Yazdır

Bu Hafta İçin Saatler

16 AV

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5782

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

18:46

20:04

-----

Yeruşalayim

18:46

20:04

Tel Aviv

19:06

20:06

13 AĞUSTOS

Tel Aviv

19:06

20:06

İstanbul

19:52

20:33

2022

İstanbul

19:42

20:23

İzmir

19:48

20:37

İzmir

19:39

20:27

VAETHANAN- ואתחנן

 

Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Devarim 3:23-7:11)

Moşe her ne kadar Yeoşua'nın kendisinden sonraki lider olarak seçilmesinden memnunsa da, buna rağmen Erets-Yisrael'e özgü mitsvaları yerine getirebilmek için buraya girmesine izin verilmesi konusunda dua eder. Ancak Tanrı bu isteği kabul etmez. Moşe Bene-Yisrael'e Sinay'daki eşsiz tecrübelerini hatırlatır.

Tora'yı aldıklarında Tanrı'nın Sesi'ni duymuşlar, ancak Tanrı'yı fiziksel olarak algılayabilecekleri herhangi bir şekil görmemişlerdi. Moşe Bene-Yisrael'e, Tanrı'nın Sinay'da açığa çıkışının sadece elit birkaç kişinin değil, Bene-Yisrael'in tümünün şahit olduğu eşsiz ve benzersiz bir tecrübe olduğunu özellikle hatırlatır ve başka hiçbir ulusun Tanrı'nın kendileriyle Bizzat konuştuğunu iddia edemeyeceğini vurgular. Moşe halka özel bir direktif vererek, bu dönüm noktası niteliğindeki olayın her nesilde sürekli anlatılmasını ister.

Moşe daha sonra Bene-Yisrael'in Erets-Yisrael'e girdikten bir süre sonra günah işlemeye başlayacaklarına ve bu sebeple ileride bu topraklardan sürüleceğine dair - doğruluğu tarihçe de kanıtlanmış - bir kehanette bulunur. Bu sürgün boyunca Yahudiler, diğer milletler arasına küçük gruplar halinde yayılmak zorunda kalacaklar ve nüfusları her zaman düşük seyredecektir. Ancak sonunda Bene-Yisrael Tanrı'ya dönecek, Tanrı da onları kabul ederek, ülkelerine geri getirecektir.

Moşe, hata sonucu ölüme sebebiyet veren bir kişinin kaçabilmesi için üç tane "sığınak şehir" belirler. Ardından On Emir'i halka tekrarlar ve onlara Yahudilik'in en temel prensiplerini içeren Şema'yı öğretir. Şema'nın ilk cümlesi Tanrı'nın var ve Biricik olduğuna dair bir tanıklıktır. Moşe daha sonra halkı, maddiyatçılığın tuzaklarına düşmemeleri ve maneviyatı yüksek bir millet olmaları gerektiğini unutmamaları konusunda uyarır. Peraşa, Moşe'nin Bene-Yisrael'e, Erets-Yisrael'e girdikten sonra başka milletlerle karışık evlilik yapmamalarını emretmesiyle sona erer. Zira karışık evlilikler yapıldığı anda halkın kutsal benliği sekteye uğrayacak ve diğer halklardan farkları kalmayacaktır.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK

Rav İsak Alaluf
GÖKSEL KAPILARI AÇMA KUDRETİ - TEFİLA

Neyin tesellisi? Tişa be Av sonrası Şabat günü Şabat Nahamu yani teselli Şabat’ı olarak bilinir. Bu isim bu hafta okunan Aftara’da Yeşayau peygamberin kırkıncı bölümünün hemen girişinde söylediği sözlere dayanır. “Nahamu nahamu ami – teselli edin kavmimi teselli edin.” Teselli kavramı kulağa hoş gelmesine rağmen aslında neyin tesellisinin istendiği de belirsizdir. Toplum olarak sürgün hala evam etmektedir. Bet Anikdaş inşa edilmemiştir. Yolunda olmayan, bilinmeyen birçok şey vardır ve bizler neyin tesellisinden söz ediyoruz? Evet Tişa be Av geçmiştir. Ama hiçbir şey de yolunda değil gibidir.

Karmaşık olarak görülen bu sorunun bir yanıtını peraşamızın hemen başında yer alan bir cümlede bulabilmek mümkündür. Peraşaların hangi haftalarda okunacağı Rabiler tarafından belirlenirken Vaethanan peraşasının Tişa be Av’ın hemen sonrasında okunması sağlanmıştır.

Moşe’nin yakarışı: Peraşanın hemen başında Moşe Erets Yisrael’e girebilmek için Tanrı’dan merhamet istemektedir. Vaethanan sözcüğü sayısal olarak beş yüz on beş sayısını verir ve Moşe beş yüz on beş farklı Tefila söyleyerek Erets Yisrael’e girmek için çaba göstermektedir. Tanrı’nın bu Tefilalar’a verdiği yanıt “rav lah – yeter” şeklindedir. Rabiler bu sayıdaki Tefila’nın Moşe tarafından okunmasının Tanrı tarafından istendiğini öğretirler. Bu sorularımızın yanıtını vermek yerine durumu biraz daha karmaşık hale getirir.

Duaları engelleyen bulut: Yirmiyau peygamber tarafından yazılan Eha ağıtı toplumumuzun başına gelen en büyük trajedilerden biri olan Bet Amikdaş’ın yıkılışını anlatmaktadır. Bu ağıtın üçüncü bölümünde “sakota beanan lah meavor tefila – dualar geçmesin diye Kendini bir bulutla örttün” ifadesi yer alır. Midraş’a göre Tanrı yıkım sırasında dualarımızın geçmemesi için manevi görünmez bir bulut yaratır ve dualar Tanrısal kata ulaşamaz.

Bu gerçekten son derece büyük bir felakettir. Dua sadece istediklerimizi iletmek amacıyla kullanılmaz. Dua etmenin birincil amacı Tanrı’ya kendimizi yakınlaştırmaktır. Sözgelimi Tanrı’ya bağlanmak için kullandığımız Tefilin ile dua anlamına gelen Tefila aynı etimolojik temelden gelir. Dua ettiğimiz zaman bizler Tanrı’ya bağlanmanın bir yolunu bulmaya çalışırız. O’nunla bir bağ kurarız. Yıkım zamanında Tanrı bizimle bir bağ kurmak istemediğine karar verir ve O’na ulaşabilmek için elimizdeki en önemli yol olan Tefilalar engellenir. Bu yıkımdan bile daha fazla acı veren bir trajedi olarak tarihimizdeki yerini almıştır.

Rabilerin burada önemli bir öğretisine bakalım. Moşe bu felaketi önceden görebilmiştir. Dua ederek bizlere Tanrı’ya yeniden bağlanabilmenin yollarını bu şekilde beş yüz on beş Tefila ile öğretir. Tefila sözcüğünün de sayısal değeri bunu gösterir. Moşe öğretmenimiz, liderimiz ve peygamberimiz olarak bizden alınan bu özelliği yeniden geri kazanmamız için bu sayıda dua etmiştir. Moşe Rabenu’nun duaları sayesinde Tanrı ile olan bağımızı sürgünde olsak bile korumaya devam ediyoruz. En karanlık zamanlarda Tanrı’ya yakarmak ve bizleri aydınlığa çıkarması için niyaz edebiliyoruz. İşte Vaethanan sözcüğü ve ardından Moşe Rabenu’nun duaları bizler için en karanlık zamanlarda bile bir teselli kaynağıdır.

Tu be Av: Tişa be Av bitiminden altı gün sonra Gemara Masehet Taanit’e göre Yahudi takviminin en güzel günlerinden biri olan Tu be Av’ın da bu anlattıklarımızla yakından bir ilgisi olduğunu da paylaşmak isteriz. Gemara bu günde çöl neslinin her sene gerçekleşen vefatlarının tamamlandığını öğretir. Casusların günahından sonra her sene gerçekleşen çöl neslindeki hata işleyenlerin ölümü kırkıncı yılda mucizevi bir şekilde sona erer. Bunu fark ettikleri tarih de Tu be Av yani 15 Av tarihidir. Artık hayatta olan herkesin Erets Yisrael’e doğru bir yolculuğu başlamıştır. Olumsuz kararların sona erdiği bu tarih bir bayram günü olarak kutlanır.

Rabi Yaakov Yeoşua Falk Pene Yeoşua kitabında Moşe Rabenu’nun beş yüz on beş Tefila yaptığı günün de Tu be Av olduğunu yazar. Moşe Rabenu olumsuz kararın artık sona erdiğini görünce öncelikle kendisi için Erets Yisrael’e girme yasağını kaldırabileceğini umar. Evet Tanrı Moşe’nin bu duasını belki kabul etmez ama bu beş yüz on beş Tefila bizler için paha biçilmez bir imkanı Tanrı ile yeniden iletişim ve bağ kurma yeteneğini geri kazandırır.

Tu be Av bu nedenle de son derece özel bir gündür. Tanrı’ya erişimimizi engelleyen bulutun ortadan kalkması ve yeniden bağ kurabilme imkanının elimizde olması gerçekten kutlamaya değer bir olaydır.

Hepimiz her gün dua yoluyla Tanrı ile bağlantı kurmak için sahip olduğumuz değerli fırsata sıkı sıkı sarılalım. Yaratıcımızla yakın bir ilişki kurmayı başaralım. O'nun varlığını yeniden inşa edilen Bet Amikdaş'ta, Yeruşalayim'e geri getirmeyi sağlayalım. Böylelikle Rabi Yisrael Najara’nın “Ya Ribon Alam” şiirinde söylediği gibi güzelliklerin diyarı Yeruşalayim’de yeniden Tanrı’ya şarkılar söyleyebilelim, amen.

 

DİVRE TORA
Rav Selim Eskinazi

ŞABAT'I ÖĞRENMEK

Benim yazılarımı okuyan kardeşlerim, Şabat'ın korunmasına kuvvet verecek şeyler yazmayı sevdiğimi bilirler. Bu haftanın bomba konularından biri, On Emir'den bir tanesi olan Şabat... 

Şabat, Yahudiliğin merkezi halindedir, o kadar merkezidir ki, Tora, Şabat'ı bir "ot" yani işaret olarak adlandırmaktadır. 

"Beni uven bene Yisrael ot i leolam" Bu işaret ne anlama gelmektedir?

Hafets Hayim, bizleri bu konuda aydınlatmaktadır. 

Dükkan sahibi olan bir kişi bütün sene açık olsa bile, senenin bazı zamanlarında tatil vs. sebebiyle dükkanı kapatır, ama halk bilir ki dükkan hala çalışmaya devam ediyor, neden? Çünkü bir işaret, bir tabela var, Dönerci Moşon, Kasap David... 

Dükkanda tabela durmaya devam ettiği sürece iş hala devam ediyor demektir. Ama eğer tabela indirildiyse, anlaşılan o ki dükkan kapandı, dükkan sahibi dükkana geri dönmeyecek. 

Hafets Hayim diyor ki Yahudi 613 mitsvayı yerine getirmelidir. Ama bazen bu konuda başarılı olamayabiliyoruz, bir sürü sebeple bütün mitsvaları yerine getiremiyoruz. Ama Şabat'a bakmaya devam ettiğimiz sürece hala dükkan açık demektir, hala bağlıyız. 

Ama maalesef Şabat'ı ihlal eden bir kişi sanki tabelayı indiriyormuş gibi gözüküyor, sanki dükkan sahibi dükkanı tamamen kapatmış gibi... 

"Ot i leolam", tabelanın devamlı olarak orada durması gerekiyor. 

Bildiğimiz gibi bir insan Şabat alahalarını öğrenmezse kendisini tam olarak "Şomer Şabat" olarak tanımlayamaz. 

"Şomer Şabat" ne anlama geliyor? 

Sokaktaki bir adama soruyorsun diyor ki ben Şabat'ta ışık yakmam. Başka birine soruyorsun diyor ki ben kanal değiştirmem. Biri diyor ki ben sesi açmıyorum.

Şabat günü yapılması yasak olan 39 melaha bulunmaktadır. "39 tane yasak olan işlem" demek değil bu, Yasak olan 39 tane ana kategori  ve her kategorinin de alt kategorileri bulunmaktadır. 

Bir Yahudi, bu 39 melahayı çalışana dek tam olarak "Şomer Şabat" olamaz. 

"Laşon ara" alahalarında bazen tam bilmesen bile bazı durumlarda tahmin edebilirsin, Ama Şabat için bu kesinlikle geçerli değildir, eğer çalışmadıysan kötüyü iyiden ayırmanın yasak olduğunu nasıl bilebilirsin! 

Bir insan elektrikle çalışmayan mekanik bir terazinin üstüne çıkabilir ve diyebilir ki bunun nesi yasak olabilir? Kaç kilo aldığıma bakacağım...

Demek ki herkesin gelmesi gereken sonuç "Şomer Şabat" olabilmek için "Lomed Şabat", Şabat'ı Öğrenen olmak gerekir. 

"Ki i mekor aberaha", Şabat beraha'nın kaynağı, herkes beraha arıyor. Herkes kısa yoldan tamirat arıyor. Segulot...

"Likrat Şabat lehu veneleha ki i mekor aberaha", suyun kaynağı toprağın altındaysa kaynağa gitmek gerekir, oradan buradan su toplayarak olmaz, aynı şekilde berahanın kaynağı da Şabat'ta...

3 seudada toplam 6 hala ekmeği, haftanın 6 gününe karşılık gelen beraha kaynakları...

Şabat Akşamı 1. Seuda  

Şabat Sabahı 2. Seuda 

Seuda Şelişit 3. Seuda

Birçok kişi çarşamba perşembe iş olmadığından yakınıyor, çünkü seuda şelişit'i 2 ekmekle yapmak yerine muzla yapıyorlar...

Reb Yehezkel Abramsky, kayınpederi Radbaz hakkında bir hikaye anlatıyor.               

Radbaz'ın, Yeruşalmi gemarası üzerine açıklamaları klasik piruş haline geldi.

Radbaz hastalandı ve ölüm döşeğindeyken, Aşem'e dua etti ve dedi ki:                 

Ribono şel Olam, eğer hayat verirsen Talmud Bavli'ye de açıklama yazarım. Radbaz uykuya daldı ve uyandığı zaman karısına dedi ki, rüyasında ona şöyle demişler: 

Eğer Şabat'ın gelişini beklersen, eğer cuma sabahından bütün hazırlıkları bitirirsen, Şabat seni koruyacak. 

Velo Am Aarets Hasid, Cahil biri Hasid olamaz, 

Şomer Şabat olmadan evvel Lomed Şabat olmak gerekir. 

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Akama toplumda kimlere verilmelidir?

Her mitsvanın kendine göre bir önemi ve değeri vardır. Mişna Berura Akama mitsvasının toplumda saygıdeğer insanlara verilmesi gerektiğinden söz eder. Krallar döneminde bu mitsvanın bizzat kral tarafından yapıldığını hatırlatır. Ancak bu mitsvayı yapmaya gücü yetmediği durumlarda toplumun her ferdinin saygıdeğer olduğu düşüncesinden hareketle bu mitsva yaşça daha genç olanlara da verilebilir.

LEHU NERANENA L’AD.
Rav İsak Alaluf

“E.l meleh yosev al kise rahamim – Tanrı kral merhamet sandalyesine oturuyor” sözleriyle başlayan bu piyut aslında Pazartesi ve Perşembe günlerinin “Tahanunim” duaları esnasında üç kez tekrar edilir. Bu piyut oruç günlerinin de “Tahanunim” dualarında yer almaktadır. Piyut Kipur gününde yirmi altı kez tekrarlanır. Bu sayı Tanrı’nın merhamet dolu isminin sayısal değerine eşittir. Piyut özellikle Kipur gününde büyük bir coşku ile söylenir. Piyut sonunda Moşe’nin altın buzağı günahını affettirmek amacıyla söylediği Tanrı’nın on üç merhamet özelliğine yer veren Ki Tisa peraşasında yer alan pasuk bulunur. Kipur gününde İstanbul ve İzmir’de “vayered” ile başlayan cümle çeşitli makamlarda okunur. Halk daha sonra da on üç merhamet özelliğini birlikte söyler. Selihot dualarında bu sırada Şofar çalma geleneği vardır.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Mezuza takma mitsvası

“Uhtavtam al mezuzot beteha uvişareha” pasuğu gereği evlerimizin kapılarına memuza fikse etme mitsvasını öğretir. Şema duasının ilk iki bölümü tek klaf parçası üzerine yazılır. Bu mitsva Tanrı’ya güvenin eve gelirken ve evden çıkarken teyit edilmesi anlamına gelir. Mezuza mutlaka klaf üzerine elle yazılmalıdır. Kağıt üzerinde baskı ile hazırlanmış mezuza geçersizdir. Mezuza Tefilin gibi her yedi senede iki kez yetkili biri tarafından kontrol edilmelidir.



HAFTANIN SÖZÜ

“Tanrı’nın görkemi açığa çıkacak ve tüm bedenler birlikte görecekler. Çünkü Tanrı konuştu.” (Yeşayau 40/5)