Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Vayikra 14:1-15:33)

Nadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır: Sadece bir kişi, Koen Gadol, yılda ancak bir kez, Yom Kipur'da, Mişkan'ın en içteki odasına girebilecektir. Yom Kipur ibadetinin bir diğer özelliği, iki keçiden hangisinin Tanrı'ya korban edileceği ve hangisinin Yisrael'in günahlarının affını sağlamak üzere çöle gönderileceğini belirlemek için kura çekilmesidir. 

Ahare Mot peraşası ayrıca, Kutsal Mişkan dışındaki yerlerde korban yapılmaması konusunda uyarır, kanın yenilip içilmesini yasaklar, ensesti ve sapıkça cinsel ilişkileri yasaklayan kanunların ayrıntılarını verir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

GÖRMEK

Kipur Minha Peraşası: Ahare Mot peraşası genellikle Kipur gününün ritüelleri üzerinde durur. Kohen Gadol tarafından gerçekleştirilen ritüellerin kaynağı aslında bu peraşadır. Kipur gününün Minha duasında ise aile içi ilişkileri yasaklayan, yanlış münasebetlerin sakıncasına değinen bölüm okunur. Birçok bilge insanın yanlış yollara tevessül etmesinin nedenini yanlış şeyleri görmeye bağlar ve bu konuda hepimizin bildiği bir pasuğa gönderme yapar. “Velo taturu ahare levavhem ve ahare enehem – kalplerinizin ve gözlerinizin ardından gitmeyiniz.” Bilgeler yanlış şeylere bakmanın veya görmenin kişinin yanlış yollara sürükleyeceği konusunda fikir birliği içindedirler. Rabi Hayim Palaçi (Z’Ts’K’L’) Tohahat Hayim kitabının Ahare Mot bölümünde kişinin gözlerini yanlış şeylerden sakınmasının önemine işaret eder. Hatta bu konuda Rabenu Tam’ın bu yanlışa karşı en iyi ilacın sabaha karşı kalkarak uykudan fedakarlık etmek ve Tora öğrenmek olduğunu ifade eden öğretisini aynı yerde bulmak mümkündür.

Gözler önemlidir: Rabi Palaçi bu konudaki öğretilerine devam ederken gözlerini Tora ve mitsvalardan ayırmayan kişinin aynı zamanda geçim sıkıntısı da hissetmeyeceğini paylaşır. Çünkü gözlerini yanlışlardan sakınan kişilerin en büyük kazancı aile içi ilişkilerinde doğru olmak, yabancı ve yasak şeylere bakmamak sureti ile sürekli üzerimizde olan Brit Mila anlaşmasına halel getirmemek olacaktır. Tora’da Şema duası içinde emredilen gözlerimizin ardından yanlış yollara gitme hatasının gözlerle ilgili anlaşmayı bozacağından bunun da Brit Mila anlaşması üzerinde olumsuz etkilerinin olacağından dem vurulur.

Benzer şekilde kişinin gitmesi ve oturması gereken yerlerde gözlerini ve tabi ki fikrini olumsuzluklardan sakınması gereklidir. Olumsuz anlamda sayısız cezbedici ajanın olduğu günümüzde bu konuda gerekli adımları atmak hiç de kolay değildir. İnsanın teknoloji bağımlısı olduğu zamanımızda izlenen diziler, bu uğurda harcanan saatler ve bu konuda yitirilen çabaların haddi hesabı yok gibidir. Bu nedenle de çağımızda adım atmak son derece zor olmaktadır.

Zor olsa da: Ancak izlenmesi gereken yolun zor olması bu yolun izlenmemesi anlamına gelmemektedir. Kişi bu konudaki olumlu dönüşünü kademe kademe gerçekleştirebilir. Bunun için de her zaman yanında danışacağı bir bilgenin olması oldukça önemlidir.

Doğru kişiye danışmaktan söz etmişken birleşik İsrael krallığının bölünmesine neden olan bir olayı burada not etmek faydalı olacaktır. Şlomo’nun ardından tahta oturan Rehavam’ın huzuruna çıkan halk Şlomo’nun baskı ve vergilerinden şikayet eder ve üzerlerindeki yükü kaldırmasını kraldan isterler. Bu soru üzerine Rehavam önce babasının danışmanları olan bilgelere danışır. Onlar halkı dinlemenin doğru olduğunu krala söylerler. Bu fikri benimsemeyen kral kendi arkadaşlarına danışınca halka eziyet etmeye devam etme fikrini benimser ve yanıtı bu şekilde olur. Bunun üzerine çıkan isyanda krallık İsrael ve Yeuda krallıkları şeklinde ikiye bölünür.

Rabi Palaçi kitabında bu yüzden insanın öncelikle bilgelerin sözüne göre hareket etmesi gerektiğini tembellerin olduğu yerden uzak kalmasının kendi yararına olacağını paylaşır.    

DİVRE TORA
Rav Naftali Haleva

Ahare Mot peraşasında, Kipur günü yapılan özel törenin detaylarını görmekteyiz. Bet –Amikdaş zamanında, Kohen Gadol bütün bir günü, Bene Yisrael’in affı için çeşitli korbanların sunulması ile ilgili

procedure ayırırdı. Tanrı’nın yardımıyla gelecekte de bu tören aynı şekilde gerçekleşecektir.

Bu törenin bir bölümü Kodeş- Akodaşim de gerçekleştirilen Ketoret (tütsü sunusuydu). Kohen Gadol’un buradaki görevi sırasında Kodeş Akodaşim’e bir kaç kez çıkması gerekirdi.

Mişna, Kohen Gadol’un, Kodeş Akodaşim’den ayrılmasının hemen ardından, dış odada kısa bir dua söylediğini kaydeder. Talmud bu duanın metnini sunmaktadır. ‘’ Senin isteğin olsun ey Tanrı’m eğer bu (önümüzdeki) yıl sıcak ve kuru bir yıl olacaksa, ürünlerin iyiliği için sulak ve yağışlı bir yıl olsun. Bene Yisrael kendi kaderi üzerindeki   hakimiyeti kaybetmesin ve başka milletlerin yönetimi altına girmesin. Hiçbir Yahudi bir başka Yahudi’nin maddi yardımına muhtaç olmasın – her Yahudi ekonomik olarak bağımsız ve güvende olsun. Ve yolcuların dualarını kabul etme. ‘’ (Yolcular, yağmurdan nefret ederler. Zira yollar çamurlanacağı için duaları yağmur yağmaması yönünde olacaktır. )

Koen Gadol’un Yom Kipur’da Kodeş Akodaşim’in hemen dışında ettiği özel dua işte buydu. Bu duanın yavan görünen metnine şaşırmamak elde değildir. Zira orada, Kutsalların Kutsalı’nda, hem de Yom Kipur’da – yılın en kutsal zamanında kainatın en kutsal yerinde – bulunan ve Tanrı ile 35 saniyelik bir toplantısı olan normal biri listenin başına (her ne kadar bireysel ve toplumsal olarak çok önemli de olsa) geçim konusunu koymayacaktır. Zira hayatta bundan çok daha önemli şeyler vardır.

Koen Gadol yılın en kutsal gününde Kutsalların kutsalı’nda Tanrı’ya dua etmekte ve ne istemektedir? İsteklerinin dörtte üçü ‘’parnasa –geçim ‘’ konusundadır. Bu elbette önemlidir – hepimizin ödenecek faturaları vardır. Ama Koen Gadol’un tüm Bene Yisrael adına böylesi bir duayı etmesi kafa karıştırıcıdır. Aslında bir açıklamaya göre Koen Gadol parnasa için dua etmekte değildir. Burada edilen dua Bene Yisrael’in manevi açından rahatlığı üzerinedir. Fakat hepimizin bildiği gibi, manevi yaşamla insan arasında giren iki tür engel vardır. Geçim derdi ve bağımsızlığın başka milletler tarafından kısıtlanması..

Eğer hepimiz maddi olarak güvende olsak, eğer her birimiz lotoda büyük ikramiyeyi (değişik zamanlarda ) tuttursak, o zaman elimizde çalışma zorunda olmayacağımız sınırsız zamanımız olur ve hayatı neşe içinde geçiririz. Tüm zamanımızda dua edebilir, Tora çalışabilir, hastaları ziyaret edebilir, başkalarına yardım etmekle uğraşabiliriz.   Tamamen manevi öğeler taşıyabilen bir hayata sahip olabiliriz. Ama durum böyle değildir. Neden? Çünkü hepimiz geçinmek zorundayız. Kiramızı ödemek zorundayız. Taksitleri zamanında yatırmak zorundayız. Hayatımız şu haliyle nasıldır? Sabah kalkarız hızlı bir şekilde Tefilin takarak bir çırpıda Tefilamızı söyleriz, iki lokma bir şey atıştırıp işimize koşarız. Tüm gün oradan oraya koştururuz. Akşam eve, bazen geç saatte, yorgun ve bıkkın bir halde geliriz. Çocuklarımızla kısa bir süre ilgilenir, Tora ile ilgili bir kitap açar, okur (belki de televizyonu tercih eder) ve uykuya dalarız. Günümüz ne yazık ki bundan ibarettir.

İkinci konu da önemlidir. Tanrı’ya şükür, hoşgörülü ve iyi niyetli bir milletin arasında yaşamaktayız. Ama dünyanın her yerinde Yahudiler bu kadar şanslı olamayabilir. Hayatlarını ‘’çizme altında’’ geçirmiş,   engizisyonun, çarların, Nazilerin ve daha birçok dış kuvvetin altında uzun süre ezilmiş Yahudiler’in sayısı az değildir. Böyle bir durumda maneviyatı düşünmek oldukça zor hale gelebilmektedir. Hayatın ertesi gün devam edip etmeyeceği konusunda endişeli birinin maneviyatı düşünmesi oldukça zordur. Acaba geçim ve başka milletlerin yönetiminde olma gibi yüklerimiz olmasaydı ne olurdu? O zaman maneviyatımızı engelleyecek önemli iki unsur olamayacağından en azından kendimizi, maneviyattan alıkoyma konusunda aldatacak bahanelerimiz olmayacaktı. Rambam, peygamberlerin Maşiah dönemi ile ilgili isteklerini etkileyen en önemli etkenin, bu dönemde var olacak sonsuz manevi gelişim imkanı olduğunu belirtir. Yaratılışın en önemli amacı olan ‘’Tanrı’nın bilinmesi’’ bu dönemde gerçekleşecektir. Bu konuda Tanah’ta şöyle bir pasuk vardır. ‘’Çünkü tüm dünya, suların denizin dondurduğu gibi, Tanrı bilinciyle dolacaktır. ‘’ (Yeşaya 11:9)

Koen Gadol'un duası işte bu idi. Ne zenginlik, ne de lüks yaşam... maneviyat. "Ey dünyanın Hakimi! Hayatın daha önemli ve daha büyük amaçlarına ulaşmamızı engelleyecek olan her yükü üzerimizden al. Yeterli destek ve özgürlük ver bize. Çünkü bu şekilde hayatta gerçekten önemli olan şeyleri yapmamız, doğru amaçlara ulaşmamız daha kolay gerçekleşecektir. Mitsvaları yerine getirmemiz kolaylaşacaktır. O zaman oturup Tanrı ve Tora'sı ile ilgili gerektiği gibi düşünebilecek ve Üzerimize düşenleri yapmamız daha kolay olacaktır.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Pesah için özel mutfak aletleri gerekli midir?

Evlerimizde kullanılan mutfak aletleri sene boyunca burada pişirilen veya sunulan yemeklerden “hamets” dediğimiz Pesah’ta yenmesi yasak olan gıdaları veya kalıntılarını barındırırlar. Bu nedenle Pesah’ta kullanılmaları mümkün değildir. Ancak emilmiş olan Hamets kalıntılarının bir takım yöntemlerle  bertaraf edilmesi durumunda kullanılabilir. Yine de Pesah için özel mutfak eşyaları temin eden kişiler bereketi hak ederler çünkü en doğrusu budur. Geleneğimizde bu özel takıma “loksa” ismi verilir.

YAHUDİ BESTEKÂRLAR
Rav İsak Alaluf

Rabi Şelomo Alevi Elkabets

Şabat akşamları okunan Leha Dodi ilahisinin söz yazarı olan Rabi Şelomo Alevi Elkabets 1500 yılı civarında Selanik’te doğar. Mükemmel bir eğitim görür. Edirne gibi şehirlerde yaşadıktan sonra Rabi Yosef Karo zamanında Tsfat şehrine yerleşir. Burada Rabi Moşe Kordovero Rabi Moşe Alşeh ve Rabi Yosef Karo ile mükemmel bir bilgi birikimi edinir. Kabalistik bir şiir olan “Leha Dodi” Şabat karşılama ilahisi olarak bilinir. Akrostiş şeklinde yazılmış olup ilk harfleri “Moşe Alevi” ismine bizleri ulaştırır. İstanbul geleneğinde haftanın makamı ile oluşturulmuş birçok “Leha Dodi” ilahisine ulaşmak mümkündür. Hahambaşı Rav David Asseo’nun İzmir şehrini ziyaretinde Musevi İlkokulu öğrencilerinin seslendirdiği Hicaz makamındaki “Leha Dodi”, ziyarete katılan Hazan Araşi Rav David Sevi aracılığıyla İstanbul’da da söylenmeye başlar. Büyükada Hesed LeAvraam sinagogunda Şabat akşamları bu melodiyle gençlerin bir ağızdan söyledikleri bu ilahiyi dinlemek her zaman çok keyifli olmuştur.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Hala ayırma mitsvası

Tora hala ayırma mitsvasını Bamidbar kitabında verir. Buna göre beş tahıldan ekmek yaparken hala ayırma zorunluluğu vardır. Ayrılan “hala” Kohenler’e verilmelidir. Bu zorunluluk günümüzde Rabinik bir mitsva olarak karşımıza çıkar. Ne kadar ekmekten ne kadar “hala” ayrılacağı ve ne beraha söyleyeceği geçmiş yıllarda alahik olarak faydalandığımız Rav Nisim Behar (Z’Ts’L’) tarafından kaleme alınan “El Gid Para el Pratikante” kitabında yer almaktadır.

HAFTANIN SÖZÜ

Tora'yı öğretmek için öğrenen kişiye öğrenme ve öğretme fırsatı verilir. Yapmak için öğrenen kişiye öğrenme, öğretme, gözlemleme ve yapma fırsatı verilir. (Pirke Avot 4/5)