kendini üstün görmek, beraberinde kibir ve küstahlığı da getirir; bu da, toplumu ve bireyi felakete sürükler. Sadelik ve alçakgönüllülük, tez canlı ve kötü dürtünün önerisi olan karar ve politikaları dengeleyebilir. Korah'ın ve yandaşlarının sözleri ile: Halkın tümü kutsaldır. Ancak, maalesef onların hiçbiri, yüce insanları öngörülmeyen felaketten kurtaracak sadelik ve özeleştiri özelliğine sahip değildir.

DEVAR TORA

[Rabi Zelig Pliskin - Growth Through Torah]

Şunu fark etmek gerekir ki birisi başkaları hakkında kötü konuştuğu zaman, sadece kendi günahlarını yansıtmaktadır. Kotsk Rabisi, dürüst insanlarla münakaşa eden insanların, şikâyet amacıyla gerçeğin tam tersi olan bahaneler bulmaya çalıştıklarını söyler. Moşe bütün insanların arasında, en alçakgönüllü olanıydı ve Aaron'un sürekli barış arayışı çok büyük bir tevazu gerektiriyordu; buna rağmen, Korah, onların küstahça davrandıklarını ve kendilerinde çok büyük bir güç bulduklarını iddia ediyordu. Bu da, bize "laşon ara"ya (dedikodu/ iftira)  inanmama konusunda dikkatli olmamız gerektiğini öğretir, çünkü başkalarında kusur bulan kişi, esasında kendi kusurlarını onlara yansıtmaktadır. Rabi Dr. Avraam Twerski'nin de belirttiği gibi, Talmud, "başkasını küçük düşüren kişinin, esasında kendi kusurlarını yansıtmakta" olduğunu öğretir (Kiduşin 70a). Korah, Moşe hakkında kötü düşünebilirdi, çünkü kendi karakterinin gerçek kusurlarını ona yansıtıyordu. Baal Şem Tov buna yoğunlaşarak, etrafımızdaki dünyanın bir ayna görevi gördüğünü ve başkalarında gördüğümüz şeyin esasında kendi aksimiz olduğunu söylemiştir.

DEVAR TORA

[National Council of Young Israel]

"Leşem Şamayim" Münakaşalar

Korah iddialarına fedakâr ve sırf halk uğruna davranan bir tavırla başlamasına rağmen, esasında,  kişisel ve bencil bir isyanın başını çekmiştir. Yahudi dünyasında duruşlar birer kavşaktır. Çeşitli hareketlerin hem içinde, hem de arasında, alınması gereken önemli kararlar ve ifade edilmesi gereken dürüst farklılıklar vardır. Tartışmaların mantıktan sapıp, kişiselliğe odaklandığını görmek ne kadar üzücüdür. Bu tartışmalar, kavrayış ve işbirliği için birer forum konusu olacaklarına, "laşon ara" ve sebepsiz düşmanlık için birer sıçrama tahtası halini alırlar. Sadece yıkım ve felakete yol açacak kişisel saldırılar ve iftiradan ibaret olan Korah ve yandaşlarının tartışmalarından ziyade, açık bir müzakere şeklinde, Yahudi dünyasında bir gedik açmayacak "LeŞem Şamayim" (Tanrı'nın Adına) olarak bilinen Bet Şamay ve Bet İllel'in tartışmalarını yansıtma zamanı gelmiştir.

BİR MİtSVA

[Rabi Hayim Aşer Levene - www.torah .org]

Ketoret: Tütsü

Mitsva: Ketoret (tütsü) için Bet Amikdaş'ın içinde özel bir mizbeah (sunak) bulunurdu. On bir malzemeden oluşan (Talmud - Keritot 6a) tütsüden her gün bir mane (yaklaşık 350gr.) alınır, bunun yarısı sabahleyin, diğer yarısı da akşam sunulurdu (Bkz. Şemot 30:7-9). Bunun yanında üç manelik bir pay Koen Gadol tarafından Kodeş Akodaşim'in içinde Yom Kipur'daki özel bir ibadet olarak yakılırdı.

Bir korbanın önemli işlevlerinden bir tanesi, onun kokusudur. Bir korbanın Tanrı için "memnuniyet veren bir koku" sağlaması gerekir (Bamidbar 28:2). Bu, aslında yapılan işlemin tüm gerekliliklere uygun yerine getirilmesi anlamında bir deyimdir, ancak yine de basit anlamda korbanların yakılmasından güzel bir kokunun çıktığı da bir gerçektir. Tüm korbanlar içinde fiziksel olarak güzel koku verme özelliği en bariz olanı tütsüdür. Bet-Amikdaş'ta, sırf tütsü yakma amaçlı özel bir mizbeah vardı. Ayrıca tütsüden bir kısım, Yom Kipur'daki özel ibadetin bir parçası olarak Koen Gadol tarafından yeryüzündeki en kutsal yer olan Kodeş Akodaşim'in içine getirilip orada yakılırdı. Aaron'un Koen Gadol olarak görevini hedefleyen Korah ve 250 adamının mücadelesi, tütsü ile yapılan bir test sonrasında sona ermiştir (Bkz. Bamidbar 16:17).

İbranice'de "Karov - Yakın" sözcüğüyle bağlantılı olan korban sözcüğü, bu işlemin nasıl Tanrı ile yakınlaşmayı sağladığı hakkında bir ipucu verir. Açıklanması gereken şey, korban bağışlarının ve özellikle tütsününTanrı'nın önünde, ne bakımdan hoş bir koku oluşturup memnuniyet yarattığıdır. Tanrı'nın memnuniyeti için sembol olarak neden beş duyudan bir başkası değil de özellikle koku seçilmiştir?

İnsanoğlu yaşam gücüne, Tanrı onun burun deliklerine yaşam ruhu üflediği ve insan yaşayan bir varlık haline geldiği (Bereşit 2:7) zaman kavuşmuştur. Bu nedenle nefes almak ve koku almak için kullanılan burun, neşamanın, yani ruhun bedene girdiği veya bedeni terk ettiği noktadır (Bkz. Rabenu Behaye).

Güzel bir kokunun koklanması, insanın ruhunu güçlendirir: Hahamlarımız'ın söyledikleri gibi: "Bedene değil de, neşamaya mutluluk veren nedir? Güzel koku" (Talmud - Berahot 43b). Canlı ve taze bir varlıktan hoş bir koku yayılırken, ölmüş bir yaratıktan çıkan korkunç koku, diğeri ile bir tezat oluşturur. Genellikle, bir nesnenin "yaşam gücü" arttıkça, onun ölümü ve yok oluşu yüzünden yayılan koku, giderek daha iğrenç olur.

Ruhun üç bölümünden, en yüksek olanı neşamadır. Elokay Neşama duasında söylendiği gibi: "Tanrım, benim içime ektiğin neşama saftır." Bu ruh hiçbir zaman kirlenemez. Neden? Bunun nedeni, neşamanın günahla ve bunun neticesinde, ilk günah gibi, Yaradan ile aradaki ruhsal uzaklıkla hiçbir bağlantısının olmamasıdır.

Adam ile Hava, Gan Eden'de, beş duyudan dördünü kirletmişlerdir. Yılanın cezbedici sözcüklerini "duymuşlar", meyve "gözlere çok hoş görünmüş", onu "ellemişler" ve elbette sonunda "tadına bakmışlardır". Ancak "koku alma" duyusu lekelenmemiştir. Bundan dolayı, bu duyu iç saflığı, Tanrı'ya derinden bağlılığı ve O'nun İradesi'nin gerçekleşmesini ifade eder (Bene Yisahar, Adar 1:10).

Koku, bir Yahudi'nin kutsal ve saf seviyedeki ruhunun derinliklerinin, yani kirlenmeden arınmış olan neşamasının izinden gider. Tütsünün içinde toplam on bir baharat vardır ve bunların bri, son derece kötü kokuya sahip olduğu söylenen Helbena (Galbanum; kasnı) adlı bir maddedir. Bu madde olmadığı takdirde tütsü ibadeti geçersizdir. Helbena, günahkâr Yahudiler'i temsil eder. Ne olursa olsun bu kişiler de, tütsünün, güzel kokunun, diğer Yahudiler'in ayrılmaz bir parçasıdır; zira şüphesiz onlar da kendilerini Tanrı'ya her an bağlamak için gereken saf iç potansiyele sahiptirler. Gerçekte bu, neşamanın kutsallığı ile yakından ilgili olan tütsünün, neden yılın en kutsal günü olan Yom Kipur'da, Tanrı Evi'nin en içteki odasına götürüldüğünü açıklar. Hahamlarımız'ın, "Koen Gadol'un Kodeş Akodaşim'e ilk giren kısmının burnu olduğunu" vurgulamaları da bu şekilde farklı bir anlam kazanmaktadır (Talmud - Yoma 19b, Raşi).

O halde, kokunun saflığı, diğer bir deyişle, kişiliğin günahsız boyutu ile temas, en iyi korbanlarda bir örnek teşkil eder. Bu sembolizme en uygun duyu, koku alma duyusudur ve "hoş bir koku" üretmek için gerekli olan araçtır, çünkü burunla temsil edilen bu duyu, Tanrı'ya ve ilahî hizmete bağlı olan insana yaşam gücünü ve nefesini tekrar yerleştirir.

İnanılmaz hoş kokusu ile simgelenen tütsü, insan ile Tanrı arasındaki en derin ilişkiyi temsil etmenin üstün gücüne sahiptir. Bu olgu tütsüyü tanımlayan Ketoret sözcüğünün kökünde yankılanmaktadır - Aramca'da Kof-Tet-Reş kökü, tıpkı İbranice'deki Kof-Şin-Reş gibi, "bağlamak" anlamına gelir (Rabi Menahem Rekanati).

Ketoret, yaşam gücü açısından, içinde yaşam ve ölüm unsurlarını barındırır. İnsanların arasında, ketoret aracılığı ile yanlış bir şekilde Tanrı'ya yaklaşmaya çalışan Nadav ve Aviu gibileri veya Korah'ın yandaşları bulunmaktadır. Bu kişiler, burunlarından girip ruhlarını yakan Tanrısal bir ateşle yanmışlardır (bkz. Bamidbar 16:35).

Bugün Bet-Amikdaş'tan ve korbanlardan yoksun olduğumuz için, Tanrı'ya daha fazla yaklaşmak için, yaşam gücümüz hareketlerimize ve mitsvalarımıza yönlendirilmiştir. Bu, Sukot'ta kullanılan dört bitkinin sembolizmi içinde, güzel tadın Tora öğrenimini, güzel kokunun da "iyi davranışları" simgelemesiyle ifade bulmaktadır.

Her GÜn YAPILAN MİTSVALAR

[www.pirchei.com]

Bedenin Örtülü Yerleri

Kişi, duanın veya öğrenimin ortasında, kollarının üst kısmını [ve elbette bedenin diğer örtülü yerlerini] kaşımamalıdır. Ayrıca, saçlarını da kaşımamalıdır. Eğer kişi bu yerleri ellemişse, ellerini yıkaması gerekir. Eğer suya yakın bir yerde değilse, ellerini bez gibi bir şeye silmelidir. Sadece tek elini kullanmışsa bile her iki elini de yıkaması gerekir.

KAYNAKLARIMIZDAN - YAHUDİ TERBİYESİ

[Sefer Maase Avot]

"Akranını Kendin Gibi Sev"

·                Yahudi akranları desteklemek Tora2nın özel bir mitsvasıdır. Bir işi yapabilecek bir Yahudi varsa, başkasından biraz daha fazla ücret vermek gerekse bile, onu tercih etmek, Tora'nın "onu desteklemelisin - ki kardeşin seninle yaşayabilsin" (Vayikra 25:35) emrini yerine getirmek anlamına gelecektir.

·                Rabi Şimon ben Lakiş şöyle öğretir: "Kral Şaul, bu mevkii, büyükbabası sayesinde elde etmiştir. Büyükbabası bir öğrenim yerinden diğerine dolaşıp insanlar için kandiller yakardı. Çok kişiye iyilik yapan kişiye, Tanrı da iyi ödüller verir."

·                Çok kişiye mitsva yaptıran kişi, Tanrı'nın Kutsal Mevcudiyeti ile yüz yüze gelmeye layık olur. Avraam Avinu da birçok kişiye mitsva yaptırdığı için bu şerefe nail olmuştur.

·                Hahamlarımız öğretirler: Bir kişi, birçok insana mitsva yaptırırsa, çok kişinin liyakati ona bağlı hale gelir. Tanrı, böyle bir kişiyi günah işleyebileceği bir ortama sokmaz.

·                Bir kişi akranının bir ihtiyacı için dua ederse ve aynı şeye kendisi de ihtiyaç duyuyorsa, kendi duası daha önce cevap bulur. Bunu Yitshak Avinu'dan öğreniyoruz. Hem kendisi hem de karısı Rivka kısırdı ve o, karısı için dua etmişti. Tanrı onun duasına önce cevap verdi.

·                Diğer yandan, yoksulun feryadına kulaklarını tıkayan kişi, kendi dualarının da dinlenmesine engel yaratmış olur.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Morid Atal ve Maşiv Aruah Kuralları

1.      Morid Atal: Pesah'ın ilk gününün Musafı'ndan Şemini Hag Atseret'e kadar söylenir.

    Maşiv Aruah: Şemini Hag Atseret'in Musafı'ndan Pesah'ın ilk gününün Musafı'na kadar söylenir.

2.      Yazın yanılıp da "Maşiv Aruah Umorid Ageşem" diyen bir kişi Amida'ya baştan başlar; fakat kışın "Morid Ageşem" yerine "Morid Atal" derse geri dönmez.

3.      Amida'ya baştan başlamak istemeyen bir kişi, Hazan'ın Behazara'da söylediği kelimeleri can kulağıyla dinlemesi ve arada konuşmaması şartıyla Hova'dan çıkabilir.

HaftanIn Sözü

[Rabi Şemuel Ben Nahman]

Dedikodu üç kişiyi öldürür: Dedikodu yapanı, hakkında dedikodu yapılanı ve dedikoduyu dinleyeni.