Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Vayikra 14:1-15:33)

"Kutsal olacaksınız çünkü Ben, Tanrınız, Kutsal'ım" ifadesi ile başlar. Bu ifadeyi, Yahudiler'in kendilerini kutsal kılmak ve Tanrı'nın kutsallığına atıf yapmak üzere uymaları gereken düzinelerce mitsva takip eder.

Bu mitsva'lar arasında şunlar bulunur: Putperestliğin yasaklanması, iyilik yapma mitsvası, kanun önünde eşitlik ilkesi, Şabat, cinsel ahlak, iş ilişkilerinde dürüstlük, ebeveynlere karşı saygı ve korku ve hayatın kutsallığı.

Kedoşim'de ayrıca, büyük bilge Rabi Akiva'nın Tora'nın başlıca ilkesi diye adlandırdığı, İllel'in ise "Bu, Tora'nın ta kendisidir" dediği, "akranını kendin gibi sevmelisin" emri yer alır.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

SAYGIYI BİLMEK

Hiç başıma gelmese de büyüklerimizden dinlediğimiz kadarıyla aşağıda anlatmaya çalışacağımız durum birçoğumuza yabancı gelmeyecektir.

Gerçek bir öykü: Bar Mitsva çağına gelmiş ve bu konuda ders almakta olan bir gencin o gün öğretmeni ile dersi vardır. Her öğretmenin amacı gibi o bilge de çocuğa bir şeyler katmak ve öğretmek için çaba göstermektedir. Dersin kararlaştırıldığı saatte öğrencisinin evine gelen öğretmen kapıyı uzun süre çalsa da içeriden bir cevap alamaz. Aslında evde birileri vardır ama nedense çocuk o gün kendini derse hazır hissetmemektedir. Öğretmenine haber vermediği için de öğretmen kapının açılmasını boş yere bekledikten sonra geriye döner. Daha sonra öğrencisini telefonla arayan bilge öğrencinin unuttuğu yalanı ile karşılaşır. Aslında öğrenci evdedir ve o gün öğretmenine kapıyı açmak istememiştir. Öğretmeninin oraya nasıl geldiği, zamanını harcadığı, emeğini boşa çıkardığı pek de önemli değil gibidir. Basit bir yalanla o günkü emek, zaman ve çaba boşa çıkartılmıştır.

“Mipne seva takum vaadarta pene zaken veyareta meEloeha – ak saçlının önünde ayağa kalkacak, bilgeye saygı gösterecek ve Tanrı’dan çekineceksin.”

Bilgelere saygısızlık: Bir mitsva bombardımanı ama aynı zamanda etik değerlerin birçoğunun öğretildiği Kedoşim peraşasında yer alan bu pasuk bilgelere, öğretmenlere, Rabilere verilmesi gereken önemi açık açık anlatırken yukarıda anlattığımız ve duyduğumuzda çok üzüldüğümüz olaylar ve benzerleri özellikle günümüzde hiç de azımsanmayacak sayıdadır. Pasuk biraz daha dikkatli incelendiğinde bilgelere gösterilen saygının aslında Tanrı’ya gösterilen saygının bir benzeri olduğunu görmek mümkündür. Tohahat Hayim kitabının Kedoşim peraşasının işlendiği bölümünde Rabi Hayim Palaçi (Z’Ts’K’L’) güler yüzle bilgenin karşılanması yerine bu şekilde yalan bir senaryo ile karşı karşıya bırakılmasını sadece bilgeye değil Tanrı’nın Onuruna da saygısızlık olarak nitelendirmektedir.

Yalancılık da var: Olay bu kadar basit de değildir. Mişpatim peraşasının en önde gelen öğretilerinden biri olan “midvar şeker tirhak – yanlış şeylerden uzaklaş” emri de açıkça ihlal edilmektedir. Rabi Palaçi daha da ileriye giderek bir şeyler öğretmek uğruna zaman ve emek harcayan bir kişinin bu şekilde mağdur edilmesinin aslında “kan dökme” yanlışı ile ilişkilendirebileceğini de vurgulamaktadır.

Taştan etik öğrenmek: Rabi Palaçi insanın bir taştan bile etik öğrenebileceğini ifade eder. Yaakov Avinu Esav’dan kaçarken Har Amoriya’ya gelir ve akşamı orada geçirmek için hazırlık yapar. Kendisini vahşi hayvanlardan korumak için on iki taş alır ve etrafına yerleştirir. Raşi’ye göre her taş Yaakov’un başını kendisine yaslaması için diğer taşlarla mücadeleye girişir.   Her taş bu tsadiğin başının kendine yaslanmasını istemektedir. Tanrı duruma müdahil olur ve taşlar birleşerek tek bir taş halini alır.

Taşların veya canlı olmayan varlıkların elbette bilgelere saygı duymak gibi bir emre uymaları beklenemez. Ancak bilgelere saygı konusunda bu mücadele ve adımlar bizler için son derece değerli etik öğretileri içerir.

Burada bazılarımız “ama o Yaakov Avinu” gibi bir polemik konusu bulabilir. Doğrudur. Örnekteki bilge Yaakov Avinu’dur ama bu noktada Tora’nın bir başka emrini daha anımsamak günümüz davranışları için faydalı olacaktır.

Şofetim peraşasında yer alan önemli ilkelerden biri insanlar arasında veya birçok konuda Tora yargıç olma ödevini o zamanın bilgelerine ve Koenler’ine vermiştir. Her dönemde olan bilgeler karmaşık meselelerin çözümü için yol gösterici olmuşlardır. Bu bilgeleri bir başkası ile mukayese etmek ve kimin daha büyük olduğu polemiğine görmek bizim işimiz değildir. Tanrı her dönemin bilgelerinin kendi dönemlerinde yetkili olacağını Tora2dan pasuklarla bizlere emretmiştir. Kaldı ki hepimiz Sinay dağında Tora’nın emirleri için “naase ve nişma” sözünü söyleyen bir toplumuz. Bu emirler içinde Tanrı’ya saygı duymak ve O’ndan çekinmek önemli bir yer tutmaktadır. Talmud Yeruşalmi “Tanrı’dan çekineceksin” pasuğu için yaptığı açıklamada hem Tanrı’dan hem de O’nun bize verdiği yasalardan çekinip saygı duymak gereğine işaret eder. Yasaların uygulanmasından, öğrenilmesinden ve aktarılmasından da bilgeler sorumlu olduğundan onlara saygıda kusur etmemek önemli bir gerekliliktir.

Saygılı olmak: Pirke Avot kişinin birinden bir bölüm, bir alaha hatta bir harf öğrenmesi durumunda bile öğreten kişiye saygılı olması gerektiğini öğretir. Buna örnek olarak da David Ameleh’in Ahitofel’den sadece bir iki şey öğrenmesine rağmen kendisine büyük saygı gösterdiğini anlatır.

Şu ana kadar bizlerin bilgelere göstermesi gereken saygıya atıfta bulunduk. Elbette bu saygıyı hak edenlerin de gerçekten yaşam tarzlarını buna göre belirlemeleri ve idame ettirmeleri önemlidir. Rabi Palaçi konunun devamında Tora’ya gerçek anlamda saygı duyan bir bilgenin “mida keneged mida” ilkesine göre benzer bir şekilde insanlardan saygı görmeye layık olduğunu öğretir. Tora’ya saygı göstermek aynı zamanda insanlara ve tüm yaratılanlara da saygı göstermek demektir. Bu da Tora’nın belirlediği yaşam tarzını iyi anlayıp buna göre yaşamak ile mümkün olabilecektir. Bu da sağlıklı, mutlu ve uzun bir yaşamın anahtarı demektir.

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

Komşunu sevmek

Tora’da ‘Veavvta lereeha kamoha’ (Vayikra 19:18) der. ‘Ve komşunu kendin gibi seveceksin.’ Çok asil bir düşünce. Tabii ki komşusunu kendini sevdiği gibi seven bir kişi, başkalarına saygı ile yaklaşır.

Fakat bu realist bir düşünce mi? Yani gerçekten uygulanabilir mi? Ya da bir insanın kendisine gösterdiği özeni bir başkasına da göstermesini beklemek biraz abartı mıdır? Bir insan gerçekten bu kadar özverili olabilir mi?

Tabii ki de bu seviyeye ulaşmak biraz zor. Yine de, yavaş yavaş, adım adım ilerlemek gerekse de yapılabilecek bir şey. Bir Goy, Hilel’e tek ayak üzerinde durarak kendisine Tora’yı anlatmasını istediğinde, Hilel şöyle cevap verdi: ‘Başkasının sana yapmasını istemediğin şeyi bir başkasına yapma.’ Buradaki farklı yaklaşıma dikkatinizi çekmek isterim. Hilel, başkalarını koşulsuz sevmenin ne kadar zor olduğunun farkındaydı. Bu yüzden, insanların birbirlerine zarar vermekten kaçınmaları gerektiğini savundu. İnsanlar, intikam duygularından, sözlü saldırılardan ve içlerindeki nefretten arınmalıdırlar. Olumsuz davranışlardan kaçındığımız sürece- ki bu oto-kontrol gerektirir, o zaman sevgi dolu davranışlar sergileyebiliriz. Bir insanın sevgisinin ne kadar yüce olduğuna dair bir hikaye anlatılır:

Moşe ve Meir çok uzun zamandır arkadaştırlar. Fakat insanlar aralarındaki farkları en iyi savaş zamanı görebilir. Moşe ve Meir kendilerini savaş içindeki iki kasabanın farklı taraflarında bulurlar.

Moşe düşman tarafından ele geçirilir ve kral onu ölüme mahkum eder. Moşe idam edilmeden önce kral ile konuşmak istediğini belirtir. ‘ Savaş kurallarına göre ölmeyi hak ettiğimi biliyorum. Fakat yine de şu an beni öldürürseniz çocuklarım sonsuza kadar fakirlik içinde yaşamak zorunda kalırlar. Lütfen, evime dönmeme izin verin. Bana olan borçları toplayayım, ailemin güvenliğini sağlayayım. Size söz veriyorum, gelecek ayın sonunda dönmüş olacağım.’ der.

‘Sen beni aptal mı sanıyorsun?’ der kral. ‘Seni serbest bırakırsam, geri döneceğini nerden bileyim?’

Moşe düşünür ve şöyle cevap verir: ‘ Bu şehirde Meir isminde bir arkadaşım var. Sanırım ben dönene kadar benim yerimi o alır.’

Bunun üzerine Meir’i bulurlar. Meir sadece Moşe’nin yerini almayı değil, Moşe’nin dönmemesi durumunda idam edilmeyi de kabul eder. Bir ay geçer fakat Moşe dönmez. Kral bunu önemsemez ve Meir’in idam için hazır edilmesini emreder. İdam saati yaklaşır, Meir’i öldürecek olan bıçak havaya kalkmışken son anda Moşe gelir. Meir’i kenara iter ve cellada kendisini öldürmesini söyler. Halbuki Meir, Moşe’nin öldürülmesini görmektense kendisinin öldürülmesini yeğlemektedir. İkisi de birbirinin yerine ölmeyi talep eder. Tüm olanları şaşkınlıkla izleyen Kral ‘Daha önce birbirini kurtarmayı bu kadar isteyen iki insan görmemiştim. Kimse yaşamayı bu iki insan kadar hak etmiyordur. İkisini de serbest bırakın.’ der.

Herkes arkadaşı uğruna kendi hayatını feda etmez, tabii. Fakat Yahudiler’in bilmesi gereken bir şey vardır ki o da kendi dindaşlarının her daim dostları olduğudur. Anti-semitizm kol gezmekte ve Yahudiler ancak ‘ Kol Yisrael areivim ze laze- Tüm Yahudiler birbirinden sorumludur.’ Sözünü hatırladıkları sürece hayatta kalabilirler. Eğer huzur ve toplum arasında uyum isteniyorsa, bu ancak sevgi ve birliktelikle elde edilebilir.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Omer sayma saatinden ne zamana kadar iş yapılmaz?

Güneş batımından omer sayımına kadar hanımlar dikme ve örme işlemleri yapmazlar. Roş Hodes İyar’dan itibaren yeni kıyafet giyilmez ancak Şabat  Berit mila, Bar mitsva sahibi yeni kıyafete şeeheyanu söyleyerek yeni kıyafet giyilebilir.

LEHU NERANENA L’AD…

Rav İsak Alaluf

Berit mila seremonilerinden söz ederken İzmir şehrinde okunan “Yei Ş.alom” adlı parçaya da yer vermek isteriz. Bu parça Hüseyni makamında bestelenmiş oldukça ağır seyreden zor bir eserdir. Berit Mila törenlerinin başında bebek gelmeden önce okunur. İçinde yer alan “yavo goel – kurtarıcı (Maşiah) gelecektir ifadesi gereğince doğan her erkek çocuğun potansiyel Maşiah adayı olabileceği vurgulanır.

MİTSVALARI TANIYALIM

Tsitsit mitsvası

Tsitsit mitsvası. Tora Bamidbar kitabında dört köşeli olan giysilerde bu gün de geçerli olan Tsitsit mitsvasını verir. Buna göre dört iplikçikten oluşan Tsitsit’in bir iplikçiği “Tehelet” renginde olacaktır. Bu renk günümüzde tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı bilgeler bu rengin ne olduğunu işaret etmişlerdir. Bu gün buna göre Telet renginde olan Tsitsit mevcuttur. Burenk olmaya Tsitsit ise “ecru” dediğimiz renktedir. Bizler bu gün bu mitsvayı yerine getirmek için “Talet Katan” dediğimiz bir giysiyi elbiselerimizin altına giyeriz.

HAFTANIN SÖZÜ

Kişi zamanla yaşamalıdır. Bu kişinin haftalık Tora okumasıyla "yaşaması" gerektiği anlamına gelir. Kişi günlük yaşamında rehberlik ve ilham almak için haftanın Peraşasına bakması gerektir. (Liadi’li Rabi Schneur Zalman)