Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit18:1-22:24)

Kendisini sünnet ettikten üç gün sonra, Avraam Tanrı tarafından ziyaret edilir. Üç melek insan şeklinde göründüğü zaman, Avraam, en ağrılı döneminde olmasına karşın, aceleyle onları karşılar ve çadırına davet ederek misafirperverliğinden yararlanmalarını teklif eder. Meleklerin ağzından bir sonraki yıl içinde bir oğula sahip olacağını duyan Sara güler. Tanrı daha sonra Avraam'a, Sedom bölgesini yok edeceğini bildirir ve Avraam af için dua eder. Tanrı bu bölgede elli dürüst kişinin bulunması halinde kararından vaz geçeceğini söyler. Avraam on kişiye kadar sıkı bir pazarlık yapar; ancak ne yazık ki on tane bile dürüst insan yoktur. 

Lot, eşi ve kızları, Sedom ve etrafındaki şehirlere kükürt ve ateş yağmurunun başlamasından çok kısa bir süre önce kurtarılırlar. Lot'un karısı, bunu yapmamaları söylenmesine karşın, arkasına dönüp bakar ve bunun sonucunda tuzdan bir sütun haline gelir. Lot'un kızları, bu yok oluştan sadece kendilerinin kurtulabildiğini düşünürler ve insan ırkının devamı için babalarını sarhoş ederler; ondan çocukları olur. Büyük kızdan Moav, küçüğünden Amon doğar.

Söz verildiği üzere Avraam ve Sara'nın bir oğlu, Yitshak doğar. Sekizinci günde Avraam, Tanrı'nın emrine uygun olarak Yitshak'ı sünnet eder. Yitshak'ın sütten kesildiği gün Avraam bir kutlama düzenler. Yişmael'de dejenere oluşun bazı işaretlerini gören Sara, Avraam'dan, Agar ve Yişmael'i evden uzaklaştırmasını ister. Oğlunu evden atma fikri Avraam'ı rahatsız etse de, Tanrı Avraam'a, Sara'yı dinlemesini söyler. Çölde susuzluktan neredeyse ölecek olan Yişmael, bir melek tarafından kurtarılır ve Tanrı onun kuvvetli bir milletin babası olacağı sözünü verir.

Avraam'ı sınamak isteyen Tanrı o sırada 37 yaşına gelmiş olan Yitshak'ı korban olarak sunmasını emreder. Avraam, gelecek nesilleri konusundaki tüm umudu yok etme ve hayat boyu savunduğu insan-kurbanı-karşıtı söylem ve davranışlarına ters düşme ihtimaline karşın emri yerine getirmek üzere yola koyulur. Tanrı son anda, Avraam'ı durdurmak üzere bir melek gönderir. Bu sorgusuz itaatkarlığı sebebiyle Tanrı Avraam'a, Bene-Yisrael gelecekte günah işleyecek olsa bile, hiçbir zaman düşmanları tarafından tam olarak yok edilmeyecekleri sözünü verir. 

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

YİTSHAK’IN YENİDEN DOĞUŞU

Dönmek ne demektir? Vayera peraşasının başlangıcında Avraam Avinu’yu ziyaret eden meleklerin onunla olan konuşmalarını okuruz. Bu meleklerden birinin görevi Sara’ya bir oğlu olacağını müjdelemesidir. Nitekim melek “şov aşuv eleh…. Veine ben leSara işteha – sana döneceğim ve eşin Sara’nın bir oğlu olacak” ifadesiyle bu müjdeyi vermektedir. Tora’daki her sözcüğün hatta harfin önemini bilen bilgeler buradaki “dönmek ile ilgili olan sözcüklerin neden tekrarlandığını sorarlar. Bunlardan biri de “Or Ahayim” olarak bilinen Rabi Hayim ben Atar’dır. Melek burada sadece “aşuv” dese de bu da “döneceğim” anlamına gelecektir. Ancak bu ifadeyi kuvvetlendirmek için olsa gerek aynı anlamı taşıyan iki sözcüğü peşpeşe kullanır ve “şov aşuv” der. Yani Sara bebek sahibi olduğunda melek dönecektir.

Çok zor: Or Ahayim burada anlaşılması oldukça güç olan bir açıklama yapar. Kabala kaynaklarına göre insanda yer alan Neşama hem eril hem de dişil olabilir. Yitshak dişil bir Neşama ile dünyaya gelir. Normal şartlar altında erkeklerin eril, kadınların da dişil Neşama ile doğmaları beklenir. Yitshak Avinu’nun bu özel durumu Or Ahayim’in açıklamalarına göre çocuk sahibi olmasına engeldir. Ancak eril Neşama sahibi bir erkeğin çocuk sahibi olması beklenir. Ancak daha sonra Yitshak Avinu’nun Neşama’sı değişir ve eril bir Neşama sahibi olarak çocuk sahibi olabilir.

Bu Neşama değişikliği Yitshak Avinu’nun kurban edilmek üzere Mizbeah’a bağlandığı zaman gerçekleşir. Akedat Yitshak olarak andığımız bu olay yine peraşamızda geçer. Avraam oğlu Yitshak’ı kurban etmesi için Tanrı’dan emir alır. O bu emri bir melek kendisine seslenene ve emrin test amaçlı olduğunu söyleyene kadar kesintisiz yerine getirmek için eylemdedir. Or Ahayim Avraam’a bu emrin bir test olduğunu söyleyen melek ile Sara’ya bir oğlu olacağını müjdeleyen meleğin aynı olduğunu ifade eder. Burada biz “şov aşuv” ifadesinin neden iki kez kullanıldığını görebilmekteyiz. Bir geri dönüş Yitshak doğduğunda gerçekleşir. İkinci geri dönüş ise Akeda sonrasında Yitshhak’ın “yeniden” doğuşudur ve bu yeni doğum sırasında Yitshak eril bir Neşama sahibi olur.

Nahor’un soy ağacı: İlginç bir şekilde peraşamız Avraam’ın kardeşi Nahor’un soy ağacı ile devam eder. Raşi burada Nahor’un çocuğunun torunu olan Rivka’nın doğumunun burada verilmek istendiğini paylaşır. Rivka Yitshak ile evlenecek olan kişidir. Or Ahayim’in görüşüne göre Yitshak sahip olması gereken eril Neşama’yı aldığı anda evlenmek ve çocuk sahibi olabilmek için hazır duruma gelir. Bu durumda da peraşamız Yitshak’ın ve doğal olarak gelecekteki Bene Yisrael’in neslinin devamı anlamına gelecek evliliğin nasıl gerçekleşeceğinin ipuçları vermektedir. Bu da Rivka’nın doğumunun neden burada işlendiğinin açıklamasıdır.

Bu karmaşık ve anlaşılması zor açıklama aslında bizlere farklı yönden bir ders de vermektedir. Or AHayim’in bu öngörüsü bize, farklı görünse bile, Tanrı’nın iradesini yerine getirerek asla kaybetmeyeceğimizi öğretir. Tanrı’nın daha önce verdiği sözlere “ki beYitshak yikare leha zara” yani Yitshak’ın Avraam için neslin devamı niteliğini sağlayacak olması ifadesine rağmen Avraam oğlunu kurban etmeye götürürken artık neslinin devamının Yitshak ile olamayacağını çünkü artık onun yaşamayacağını düşünmüş olabilir. Avraam’ın aklında Tanrı hizmetinde bulunacak büyük bir toplum yaratma hayali suya düşmüş gibi görünebilir. Ancak durum değişir ve bunun aksi için adım atılır. Buradan anladığımıza göre Akedat Yitshak olayı aslında Yitshak’ın çocuk sahibi olabilmesi için hazırlanmış Tanrısal bir plandır. Eğer bu olay olmamış olsa Yitshak’ın Neşama değişimi gerçekleşemeyecek ve Bene Yisrael’in meydana gelmesi için ortam sağlanamamış olacaktır. Akedat Yitshak Avraam’ın Bene Yisrael’i oluşturma hayalinin sonu gibi başlamış olsa da gerçekte bu olayın gerçekleşmesinin anahtarı olarak sonlanır.

Maddi zorluklar, zamansızlık veya başka mazeretlerden dolayı Tanrı’nın emirlerinin yerine getirilmesinden vazgeçmek veya o emirleri dikkate almamak doğru değildir. Her ne kadar bir mitsvayı yerine getirirken kaybımız olacağı görünse bile aslında durum gerçek bir kazancın kapılarını açacaktır. Tanrı her zaman bizi kendimizi düşündüğümüzden daha çok düşünür. Bizim için iyi olanı her zaman vermiştir vermeye de devam edecektir.

DİVRE TORA
Rav Naftali Haleva

Peraşa’nın başında Tanrı’nın Avraam’la temas ettiğini görmekteyiz. Raşi; Tanrı’nın, sünneti sebebiyle rahatsız olan Avraam’ı ‘’ ziyarete geldiğini ‘’ belirtmektedir. Bikur Holim, insan şefkatinin en büyük örneklerinden biri olarak kabul edilir ve peraşamıza bakılırsa, insanın Tanrı’yı kendine örnek alması konusundaki yollardan biridir.

Bikur Holim’in doğası ve önemi hakkında Hahamlarımız’ın söylediklerini anlayabilmek için, temel bir konuyu kavramak gerekir. Hahamlarımız hastalığı doğal bir olay olarak algılamamışlardır. Hastalık, normalden bir tür sapma olduğu için, Tanrı’nın bizleri her zamankinden daha yoğun bir dikkatle incelendiği bir zamanı işaretler.

Bir yandan bu özel ilgi, özel bir tehlike anlamına gelebilir: Bir kişi her zaman hastalanmamak için dua etmelidir; zira hastalanırsa kendisine (bir bakıma) ‘’bir faziletini göster de kurtul ‘’ denir. (Talmud Şabat 32b) Başka bir deyişle, hasta kişi bir anda, yaşamayı hak ettiğine dair bir delil gösterme yüküyle karşı karşıya kalır.

Diğer yandan Tanrı’nın özel ilgisi, bir tür ayrıcalıktır da. Talmud’a göre, Tanrı’nın Kutsal Varlığı (Şehina), hasta kişiye destek olur ve yatağının başucunda bekler (Talmud Şabat 12b). Bu sebeple bir hasta ziyaretine gidildiği zaman, ondan çok yüksek bir hizada oturmamak gerekir.

Hasta ziyaretindeki temel mitsva, o kişinin ihtiyaçlarını gidermektir. ‘’Bikur Holim’’ ifadesi tam olarak ‘’hasta ziyareti’’ değil, ‘’hastayı gözetmek’’ anlamına gelir. Bu elbette, hasta kişinin durumunda positif etki yaratacaktır.

Fakat hasta ziyaretinin, hasta üzerinde manevi bir etkisi de vardır. Hahamlarımız, şefkat belirten davranışların (gemilut hasadim) Tanrı’ya bağlanmanın bir yolu olduğunu belirtiler. Zira bu, dünyaya her an sonsuz iyilik bahşeden Tanrı’nın izinden gitmek anlamına gelmektedir. (Talmud Sota 14a) Bu da bizim kendi davranışlarımızla ortaya çıkan bir durum olduğu ve hastanın vesilesiyle gerçekleştiği için, hastanın durumunda olumlu etki yaratacaktır.

Talmud, hasta ziyaret eden bir kişinin dört berahaya hak kazandığını belirtir.

1. Yetser Ara – Kötü Eğilim’in bu kişi üzerindeki etkisi hafifler.

2. Kişi olası sıkıntılardan korunur.

3. Şereflendirilir

4. Sadık dostlara sahip olur. (Nedarim 40a)

Prag’lı Maaral bunların, ziyaret edilen hastaya bahşedilen berahalarla paralel olduklarını belirtir. Hasta bir kişinin de Yetser Ara‘sı zayıftır; gelen ziyaretçi onun çektiği sıkıntıyı azaltmıştır, onu onurlandırmıştır ve kendisine sadık bir dost olduğunu ispat etmiştir.

Hasta kişileri ziyaret etmek bazen hayat bile kurtarabilir. Rabi Akiva’nın bir öğrencisi bir gün aniden rahatsızlanır. Bu öğrencinin, öğrenim hayatında önemli bir başarısı olmadığını düşünen, Rabi’nin bazı öğrencileri, onu ziyaret etmenin itibarlarını zedeleyeceğini düşünürler. Rabi Akiva bazı öğrencilerinin bu duygusuzca davranışına çok sinirlenir. Öğrencisinin evine bizzat kendisi gider; onun tüm ihtiyaçlarını karşılar ve tedavisi sırasında ona özel bir ilgi gösterir. Öğrencisi iyileştiğinde Rabi’ye şöyle der: ‘’Efendim hayatımı kurtardınız !’’ Kısa bir süre sonra bütün öğrencileri bir araya geldiğinde Rabi Akiva derse şu sözlerle başlar: Şunu bilin ki hasta birini ziyaret etmemek onun kanını dökmekle eşdeğerdir.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Avel bir seçimde oy kullanabilir mi?

Normal şartlar altında avel yedi gün boyunca evinden çıkamaz. Önemli bir ihtiyaç veya ciddi bir kazanç kaybı durumunda kısa süreli olarak evden çıkabilir. Bu nedenle de bir seçim durumunda oy kullanabilir.

AKLIMIZDAN GEÇENLER
Rav İsak Alaluf

Bereşit 18:8'de Avraam’a üç melek görünür. Avraam onlara süt ve et ikram etmektedir. Süt ve etin bir arada sunulmasını yasaklayan kanun sonra verilmiş olsa bile ataların kurallara bütünüyle uyduklarını Talmud bizlere öğretmektedir. Avraam böyle uygun olmayan bir sunumdan uzak duracak manevi duyarlılığa sahip olmaz mıydı?

Rabimizin cevabına bakalım. Rabimiz soruyu çok beğenerek “iyi soru” şeklinde yanıtına başlar. Gerçekten de Talmud, ataların tüm mitsvaları uyguladıklarını belirtir. Sorunuza birkaç yanıt verilebilir.

Et yedikten sonra 6 saat beklememizin sebebi et tellerinin dişler arasına sıkışmasından endişe duymamız; ayrıca etin yağlı yapısının ağızda ve midede kalıntı bırakmasıdır. Bu söylediklerimiz, süt ürünü yenmişse geçerli değildir ve bu nedenle ağzı çalkalamak şartıyla beklemeye gerek yoktur. Bu, Avraam’ın onlara önce süt ürünlerini, sonra da eti verdiğini belirten pasuğu dikkatli bir şekilde okunmasıyla görülebilir. Daat Zekenim adlı kaynağın verdiği bilgi bu yöndedir.

Midraş Agadol’a göre ise pasuk Avraam “onların üzerinde durdu” demektedir. Avraam kuralın ihlal edilmemesi için sürekli gözlemlemiştir.

Her ne kadar pasuk "melekler yedi" diyorsa da bunu kast etmesi mümkün değildir. Çünkü melekler ruhani varlıklardır ve yemek yemezler. Böylece de sorun zaten oluşmadan ortadan kalkmıştır.

HAFTANIN SÖZÜ

"Ve sandığın içini ve dışını saf altınla kaplayacaksın" (Şemot 25:11). Bu bize, içi dışı gibi olmayan herhangi bir Tora bilgesinin aslında Tora bilgesi olmadığını öğretir. (Gemara Masehet Yoma 72/B)