Nadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır:

Peraşa Özeti (Vayikra 16:1-18:30 / 19:1-20:27)

[www.chabad.org]

Nadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır: Sadece bir kişi, Koen Gadol, yılda ancak bir kez, Yom Kipur'da, Mişkan'ın en içteki odasına girebilecektir. Yom Kipur ibadetinin bir diğer özelliği, iki keçiden hangisinin Tanrı'ya korban edileceği ve hangisinin Yisrael'in günahlarının affını sağlamak üzere çöle gönderileceğini belirlemek için kura çekilmesidir.

Ahare Mot peraşası ayrıca, Kutsal Mişkan dışındaki yerlerde korban yapılmaması konusunda uyarır, kanın yenilip içilmesini yasaklar, ensesti ve sapıkça cinsel ilişkileri yasaklayan kanunların ayrıntılarını verir.

Kedoşim Peraşası "Kutsal olacaksınız çünkü Ben, Tanrınız, kutsalım" ifadesi ile başlar. Bu ifadeyi, Yahudiler'in kendilerini kutsal kılmak ve Tanrı'nın kutsallığına atıf yapmak üzere uymaları gereken düzinelerce mitsva takip eder. Bu mitsva'lar arasında şunlar bulunur: Putperestliğin yasaklanması, iyilik yapma mitsvası, kanun önünde eşitlik ilkesi, Şabat, cinsel ahlak, iş ilişkilerinde dürüstlük, ebeveynlere karşı saygı ve korku ve hayatın kutsallığı.

Kedoşim'de ayrıca, büyük bilge Rabi Akiva'nın Tora'nın başlıca ilkesi diye adlandırdığı, İllel'in ise "Bu, Tora'nın ta kendisidir" dediği, "akranını kendin gibi sevmelisin" emri yer alır.

DEVAR TORA

[Rabi Şelomo Sobol - www. torahmitzion.org]

Kutsiyet Hayatı

Keduşim peraşası Moşe'nin Bene Yisrael'e aktardığı onlarca mitsvayla doludur. Bütün bu mitsvaların ortak konusu şudur: "Kutsal olmalısınız". Tora bize, kutsallığa mitsvalara riayet etme yoluyla ulaşılacağını söylemektedir.

613 mitsvanın arasında bir tanesi, kutsiyeti diğerlerinden çok daha fazla simgeler; o da Kiduş Aşem mitsvası, yani Tanrı'nın İsminin kutsanması için gerektiğinde yaşamın bile feda edilmesidir. Buna rağmen söz konusu mitsva bu hafta okuduğumuz kutsiyet konulu peraşada değil, gelecek haftanın peraşasında yer alır (Vayikra 22:32).

Bu özel mitsvanın bu haftaki peraşada Kedoşim başlığının altında verilmesi daha uygun olmaz mıydı?

Görünen odur ki, Tora bize Yahudiliğin bakış açısına gerçek kutsiyetin ne olduğunu öğretir. Yahudiliğin bakış açısından, kutsiyet kişinin kendini dünyevi işlerden ve hayattan geri çekmesini gerektirmez. Doğrudur, Tora, bellimitsvalarda Tanrı'ya bağlılığın ifadesi olarak yaşamı bile feda etmeyi talep etmektedir. Yine de, bu çok seyrek ve spesifik durumlarda ortaya çıkan ender bir durumdur. Ancak Yahudiliğin belirlediği idealler, daha çok insanın "yaşayarak", yaşam içinde kutsal olması yönündedir. Bir hayatın feda edilmesi sadece birkaç durumda gerekebilir; ama kutsallığın ideal ifadesi bu değildir. Dolayısıyla, kutsallığın birçok canlı örneğiyle dolu olan peraşamızda onun yeri yoktur.

Kedoşim peraşası kutsallığı en temel ve birincil şekli ile tanımlar. Hayatın kendisinde ortaya çıkan kutsallıktır bu. Her an Evren'in Yaratıcısı ile bağlantılı olan günlük olaylarla dolu bir hayattır. Hayatın bu bayağı ve rutin görünen yönleri aslında kutsallığın en yüksek düzeyde ifade bulabileceği büyük bir potansiyele sahiptir. İnsan Tanrı ile olan ilişkisini günlük yaşamındaki tutum ve davranışlarıyla ortaya koyar. En basit varoluş faaliyetleri bile Tanrı'ya hizmetin birer parçasıdır.

Bu da, peraşamızın neden baba ve anneye yönelik saygı ve çekinmeyi öngören mitsva ile başladığını açıklar. Kişinin günde yirmi dört saat beraber yaşadığı ve hayatın her yönünde onu mükemmelliğe iten ailesi ile ilişkisi, o kişinin ulaştığı kutsallık seviyesinin ilk aşamadaki sınavıdır.

Hayatımızın her anında yaşantımızı kutsal kılmak bize nasip olsun.

4 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1.Kodeş Akodaşim'e girmesine izin verilen tek kişi kimdir ve ne zaman girmesine izin verilir?

2.Yom Kipur'da iki teke için kura çekilirken, bunlarda ne yazılıydı?

3.Koen Gadol, Yom Kipur'da neden altın işlemeli giysiler giymezdi?

4.Fakirler için hasadın bir kısmını bırakmakla ilgili üç mitsvanın adı nedir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

İkinci Kitap: AAVA / SEVGİ (Devam)

8. Tefilin, Mezuza ve Sefer-Tora (Devam)

b) Mezuza

Mezuza, deri parşömen üstüne hizalı satırlar şeklinde yazılı olan "Şema Yisrael..." (Devarim 6:4-9) ve "Veaya İm Şamoa..." (Devarim 11:13-21) bölümlerini içerir. Bu parşömen rulo haline getirilip bir kabın içine yerleştirilir ve kapının pervazına takılır. Pasukta söylendiği gibi: "Onları evlerinizin pervazlarına ve kapılarınıza yazın" (Devarim 6:9). Mezuza, pervaz yüksekliğinin en az üçte ikisi yüksekliğine ve kişi içeri girerken sağ tarafta kalacak şekilde yerleştirilir. İki oda arasındaki bir kapı söz konusu olduğunda menteşe tarafı iç taraf sayılır. Mezuza sadece en az on tefah [1 tefah = 8 cm.] genişliğinde iki pervazı olan, üst eşiği ve bir kapısı olan kapı girişlerinde gereklidir. Kapı girişi, en az dörde dört ama [1 ama = 48 cm.] boyunda olup üstü örtülü olan ve yaşanan bir yer olarak kullanılan bir odaya açılıyor olmalıdır.

DEVAR TORA

["Torah Bytes" / Rabi Shraga Simmons - www.aish.com]

Fifty-Fifty Şans

Ahare Mot peraşası Yeruşalayim'deki Bet-Amikdaş'ta gerçekleştirilen Yom Kipur ibadetini ele alır. Bu günün en hazin anlarından bir tanesi iki tekenin Bet-Amikdaş'a getirildiği ve aralarından hangisinin kutsal Mizbeah'ta korban edileceğini, hangisininse günah keçisi olarak Azazel'in sarp kayalıklarından aşağıya itileceğini seçmek için kuranın çekildiği andı.

Talmud, bu iki tekenin görünüş, boy ve değer açısından tamamen birbirine benzemesi gerektiğini belirtir. Onları gözle ayırt edecek bir belirti olmayacaktır. Tekelerin kaderi kura ile belirlenecektir. Kutsal bir korban olmak veya sarp kayalıklarda parçalanarak ölmek için şanslar yarı yarıyadır.

Kabalistler bunun özgür irademizi simgelediğini belirtirler. Her zaman doğru şeyi yapmak, yüzde 50 oranında bir şanstır. Hiçbirimiz cinayet işleme arzusu duymayız. Diğer taraftan, Afrika'da açlıktan ölmek üzere olan çocukları kurtarmak için her şeyi bir kenara bırakmaya hazır olmamız da beklenir bir hareket değildir. Gerçek tercihlerimiz yüzde 50/50 şansla iki taraftan birini seçebileceğimiz özel bir noktada, gerçekçi bir şekilde sınırlanmıştır.

Bunun anlamı da, hiç kimsenin özde tsadik veya özde kötü olmadığıdır. Bunlar her insanda karışıktır. Hayattaki kavşaklarda verdiğimiz her kararda bu ikisi arasında karar vermek durumunda oluruz. Her an dürüst veya kötü olabilir, gelişmeyi veya duraksamayı seçebiliriz. Bu kararların yekünü çıkarıldığında çıkan sonuç, bizim yaşamımızdaki ruhsal ve ahlaki duruşumuzu tanımlar.

Rabi Samson Raphael Hirsch'e göre, iki teke kavramını anlamak bizi daha yüksek bir mertebeye çıkarır. Gerçekten de, iki tekeden ders alırken seçim noktası bize gelişme ile duraksama, hayat ile ölüm arasındaki farkı tanımlayabilir.

BİR KİŞİ / BİR ESER

[www.ou.org]

Rabi Avraam Azulay (1570-1643): Meşhur Rabi Hayim Yosef David'in (Hida) büyük büyük babası olan Rabi Avraam, Fas'ın Fez şehrinde doğdu. Kabala alanında büyük ölçüde Rabi Moşe Kordovero'dan etkilendi ve onun öldüğü sene doğdu.

Fez'te iken birçok eser yazdı. Ancak, Erets-Yisrael'e göç ettiği zaman, eserleri yok oldu.

Mişna hakkında çalışmaları olduğu gibi ve Tanah üzerine de Bale Berit Avraam adlı önemli bir eser vermiştir. Kabala hakkında da eserleri vardır; bunların arasında meşhur Hesed LaAvraam ile Zoar hakkında üç bölümden oluşan bir açıklama da yer alır. Bu Zoar açıklamaları, büyük ölçüde, son yıllara kadar yayınlanmamış olan Rabi Moşe Kordovero'nun yazılarını temel almaktaydı. Bu açıklamaların üçüncü bölümü ve en mistik niteliklisi olan Or Aganuz hiçbir zaman basılmamıştır.

Rabi Avraam, Kabala'ya olan ilgisiyle beraber, felsefi sorularla da derinden ingiliydi ve önce sözü edilen Tanah açıklamaları, Kabalistik olmaktan çok felsefi bir eserdir. İsrail'de son zamanlarda yayınlanmış olan bir kitap, Rabi Avraam'ın özgür irade konusundaki teorisine adanmıştır.

DÜŞÜNCELER

["Straight Talk" / Rabi Şaul Rosenblatt - www.aish.com]

Kutsal Arzular

Bu haftaki peraşa farklı temaları ilginç bir şekilde bir araya getirmektedir: Peraşanın başında senenin en kutsal günü olan Kipur gününde Bet-Amikdaş'ta gerçekleştirilen özel ibadetin tanımı yapılırken, devamında ve cinsel ahlaksızlık konusundaki yasaklar listesi yer almaktadır. Buradan alınacak olan basit ders, kutsal bir insan olmanın temelinde, kişinin kendi arzularını denetlemesinin olduğudur. Yahudilik "arzulardan" korkmaz. Arzular kötü değildir. İnsan hayatının sağlıklı bir parçasıdır ve cinsel dürtü de insan varlığı için bir önkoşuldur.

Ama kişi arzularını şuurlu bir şekilde denetlemezse, bu arzular onunla birlikte çığırlarından çıkar. Cinsel bir eylem ne kadar zevkli ve anlamlı olursa olsun, cinsel ahlaksızlık yıkıcı ve iğrenç olabilir ve kişinin hayatını ele geçirebilir.

Bütün arzular için aynı şey geçerlidir. Yemenizi denetlerseniz sağlıklı, güçlü, ince ve zarif olursunuz. Arzularınızı serbest bırakırsanız, sizi aşırı kilolu bir hale sokarlar, sağlığınızı ve özsaygınızı tehlikeye sokarlar, hatta sizi öldürebilirler. Yeteri kadar uyursanız kendinizi güçlü ve enerjik hissedersiniz. Ama uyuma arzunuz sizi ele geçirirse, büyük bir zaman kaybına uğrayacak ve uyanıkken bile uykulu bir halde olacaksınız. Para arzusunu sınırlı ama anlamlı bir seviyede serbest bırakırsanız, sizi başarıya götürür. Ama hayatınızda öncelikle onun sözü geçerse, sizi bencil, ilgisiz kılar ve bütün değerlerinizden ödün vermiş olursunuz.

Arzuların denetlenmesi gerekir. Tora "sadece bazı yiyecekleri yiyin" der. Hahamlarımız, ilke olarak "tabağınızda biraz yiyecek bırakın" önerisinde bulunurlar. Evlilik bağıyla tamamen bağlı olduğunuz kişinin dışında kimseyle cinsellik yaşamayın, hatta onunla bile her ay belirli bir süre mesafeyi koruyun. Erken yatın ve erken kalkın. Basit bir yaşamla mutlu olmayı öğrenin; böylece servet konusu da doğru çerçeveye yerleştirilmiş olacaktır.

Tora arzularımıza kısmen sınır koyan kurallarla doludur. Bütün bunların amacı nedir? Arzularının yönetimini elinde tutan kişi kutsallık mertebesine yükselebilir. Yönetemeyen kişi ise, ahlaksız ve yoz bir yaşama doğru sürüklenme tehlikesine düşer.

Bu peraşada sunulan seçim sade ve yalındır. İçsel öz denetim ve Kipur gününün kutsallığı veya yasak cinsel ilişkilerin ahlaksızlığı: Bu ikisinin arası yoktur. Her an ya birine ya da diğerine doğru yol alırsınız. Seçim sizin.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Şabat'ın İhlal Edilebildiği Durumlar

1.      Can tehlikesi olduğu zaman Şabat ihlal edilebilir. Tam can tehlikesi değil, sadece şüphesi bile varsa yine Şabat ihlal edilir.

2.      Can tehlikesi olan bir hasta için Şabat, Yahudi olmayan biri, bir çocuk, bir cahil tarafından değil, aksine bizzat aile büyüğü tarafından ihlal edilir.

3.      Doktorun ağır hasta teşhisi koyduğu bir hastayı iyileştirmek ve Şabat'ı bu yüzden ihlal etmek mitsvadır. Ateş yakılır, ilaç yapılır, hayvan veya tavuk kesilir; hatta et, Kaşer olmasa bile can tehlikesi olan bir kimseye verilebilir.

4.      Doktor, hasta için Şabat'ı ihlal etmek gerekmediğini söylerse bile, hasta kendini tehlikede hissederse doktoru değil, hastayı dinlemek gereklidir. Doktor Şabat'ı ihlal edebileceklerini söylerse, hasta istemezse bile doktorun sözüne bakılır. Doktor olmazsa bile, durumdan anlayan bir kişi can tehlikesi olduğunu söylerse, onu dinlerler. Tıptan anlayan bir kişi can tehlikesi olduğunu söylediği takdirde, eğer orada aynı zamanda doktor da varsa ve tehlike yok derse doktoru dinlemek gerekir. Yatakta olan ve can tehlikesi olmayan bir hasta için Şabat ihlal edilmez. Fakat Yahudi olmayan bir kişiden yardım istenebilir. Böyle biri yoksa, acil durum söz konusu olmadığı için bir Rabi'ye danışılır.

5.      Küçük bir çocuğun üzerine kapı kapanmışsa ve anahtar bulunamıyorsa, kapı kırılıp çocuk odadan çıkartılabilir, çünkü korku çocuk için can tehlikesi doğurabilir.

6.      Şabat günü bir duvar yıkılırsa, altında bir insanın kalmış olabileceği düşünülerek taşlar temizlenebilir.

7.      Akrep, yılan, kuduz köpek gibi tehlikeli olan her canlıyı öldürmekte tez davranan kişi Tanrı katında makbuldur.

8.      Şabat günü Yahudiler'in oturduğu köy veya kasabayı eşkiyalar sarmışsa, silahlarla kendilerini koruyabilirler.

4 CEVAP

1)      Yom Kipur'da sadece Koen Gadol'un Kodeş Akodaşim'e girme yetkisi vardı.

2)      L'Aşem [Tanrı Adına] ve Laazazel [Azazel'e] yazılıydı.

3)      Altın, Altın Buzağı'nın hatırlatıcısıdır. Yom Kipur gibi bir günde Tanrı'ya geçmişteki günahlarımızı değil erdemlerimizi hatırlatmak isteriz.

4)      Bu üç mitsvanın adı Leket, Şihha ve Pea'dır.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Düşmanlarımı dost edindiğimde onları yok etmiş olmuyor muyum?

-- Abraham Lincoln