Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 37:1-40:23)

Yaakov Kenaan'a yerleşir. En sevdiği oğlu Yosef, kardeşleri hakkında sürekli olarak eleştirel raporlar getirmektedir. Yaakov'un Yosef'e çok renkli yün şeritlerden bir gömlek yapmasının ardından, Yosef kardeşlerine görmüş olduğu bazı rüyaları anlatır ve onların kendisine duyduğu kıskançlığı arttırır. Rüyalarının ilkinde kardeşlerin bağladığı buğday demetleri, Yosef'in demetine doğru eğilmekte; ikincisinde ise güneş, ay ve onbir tane yıldız Yosef'e eğilmektedirler. Bu rüyaların verdiği açık mesaj, Yosef'in aile üzerinde hakimiyet kuracağı şeklindedir. Kardeşler Yosef'i gıyabında yargılarlar ve ölüm cezasına çarptırırlar. Yosef babasının emri üzerine kardeşlerine bakmak için Şehem'e geldiği zaman fırsat ellerine geçer, ancak araya giren Reuven'in tavsiyesi üzerine, onu öldürmek yerine bir kuyuya atarlar. Reuven'in amacı daha sonra gelip kardeşini kurtarmaktır. Bu arada Yeuda, Yosef'i kuyudan çıkararak uzaktan gelen bir Yişmaeli kervanına satmayı teklif eder. Teklif kabul edilir ve Yosef satılır. Olay sırasında orada olmayan Reuven kuyuyu boş bulunca yastan elbisesini yırtar. Kardeşler Yosef'in gömleğini, kestikleri bir keçinin kanına buladıktan sonra Yaakov'a gösterirler; Yaakov oğlunun vahşi bir hayvana yem olduğu sonucuna varır. Yaakov'un teselli bulması imkansızdır. Bu arada Mısır'a indirilen Yosef, Paro'nun Şef Kasabı Potifar'a satılır. 

Yeuda'nın oğlu Er, eşi Tamar'ın hamile kalmasını engellemesi sebebiyle erken yaşta ölür. Yeuda'nın ikinci oğlu Onan, arkada oğul bırakmayan kardeşinin yerine Tamar'la evlenir. Fakat aynı günahı işleyince o da ölür. Yeuda'nın karısı öldüğü zaman, Tamar bu aileden bir çocuk sahibi olabilmenin tek yolu olarak Yeuda'ya yönelir. Bu birliktelikten, ileride David'in ve daha ileride Maşiah'ın geleceği Perets ile ikizi Zerah doğar.

Diğer yandan, Yosef, Mısırlı efendisinin evinde önemli bir pozisyona yükselir. Yakışıklılığı, ev sahibesinin istenmeyen tekliflerine neden olur. Reddedilmeyi hazmedemeyen ev sahibesi Yosef'i, kendisini baştan çıkarmaya çalışmakla itham eder ve hapsettirir.

Yosef hapisteyken, Paro'nun orada bulunan içki sorumlusunun gördüğü bir rüyayı doğru yorumlar ve bu kişi serbest kalır. Paro'nun Unlu Mamuller sorumlusunun rüyası ise pek hayra alamet değildir; adam asılır. İçki sorumlusu, Yosef'e vermiş olduğu söze karşın, özgürlüğüne kavuştuktan sonra onu hatırlamaz. Bu Yosef için hapiste fazladan iki yıl anlamına gelmektedir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

DÖRT SÜRGÜN DÖRT YANLIŞ

Vayeşev peraşası Yaakov’un babasının yaşadığı Kenaan topraklarında yerleştiğini bildirmesiyle başlar. İlk olarak göze çarpan fazlalık Yitshak’ın zaten Erets Kenaan’da yaşadığının bilinmesine rağmen bunun tekrar ifade edilmesidir. Tora Yaakov’un babasının yaşadığı yerlerde yerleşmesini vurgulamak suretiyle bizlere ne anlatmak istemiştir:

Bununla ilgili ilk açıklama Midraş kaynaklarının oldukça ilginç bir yaklaşımını sunar: “Bikeş Yaakov leşev beşalva miyad kafats alav rogzo şel Yosef – Yaakov huzur içinde yaşamayı arzu etmiştir ama hemen su yüzüne Yosef ile ilgili sıkıntılar çıkmıştır.” Midraş’a göre Yaakov bunca yıl süren zorluk ve sınavlardan sonra huzur ve dingilliğin tadını çıkarmayı umar. Ancak umduğu gerçekleşmez. Hayatı sakinleşir sakinleşmez Yosef’in kardeşleri tarafından köle olarak satılmasıyla ilgili trajik olaylar birbiri ardına patlak vermeye başlar.   Yaakov neden huzurlu bir yaşam sürememiştir. Böyle bir arzuda nasıl bir yanlışlık vardır sorusunun yanıtını aramaya çalışalım.

Bazı Tora açıklayıcıları Midraş’ın bu yaklaşımını Vayişlah peraşasındaki bir duruma bağlarlar. Yaakov Esav’ın kendisine doğru dört yüz kişi ile geldiğini duyunca korkar. Aslında temelde Yaakov’un gerek fiziksel gerekse manevi olarak Esav’dan korkacak bir şeyi yoktur. Ancak Esav’ın gerçekleştirdiği ve Yaakov’un yapamadığı iki mitsvanın değerinden Yaakov ürker. Esav anne baba saygısı konusunda çok hassastır ve bu mitsvayı yerine getirmektedir. Esav aynı zamanda Erets Yisrael’de yaşamaktadır. Yaakov ise yirmi iki yıl boyunca bu iki mitsvayı yerine getirememiştir. Yaakov’un korkusu bu iki mitsvanın Esav tarafından yerine getirilmesinin zehutudur.

Şimdi Yaakov Erets Yisrael’e dönmüştür ve bu iki mitsvayı da rahatlıkla yapabilme şansına sahiptir. Babasına yakın olarak ona saygısını ifade edebilme ve elbette ki Erets Yisrael’de yaşayabilme şansına sahiptir. İşte babasının yaşadığı yerde yaşadığının Tora tarafından anılmasının sebebi bu iki mitsvayı yerine getirebilecek potansiyeli yakalamasının zikredilmesi olarak açıklanabilir.  Yaakov artık kardeşinden korkmadan da yaşayabilir. Çünkü kardeşinin zehutuna o da erişebilmiştir.

Ancak Yaakov bu arzusuna ulaşamaz. Kardeşler arasında meydana gelen sürtüşme sonucunda Yosef’in satılması ve yirmi iki sene sürecek ayrılıkla ilgili olarak süreç başlar. Yaakov huzur bulmak yerine derin bir yasın içinde kendini bulur. En büyük mitsvaların erdemi bile birbirimizle savaştığımız ve iç çekişmelerle zaman kaybettiğimiz zaman bizleri korumaya yeterli değildir. Birbirimizle savaştığımız ve mücadele ettiğimiz sürece mitsvot dediğimiz iyi edimlerin bizlere sağlayacağı yararlı kazanımları kazanmamız mümkün değildir.

“Mihtav MeEliyau” kitabının yazarı olan Rabi Eliyau Dessler dört büyük sürgünün sebebi olarak dört farklı yanlışın görüldüğünü öğretir.  Defalarca yinelediğimiz gibi birinci Bet Amikdaş üç büyük günah dediğimiz putperestlik, zina ve suçsuz kanı dökmek nedeniyle yıkılmıştır. Bundan dolayı Tanrı Bene Yisrael’in üç krallığın; Babil, Pers ve Yunan krallıklarının egemenliği altına girmesini sağlamıştır. Rav Dessler'in gösterdiği gibi, bu imparatorlukların her biri bu üç büyük günahtan birini içerir. Yahudiler, bu toplumların baskılarına direnerek ve bu ağır ihlallerden kaçınarak günahlarını düzeltmek için kendilerini bu krallıkların istilasına uğramış ve onların boyunduruğu altına girmiş olarak bulurlar.

İkinci Bet Amikdaş ise bilindiği gibi sebepsiz nefret dediğimiz “sinat hinam” nedeniyle yıkılmıştır. Bu yüzden Yahudi Halkına karşı nefret ve küçümseme ile karakterize edilen Edom yani Esav’ın nesilleri tarafından sürgüne gönderilmişlerdir. Yüzyıllar boyunca, Yahudiler, onlara karşı irrasyonel bir nefretten kaynaklanan birçok farklı biçimde düşmanlığa katlanmak zorunda kalırlar. Günümüzde bile devam eden acı ve zor sürgün koşullarında hedefimiz nefret sergileyenler arasında yaşamamıza rağmen kardeşlerimize barışçıl ve sevgiyle yaklaşarak sebepsiz nefretin neden olduğu bozukluğu düzeltmek olmalıydı.  Bunu biri demircinin diğeri ise kuyumcunun örsleri arasındaki tartışmaya benzetmek mümkündür. Kuyumcunun kullandığı altın örs, demircinin kullandığı demir örse dönerek, "demir çekiç sana çarptığında neden benim çıkardığım sesten çok daha yüksek bir ses çıkarıyorsun" diye sorar. Demircinin örsü, "ben demirden yapılmışım ve bu yüzden bana bir demir çekiç vurduğunda, senden daha yüksek sesle bağırırım. Kardeşler birbirine zarar verdiğinde durum çok daha acı verici olur" diye yanıtlar.

Ne mutlu ki bizler pek çok Misvot gerçekleştirip birçok meziyet kazanma şansına sahibiz. Ama unutmayalım ki, kendi aramızda savaşırsak, birbirimizle geçinemediğimiz zaman bu erdemi kaybederiz. Gelin tüm kardeşlerimize sevgi ve saygı duyarak bu acı sürgünü sona erdirmek için çalışalım, bizi çok uzun süredir rahatsız eden Sinat Hinam belasına bir kez ve kesin olarak son verelim.

DİVRE TORA
Rav Yehuda Adoni

Geçtiğimiz haftalarda okuduğumuz peraşalarda Yaakov Avinu’nun gerek ağabeyi Esav, gerek kayınbiraderi Lavan, aynı zamanda kayınpederi olmuştu. Geçirdiği zor günleri okuduk. Yaakov Avinu Tanrı’nın yardımı ile eşlerini, çocuklarını ve Ona ait olan tüm varlığını alarak baba evine döner. Baba evine dönerken Esav’la karşılaşınca, ona karşı takınacağı tavrı tasarlar. Nihayet sağ salim baba evine döner. Peraşamız Yaakov’un baba evinde de aradığı huzuru bulamadığı konusu ile başlar. Yaakov Avinu’nu on iki evladı arasında en çok Yosef’e karşı bir ilgi duyuyor. Ona karşı bir sevgi besliyordu. Bu sevginin nişanesi olarak renkli bir giysi yapmıştı. Yosef’in ağabeyleri bu ilgi karşısında Ona kıskançlık duyguları beslemeye başladılar. Günlerden bir gün Yosef bir rüya görür. Rüyasını kardeşlerine anlatır. Tarlada demet bağlıyorduk. Benim demetim kalkıp, dikildi. Sizinkilerse çevresine toplanıp önünde eğildiler. Bu rüya üzerine ondan nefret ettiler. Yosef gördüğü ikinci bir rüyayı anlatınca ondan büsbütün nefret ettiler. Gördüğü ikinci rüya ise güneş, ay ve on bir yıldızın, bir yıldızın önünde eğilmeleriydi. Bir gün kardeşleri Yosef’in uzaktan geldiğini görünce onu öldürmeyi tasarlarlar. En büyük ağabeyi Reuven canına kıymayın, kan dökmeyin, onu şu kuyuya atın. Reuven’in amacı Yosef’i kurtarmaktı. Atıldığı kuyu susuz kurumuş bir kuyuydu. Babalarına da Yosef’in O özel giysisini kestikleri bir kuzunun kanı ile bulayıp götürmekti. Yosef’in vahşi bir hayvan tarafından parçalandığına inandırmaktı. O anda Mısır’a giden bir kervanı görürler. Yosef’i kuyudan çıkarıp, satarlar. Yosef’in kardeşleri o kana bulanmış giysiyi babalarına gösterip, biz Yosef’i görmedik, yalnız yol üstünde bunu bulduk deyip, Yosef’in vahşi bir hayvan tarafından parçalandığına inandırırlar. Bütün bunlara sebep olan kıskançlıktır. Kıskançlık insanı kemiren, sonunda yok edebilen kötü bir ruh halidir. Bilgelerimiz kıskandırmanın da güzel bir davranış olmadığı üzerinde dururlar. Musar kitaplarında Yaakov Avinu’nun oğlu Yosef’e özel bir tavır takınmasını da konu ederek şöyle derler:
Hiçbir zaman insan evlatları arasında eşit davranmayı ihmal etmemesi gerekir. Yaakov Yosef’e yaptığı özel bir giysi, onların böyle olumsuz bir davranışa girmelerine neden olmuştur, derler. Bunu daha da genişleterek toplum içinde dahi etraftaki insanları kıskandıracak davranışlardan daima uzak durmamız tavsiye edilir. Kıskançlığın bir güzel şekli de şudur: etrafımızda dürüst, çalışkan, başarılı insanları örnek alarak onlar gibi olmaya çalışmak, özen göstermenin bir şeklidir. Özen göstermek insanı her zaman başarıya ve yükseklere ulaştırır. Aynı zamanda peraşamızdan da öğrendiğimiz önemli bir konu da her zaman Tanrı’nın dediği olur. Yosef Mısır’ın önemli bir şahsi olan Potifar’a satılır. Orada yaptığı her şeyde başarı kazanır, itimat kazanır. Sahibi Potifar ne görev verirse başarı ile sonuçlandırır. Zira Tanrı, onu başarıya ulaştırır. Yosef başarılı bir insan olarak Toramızda Yosef iş Matsliah. Yosef Tanrı’nın yardımı ile başarılı insan sıfatını kazanır.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Gece Tefilin takılır mı?

RaMBaM  Tefilin kuralları 4/11’e göre üzerinde Tefilin varken güneş batarsa bu bir yanlış değildir. Ancak bilerek güneş battıktan sonra Tefilin takılmaz. Çünkü Tefilin gündüz uygulanan bir mitsvadır. Tora Şemot 13/10’da bunu açıkça izah etmektedir.  Ancak bütün gün Tefilin takmadıysa “ben aşemaşot” olarak tabir edilen iki ışık arasında Tefilin takabilir. 

AKLIMIZDAN GEÇENLER
Rav İsak Alaluf

Bir okuyucumuz insanları ve özellikle çocuklarımızı disiplin altına almak ile ilgili şöyle bir soru sorar: “Üç çocuğum var ve yaramazlık yaptıklarında onları disipline etmek istiyorum. Ama bazen bunun özgüvenlerine zarar vereceğini düşünüyorum. Tora sevgiyle terbiye etmek hakkında ne der?”

Rabimiz hepimiz için çok önemli olan bu soruya şöyle yanıt verir.

Atamız Yaakov ölmeden önce çocuklarını kutsar. Çocukların güçlü ve zayıf yönlerini, on iki kabilenin her birinin karakterini tanımlar. Bu kabileler birlikte İsrael ulusunu oluşturur. Yaakov, oğullarını kutsarken, İsrael toplumunun kabileleri arasındaki ilişkiyi de tanımlar. Paylama olarak nitelendirebileceğimiz sözlerini aşağıda okuyalım:

Şimon ve Levi'ye şöyle diyor: "Öfkeniz lanetlidir, çünkü güçlüdür"  Adalet tutkunuz övgüye değer olsa da, şevk çoğu kez muhakeme gücünüzü alt eder.

Yaakov Şimon ve Levi’yi paylar. İlk bakışta onları lanetler gibi görünse de sözlerde bir lanet yoktur. Ancak öfkelerine lanet vardır.  Çocukların hatalarını düzelterek büyümelerine yardımcı olmak ebeveynlerin sorumluluğundadır. Ama onları paylarken onları sevdiğimizi vurgulamaya dikkat etmek gerekir. Sevmediğinizin ve eleştirdiğimizin onların davranışları olduğunu bilmeleri gereklidir.  Uygun ölçüde baharat lezzet katar. Aşırısı, yemeği bozar. 

HAFTANIN SÖZÜ

Bir insan kafasında Tora'yı düşünmeden yürüdüğünde, ayağının altındaki zemin haykırır: "Aptal! Seni benden daha iyi yapan ne? Hangi hakla üzerime basıyorsun?" (Lubavitch’li Rabi Yosef Yitshak)