Peraşa Özeti

[www.chabad.org] 
(Devarim 29:10-30:20)

Vayeleh ("gitti") peraşası, Moşe'nin dünyevi yaşamının son günlerini anlatır. "Bugün yüz yirmi yaşındayım" der halka, "artık çıkıp gelemeyeceğim". Liderliği Yeoşua'ya devreder ve daha sonradan güvenli bir şekilde Aron Aberit'te saklamaları için Leviler'e vereceği Tora rulolarını yazar (ya da yazmayı tamamlar).

"Akel - Tüm halkı toplama" mitsvasına yer verilir: Her yedi yılda bir, Şemita döngüsünün ilk yılındaki Sukot'ta, tüm Yisrael bütün halkı - erkek, kadın ve çocuklar - Yeruşalayim'deki Bet-Amikdaş'ta toplanmalı ve kral orada halka Tora'yı okumalıdır.Peraşa, Bene-Yisrael'in Tanrı ile olan antlaşmasına sırt döneceğini, bunun sonucunda Tanrı'nın, Yüzü'nü gizleyeceğini söyleyerek son bulur. Ama Tanrı, Tora'nın sözlerinin gelecek nesillerde hiçbir zaman unutulmayacağı teminatını da verir. 

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

Tahel şana uvirhotea – Yeni sene bereketiyle başlasın.

Şabat Teşuva’da okunan Şuva Yisrael Aftara bölümü Oşea peygamberin sözlerini içerir. Peygamber burada günahlarından vazgeçip Tanrı’ya dönmesi için Bene Yisrael’e çağrıda bulunmaktadır. Çünkü Bene Yisrael günahları nedeniyle tökezlemiş durumdadır. Aftara’nın daha ikinci cümlesinde yer alan “kehu imahem devarim veşuvu el Ad... – beraberinizde sözler alın ve Tanrı’ya dönün” ifadesi teşuva yapmanın yolunu işaret eder görünümdedir. Rabi Aharon Kotler bu sözler ile anlatılmak istenenin Tora sözleri olduğunu öğretir. Bir başka deyişle teşuva yolunu bulmak isteyen kişinin Tora öğrenimine ve Tora sözlerine yoğunlaşması gerekir.

Gerçekten de Yalkut Şimoni adlı midraşik kaynakta bu iddiayı destekleyen bir öğretiye rastlarız. Eğer bir insan günahından dolayı Tanrısal yargıda ölüm ile karşı karşıya kalacak olursa bundan kurtulmak için yapacağı en önemli şey kendini Tora öğrenimine dahil etmesidir. Sözgelimi eğer tek sayfa okuma adeti varsa iki sayfa okumalı, tek bölüm öğrenme geleneği varsa bunu iki bölüme çıkarmalıdır. Midraş bizlere Tora öğreniminde yoğunlaşan kişinin yanlış davranışlarından dolayı karşı karşıya kalacağı yaptırımlardan kaçınabileceği öğretisini sunar. Tora öğreniminin neden teşuva yolunun önemli bir bileşeni olduğunu öğrenmeye çalışalım.

RaMBaM adı ile bilinen Rabi Moşe ben Maymon teşuva yolunda geçilmesi gereken dört önemli basamaktan söz eder. Bu basamaklardan ilki yanlış davranış ile ilişkimizin esilmesidir. Bu yanlıştan dolayı içimizde bir pişmanlık duymamız bir diğer basamak olarak karşımıza çıkar. Bir başka basamak “viduy” olarak ifade edebileceğimiz yanlışın itiraf edilmesidir. Kişi bütün kalbi ile bu yanlışını itiraf etmelidir. Bu itirafta duyduğu pişmanlığı hissetmelidir. Dördüncü ve en önemli basamak bir daha bu yanlışı tekrar etmemesi gerektiğidir. Bu dört bileşen günahtan vazgeçme ile ilgili olduğu için kolay anlaşılabilir. Ancak Tora öğreniminin bu süreçteki etkisi ne olabilir?

Bu sorunun cevabını Yahudiliğin etik kitabı olan Pirke Avot öğretilerinde yer almaktadır. Burada 3/6’da bilinen bir Mişna Tora öğrenimi yapan bir kişinin Tanrı’nın Varlığı olan Şehina ile birlikte olduğu kabul edilir. Tora öğrendiği, bir bölüm okuduğu veya bir ders dinlediği her anda Tanrı onunla birliktedir.

Bir tsadik ile birkaç dakika görüşüp ondan beraha aldığımızda hepimiz çok heyecanlanır ve kendimizi özel hissederiz. Ancak nedense Tora öğrendiğimiz her dakika, her an Tanrı ile birlikte olduğumuzu hatırımıza getirmeyiz. Tora öğrendiğimiz her zaman Tanrı bizimle birlikte ve hemen yanımızdadır. Bu özel an Tora’nın verilmesinden hemen sonra Şemot 20/20’de belirtilmiştir: “Adımı andığın her yerde sana gelecek ve seni mübarek kılacağım.” Pirke Avot kitabının Ladino çevirisini yapan Rabi Nisim Behar (Z”L)Tanrı’nın ismini andığımız zamanın “Tora öğrendiğimiz zaman olduğunu önemle vurgulamaktadır.

Günahlarımız yanlışlarımız Tanrı ile aramıza mesafe koymaktadır. Aramızdaki bağlantının zayıflamasına yine onlar sebep olur. Günümüzde cep telefonumuzun çalışmadığı veya bağlantı olmayan bir yerde bulunduğumuzda hepimiz oldukça üzülür, sıkılır hatta sinirleniriz. Çünkü bu bağlantı hayatımızın çok önemli bir parçası haline gelmiştir. Ancak asıl önemli olan Tanrı ile olan bağlantının kaybedilmemesidir. Tanrı her şeyin kaynağıdır. Bu dünyada ihtiyacımız olan veya istediğimiz her şeyin kaynağı sadece O’ndadır. Onunla bağlantımızı kopardığımız veya zayıflattığımız zaman aslında ihtiyacımız olan veya istediğimiz her şeyle bağlantımızı kaybetmiş oluruz. Teşuva’nın kelime anlamı dönmektir. Oşea peygamber yazımızın başında belirttiğimiz gibi Bene Yisrael’e seslenmektedir. “Şuva Yisrael – dön Yisrael.” Peygamber ulaşılacak tek makamı da açıkça söylemektedir. Tanrı’ya dönmek. Teşuva Tanrı ile aramızda kopan bağın tamir edilebilmesi ve yeniden tesis edilebilmesi için sahip olduğumuz en önemli elementtir.

Bu teşuva döneminde nasıl büyümemiz ve gelişmemiz gerektiğini düşünürken, Tora öğrenmeye ayırdığımız süreyi artırma kararlılığını da unutmayalım. Tanrı’ya "dönme", O'nunla olan bağımızı yeniden inşa etme ve güçlendirme çabalarımız, Tanrı’yı yaşamımıza getiren ve bizi O'na yaklaştıran Tora öğrenimine bağlılığı içermelidir. Tora öğrenimini Teşuva sürecinin bir parçası haline getirerek Tanrı’nın bu süreçte bizleri yaşam kitabına yazması ve buna onay vermesi için gerekli adımları da atmış olacağız.

Şabat Teşuva bir başka fırsattır. Kipur gününün hemen öncesinde olan bu gün Roş Aşana ile başlayan yargı döneminin en önemli kilometre taşlarından birisidir. Bu Şabat gününün güzelliğini ve özelliğini yaşarken “Avinu Malkenu” duasında söylediğimiz gibi Tanrı’nın önünden boş dönmemeyi umut ediyoruz.

“Avinu Malkenu al teşivenu rekam milefaneha.”

Babamız kralımız bizi Sen’in önünden boş çevirme.”

KTİVA UGMAR HATİMA TOVA

DİVRE TORA
Rav Naftali Haleva

SARA, RAHEL VE HANA… 

Roş Aşana bayramının birinci gününde Tora’nın ilk kitabı olan Bereşit kitabından, Tanrı’nın Sara annemize söz verdiği gibi onun yanında yer almasından; aftara da ise Hanna’nın yaşamından, Şemuel Peygamberin doğumundan bahsettik.

Roş Aşana’nın ikinci gününde Bereşit kitabında kaldığımız yerden devam ederek Akedat Yitshak konusunu (Avraam’ın oğlunu kurban etmek için gittiği yolculuk) ve aftarada ise Yirmiyau kitabından, Tanrı’nın Rahel annemize verdiği “günün birinde senin neslinden gelenler vaat edilmiş topraklara geri dönecek.” sözünden  bahsedilen bölüm okundu.

Sara annemiz Yitshak Avinu’yu

Rahel annemiz Yosef Atsadik’i

Hana ise Şemuel Peygamberi dünyaya getirmiştir.

Yitshak, Yosef ve Şemuel…  Niçin özellikle bu 3 kişilikten Roş-Aşana bayramında bahsettik?

Yitshak bizlere; bir insanın Tanrı’ya nasıl yaklaşabileceğini, gerekirse insanın Tanrı için canını bile feda edebileceğini gösteren en ideal modellerden biridir. Fedakarlık denince Yitshak’tan daha iyi bir örnek akla gelebilir mi?

VEAAVTA ET AD… ELOEHA BEHOL NAFŞEHA. – Tanrı’nı ruhunla seveceksin, düşüncesini açıkça gerçekleştiren bir kişiliktir Yitshak Avinu.  Roş Aşana gibi büyük bir günde, Tanrısal mahkemede, dünyanın yaratıcısı yüce Tanrı’nın huzurunda bulunan bizler Yitshak Avinu’nun büyüklüğünü ve idealist kişiliğini hatırlamalıyız. 

Tora ve aftara kitaplarında bahsedilen ikinci kişilik ise Yosef’tir. Yosef, kardeşlerinin durumunu düşünen ve insanlar arasındaki ilişkilere önem vermenin güzelliklerini göstermektedir. Sürülerini otlatmaya giden fakat geciken kardeşlerinin ne durumda olduğunu merak eden Yosef, onları aramaya koyulur. Ve yolda gördüğü adama sorar: “AGİDA NA Lİ EYFO AM ROİM? –Kardeşlerimi arıyorum? Sürüyü nerede güttüklerini lütfen söyler misiniz?

Yosef kardeşlerinin ondan nefret etmesine rağmen art niyeti olmadan ve intikam alma hissi duymadan, kardeşlerinin ihtiyaçlarını ve nasıl olduklarını bilmek istedi.

Kardeşlerinin Yosef’i satmasının ardından onlarla seneler sonra karşılaşan Yosef kardeşlerini teselli etmiştir. “VEATA AL TEATSVU VEAL YİHAR BEENEHEM Kİ MEHARTEM OTİ ENA Kİ LEMİHYA ŞELAHANİ ELOİM LİFNEHEM.” – Beni buraya sattığınız için üzülmeyin, kendinizi suçlamayın. Çünkü anlaşılan Tanrı beni buraya hayat kurtarmak amacıyla, sizden önce göndermiş!

Eğer insanlara yardım etmemiz gerektiğini öğreten bir örnek istiyorsak bu kişi Yosef’ten başkası olamaz. Aynı şekilde Yosef Potifar olayında Yetser Ara kötü dürtüsüne yenik düşmeyen ve hata yapmayan bir kişidir. 

Roş Aşana’da adı geçen üçüncü kişi ise Şemuel Peygamberdir. Kendisi şehir şehir, kasaba kasaba dolaşarak Tanrı fikrini yaymaya çalışmak için elinden geleni yapan biriydi. Rama Dağı’ndan inerek oradaki halka Tanrı fikrini öğretmeye başladı. Büyük bir lider olan Şemuel insanların manevi eksikliklerinin tamamlanmasında önemli rol oynamıştır. 

Yosef insanlarla paylaşımı öğretmede, Semuel manevi değerleri öğretme konusunda ideal örneklerdir. İşte Roş Aşana günü bu üç önemli kişinin annelerini hatırlamakla bir Yahudinin sahip olması gereken üç önemli özelliği vurgulamaktayız. Bu gün her birimize düşen vazife Tanrı’ya karşı olan yükümlülüklerimizi hatırlayarak, iyi bir insan ve iyi bir Yahudi olma yolunda kendimizi hazırlamaktır. 

Her birimiz Yitshak gibi hiçbir fedakarlıktan kaçınmadan Tanrı’ya hizmet etmeli,  Yosef gibi insanlar arasında pozitif ve kuvvetli bir sevgi bağı oluşturmalı kötü dürtüye karşı güçlü durmayı bilmeli ve Şemuel gibi manevi yaşamımızın kaynağı olan Tora’yı öğrenip başkalarına öğreterek manevi yaşamımıza renk ve anlam katmalıyız. 

Yitshak, Yosef, Şemuel… Bu üç kişinin vermek istediği mesajı gerçekten idrak edebilirsek, bu üç ışık her birimizin yaşamını aydınlatacaktır.

Hepimizin bildiği gibi dünyamız 3 temel nokta üzerinde durmaktadır. Tora, avoda ve gemilut hasadim. Yitshak, Yosef ve Şemuel’in yaşamları bize bu üç temel noktayı göstermektedir. 

Şemuel-Tora,  Tora’yla yaşamamız gerektiğini,

Yitshak-avoda, Tanrı’ya hizmet etmemiz gerektiğini,

Yosef-gemilut hasadim, insanlarla olan ilişkilerde gereken paylaşımları yapmamız gerektiğini göstermektedir. 

Mükemmel bir insan, mükemmel bir Yahudi tüm 3 özelliğe de sahip olmalıdır. Roş aşana ve Kipur orucu arasındaki Aseret Yeme Teşuva (10 tövbe günü ) günlerinde eksikliğimiz hangi noktada ise o yönde çalışalım. Mükemmelleşme yolunda ileriye doğru bir adım atalım. Bu adımı atma isteği olan bir kişinin Kipur orucu bitiminde  KETİVA VEHATİMA – Tanrı’nın yaşam kitabında yer almaması mümkün değildir.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Elul ayından itibaren Simhat Tora’ya kadar hangi Teilim mizmorunun okunması tavsiye edilir?

Rabi Hayim Palaçi Teilim’in yirmi yedi numaralı mizmorunda Tanrı’nın “ori – ışığım” ve “yişi – kurtuluşum” olduğunu belirtir. Rabi ışığın Roş Aşana, kurtuluşun ise Kipur gününe tekabül ettiğini anlatır. Rabiler bu süre içinde bu mizmoru her gün okumanın kişinin gün ve yıllarını mutluluk ve refah içinde geçirmesini, yargısında da temiz çıkmasını sağlayacağını öğretirler. Hakkındaki olumsuz kararların da bu yolla iptal edilebileceğini müjdelerler. 

LEHU NERANENA L’AD…
Rav İsak Alaluf

Roş Aşana birinci gün okunan ve en iyi bilinen piyut tarzı şarkılardan biri olan “Yede Raşim” Rabi Yehuda Halevi tarafından yazılmıştır. Bu piyut oldukça neşeli bir tonda söylense de içeriğine bakıldığında Bene Yisrael’in günahlarından dolayı çektiği sıkıntıları ve kurtulma arzusunu işlemektedir. Roş Aşana’nın ikinci günü ise “Y.a şimha” adı ile bilinen piyut okunur. Bu şiir de Rabi Yehuda Halevi’nin eseridir. Mistik bir tarz ve ilahi bir güzellikle yazılmış bu şiirde Tanrı’nın yüceliğini öven göksel varlıklardan ve Bene Yisrael’in Tanrı’ya sevgiyle yaklaşımından söz edilir.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Tanıkların İyi Soruşturulması

Davanın ve hakikatın mutlak doğru istikamette olduğunu bilmek için, soruşturmanın delillerini araştırmak ve bütün gücümüzle onu talep etmek gerekir. Bilgeler gerçeği bulabilmek konusunda araştırmanın ve tanıkların hassasiyetle araştırılması gerektiğini öğretirler. Pirke Avot daha ilk Mişna’da bilgelerin yargı konusunda çok dikkatli olduklarını öğretir. Devarim kitabında “araştıracak, derinlemesine inceleyecek, iyice sorgulayacak ve olayın doğru olduğunu göreceksin” ifadesi kullanılmaktadır. Gemara Masehet Sanhedrin 40/A’da her şahitin yedi farklı biçimde araştırıldığı belirtilmektedir.

HAFTANIN SÖZÜ

Evrenin Efendisi! Talmud'un bilgeleri, Maşiah'ı getirmen için Sen’den bunu dilediler, ama Sen bunu yapmamayı seçtin. Tsfat şehrinin Kabalistleri Maşiah'ı getirmen için yalvardılar - yine gönülsüzdün. Maşiah’ı istemenin benim gibilerden birine bırakıldığı noktaya geldik. Hâlâ tutuyorsun... Sözlerime dikkat et! Sonra, Maşiah'a da ilgi duymayan bir nesil gelecek. O zaman onu getirmekten başka çaren kalmayacak. (Shpoli’nin bilgesi Hasidik üstad Rabi Leib’ın yakarışı)