Haftanın Peraşası BülteniTanrı, Sinay Dağı'nda Moşe'ye Şemita (toprağın çalıştırıldığı altı yılı takip eden yedinci "Şabat" yılı) kanunlarını verir...

Lütfen Peraşa Kağıtlarını Dua Sırasında Okumayınız

               Bu Hafta İçin Saatler              

   8 Mayıs

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

2010

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

6:49

8:03

-----

Yeruşalayim

6:54

8:09

Tel Aviv

7:04

8:06

24 İyar

Tel Aviv

7:09

8:11

İstanbul

7:54

8:34

5770

İstanbul

8.01

8:41

BEAR / BEHUKOTAY

Hatırlatmalar

ü Omer 39

ü 12 Mayıs Çarşamba: Yom Yeruşalayim

ü 14 Mayıs Cuma: Roş Hodeş Sivan

ü 19 Mayıs Çarşamba: Şavuot I

ü 20 Mayıs Perşembe: Şavuot II (Diaspora)

 

Bu HP  .....'nin aziz ruhuna ithaf edilmiştir.

 

 

Peraşa Özeti (Vayikra 25:1-26:2 / 26:3-27:34)

[www.chabad.org]

 

Tanrı, Sinay Dağı'nda Moşe'ye Şemita (toprağın çalıştırıldığı altı yılı takip eden yedinci "Şabat" yılı) kanunlarını verir. Tüm toprak işleri yedi yılda bir durdurulmalı ve herkes, insan ve hayvan, toprağın ürününü serbestçe alabilmelidir. Yedi Şemita döngüsü tamamlandıktan sonra, Yovel adı verilen ellinci yıl gelir. Ellinci yılda toprak işleri durur, tüm köleler serbest bırakılır ve Erets-Yisrael'de satılmış olan mülkler, esas sahiplerine geri verilir. Bear peraşası, arazi satışı ile ilgili ilave kanunları ve sahtekârlık ve tefecilikle ilgili yasakları da içerir.

Behukotay peraşasında Tanrı, Yisrael halkı emirlerine uyduğu takdirde, onların maddi refaha kavuşacaklarına ve anavatanlarında güvenli biçimde yaşayacaklarına söz verir. Kendisi ile anlaşmalarını terk etmeleri durumunda sürgün edilecekleri, zulme uğrayacakları ve başlarına başka kötülükler geleceği konusunda sert bir uyarıda bulunur. Ancak "düşmanlarının topraklarında bulundukları zaman bile onları terk etmeyeceğim; onları hiçbir zaman hor görmeyecek, yok etmeyecek ve onlara Anlaşmamı bozmayacağım çünkü Ben, onların Tanrısıyım" demekten de geri kalmaz. Peraşa, Tanrı'ya verilen çeşitli antların değerinin nasıl hesaplanacağı konusundaki kurallarla sona erer.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruch - www.torah.org]

 

İlahi Armağanlar

 

Bene-Yisrael Tora'yı alalı beri aradan on dört peraşa geçti, ancak bu haftaki peraşa şöyle başlamaktadır: "Tanrı, Sinay dağında Moşe'ye [şöyle] konuştu: Bene-Yisrael'e konuş ve onlara [şunları] söyle: Size vermekte olduğum Ülke'ye geldiğinizde, toprak [belirli yıllarda] Tanrı Adına Şabat [adı altında] dinlenecektir" (Vayikra 25:1-2). Şemita adı verilen bu mitsva her yedi senede bir Erets-Yisrael'deki tüm toprakların nadasa bırakılmasını emreder. Ama Tora'da gereksiz kullanılmış hiçbir sözcüğün bulunmadığı ilkesine göre, Tora neden Tanrı ile Moşe arasındaki bu konuşmanın yerini belirtme ihtiyacını duymuştur? Raşi'nin bu konudaki açıklaması şöyledir: Nasıl ki Şemita mitsvasının ince ayrıntıları ve geniş kapsamlı parametreleri Sinay Dağı'nda verildiyse, aynı şekilde Tora'nın 613 emrinin tümü de, çoğu yazılı Tora'nın içinde halkın yolculuğunun çeşitli aşamalarında kaydedilmesine rağmen, ayrıntılarıyla birlikte aslında Sinay Dağı'nda verilmiştir. Raşi, açıklamasının devamında, pasukta geçen "Tanrı Adına Şabat" ifadesinin de, tıpkı Yaratılış'ta kutsanan Şabat günü gibi, bu Şabat yılının da Tanrı'nın İsmi'ni kutsal kılma amaçlı olduğunu belirttiğini vurgulamaktadır.

Raşi'nin açıklaması biraz kafa karıştırıcıdır: Raşi pasukta neden Sinay Dağı'nın vurgulandığına gerçekten de açıklık getirmektedir; ama Tora'nın tüm emirlerinin Sinay Dağı'nda verildiğini belirtmek için neden özellikle Şemita mitsvasının seçildiğini açıklamamaktadır. Tora başka bir emir seçip, onun Sinay Dağı'nda verildiğini vurgulayıp, bu şekilde de "nasıl ki filanca emir tüm ayrıntılarıyla Sinay'da verildiyse, diğer tüm emirler de aynı şekilde" imasında bulunamaz mıydı? Şemita'nın özelliği nedir? Bunun dışında, Raşi toprak için dinlendirme yılı olan Şabat ile Tanrı'nın Yaratılış sırasında kutsadığı Şabat arasında bir ilişki kurarken, neye dayanmıştır? Bu iki Şabat arasında özde gerçekten ortak olan nokta nedir?

New York City'deki Metivta Tiferet Yeruşalayim'in manevi rehberi olan Rabi Michel Barenbaum, Şemita mitsvasının esasında inançla ilgili temel bir ifade olduğunu açıklar. Bene-Yisrael kırk sene boyunca ıssız çölde yolculuk yapmışlardı ve tüm ihtiyaçları karşılanmıştı: Gökten gelen Man ve et ile besleniyorlardı ve ne kadar topladıkları fark etmeksizin, herkesin elinde tamı tamına bir omer miktarında Man porsiyonu bulunuyordu. Su ihtiyaçları çölde yanlarında dolaşan mucizevî bir kuyudan karşılanıyordu. Giysileri hiçbir zaman yıpranmıyor, kirlenmiyor, ölçüleri de kendilerini bedene uyduruyordu. Kısacası milletin bütün ihtiyaçları mucizevî bir şekilde karşılanıyordu.

Ancak Erets-Yisrael'e girdikleri zaman, bütün bu mucizeler durmuştur. Artık toprağı sürmek, ekim yapmak ve hasat toplamak için şahsen çaba harcamaları gerekmekteydi. Bu da halkın, önceki mucizevî yaşamıyla tezat içindeydi. İnsanın kendi çabalarıyla ekmeğini kazanması, onda bir yanılsamaya neden olabilir ve "Bana bu serveti kuvvetim ve elimin kudreti sağladı!"(Devarim 8:17) duygusuna kapılabilir. Bu nedenle onlara, Erets-Yisrael'in ve oradaki maddi başarıların bile aslında Tanrı'nın bir armağanı olduğu mesajının verilmesi gerekiyordu. Şemita mitsvası, çiftçiden toprağı üzerindeki iyeliğinden bir yıl boyunca feragat etmesini talep etmekte, böylece toprağın aslında kendisine değil Tanrı'ya ait olduğunu vurgulamasını beklemektedir. İşte, Şabat yılı olan Şemita ile Şabat günü arasındaki ortak nokta budur. İnsanın altı gün boyunca çalışıp, yedinci gün her türlü yaratıcı ve insanın becerisini yansıtan türdeki işten uzak durması, bu dünyada yönetimin kendi elinde değil Tanrı'nın emrinde olduğunun bir ifadesidir. Şabat mitsvasının önemi ve ciddiyeti işte buradadır. Böylece hem Şemita hem de Şabat mitsvasını yerine getirmek, Tanrı'nın İsmi'ni dünyada kutsal ve şerefli kılmak anlamına gelir. Bu mitsvaları boşlamak ise, insanın Tanrı'nın hâkimiyetini tanımadığını ve her şeyin kendi çalışma ve gücüne bağlı olduğunu ifade etmek gibidir.

Rabi Barenbaum, Şemita ile Sinay Dağı'nın bağdaştırılmasının da özel bir anlamı olduğunu belirterek açıklamasına devam eder. Yedinci sene boyunca toprak ekilmediği için, ortaya çıkan ürün kaybını telafi etmek üzere Tora, üretimden önceki seviyesine ulaşana kadar, altıncı, yedinci ve sekizinci yılın hasadına eşdeğer 3 senelik ürün vermeyi vaat etmektedir. Tanrı'nın "tabiat" üstünde mutlak denetimini sergileyen bariz mucizeye güvenmek, kitle inancının çok büyük bir ifadesiydi. 1762-1839 yılları arasında yaşamış olan, Macaristan Yahudilerinin tanınmış lideri Pressburg'lu Rabi Moşe Sofer ya da bilinen lakabıyla Hatam Sofer bu mucize vaadinin Tora'nın İlahi niteliğinin açık bir göstergesi olduğunu ve hiçbir insanın, yazdığı kitaba böyle bir vaadi katacak kadar deli olmadığını yazmıştır. Böylece, bu mitsva, diğerlerinden farklı olarak, Tora'nın Sinay'da bütün kapsamı ve ayrıntısı ile verilen İlahi bir armağan olduğunun bir göstergesidir.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

 

Geçenlerde saygın bir hahamın Tora hakkında ilham dolu, ama daha ziyade uzun bir konuşmasını dinleyen bir seyirci kitlesinin arasındaydım. Saatime baktığım zaman, hemen orayı terk etmediğim takdirde bir randevuya geç kalacağımı fark ettim. Diğer taraftan, konuşmacıyı herkesin önünde kalkıp giderek onu utandırmaktan çekindim. Yapılacak en doğru şey neydi?

 

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

 

Yedinci Kitap: ZERAİM / TOHUMLAR

36. Terumot Umaaserot - Tarım Ürünlerinden Koen ve Levilere Ayrılan Kısımlar

 

b) Koenler'e Verilen Armağanların Kullanılması

Koenler'e verilen armağanlar (Teruma) yalnızca Koenler ve aileleri tarafından kullanılabilir. Bir Koen tarafından işe alındılarsa bile, Koen olmayanlara bu armağanlar yasaklanmıştır. Pasukta söylendiği gibi "Koen olmayan kimse kutsal [armağandan] yiyemez. Bir Koen'in [yanında] mukim veya onun ücretli işçisi [durumundaki kişi de] kutsal [armağandan] yiyemez" (Vayikra 22:10). Bir Koen'in kızı Koen olmayan biriyle evlenirse, bu armağanlardan yiyemez; ama eğer kadın dulsa veya boşanmışsa ve Koen olmayan birinden çocuğu yoksa tekrar babasının evinde yiyebilir. Pasukta söylendiği gibi: "Bir Koen'in kızı, Koen olmayan bir adamla evlenirse, [Koenler'e yapılan] kutsal bağışı yiyemez. Ancak bir Koen'in [böyle bir] kızı dul ya da boşanmış durumuna düşerse ve [bu evlilikten] çocuğu yoksa, tıpkı çocukluğundaki gibi babasının evine geri döner ve babasının yiyeceğinden yiyebilir" (Vayikra 22:12-13). Öte yandan, bir Koen'in eşi, kendisi Koen ailesinden gelmiyorsa bile, dul kalır veya boşanırsa, eğer Koen kocasından kalan hayatta bir çocuğu varsa, bu çocuk Koen olmaya uygun değilse bile, kadın bu armağanları yiyebilir. Eğer bir kadın yasak bir ilişkiye girmişse, bu armağanları yiyemez. Tame durumdaki bir Koen de bu armağanlardan yiyemez (Vayikra 22:4-7). Aynı şekilde, sünnet olmamış bir Koen de teruma yiyemez.

Teruma yemeye yetkili olmayan bir kişi, bunu hatayla yaparsa, değerinin 5/4'ünü ödemesi gerekir. Pasukta söylendiği gibi: "Koen olmayan kimse [kutsal armağandan] yiyemez. [Böyle bir] Kişi kazara kutsal [armağanı] yerse, kutsal [armağanın uygun bir karşılığını], üzerine beşinci bir pay ekleyerek Koen'e vermelidir" (Vayikra 22:13-14). Bir Koen bile terumayı sadece yeme, içme veya yağ olarak bedenine sürme amacıyla kullanabilir. (Eğer teruma tame olursa yakma amacıyla kullanılabilir). Erets-Yisrael'de teruma armağanlarını tame yapmak yasaktır.

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

                                                                                                  

Yeruşalayim'de Arkeolojik Kazılar

 

Genellikle, Alaha'nın ayrıntılarını anlamadan arkeolojik keşifleri açıklamak imkânsızdır. Örneğin, Yeruşalayim'de Eski Şehrin birçok yerinde, bugün şehir surlarının dışında olanlar dâhil, İkinci Bet-Amikdaş dönemine ait olan, her birinin yan tarafında minik bir deliği bulunan pişirme kapları bulunmuştur. Bu aletlerin çok sık kullanılmadıkları, ama ilk kez kullanıldıktan hemen sonra deldirildikleri açıkça ortadadır. Bunun nedeni nedir?

Bazıları bunun, tuma kapmış kil kaplarını arındırma amacıyla yapıldığını öne sürmüştür. Bilindiği üzere tumadan arındırma, tumanın ve tumayı kapanın cinsine göre değişiklik gösterir. Kurala göre bir kil kap tuma kaptığı zaman, arındırılmasının tek yolu "kırılmasıdır". Kırmaktan kasıt, kabın genel amacı için kullanılamayacak hale getirilmesidir (Vayikra 11:33). Böylelikle bir kil kapta, içinde bir sıvıyı tutmasına izin vermeyecek bir delik açıldığı zaman bu arındırma gerçekleştirilmiş olur. Dolayısıyla burada da böyle bir durum olduğu düşünülebilir. Öte yandan, bu kadar çok kabın ilk kez kullanıldıktan hemen sonra neden kirlendikleri açıkça belli değildir. Bunun yanı sıra, kapları arındırma gerekliliği yalnızca kabın manevi saflık gerektiren bir kullanımda kullanımı için geçerlidir. Ama kendisi de manevi açıdan saf olmayan birinin bu kabı kullanmasında sakınca yoktur. Öyleyse bu kapları delmek yerine, arındırmadan, tame kişilerin kullanımına ayırmak mümkün olmasına rağmen, neden delmişlerdir? Tame insanlar da yemek yemezler mi? Bu sorular bir yana, bulunan kaplardaki delikler, kapları kullanıma tamamen uygunsuz hale getirecek kadar büyük değildir;, bu nedenle arınma için gereken şart yerine getirilmiş görünmemektedir. II. Bet-Amikdaş döneminde insanların sırf "alahayı kandırmak için" küçük bir delik açıp kendilerini kandırdıklarını düşünmek de olasılık dışıdır. Öyleyse bu delikler nedir?

Anlaşılan bu kaplar, etleri Koen olmayanlar tarafından da yenebilen düşük kutsiyete sahip korbanların (Kadaşim Kalim) pişirilmesi için kullanılıyordu. Bilindiği gibi, korban etinin yenebileceği belli bir süre vardır ve bu süre aşıldığında bu et Notar yani "artık" adını alır ve yenmesi yasaktır; yakılmalıdır. Fiziksel olarak her kap, özellikle de kil kaplar, içinde pişen yemeğin tadını özümser. Böylece eğer bir kap korban eti pişirmek için bir kez kullanıldıktan sonra çeperlerine etin tadı sinmiş olur. Ve kap bir kez daha kullanılmak istendiği takdirde, çeperlere sinen bu tad - artık etin yenebileceği süre dolduğu için - Notar sınıfında, dolayısıyla yenmesi yasak olacaktır. Bu nedenle, böyle bir kabın ikinci kez kullanılması yasaktır - eğer "kap" özelliğini koruyorsa, Bet-Amikdaş sınırları içinde kırılması gerekir. Böylece, Yeruşalayim'in herhangi bir semtinde bir korban eti yemiş olan kişi, ertesi gün Bet-Amikdaş'a geri dönüp o tencereyi kırmak zorundaydı. Bu da çok zahmetli olabilirdi.

Çözüm, tencereyi artık Alaha kurallarına "kap" niteliğini kaybedecek şekilde kırmaktı; böylece onu Bet-Amikdaş'ta kırma zorunluluğu ortadan kalkacaktı. Minik bir delik açmayı, kabı "kırma" eylemi olarak saymak yetersizdir, ama Alaha'ya göre onu "kap" sınıfından çıkarır. Kabın sahibi deliği açtıktan sonra (artık kap sayılmıyordu) onu bir daha kullanmayacaktı, ama kabı atacaktı. Kaba minik bir delik açmak, onun Bet-Amikdaş'a geri dönüp kabı orada kırma zorunluluğundan kurtaracaktı.

Kaynak: Asher Grossberg, "Tehumin" cilt 24, s. 505-516.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[El Gid Para El Pratikante - Rabi Nisim Behar]

Yom Tov'da Yapılması Yasak Olan İşler

 

 

243

 

1. Şabat günü yapılması yasak olan her işin, Yom Tov'da da yapılması yasaktır. Fakat Tora, yemek ile ilgili bazı işlerin Yom Tov'da yapılmasına izin vermiştir. Bu işler; hamur açmak, pişirmek, [gerek kuş, gerek küçükbaş/büyükbaş] hayvan kesimi, eti deriden ayırmak, eti istenmeyen yağ, damar vs.den arındırmak, [kanından arındırmak amacıyla] tuzlamak ve tuzundan arındırmak, ateş yakmak, genel mekândan özel mekâna, özel mekândan genel mekâna ve genel mekân içinde taşımaktır.

2. Bu işler her ne kadar sadece yemekle ilgili olarak yapılabilirlerse de, "taşıma" ve "ateş yakma"işleri yemekle ilgili olmayan konularda da serbest bırakılmıştır. Örneğin el ve ayakların yıkanması için su ısıtılabilir, fakat bütün vücut sıcak suyla yıkanamaz (yine de soğuk suyla yıkanılabilir). Fakat yukarıda sözü geçen diğer işler ise, sadece [Yom Tov için ve] yemekle ilgili olması kaydıyla yapılabilir.

3. Her ne kadar taşımak yemekle ilgili olmasa bile yapılabilirse de, normal günlerdeki gibi büyük yükler taşınmamalı ve taşırken de normale göre bir değişiklik yapılmalıdır.

4. Evde çocuk varsa ve çok gerekli ise banyo yapması için su ısıtılabilir. Ayrıca tabak ve tencereleri yıkamak için de su ısıtılabilir.

5. Şabat günü yapılması yasak olan - örneğin koparmak, tahıl biçmek, öğütmek, elemek vb. - işler, yemek yapmak amacıyla da olsa, Yom Tov'da yapılmaz. Tora'nın izin verdiği, sadece unun hazır olduğu andan itibaren olan işlerdir. Bu durumda Yom Tov'da hamur açılabilir.

6. Un elekten sadece bir şartla geçirilebilir: Bu şart, unun bayramdan bir gün önce elekten geçirilmiş olmasıdır. Bu durumda Yom Tov'da unda bir pislik olduğu fark edilirse o zaman un tekrar elekten geçirilebilir.

7. Her ne kadar Yom Tov'da yemek pişirmek mümkünse de, bu imkân, sadece Yom Tov'dan önce pişirilmesi mümkün olmayan şeyler için geçerlidir. Fakat Yom Tov'dan önce pişirilmesi mümkün olan ve tadı bekleme sebebiyle değişmeyen yemeklerin Yom Tov'da pişirilmesi yasaktır.

8. Gerekli olmadığı takdirde, Yom Tov'da inek veya koyun kesilemez. Kesilen et satılamaz. Fakat tartmamak şartıyla, Yom Tov'dan sonra ödenmek üzere, et parçaları verilebilir.

9. Evde ya da bahçede bulunan tavuklar, normalde alışkanlıkları sebebiyle yerlerine döndüklerinden, avludan çıkmışlarsa bile, Yom Tov'da kesilebilirler. Bunun haricinde başka kuşlar ne avlanabilir ne de bir yerden bir yere taşınabilir. Benzer şekilde, havuzda bulunan balıklar, oradan elle çıkartılabilirse, pişirilebilir.

10. Yom Tov'da hamur işi yapılacaksa, un tartılmaz; sadece göz kararı ile alınır. [Fırın sadece Yom Tov öncesinden hazırlanmış bir ateşle yakılabilir. Elektrikli bir fırınsa, kullanmanın tek yolu, Yom Tov öncesinden bir Şabat saatiyle zaman ayarı yapmaktır.]

11. YomTov'da sebze, pirinç, fasulye vb. şeyler ayıklanabilir. Bu yalnızca o günkü ihtiyacı karşılamak içindir. Ancak elekten geçirilemezler.

12. Şabat'ta olduğu gibi Yom Tov'da da, Yahudi olmayan bir kimseye iş yaptırılamaz.

 

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

 

Eğer konferansın yer aldığı salona girmeden önce, konuşma bitmeden çıkmanız gerektiğini önceden düşünseydiniz, gidişinizin göze çarpmayacağı bir şekilde, çıkışın yanında bir yere oturmanız gerekirdi.

Ancak eğer gidişiniz hem konuşmacının, hem de diğer dinleyicilerin göreceği şekilde olsaydı, sonuna kadar oturmaktan ve randevunuza geç kalmaktan başka bir seçeneğiniz kalmazdı.

Bir keresinde, "Hazon İş" olarak tanınan Rabi Avraam Yeşaya Karelitz'e, bir Tora dersinin sonuna kadar kalmanın, akşamüstü bir minyanla birlikte Minha duasını kaçırmasına neden olacağı durumlarda ne yapılması gerektiği soruldu. Bu Tora dehasının cevabına göre, konferansı açıkça terk etmek konuşmacıyı kamu önünde utandıracaktı; bu da Tora'da kesinlikle yasaktır ve buna saygı duymak Minha duasından bile daha önemli sayılır.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

 

Dünya için, bir anne bir insandan ibaret olabilir,

Ama bir insan için, anne koca bir dünyadır.

 

Haftanın Peraşası'nı, t  e  b  e  r  r  u  d  a     b  u  l  u  n  a  r  a  k, ölmüşlerinin ruhuna veya hasta bir yakınının şifasına ithaf etmek isteyenlerin,

 ilgililer (050 - 38 41 30) ile temasa geçmeleri rica olunur.

Peraşa kağıtları Tora ile ilgili yazılar içerdiğinden çöpe atılmamalıdır.

Lütfen Geniza'ya getiriniz.