Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 28:10-32:2)

Esav'dan kaçan Yaakov Beer-Şeva'dan ayrılır ve annesinin ailesinin yaşadığı yer olan Haran'a doğru yola çıkar ve Moriya Dağı'na ulaşır. Burada uyur ve yeryüzü ile gökler arasında uzanan bir merdiven üzerinde inip çıkan meleklerle ilgili bir rüya görür. Tanrı kendisine Erets-Yisrael'i vaad eder, büyük bir milletin babası olacağına ve onu koruyacağına dair söz verir. Yaakov uyanır ve eline geçen her şeyden Tanrı için onda birlik bir bölüm (Maaser) ayıracağına dair adak adar.

Sonunda Haran'a ulaşır ve kuyu başında kuzini Rahel ile karşılaşır. Rahel'in babası Lavan'la, yedi yıllık çalışma karşılığında Rahel ile evlenme konusunda anlaşır. Ancak Lavan, Rahel'in yerine Lea'yı geçirerek Yaakov'u aldatır. Yaakov Rahel ile de evlenmek için yedi yıl daha çalışmayı kabul eder. Lea dört oğul doğurur - Reuven, Şimon, Levi ve Yeuda. Bunlar Bene-Yisrael'in ilk kabileleridir. Rahel ise kısırdır ve Yaakov'a kendi veremediği çocuğu kazandırmak için, hizmetçisi Bila'yı Yaakov'a üçüncü eş olarak verir. Bila Dan ve Naftali'yi doğurur. Bu arada doğurmaya ara veren Lea da aynı amaçla kendi hizmetçisi Zilpa'yı Yaakov'a eş olarak verir ve Zilpa da Gad ile Aşer'i doğurur. Daha sonra Lea tekrar doğurmaya başlar; oğulları Yisahar ve Zevulun ile Dina adını verdiği kızı doğar. Tanrı sonunda Rahel'i bir oğulla mübarek kılar. Yosef doğar.

Yaakov Lavan'dan ayrılmaya karar verir, ancak Yaakov'un kendisine kazandırdığı zenginliğin farkında olan dayısı onu göndermeye yanaşmaz. Kendisiyle bir iş anlaşması yapar. Bu yıllar boyunca Lavan Yaakov'u oyuna getirmeye çalışsa da başarılı olamaz; Yaakov gittikçe zenginleşir. Altı yılın sonunda Lavan'ın, servetine göz dikmeye başladığını hisseden Yaakov ailesini alır ve Lavan'a haber vermeden Kenaan'a dönmek üzere yola koyulur. Onları takibe koyulan Lavan, rüyasında Tanrı tarafından Yaakov ve ailesine zarar vermemesi yönünde uyarılır. İki taraf bir antlaşma yapar ve Lavan evine döner.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

YÜZ OTUZ ALTI

Yönü değişen yolculuk: Vayetse peraşası Yaakov’un gizemli yolculuğunu anlatır. Yirmi iki senelik yolculukta amacı görevini yerine getirmiş olarak babasının yanına dönmektir. Bunun için de acele eder. Tora Vayetse peraşasına hiç ara vermeden yer verir. Bu Yaakov’un baba evine gönmek için olan özlemini dile getirir. Yaakov Haran’da Lavan’ın evinde hem evlenir hem de çocuk sahibi olur. Dayısının bütün engellemelerine rağmen Tanrı’nın yol göstericiliği ile Yaakov çok zengin bir insan olarak geri dönüş yolculuğuna başlar. Midraş Yaakov’un Haran’a gitmeden önce on dört sene boyunca Şem ve Ever’in öğrenim evinde ders çalıştığını anlatır. Yaakov’un öğrenim evine gidişi oldukça ilginçtir. Geri dönmek için acele eden birinin on dört sene daha öğrenim için evinden ayrı kalması düşündürücüdür.

Bu soruya verilen ilk açıklama Esav ile ilgilidir. Esav Yaakov’u öldüremeyeceğini bildiğinden bu görevi oğlu Elifaz’a verir. Elifaz Yaakov’u yakalar ancak Midraş’a göre Elifaz da büyükbabası Yitshak’tan çok şey öğrenmiştir. Bu öğrenim sayesinde amcasını soğukkanlılıkla öldürebilmesi mümkün değildir. Diğer taraftan Elifaz babasının emrini de yerine getirmek zorundadır. Midraş’a göre burada Yitshak’tan veya Yaakov’dan öğrendiği bir öğretiyi hayata geçirir. Kişi bütün mal varlığını kaybettiği zaman “ölü” kabul edilir. Elifaz da Yaakov’un mal varlığını elinden alır. Hatta Yaakov giysileri bile olmadan orada kalır. Tanrı bir atlı gönderir. O atlı nehre girer ve çıkamaz. Yaakov onun elbiselerini giyer. Bu şoku atlatabilmek için de öğrenim evinde zaman geçirir. Mal varlığın kaybetmiş Yaakov Hara’a eli boş gider.

Emsal bir ata: RaMBaN burada Tora’nın bir prensibini hatırlatarak açıklama yapar. “Maase avot siman labanim.”   Bu ilkeye göre erdemli atalarımızın deneyimleri, onların soyundan gelenler için belirli dersler oluşturur. Onların eylemleri, o zamandan beri halkımıza eşlik eden belirli nitelik ve özellikleri toplum olarak bizlere aşılar. Bu nedenle, Yaakov tüm mal varlığını kaybettikten sonra, bu zor zamanlarda bile Tora öğrenimine bağlılığın emsalini oluşturmak için Tora öğrenmeye gider. Yaakov yoksullaştıktan sonra, bu eşsiz deneyimi, çok zor koşullar altında bile Tora'ya sarsılmaz, tavizsiz ve yılmaz bir bağlılığı hepimize aşılamak için öğrenim evine döner. Gerçekten de birçok nesil en zor koşullarda bile kendilerini Tora öğrenimine kanalize etmişlerdir. Yoksulluk, zulüm ya da hastalık olsun, katlandıkları çok zor koşullara rağmen Tora'yı öğrenen ve uygulayan Yahudiler her zaman olmuştur.

Yüz otuz altı: Uzun süren öğrenim zamanından sonra Yaakov Haran’a doğru yola çıkar ve Moria dağında gelecek nesillerin çizgisini belirleyen “merdiven” rüyasını görür. Baal Aturim olarak bilinen Rabenu Yaakov ben Aşer’e göre burada “merdiven” anlamına gelen “Sulam” sözcüğünün fazladan bir “vav” harfi ile yazılmıştır. Bu hali ile bu sözcük sayısal olarak yüz otuz altı sayısını verir ki bu sayı para anlamına gelen “mamon” ile fakir anlamına gelen “oni” sözcüğü ile aynı değeri işaret eder. Burada merdiven üzerinde melekler inmekte ve çıkmaktadırlar. Benzer şekilde insanlar da yaşamları boyunca maddi anlamda iniş ve çıkışlar yaşayabilirler. Zaten hayat birçok konuda iniş ve çıkışlardan meydana gelir. Hepimiz mutlu ve daha az mutlu zamanlardan zevk alırız. Yaakov Avinu tutarlılık modelimizdir ve bize her "basamak" ta, her aşamada, koşullar zor olsa bile, Tora'ya kararlı bir şekilde bağlı kalmamız gerektiğini gösterir.

Tutarlılık: Çağımıza bakacak olursak diğer nesillerin yaşadığı sıkıntı ve zulmü yaşamadığımız açıktır. Ancak çağımızda Tora öğrenimine ilgiyi engelleyen hatta yok etme noktasına getiren sayısız etken olduğu açıktır. Günümüzde yaşadığımız modern hayatın gereği gibi görünen etken ve yoldan çıkarıcılar önceki nesillere göre çok daha etkili ve tehlikelidir. Fakat yukarıda anlattığımız gibi Yaakov Avinu hangi koşul altında olursak olalım Tora öğreniminin devam etmesi gerektiğini bizlere göstermiştir. Her çağda olduğu gibi bu gün de sayısız sınavla karşı karşıya kalıyoruz kalacağız da. Ancak Avraam, Yitshak ve Yaakov’dan günümüze gelen muhteşem hazineyi korumak ve geleceğe aktarmanın ne kadar önemli olduğunun bilincinde bu sınavları da aşacak ve geleceğe daha güvenle bakabileceğiz.

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

Yaakov’un Rüyası

Lavan’a giderken Yaakov .Beer Şeva’dan ayrıldıktan sonra Moria dağında dua etmek için mola verdi. Güneş bir anda batınca Yaakov geceyi orada geçirmeye karar verdi. Vahşi hayvanlardan korunmak için kendi etrafına taşlar dizdi. Her bir taş, Yaakov’un başını kendi üzerine koymasını istiyordu, o yüzden aralarında tartışmaya başladılar. Tartışmayı sonlandırmak adına Tanrı tüm taşları birleştirdi ve Yaakov’un başını koyabileceği kocaman bir taş haline getirdi.

Yaakov, rüyasında uzun bir merdiven gördü. Merdiven, yerden göğe kadar yükselmekteydi. İnsanları temsil eden üç melek merdivenden çıkmaya başladılar. Basamakları temsil etmekteydiler. Moday’ı temsil eden melek elli iki basamak çıktıktan sonra geri indi. Helen’leri temsil eden melek yüz seksen basamak çıktıktan sonra geri indi. Son olarak da Edom’u temsil eden melek sayısız basamak çıktıktan sonra hiç geri inmeyip daha da yukarılara çıkmaya başladı. ‘Bu melek aşağı inmeyecek mi?’ diye korkuyla sordu Yaakov.

‘Korkma!’ dedi Tanrı. Bu millet büyük yüksekliklere erişecek gibi görünse de o da aşağı inecektir.’ (Bereşit Raba 68)

Bu şekilde Yaakov milletlerin ve kültürlerinin yükseliş ve düşüşlerini öngördü. Neden Yaakov, abisinden kaçarken ve bir eş arayışı içindeyken bu rüyayı görmüştür?

Daha sonradan ismi Yisrael olan Yaakov, Yisrael oğullarının kurucusudur. Sürgündeki Yahudileri temsil etmekte ve onlar gibi dolaşmaktaydı. Tıpkı onun gibi Yahudiler de bir milletten diğerine olan belirsiz pasajı (geçidi) öğrenmişlerdi. Ve tıpkı Yaakov’un rüyasında gördüğü gibi pek çok milletin yükseliş ve düşüşlerine tanık olmuşlardı. Aslında bazı milletlerin, yıkılmayacak kadar güçlü göründüklerini düşündükleri zamanlar olmuştu. Acaba bu milletin sonu hiç gelmeyecek mi diye merak etmişlerdi. Fakat Tanrı’nın cevabı her zaman gerçekliğini korumuştu. Her millet er ya da geç yıkılacaktı ama bir tek Yahudi milleti daima varlığını sürdürecekti.

Yarından korkma, çünkü yarının ne getireceğini bilemezsin. ( Ben Sira)

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Sahibine yetmeyecek seudaya iştirak etmek doğru mudur?

Seuda sahibi veya yemeği yiyen kişi, kendine yetmeyeceğini bile bile arkadaşını davet etmesi kendi açısından uygun bir davranıştır. Ancak daveti alanın kesinlikle katılmaması gerekir.

AKLIMIZDAN GEÇENLER

Rav İsak Alaluf

İçimizde her zaman değişik sesler duyarız. Bir okuyucumuz kendisini çeken iki sesten söz ediyor. Birinin “sorumlu ol ve uzun vadeli düşün” dediğini diğerinin ise “gününü yaşa” dediğini yazdıklarından öğreniyoruz. Okuyucumuz her seste olumlu bir şeyleri hissettiğini de ekliyor. Rabimizin cevabına bakalım.

Tora şöyle öğretiyor: Yaakov Esav’a şöyle der: Nasıl olsa öleceğim ilk doğan hakkı bana ne lazım. Bana yemeği ver ilk doğan hakkını al.”

Esav, sonunda iyi kötü hepimiz öleceğimize göre, hayatımızı yemek, cinsellik ve şiddet heyecanı gibi yoğun zevklerle doldurabileceğimize inanır. Esav maneviyat veya hayatın anlamı gibi felsefi sorular için endişelenmenin yersiz olduğu kanısındadır. Esav aslında “kırmızı” anlamına gelen “Edom” toplumunun atası olarak bilinir. Edom denince de akla Roma felsefesi gelir. Romalıların harika bir akşam fikri, gladyatörlerin birbirlerini parçalamasını izlemek ve ardından sarhoş bir alemle tamamlamak olarak karşımıza çıkar. Boks ve benzeri şiddet içeren sporlardan keyif alma geleneği Roma devrine kadar uzanır.

Roma felsefesine göre din ve maneviyat gibi oluşumlar gereksiz ve sadece hüsnü kuruntudur. Hayatın amacı iştahımızı her yönüyle tatmin etmektir.

Bu, çökmekte olan dünyanın efsanesidir. Sonunda nasılsa öleceğim. Tavsiyem: Çok daha fazla anlamı olan ve nihayetinde daha tatmin edici olan uzun vadeli sesi dinleyin.

Rabimizin sözlerine ekleme yapalım. Uzun vadede daha huzurlu ve mutlu bir yaşam maddiyat ve maneviyatın uyumlu birlikteliğiyle oluşur.

HAFTANIN SÖZÜ

Tora’da ima edilmeyen hiçbir şey yoktur. (Zohar)