Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Vayikra 6:8-8:36)

Metsora peraşası, iyileşen bir Metsora'nın (Tsaraat'a yakalanmış kişi) saflaştırılmasını sağlayan Koen tarafından yapılan özel bir işlemin detaylarını anlatarak başlar.

Bir evin duvarlarında kırmızımsı ya da yeşilimsi lekeler belirmesi, bu evinde rahatsızlıktan etkilenmiş olma olasılığını gösterir. On dokuz gün kadar sürebilen bir işlem sonucunda, Koen evin saflaştırılabileceğine ya da yıkılmasına karar verir.

Tuma, erkekte meni ya da diğer akıntılar, kadında adet veya diğer kanamalar sonucunda da ortaya çıkabilir ve Mikve'ye dalarak arınmayı gerektirir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

ÖĞRETMENLERİMİZ KİMLERDİR

Geçtiğimiz hafta gelişmenin önündeki engellerden söz ediyorduk. Hepimiz bu engellerle karşılaşabiliriz ama bilelim ki bizler “kötü” insanlar değiliz. Hepimiz için gurur duyulacak çok güzel edimlerimiz vardır. Ancak kendimize karşı daha dürüst olmayı becerebilirsek o zaman daha da iyi olmanın yolunu bulabileceğimiz kesindir. Daha iyi bir insan olma süreci yapmamamız ve konuşmamamız gereken şeylerin varlığını ve bunları değiştirmemiz gerektiğini kabul etmekle başlar.

Biraz bunları nasıl yapabileceğimize odaklanmaya çalışalım:

Etik değerlerimiz: Pesah ve Şavuot arasında sinagoglarımızda Yahudiliğin etik kitabı olan Pirke Avot okunur. Önümüzdeki haftalarda bunu okumaya ve öğrenmeye başlayacağız. Buradaki değerleri öğrenmek bizleri daha iyi bir insan yapar. İlk bölümde yer alan Rabi Yeoşua ben Perahya’nın Mişna’sına bir göz atalım: Rabi şöyle demektedir. “Kendine Tora öğretecek bir Rabi bul, bir arkadaş edin ve herkesi olumlu bir şekilde yargıla.”  

Öğretmen bulmak ne demektir? İlk bakışta bu Mişna anlaşılması kolay olmayan öğretilerden biri gibi görünür. Her şeyden önce bir Rabi “bulmak” ne demektir. Bir arkadaş “edinmek” neden bu kadar önemlidir. Bunların kişileri olumlu yargılamakla ne ilgisi vardır? Mişna’yı adımlar halinde incelediğimizde soruların da yanıtına ulaşabiliriz.

Kendimize bir Rabi “bulma” talimatı sadece alahik olarak bize rehberlik edecek bir Rav bulmak anlamını taşımaz. Bu emir çok daha ileriye gidecek bir öğretiyi beraberinde getirir.  Bu, yaptığımız her şeyde bizden daha deneyimli insanlardan alçakgönüllülükle tavsiye almamız gerektiği anlamına gelir.

İlk çocuklarını bekleyen genç evliler tavsiye almak için ebeveynlerine veya kendilerinden daha tecrübeli kişilere danışırlar. Kendi işini kurmak isteyenler başarılı olmuş iş insanlarının tavsiyelerine kulak verebilirler.

Rabi olarak göreve başlayanlar kendilerinden daha tecrübeli Rabilerden elbette ki öneri alabilirler. Topluluk önünde konuşma konusunda Rabiler birçok kişiye destek verecek tecrübelere sahiptirler.

Ancak söz konusu danışmak ve tavsiye almak olunca çoğumuz buna yanaşmayacak kadar kibir ve gurur sahibiyizdir. Başkalarından öğrenecek çok şeyimiz olduğunu kabul etmektense ne yaptığımızı bildiğimizi düşünerek kendimizi kandırmayı tercih ederiz.

Tanrı bize Kişisel bir örnek olmaktadır. İnsanı yaratacağı zaman Tanrı meleklere danışmıştır. Raşi bunun önemine dikkat çeker. Pasuk “naase adam” derken insanın yaratılması için Tanrı’nın danıştığını görebilmekteyiz. Melekler dahil her şeyi yaratan Tanrı kimseden tavsiye almayacaktır ve bu son derece olağandır. Ancak Raşi Tanrı’nın bize alçakgönüllü olmayı öğretmek ve tavsiye almamızın önemine işaret etmek için bunu yaptığını anlatmaktadır.

Bazen sıradan durumları “öğretmenlere”, bilgi ve rehberlik kaynaklarına dönüştürülebilir. Kendimize bir Rav bulmanın verdiği bir diğer mesajı da burada bulmak mümkündür. Kral David “bana her öğretmek isteyenden öğrendim” derken öğrenmek için fırsatlar yaratmanın da önemine işaret eder.

Bir alanda başarılı olan birini gördüğümüzde, içgüdümüz ya kıskanmamızı ya da şans faktörünün o kişinin yanında olduğunu zannetmemizi sağlar. Halbuki Mişna bize,  o kişinin başarısını "öğretmenimiz" yapmamız gerektiğini öğretir. Güzel bir evliliği olan bir çift görürsek, evliliklerini bu kadar başarılı kılan şeyin ne olduğunu anlamaya çalışmak bizim için bir öğretmendir.  Olağanüstü çocuklara sahip bir çift, nasıl bu kadar harika çocuklar yetiştirebildiklerini öğrenmek için bir fırsattır.

Arkadaşlarımız: Mişna’nın devamı gerçek bir arkadaş “edinmenin” ne anlama geldiğini öğretmektedir.  Arkadaş sahibi olmak çok daha kolaydır. Ancak iyi bir arkadaş edinmek farklıdır.

Biz Rabiler birçok yerde konuşmalar yaparız. Genellikle eleştiri almaktan da çok hoşlanmadığımız bir sır değildir. Bir gün konuşmam konusunda çok açık ve dolaysız bir eleştiri aldım. Bunu bana söyleyen arkadaşım “dostum olduğu için” bunu söylediğini bana ifade etmekteydi. Hoşlanmasam da arkadaşımın eleştirisine kulak verdim. Aslında durum onun için daha da tatsızdır. Çok sevdiği birini eleştirmek kolay değildir ancak bunu gerçek bir arkadaş olduğu için yapmıştır. Gerçek dostluk, her iki taraf da yapıcı bir eleştiri ve tavsiye sözüyle bozulmayacağından emin olduğunda elde edilir. Sağlam, istikrarlı bir arkadaşlıkta, taraflardan biri diğerine yanlış yaptığını düşündüğü şeyi söyleme güvenine sahip olacak ve bu rahatsız edici konuşmanın ilişkiye ne yapacağı konusunda endişelenmeyecektir. Hepimizin bu tür arkadaşlara hatalı olduğumuzda bizi düzeltmekten, hata yaptığımızı bize göstermekten, aptalca bir şey söylediğimizde veya yaptığımızda bunu belirtmekten çekinmeyecek arkadaşlara ihtiyacımız vardır.

Ailemiz: Aslında sahip olduğumuz en önemli “arkadaşlarımız” aile üyelerimizdir. Eşler birbirlerinden eleştiri duyduklarında kendilerini tehdit altında veya gücenmiş hissetmemelidirler. Eşlerimiz doğuştan gelen önyargılarımızın ötesini görmemize, yaptıklarımıza farklı bir perspektiften bakmamıza yardımcı olabilecek, en önemli belki de tek "arkadaşımız" dır. Çocuklarımız büyüdükçe çok önemli bir rehberlik ve tavsiye kaynağı olabilirler. Bizimle ilgili, doğal önyargılarımız nedeniyle göremediğimiz şeyleri görebilirler ve bu nedenle, duyması zor ve nahoş olsa bile onların gözlemlerini memnuniyetle karşılamak gerekir.

Şimdi de Mişna’nın kişileri değerlendirmek ile ilgili bölümüne bakmaya çalışalım: Burada Rabi Joey Haber’in naklettiği kendi başından geçen bir olaya tanıklık etmeye çalışacağız.

Bir öykümüz var: Babası da kendi gibi Rabi olan Rabi Joey Haber bir seuda Şlişit sırasında babasının isteği ile Divre Tora yapmak üzere görevlendirilir. Bu kendisinin ilk deneyimidir ve mütevazi de olsa topluluk önünde konuşmanın gerginliği bütün Şabat gününe yansımıştır. Yine ilk konuşmalarından birinden sonra Arvit sonrasında yanına gelen topluluğun önemli laik liderlerinden biri Rabi’nin konuşmasını her yönüyle acımasız eleştirir. Rabi bundan çok etkilenmiştir ve birkaç gün huzursuz olmaya devam etmiştir. Rabi bu kişinin davranışını asla onaylamadığını ifade etmektedir. Bir insanla hele bir Rabi ile konuşmanın yolu bu değildir. Ancak Rabi bu konuşmadan çok fazla dersler öğrenmiş ve bunları hayatının değerli öğretileri olarak korunmuştur. Onun deyimi ile yutulan hap acıdır ama etkisi çok olumludur. Evet bizi pek de sevmeyen insanlarımız bazen ölçüyü kaçıran şekillerde eleştiride bulunabilirler. Bu yaptıklarının doğru olduğunu göstermez ancak önemli olan bizim öğrendiklerimizdir. Bu yüzden kişiyi kınamadan önce olumlu bir bakışla değerlendirmek gerekir.  

Olumlu bakmayı öğrenelim: Çoğu zaman, eleştiri veya istenmeyen tavsiye duyduğumuzda, içgüdüsel tepkimiz "eleştiri getirende" kusur bularak onu reddetmek olur. Hele hele eleştiren kişi özellikle sevmediğimiz biriyse, o kişinin kim olduğu nedeniyle eleştiriyi doğal bir şekilde reddederiz. Bu tepkiler, son derece doğal ve anlaşılır olmakla birlikte, çok da yapıcı değildir. Kişiyi veya konuşma şeklini beğenmememiz, onun söylediklerini ciddiye almamamız gerektiği anlamına gelmez.

Mişna, bize eleştiri sunanlara olumlu bakmamızı söylüyor. İçgüdümüz onlara kızmak, onlardan hoşlanmamak, kendimizi savunmak, haklı olduğumuzda ısrar etmek ve yaptıklarımız hakkında herhangi bir şey söyleme haklarını reddetmekte dahi olsa,  Mişna bize farklı tepki vermemizi söyler. Tanrı o kişiyi bize, kendimize dar çerçevelerin dışından bakabilmemiz için göndermiştir. Eleştiri ve tavsiye değerli hediyelerdir, çünkü onlar olmadan davranışlarımızı her zaman kendi bakış açımızdan görürüz ve bu bakış açımız, doğası gereği yaptığımız her şeyi savunmaya ve onaylamaya yatkındır. O halde eleştiriyi reddetmek yerine kucaklayalım ki büyümeye, gelişmeye devam edelim.

Paartesi akşamı başlayacak Pesah bayramını kutlarken sağlık, huzur, mutluluk ve başarının her zaman bizimle olmasını niyaz ediyoruz. HAG PESAH KAŞER VESAMEAH.

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

İnsanlar neden Laşon Ara yapar? Bazıları, başkalarını küçülterek kendi statülerini artırabileceklerine inandıkları için bunu yaparlar. Genellikle diğerlerine verdikleri acıyı fark etmezler. Belki de kendileri de küçük düşürülme deneyimini yaşasalardı, diğerlerinden izole olmanın nasıl bir şey olduğunu bildiklerinde, diğer insanlara karşı daha düşünceli davranırlardı.

Belki de bu yüzden Laşon Ara için verilen ceza cüzzamdır. Cüzzama yakalanan Metsora, kelimenin tam anlamıyla dışlanmıştır. İsrail'in üç kampını terk etmeli ve izole bir şekilde yaşamını sürdürmelidir. Diğerleri tarafından hor görülür ve dışlanır. Kirli kabul edilir.

Hakkında laşon ara yapılan, iftira atılan kişinin deneyimlediği de tam olarak budur. Artık bunun nasıl bir duygu olduğunu kendi de deneyimlediğine göre, gelecekte daha dikkatli olacaktır. Daha sonra Laşon Ara yapmaktan kaçındığında, dersini almış olur.

Rabbi Yannai bir gün kasabadan geçen ve "Kim hayat iksiri satın almak ister?" diye bağıran bir gezgin fark eder. Rabbi Yannai, gezgine yaklaşıp uzun bir yaşam sağlayacak olan gizli iksiri açıklamasını ister. Rabbi Yannai’nın ısrarları sonucunda gezgin şöyle cevap verir: "Uzun yaşamak için herhangi bir iksire ihtiyacınız yok. Uzun, mutlu bir yaşamın anahtarı, kutsal kitabınızda bulunmaktadır. Orada şöyle yazar: 'Uzun yaşamı arzu eden adam kimdir...

Dilini kötülükten koruyan.

Rabbi Yannai arkadaşlarına dönüp şöyle der, "Gezgin bana söyleyene kadar bu pasuğun ne demek istediğini tam olarak anlamamıştım. Bana, Laşon Ara’dan kaçınmanın, yaşamın sıkıntılarına karşı bir ilaç olduğunu açıkladı. Eğer bir kişi diğerlerinin kötü konuşmalarından uzak durur, düşmanlıktan ve tartışmalardan kaçınırsa, o zaman daha sakin, daha huzurlu ve dolayısıyla daha uzun bir yaşama sahip olur. İşte gerçek hayat iksiri budur.

(Midraş Rara Metsora)

Avoda Zara 19b

"Dört tür insan Tanrı tarafından kabul edilmeyecektir: Alaycılar, yalancılar, dalkavuklar ve iftiracılar."

(Sanedrin103)

"Kim iftira atarsa, kim iftirayı dinlerse ve kim komşusu hakkında yalan şahitlik yaparsa, köpeklere atılmayı hak eder." (Pesachim 111)

"Bilge kişi şöyle dedi: Kim dedikoduya kulak verirse, önceden tanınan ve sevilen biri olsa bile yakında tüm dostları tarafından terkedilecektir."

(Miochar Pninim)

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: Rabilerin öğretilerinden)
Rav İzak Peres

Bir söz üzerine el sıkışmak kişileri ne kadar bağlayıcıdır?

Şulhan Aruh 239’a göre el sıkışma yemin ve söz verme durumuyla özdeş kabul edilir. Bunun çözülmesi için “atara” gerekir. (Söz ve adakların iptali)

YETMİŞ İKİ’ DEN SEÇMELER
(Rav Palaçi’nin 72 kitabı olduğu kabul edilir.)
Rav İsak Alaluf

Teilim içinde bazı mizmorlar uzun bazıları da kısadır. Yüz numaralı “mizmor letoda” en kısa ancak en fazla konuşulan mizmorlardan biridir. Sözgelimi bu mizmor Roş Aşana ve Kipur günlerinde “yei hevod” parçasından hemen önce ayakta okunur. Bu mizmorda Tanrı’ya sevinçle ibadet etmenin gerekliliği vurgulanır. Rabi Hayim Palaçi’nin (Z’Ts’K’L’) bu noktada Şulhan Aruh Orah Hayim 222 numaralı öğretiyi paylaşır. Bu öğretiye göre kişi iyi bir şey için beraha söylediği gibi kötü şeyler için de istek ve tam kavana ile beraha söylemek zorundadır. Çünkü gerçekleşen olumsuz şeyler bile Tanrı yolunda gidenlerin iyiliği ve mutluluğu içindir. Tanrı’nın kararlarını sevinçle kabul etmesi gereklidir. Buradan Rabi Palaçi “besimha – sevinçle” sözcüğünün düşünce anlamına gelen “mahaşava” sözcüğü ile aynı harflerden oluştuğunu paylaşır. Bu da kalbinin her zaman sevinç düşünceleriyle dolu olması gerektiğini anımsatır. Roş Aşana gününde okunan “Et Şaare ratson” piyutunda Avraam ve Yitshak’ın gözlerinin acı yaşlarla dolu olmasına rağmen kalplerinin sevinçle dolu olduğu “ayin bemar boha velev sameah” cümlesiyle betimlenmektedir. Rabi “Tana deve Eliyau” kitabının “Eliyau Raba” bölümünde Yeşayau peygamberin Tanrısal boyunduruğu “sevinçle” kabul etmesinden dolayı Bene Yisrael için teselli dolu sözleri söylemeye layık olduğu söylenmektedir. 

HAFTANIN SÖZÜ

Sana bütün dertlerini anlatan ama bütün sevinçlerini senden saklayan adama asla güvenme. (Yahudi özdeyişlerinden)