Kedoşim Peraşası "Kutsal olacaksınız çünkü Ben, Tanrınız, kutsalım" ifadesi ile başlar. Bu ifadeyi, Yahudiler'in kendilerini kutsal kılmak ve Tanrı'nın kutsallığına atıf yapmak üzere uymaları gereken düzinelerce mitsva takip eder...

Peraşa Özeti (Vayikra 19:1-20:27)

[www.chabad.org]

Kedoşim Peraşası "Kutsal olacaksınız çünkü Ben, Tanrınız, kutsalım" ifadesi ile başlar. Bu ifadeyi, Yahudiler'in kendilerini kutsal kılmak ve Tanrı'nın kutsallığına atıf yapmak üzere uymaları gereken düzinelerce mitsva takip eder. Bu mitsvalar arasında şunlar bulunur: Putperestliğin yasaklanması, iyilik yapma mitsvası, kanun önünde eşitlik ilkesi, Şabat, cinsel ahlak, iş ilişkilerinde dürüstlük, ebeveynlere karşı saygı ve korku ve hayatın kutsallığı.

Kedoşim'de ayrıca, büyük bilge Rabi Akiva'nın Tora'nın başlıca ilkesi diye adlandırdığı, İllel'in ise "Bu, Tora'nın ta kendisidir" dediği, "akranını kendin gibi sevmelisin" emri yer alır.

DEVAR TORA

[Rabi Yisahar Frand - www.torah.org]

Önceliklerimiz

"Tanrı, Moşe'ye konuşarak [şöyle] dedi: Tüm Bene-Yisrael toplumuna konuş ve onlara söyle. Kutsal olmalısınız; çünkü Ben - Tanrınız Aşem - Kutsal'ım"(Vayikra 19:1-2).

Midraş Moşe'nin bu pasuğu Bene-Yisrael'i tümüyle bir araya topladıktan sonra hepsinin duyacağı şekilde aktardığını belirtir. Tora'nın büyük bir kısmının halka öğretilme şekli ise böyle değildi. Normalde Tanrı emirleri Moşe'ye verir, o Aaron'a ve oğullarına ve ileri gelenlere aktarırdı ve onlar da halka öğretirdi. Ancak Moşe bu peraşayı herkesin huzurunda halka bizzat öğretmiştir.

Bu peraşa neden farklıdır? Midraş'a göre bunun sebebi, Tora'nın temel bilgilerinin çoğunun "Kedoşim Tiyu - Kutsal Olun" sözleriyle başlayan bu peraşaya bağlı olmasıdır.

Bu Midraş'ı basit düzeyde şöyle anlayabiliriz: Bu bölümde son derece önemli kurallar vardır ve bu nedenle herkesin huzurunda söylenmiştir.

Ramban a göre, (Rabi Moşe ben Nahman 1194-1270) bu mitsva bize birer Yahudi olarak nasıl yaşamamız ve davranmamız gerektiğini anlatan mitsvadır. Eğer bu mitsva olmasaydı, kişi mantıken bir "Naval Birşut Atora" yani "Tora'nın kuralları dâhilinde bir zevk düşkünü" olabilirdi. Tora'nın parametreleri dâhilinde, ama yine de ahlaksız bir hayat yaşardı. İstediği kadar yiyebilir, hayatın bütün fiziksel zevklerine dalabilirdi ve hepsi "kaşer" olabilirdi.

Eğer bu mitsva olmasaydı, zevk ve safahat düşkünü bir insana bile "tsadik" [dürüst kişi] denebilirdi. Ancak Tora bize "Kutsal Olacaksın" demektedir. Bir Yahudi, yasak olmayan şeylerde bile sınırını bilmekle yükümlüdür. Kutsiyet budur. Düşkün olma. Açgözlü bir insan olma. İşte Kedoşim Tiyu mitavası bundan ibarettir. Bu mitsva bütün ulusa hitaben söylenmeyi haklı çıkaracak kadar önemlidir.

Şemen Atov, bir kişinin kendine karşı kutsal olamayacağını açıklar. Bu mitsva bireysel nitelikte olmasına rağmen, kişinin kutsal olmak için toplumun yardımına da ihtiyacı vardır. Eğer kişi gevşek değerlere sahip bir toplumda yaşıyorsa, bu kişinin "Kadoş" veya [kutsal insan] olarak kalması çok zor olur.

"Kutsal olacaksın" mertebesine ulaşmak için, kişinin ailesinin, şehrinin ve milletinin işbirliği gereklidir. Bu nedenle, peraşanın herkese hep birlikte iken verilmesi gerekiyordu. Her birey bariz bir şekilde zevk düşkünlüğüyle davranırsa, kişinin sınırlara bağlı kalarak davranması imkânsız olur.

Bugün bunu içinde yaşadığımız çağda çok açık bir şekilde görüyoruz. Bugün gördüğümüz artan zevk kovalamacası - insanın her arzusunu tatmin etme isteği - her tarafımızı sarmış durumdadır. Keduşa'nın (kutsallık) ne anlama geldiğini bilmeyen bir dönemde yaşıyoruz. "Kutsal olacaksın"  mitsvasını başarmanın tek yolu sadece kendi üzerimizde çalışmak değil, Kedoşim Tiyu ilkesini paylaşan insanların arasında yaşamaya çalışmak ve yükselmektir.

Ama bu elbette yine de bireyle başlamalıdır. Pşisha'lı Rabi Simha Bunim şöyle anlatır: Gençken dünyayı değiştirebileceğimi düşünürdüm. Yaşım ilerledikçe bütün dünyayı değiştiremeyeceğimi anladım, ama en azından kendi şehrimi değiştirebilirdim. Zaman geçtikçe bunun bile ulaşılabilir olmadığını gördüm, ama en azından yakın çevremi değiştirebilirim dedim. Bunun da bir işe yaramadığını gördüğüm zaman, en azından ailemi değiştirmeye çalışacağım dedim. Bunda da başarılı olmadığımı görünce en iyisi kendimi değiştireyim kararına vardım.

Ama Rabi Simha Bunim, kendini değiştirmeyi başardığı zaman ailesinin, sonra çevresinin, sonra da yaşadığı şehrin ve bir bakıma bütün dünyanın farklılaştığını görmüştür.

"Kedoşim Tiyu" mitsvası budur. Bizler bunu tek başımıza başaramayız. İlk önce kendimizin, sonra ailemizin, daha sonra da çevremizin ve en sonda da toplumumuzun üzerine eğilmeliyiz.

AFTARA BAĞLANTISI

[The Jersey Shore Torah Bulletin / www.shemayisrael.co.il]

Alidroş - Yehezkel 20:2-20

Bu aftarada Tanrı Bene-Yisrael'e diğer milletlerin ilgi gösterdiği putperestlikten kurtulmalarını emreder. Tanrı'nın hükümlerini izleyerek ve diğer milletlerin usullerini reddederek Tanrı için kutsal bir millet olacaklardır. Buna benzer şekilde, peraşamız Kedoşim de Tanrı için kutsal olmak için diğer milletlerin Tora'ya aykırı uygulamalarını reddetmeyi öngören için birçok emir içerir.

GEMATRİYA

[Rabi Yaakov Oyerbah / HP 5760 - Kedoşim Peraşası]

Mitsvaların, "Ben Adam LaMakom - İnsan ve Tanrı Arasında" ve "Ben Adam LaHavero - İnsanlar Arasında" şeklinde iki kategoriye ayrıldığı bilinmektedir.

Ünlü "...Veaavta Lereaha Kamoha; Ani Aşem - ...Arkadaşını Kendin Gibi Sev; Ben A-Şem'im" (Vayikra 19:18) pasuğu, mitsvaların insanlararası karakterini oldukça iyi bir şekilde gözler önüne sermektedir. Bu pasuğun sayısal değeri 907'dir.

Diğer yandan başka bir ünlü pasuk da, Tanrı ile insan arasındaki mitsvaları karakterize eder: "Veaavta Et Aşem Elokeha... - Tanrın A-Şem'i ... Seveceksin." (Devarim 6:4) Ve ne rastlantıdır (!) ki bu ifade de 907 sayısal değerine sahiptir.

Bu sayısal eşitlik, Tanrı ile İnsan ve İnsan ile İnsan arasındaki mitsvaların aslında değer olarak farksız olduklarını tekrar göstermektedir. Zira Tora her iki kategoriyle bir bütündür.

İlk pasuğun sonundaki "Ben A-Şem'im" uyarısına dikkat edersek, başka insanlara karşı hoş davranmanın sadece "hoş" olmadığını, bunun aynı zamanda Tanrı'nın Torası'nın bir parçası olarak mitsvalardan birinin yerine getirilmesi anlamına geldiğini görürüz.

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

On İkinci Kitap: KİNYAN / MÜLKİYET

71. Şehenim - Komşular

Bir arazi üzerindeki ortaklardan bir tanesi diğerini ortaklığı bozmaya zorlayabilir veya bu mümkün değilse hissesini satın almaya veya satmaya zorlayabilir. Ortaklığı bozarken çevrede bir araziye sahip olan ortak, kendi toprağına bitişik bir pay seçebilir. Eğer kişi ortaklıkta mülk veya hisse satarsa onun komşuları veya ortakları satın alanı onlara geri satmaya zorlayabilir. Ama bu kira hakkı, bağış veya takasta geçerli değildir.

Ortaklar veya komşular gerekli masrafları paylaşmak üzere birbirlerini zorlayabilirler ve birbirlerini sıkıntılı durumlar yaratmaktan alıkoyabilirler. Bir sene boyunca bir şehirde yaşayan veya orada bir eve sahip olan kişi şehrin bakımı giderlerini paylaşmalıdır.

BİR HAYAT DERSİ

[Adam Lieberman / "A Life Lesson" - www.aish.com]

Bilgeliğin Önünde Ayağa Kalkmak

Bu haftanın peraşasında Tanrı Bene-Yisrael'e daha tatmin edici bir yaşam sürmelerine rehberlik edecek bazı kurallar verir. Bu kurallardan bir tanesi şudur:

"Yaşlı bir insanın huzurunda ayağa kalkacaksın..."(Vayikra 19:32)

Herhangi bir insanın yanında ayağa kalkmak mutlaka bir şeref ve saygı işaretidir. O halde, "ileri yaşa" ulaşmış bir insanda, Tanrı'nın Bene-Yisrael'e böyle kişilere saygı göstermeleri gerektiğini söylemesini haklı çıkaracak ne özellik vardır?

Belki de bunun cevabı, dünyada tecrübe ile boy ölçüşebilecek hiçbir şeyin olmamasında yatmaktadır. Bir insan yaşlandığı zaman paranın satın alamayacağı bir seri deneyim yaşamıştır.

Beyniniz hayatta karşı karşıya geldiği her şeyi kaydeder. Şu anda beyninizde, gördüğünüz, kokladığınız ve duyduğunuz her şey hakkında kelimenin tam anlamıyla milyarlarca veri parçacığı bulunmaktadır. İşte bu yüzdendir ki, sokakta on senedir görmediğiniz birine rastladığınız zaman anında onu tanıyabilirsiniz. Aslına bakılırsa, o kişiyi son gördüğünüzden beri kilo alıp almadığını bile fark edersiniz!

Fark etmemiz gereken tek şey aldığımız tüm kararların daha önceki deneyimlerimize dayanmasıdır. Bu nedenle, kim olduğu veya hayatında neler yaptığına bakmaksızın, yaşlı bir insanın kararlarını, fikirlerini ve eylemlerini dayandıracağı çok daha fazla tecrübesi vardır.

Tabii ki bu gerçek, yaşlı insanların her zaman doğru cevabı bildikleri veya en iyi tavsiyeyi verebilecekleri anlamına gelmez. Ancak yaşlı insanlarda, daha genç bir insanın sahip olmadığı bir şey vardır. Bu da dünyamızda daha çok sene yaşamış olmanın verdiği eşsiz bakış açısı ve güçlü anlayıştır.

Tanrı bizim her zaman yaşlı bir insanın gözlem ve tavsiyelerinin ne kadar değerli olduğunu hatırlamamızı ister. Bu o kadar değerlidir ki, "...yaşlı bir insanın huzurunda zaman ayağa kalkmalısın".Onun önünde fiziksel olarak ayağa kalkma faziletini göstermeseniz bile, onu kulaklarınız ve zihniniz açık bir şekilde dinlemeyerek bu saygısızlığı arttırmayın. Onun tavsiyesi sizde noksan olan taze bakış açısını verebilir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Omer Kuralları

1. Omer neden sayılır? Bet-Amikdaş zamanında 16 Nisan gecesinin başlangıcında, yani Pesah'ın ilk gününden çıkılan gece, yeni ürün hasadı yapılırdı. En seçkin yeni rekolte arpadan bir "Omer" kesilirdi (Omer,yaklaşık 20lt. ye eşit bir kuru hacim ölçüsüdür). Her Yisraeloğlu, Omer saymakla yükümlüydü. Bunun anlamı, Omer'in getirildiği Pesah'ın ikinci gecesinden, Şavuot bayramına kadar, 49 gün sayılmasıdır. Bu süre yedi tam haftaya eşittir. Bet-Amikdaş'ın yıkılmasından sonra Hahamlarımız Bet-Amikdaş'ın anısına Omer sayımının devamını öngörmüşlerdir.

2. Pasukta yazılı olduğu gibi "Kendiniz için sayacaksınız" (Vayikra 23:15) emri uyarınca, her Yisraeloğlu Omer saymakla yükümlüdür.

3. Omer ayakta sayılır. Fakat oturularak sayılmışsa Hova'dan çıkılmıştır.

4. Omer, Pesah'ın ikinci gecesinden itibaren Arvit'in ardından başlanarak, 49 gece boyunca sayılır.

5. Gecenin başlangıcında Omer saymayı unutmuş bir kimse, bunu bütün gece boyunca yapabilir.

6. Omer saymak için asıl vakit, yıldızlar çıktıktan sonradır. Hata sonucu, Omer hava kararırken sayılmış ve yıldızlar henüz çıkmamışsa, kimi otoritelere göre Hova'dan çıkılmaz. Bu sebeple böyle bir durumda en iyisi, Omer'i yıldızlar çıktıktan sonra tekrar, ama berahasız olarak saymaktır.

7. Eğer yıldızlar çıkmışsa, henüz Arvit söylenmemişse bile Omer sayılabilir.

8. Bazı yerlerde, Omer'i önce halk, sonra Hazan sayar. Bunun sebebi Hazan'ın saymasıyla halkın da Hova'dan çıkması olasılığıdır. Fakat cemaatin yanılabileceği göz önünde bulundurularak, önce Hazan'ın sonra cemaatın sayması yaygın adet olmuştur.

9. Omer sayma vakti geldiğinde, önce Omer saymak yerine yemeğe başlayan bir kimse, yemeğini bırakmalı ve Omer saymalıdır. Fakat yemeğe Omer vaktinden önce başlamışsa yemeği ortada bırakmak zorunda değildir. Yemeğini bitirir ve Omer'i ondan sonra sayar.

10. Herkesin Omer'i bizzat sayması mitsvadır.

11. İbranice Omer saymasını bilmeyen bir kimse, bildiği bir dilde sayabilir.

12. Omer saymadan önce "Bu akşam kaç sayacağız?" sorusunu soran birine, karşısındaki "Dün akşam, şu kadar saydık" cevabını vermelidir.

13. Unutkanlık sonucu bütün gece Omer saymamış bir kimse, takip eden gündüz [akşam olana kadar] berahasız olarak sayar ve geri kalan günleri beraha ile saymaya devam eder.

14. Omer saymayı bir gün bile olsa unutan bir kişi, başkalarını [Omer sayımı konusunda] Hova'dan çıkartmak üzere Hazan olamaz.

15. Kadınlar Omer saymaktan muaftırlar. Fakat saymak isteyen bir kadın berahasız olarak sayabilir.

16. Omer sayarken sayıda yanılan bir kişi, yanıldığının farkına ertesi akşama kadar varmazsa saymamış sayılır ve artık beraha ile Omer sayamaz. Ancak bu durum, yanıldığından eminse geçerlidir. Fakat yanılıp yanılmadığından sadece şüphe ediyorsa, ertesi geceden itibaren berahayla saymaya devam eder.

17. Şabat geceleri Omer, Kiduş'tan sonra sayılır. Bunun sebebi günün kutsallığının önce gelmesidir. Fakat Şabat çıkışında önce Omer sayılır, sonra Avdala yapılır.

18. Omer akşamları havanın kararmasından itibaren, kadınlarımız iş yapmamayı adet edinmişlerdir.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Sevgide bir artı bir, bir eder.

-- Jean-Paul Sartre