Nadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır:

Peraşa Özeti (Vayikra 16:1-18:30)

[www.chabad.org]

Nadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır: Sadece bir kişi, Koen Gadol, yılda ancak bir kez, Yom Kipur'da, Mişkan'ın en içteki odasına girebilecektir. Yom Kipur ibadetinin bir diğer özelliği, iki keçiden hangisinin Tanrı'ya korban edileceği ve hangisinin Yisrael'in günahlarının affını sağlamak üzere çöle gönderileceğini belirlemek için kura çekilmesidir.

Ahare Mot peraşası ayrıca, Kutsal Mişkan dışındaki yerlerde korban yapılmaması konusunda uyarır, kanın yenilip içilmesini yasaklar, ensesti ve sapıkça cinsel ilişkileri yasaklayan kanunların ayrıntılarını verir.

DEVAR TORA

[Rabi Yisahar Frand - www.torah.org]

Önceliklerimiz

Ahare Mot peraşasının sonu kişinin çocuklarını putperest Moleh ibadetine teslim etme yasağını içerir. Avoda Zara'nın (putperestlik) bu trajik şekli kişinin çocuğunu Moleh'in rahibine teslim etmesiyle ilgilidir. Bu din adamı da daha sonra, puta tapma hareketi olarak çocuğu ateşin arasından geçirirdi. Bu puta tapma şekillerinin bazılarında çocuk gerçekten yanarak ölürdü. Bu hareketi yasaklayan Tora şöyle der: "...ve Tanrın'ın İsmi'nin kutsiyetini ihlal etme, Ben Tanrı'yım" (Vayikra 18:21). Diğer bir deyişle, söz konusu puta tapma yasağının ötesinde, başka bir yasak daha vardır, o da Tanrı'nın İsmi'nin kutsiyetini ihlal etme yasağıdır (Hilul Aşem).

Ramban Moleh tapınmasına eşlik eden, Hilul Aşem konusunda ayrıntılara girer. Ramban'a göre, bu Hilul Aşem, diğer ulusların algısıyla ilgilidir. Yahudiler kendi Tanrılarına korban olarak hayvanlar sunarken, Moleh'e kendi çocuklarını teslim etmiş olacaklardır! Ve bu, onların gözünde Yahudilerin Moleh için kendi Tanrılarına gösterdiklerinden daha yüksek bir onu verdikleri şeklinde algılanacaktır ki bu, Hilul Aşem'dir.

Rav David Kviat (kitabı Sukat David'de) bu kavramın, yani kişinin Evren'in Efendisinden farklı bir alana daha fazla önem göstermesinin Hilul Aşem'e yol açmasının, aslında çağımız insanı için Moleh tarikatından çok daha az yabancı bir olgu olduğunu gözlemler.

Şemuel kitabında Peliştilerin Aron Aberit'i ele geçirmelerini okuruz. Sandık belli bir süre Peliştilerin elinde kalmış ve bu durum onlara o kadar zarar vermişti ki, sonunda onu Bene-Yisrael'e geri göndermişlerdi. Aron Aberit'in ilk durağı Bet Şemeş'ti. Aron Aberit burada bulunduğu süre içinde bu kentin sakinleri büyük bir belayla karşı karşıya kalmışlardı (Şemuel I 4-6. Perekler). Midraş Bet Şemeş sakinlerinin neden cezalandırıldıklarını sorar ve cevap olarak şöyle der: Halk, tavukları kaybolduğu zaman, Aron Aberit düşman eline geçtiği zaman endişelendiğinden çok fazla endişelenmiştir. Bu korkunç bir eleştiri ve korkunç bir Hilul Aşem'dir.

İşte bu, Ramban'ın tasvir ettiği Moleh tapınmasıyla aynı tür bir Hilul Aşem'dir. Maalesef ilgimizi ve endişemizi doğru noktalar yerine başka alanlara kaydırmakla hepimizin az veya çok sergilediği aynı türden bir Hilul Aşem'dir bu.

Arabamızın şanzımanı bozulur. Bu bizim canımızı sıkar. Tatilden döndüğümüz zaman buzdolabının durduğunu ve bütün yiyeceklerin bozulduğunu görürüz. Ve çok kötü kokmaktadır. Herkesin canı sıkılır! Bu tür küçük şeyler bizi üzer.

Ama Yahudilik eğitimi zayıflamıştır, karışık evlilikler artmaktadır - bu gibi şeyleri basit bir "Ne yapılabilir ki?" ile "normal" karşılayabiliyoruz. Buzdolabımızdaki bozuk yiyecekler kadar rahatsız etmiyor bu bizi. Oysa öncelikleri, neyin önemli olduğunu, neyinse de o kadar da önemli olmadığını iyi bir şekilde analiz etmemiz, duygu, düşünce ve davranışlarımızı bu ölçütlere göre düzenlememiz gerekir. Öyle bir çağda yaşıyoruz ki, her günün laneti bir önceki günün lanetinden daha ağırdır. Durum korkunçtur. Ama bu bizi bozulan şanzımandan daha çok üzüyor mu?

Bizi ne rahatsız eder? Geceleyin uykumuzun kaçmasına ne sebep olur? Tanrı insanların Aron Aberit yerine bir tavuk için daha fazla endişelenmelerine üzülmüştür. Belki elimize bir Tanah kitabı alıp Bet Şemeş halkı hakkında okusak, onları "Bu kadar umursamazlık da olmaz" diye küçümseriz. Aron Aberit yerine bir tavuk için nasıl daha çok endişelenebildiklerini düşünür, eleştirimizi yaparız. Ama aynaya bakıp kendimize şunu sormalıyız: Acaba biz, kendimiz, kendi işlerimiz, buzdolabımız ve şanzımanımızla, asıl önem verilmesi gereken şeylerden daha mı az ilgileniyoruz?

Bu tavır, peraşanın "...ve Tanrın'ın İsmi'nin kutsiyetini ihlal etme, Ben Tanrı'yım" sözlerindeki uyarının konusudur. Tanrı nelere öncelik verdiğimizden, yani O'na nasıl davrandığımızdan ve başka şeylere nasıl davrandığımızdan bizleri sorumlu tutacaktır.

AFTARA BAĞLANTISI

[The Jersey Shore Torah Bulletin / www.shemayisrael.co.il]

Veareva - Malahi 3:4-24

Pesah'tan önceki Şabat, Şabat Agadol, yani Büyük Şabat olarak anılır, çünkü Mısır'dayken bu, Bene-Yisrael'in Pesah-korbanı olarak getirecekleri davar yavrusunu çekip aldıkları gündü. Her aile kendi davar yavrusunu bir yatağa bağlamış ve öfkeli Mısırlılara, onların kutsal saydıkları bu yavruların, A-Şem'in onuruna korban yapılacağını bildirmişlerdi. Mısırlılar buna tepki verecek güçten yoksunlardı, ama Bene-Yisrael bunu bilmiyorlardı. Onlar bunu, Moşe'nin kendilerine vermiş olduğu talimatı yerine getirmek ve hem Tanrı'ya hem de peygamberine güvendikleri için yapmışlardı. Böylece, ilk kurtuluşun hemen öncesindeki Şabat, Bene-Yisrael'in inançlarını ortaya koydukları ve Tanrı'nın özel korumasıyla ödüllendirildikleri bir gündü.

Aftara, Neviim kitabının en son bölümünden oluşmaktadır. O da halkı Tanrı'ya ve Moşe'nin mirasına güvenmeye davet etmektedir.  Bu kısımda, ünlü bir ifadeyi okuruz: "Bana maaserlerinizi getirin, diyor Tanrı, ve Beni bununla sınayın... Sizin için göklerin pencerelerini açıp üzerinize bitmek bilmez şekilde bereket dökmezsem!..." Pesah, böyle bir güvence vermek için özellikle uygun bir zamandır, çünkü bu bayram öncesine Yahudilerin, kardeşlerine yardım etmek için ellerini açması fazlasıyla gerekir.

Aftara, Moşe'nin öğretisini hatırda tutma yönünde canhıraş bir çağrıyla sona ermektedir - çünkü Tanrı kısa süre sonra bize peygamberi Eliyau'yu göndererek A-Şem'in büyük ve heybetli gününü müjdeleyecektir; bu gün her an gelebilir; yeter ki onu hak edelim. Bunun hızla günümüzde olması dileğiyle, Amen.

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

On İkinci Kitap: KİNYAN / MÜLKİYET

70. Zehia Umatana - Hak Ediş ve Armağan

Sahipsiz bir mülkü herkes elde edebilir. Hem mülk hem de armağanlar, onları iyeliğe geçirmeyi simgeleyen uygun hareketlerle elde edilir. Ancak Hahamlarımızca öngörülmüş bir kural olarak, hasta veya hayatı tehlikede olan bir insanın verdiği armağanlar, sadece o kişinin sözüyle bile [ve bu söz gizlice söylenmişse bile] geçerlidir ve eğer o kişi iyileşmezse, bu söz öldüğü zaman yürürlüğe girer. Kendi mülkünü sahipsiz ilan eden kişi üç gün boyunca onu tekrar sahiplenemez; Hahamlarımızca öngörülen kurala göre, böyle bir ilan üç kişinin huzurunda yapılmalıdır. Hediyeler gizlice verilmemelidir ve veren kişinin bunları vermeye niyetli olmadığı açıkça belliyse hediye geçerli değildir. Örneğin düğün hediyeleri, düğün gerçekleşmedikçe tamamen geçerli olmaz. "Hediyelerden nefret eden kişi yaşayacaktır" sözünde belirtildiği gibi dindar kişiler hediye almaktan kaçınırlar.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Kal Hamira Kuralları

1. "Kal Hamira", iyeliğimizde Hamets bulunmadığından emin olmak için yaptığımız aramadır.

2. 14 Nisan'a girilen gece (bu yıl 17 Nisan Pazar gecesi), yıldızlar çıktıktan hemen sonra Hamets kontrolünü yapmalı, bundan önce hiçbir iş yapılmamalıdır.

3. Bütün ev ve Hamets bulunduğu şüphesi olan, bodrum, teras, giriş, dükkan vb. yerler kontrol edilir. Tüm delik ve aralıklar elin eriştiği yere kadar aranır.

4. Hamets'i kontrol etme zamanı geldiğinde henüz Arvit söylememiş bir kişi, eğer sinagogda bulunuyorsa, önce Arvit söyler, Bedika'yı (Kontrol) isesonra yapar. Fakat evinde ise, önce Hamets aramasını yapar, sonra Arvit söyler.

5. Hamets kontrol edilmeden önce her yeri süpürüp, çekmece ve büfeleri temizlemek gerekir. Böylece Hamets daha rahat kontrol edilebilecektir.

6. Hamets'i kontrol edenin arayıp bulması için 10 parça ekmek yerleştirilmesi adettendir. Fakat bu yerleştirilen ekmek parçaları yerleştirilmezse önemli değildir. Zira emir, "Metsia - Bulmak" değil, "Bedika - Kontrol" konusundadır.

7.Kontrol, parafin mumu ile yapılmalıdır. Parafin mumu olmadığı takdirde başka türde bir mum da kullanılabilir. Fakat meşale ile yapılamaz. Hamets kontrolu ay ışığında da yapılamaz.

8. Hamets'i aramaya başlamadan şu beraha söylenir:

"Baruh Ata AD... E-loenu Meleh Aolam, Aşer Kideşanu Bemitsvotav, Vetsivanu Al Biur Hamets - Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere Hamets'i yakma konusunda emir veren Evrenin Kralı, Sen, Tanrımız; Mübareksin".

9. Önceden niyetlenmek (Kavana) şartıyla, tek beraha ile birden çok mekân kontrol edilebilir.

10. Kontrolden sonra Hamets hemen iptal edilmelidir. Gerçek iptal, içten yapılandır. Başka bir deyişle, kişi kalbinde "kendi iyeliğinde olan, görmediği ve varlığını bilmediği Hamets'in, hiçbir değeri olmadığını ve bunların, kendi gözünde ancak toprağın tozu kadar değere sahip olduğunu" düşünmelidir. Rabilerimiz, kontrolden hemen sonra şu deklarasyonu üç kez yapmamızı öngörmüşlerdir:

"Kal Hamira Vahamia Deika Birşuti, Dela Hazite Udla Biarte Udla Yadana Le, Livtil, Veleeve Keafra Deara - Sınırlarım içinde olup, görmediğim, yakmadığım ve varlığını bilmediğim her Hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi (değersiz) sayılsın". Bu deklarasyon, Targum'un [Aramca] yanında İspanyolca ya da Türkçe de yapılabilir.

11. 14 Nisan sabahı yapılacak kahvaltı için bir parça ekmek bırakılır. Bir önceki akşam yapılan kontrol sırasında bulunan Hamets dikkatlice saklanmalıdır. Zira Hamets bir hayvan tarafından bir yerden bir yere sürüklendiği takdirde tekrar Bedika yapmak gerekecektir. Bu Hamets, görünen bir yere konmalıdır. Böylece Hamets ertesi gün yakılmak için göz önünde olur ve orada olduğu devamlı akılda tutulup dikkat edilir.

12. Hamets, aynı zamanda "Yetser Ara - Kötü Eğilim"i simgeler. Yetser Ara insanın içinde devamlı kabararak onu günaha sevk etmeye çalışır. Bu yüzden onu her fırsatta kovmak ve yeryüzünden silmek gerekir.

13. 14 Nisan gecesi Kal Hamira yapmayı unutan bir kişi, ertesi gün, hatırladığı saatte ve yine mumla yapar. Ev sahibi seyahatte ise Hamets kontrolünü evdekiler yapar.

Pesah'a 30 gün kaladan daha önce evini kapayıp Pesah'ı başka bir yerde geçirmeye giden bir aile, Kal Hamira yapmaktan muaftır. Fakat Pesah'a 30 günden az kalmışsa, Kal Hamira yapmadan önce ev terk edilemez.

14. 14 Nisan sabahı saat yaklaşık 8:30-9:00 arasında artık Hamets yenmez  ve sabah 10:00 civarında Hamets yakılır veya denize atılır (saatler konusunda yapılan duyuruları takip ediniz). Hamets yakıldıktan sonra şu sözler söylenir:

"Kal Hamira Vahamia Deika Birşuti, Dehazite Udla Hazite, Deviarte Udla Biarte, Livtil, Veleeve Efker Keafra Deara - Sınırlarım içinde olup, gördüğüm ve görmediğim, yaktığım ve yakmadığım her Hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi sahipsiz sayılsın".

15. Pesah'ta Hol Amoed'de (bayram içindeki Yom Tov olmayan günler) evinde Hamets bulan bir kişi, onu çıkarıp yakar. Eğer parça büyükse önce Al Biur Hamets berahasını söyler. Ancak Hamets'i eğer Şabat veya Yom Tov'da bulmuşsa, o zaman Hamets'in üstünü herhangi bir tencere ile kapatır ve Şabat ya da Yom Tov'un bitiminde onu yakar.

Taanit Behorot Kuralları

1. Erev Pesah'ta tüm Behorlar oruç tutarlar.

2. Bir kişi ister anne isterse de baba tarafından olsun, Behor ise oruç tutmalıdır. Fakat bir kadın Behor ise oruç tutması adetten değildir.

3. Taanit yapan bir Behor, hava tamamen kararmadan orucu bozamaz.

4. Eğer Behor küçük bir çocuksa, büyüyene kadar onun yerine babası oruç tutar. Eğer baba da Behor ise, çocuk için annenin oruç tutması gerektiğini söyleyenler vardır. Fakat eğer bu anneye zor gelirse, orucu tutmaz. Ancak anne bir kez oruç tutmuşsa "Neder - Vaad" yapmış gibidir ve eğer bir daha Taanit yapmak istemiyorsa, Nederi'ni iptal etmelidir.

5. Babanın, küçük yaştaki oğlu için oruç tutmasına gerek olmadığı görüşünde olan otoriteler de vardır.

6. Cemaatin Rabisi, Pesah'tan çok önce, Gemara'dan bir "Masehet - Bölüm"e başlar ve onu Erev Pesah'ta bitirir. Bu vesileyle bir ziyafet verilir. Bu, bir "Seudat Mitsva - Mitsva Öğünü" olarak addedilir. Eğer bir Behor orucu kesmek istiyorsa, bu Seuda'ya katılmalıdır. Ancak bunun için, Rabi'nin okuduğu son bölümü dinleyip anlaması şarttır.

7. Şeva Berahot ("Yedi Beraha". Düğünü takip eden hafta boyunca gelin ve damadın katıldığı yemeklerden sonra okunan berahalar), Berit Mila veya Pidyon Aben Seudaları varsa, Behorlar oruçlarını bu mitsva yemeklerine katılarak da kesebilirler.

8. Taanit yapan on Behor varsa, sessiz okunan Amida'da Anenu paragrafı okunur. Ancak "Behazara - Tekrar Amidası"nda bu parça okunmaz.

Erev Pesah Kuralları

1. Erev Pesah sabahı Biur Hamets vakti geldiğinde Hamets olan tüm kapların artık iyice yıkanarak temizlenmiş ve saklanmış olması gerekir. Tüm ev süpürülür, kırıntılar toplanır ve ekmek parçacıklarıyla birlikte yakılır.

2. Pesah bayramı onuruna güzel ve lezzetli yemekler hazırlamak için elden gelen yapılmalıdır. Tıpkı Şabat için olduğu gibi, bayramları da gereken şekilde karşılamak bir mitsvadır.

3. Pesah'ta çok yeşillik yediğimiz için, ev halkına bunları yaprak yaprak kontrol etmelerini hatırlatmak gereklidir. Zira bilindiği gibi yeşilliklerde çok böcek bulunur ve böcek yemek çok ciddi bir ihlaldir.

4. Erev Pesah, öğle vaktinden itibaren iş yapmak tıpkı Hol Amoed'de olduğu şekilde yasaktır (sadece kayıp önleyici işler yapılabilir).

5. Öğleden önce tırnaklar kesilir, tıraş olunur. Fakat bir kişi unuttuğu takdirde, bunları öğleden sonra da yapabilir.

6. Erev Pesah günü, sabah Tefilası'nda, Baruh Şeamarparçasından sonra gelen Mizmor Letoda parçası okunmaz.

7. Erev Pesah'ta sadece su ve unla üretilmiş Matsa yemek yasaktır. Fakat Bimuelos, Matsa'dan ya da unundan yapılmış olmasına rağmen, bir gün önce pişirilmeleri şartıyla yenebilir. Ancak güneş batmadan iki saat önceden itibaren Matsa ile yapılmış herhangi bir şey yemek de yasaktır.

8. İçinde Tanrı korkusu olan her Yahudi, Erev Pesah'ta şarap, Matsa ve sebze satın alma imkânı olmayan Yahudiler'i arayıp ihtiyaçlarını temin etmelidir.

9. Erev Pesah'ta sinagoga gitmeden önce, evde masanın hazır ve iyice düzenlenmiş olmasına dikkat edilmelidir.

10. Pesah için et satın alındığında, "Bu et Pesah içindir" denemez. Onun yerine "Bu et bayram içindir" denir.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Yahudi olma sevgisi öğretilmez, kapılır.