Bu Hafta İçin Saatler			18 ADAR	Gelecek Hafta İçin Saatler
Şabat	Başlangıç	Bitiş	5782	Şabat	Başlangıç	Bitiş
Yeruşalayim	16:48	18:06	-----	Yeruşalayim	16:54	18:11
Tel Aviv	17:08	18:07	19 ŞUBAT	Tel Aviv	17:13	18:13
İstanbul	18:28	19:09	2022	İstanbul	18:36	19:20
İzmir	18:31	19:22		İzmir	18:38	19:29
Kİ TİSA- כי תשא

Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Şemot 30:11-34:35)

Yisrael halkına, her kişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan'a katkıda bulunması söylenir. Mişkan'daki su havuzu, meshetme yağı ve tütsüsü ile ilgili talimatlar verilmiştir. "Bilge yürekli" zanaatçılar Betsalel ve Aoliav, Mişkan'ın inşaatı ile görevlendirilirler ve halka Şabat'a uyması tekrar emredilir.

Moşe Sinay Dağı'ndan beklenen zamanda dönmeyince, halk altın bir buzağı yapar ve bazıları ona doğrudan tapar. Tanrı, doğru yoldan sapan ulusu yok etmeyi önerir; ancak Moşe, onlar için araya girer. Moşe dağdan inerken, üzerinde On Emir'in hak edilmiş olduğu Tanıklık Levhaları'nı taşımaktadır. Halkı putun etrafında dans ederken görünce, levhaları kırar, Altın Buzağı'yı öğütür ve başlıca suçluları ölümle cezalandırır. Sonra Tanrı'ya doğru döner ve şöyle der: "Eğer günahlarını bağışlarsan [çok iyi]. Yoksa lütfen beni yazmış olduğun Kitabın'dan sil!" (Şemot 32:32).

Tanrı affeder; ama halkın günahlarının birçok nesil süresince hissedileceğini söyler. Tanrı önce onlarla birlikle meleğini göndermeyi önerir; ama Moşe, Tanrı'nın, Erets-Yisrael'e giderken Halkı'na Bizzat eşlik etmesi için ısrar eder.

Moşe iki yeni levha hazırlar ve bir kez daha dağa tırmanır. Tanrı orada anlaşmayı bu İkinci Levhalar'a tekrar yazar. Dağda iken Moşe'ye İlahi Merhametin On Üç Niteliği hakkında bir vizyon da gösterilir. Geri döndüğünde Moşe'nin yüzü öylesine ışıldamaktadır ki, yüzünü bir maskeyle örtmek zorunda kalır. Bu maskeyi sadece Tanrı ile konuşurken ve halkına Tanrı'nın kanunlarını öğretirken çıkaracaktır.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

BEREKETİN KAYNAĞI “ŞABAT”

Şabat gününü korumak: Hem Mişkan hem de altın buzağı olayını aynı yerde işleyen peraşamızda Şabat konusuna önemli bir gönderme vardır. Şabat gününün ihlali bilindiği gibi Sanhedrin zamanında “skila” dediğimiz en ağır ölüm cezası ile yargılamayı gerektirirdi. Günümüzde bu ihlalin cezası “karet” dediğimiz oldukça ağır ve ciddi bir yaptırımdır. Şabat gününün güzelliğini yaşadığımız bu günde cezaların ağırlığı ile kimsenin moralini bozmamak için cezaların sadece ne olduğunu belirtmekle yetiniyoruz. Mişkan konusunun işlendiği yerde Tanrı “ah et Şabetotay tişmoru – fakat Şabatlarımı koruyacaksınız” şeklinde çok kesin bir emir verir.

Yahudi hukukunda “tadir veşeeno tadir, tadir kodem” şeklinde bir alahik prensip vardır. Önümüzde sık yapılan ve yapılmayan iki mitsva varsa öncelik sık yapılan mitsvadadır. Kısaca şöyle açıklayalım. Her gün bizler Talit giyeriz. Şabat ve bayramlarda Talit giymeye devam ederiz. Tefilin ise Şabat ve bayram günleri dışında kuşanılır. Buna göre önce Talit giyer daha sonra Tefilin kuşanırız.

Şabat, tüm Yahudi bayramlarının en sık görülenidir. Her hafta Şabat gününü idrak ederiz. Diğer bayramlarımızı senede bir kez idrak ederken Şabat her haftanın kraliçesidir. Bu yüzden Şabat gününün kutsallığı Kipur gününün kutsallığından bile daha fazladır. Kısaca şöyle bir açıklama ile Şabat’ın ne kadar önemli olduğunu bir kez daha anımsayalım. Hafta arası, Hanuka ve Purim’de Peraşa okunduğunda üç kişi Tora okumaya davet edilir. Roş Hodeş ve yarı bayram günlerinde bu sayı dörttür. Bayram günlerinde çağırılması gereken minimum sayı beşe çıkarken bu sayı Kipur için en az altıdır. Ancak Şabat günü en az yedi “ole” çağırmak gerekir.

Başımızın tacı: Eşlerimiz: Aslında Şabat eşlerimiz kadar önemlidir. Eşlerimizin bizim için ne kadar önemli olduğunu, hayatlarımızda ne kadar hayati bir rol oynadıklarını ve bizim için ne kadar önemli olduklarını birkaç dakikalığına düşünürsek, Şabat ibadetinin, Şabat gününü kutsamanın Yahudi yaşamındaki merkezi önemi hakkında bir fikir edinebiliriz.

Zohar, yedinci gün olan Şabat'ın, Tanrı'ya “sözde” bir şikâyette bulunduğunu söyler. Haftanın diğer altı gününün her birinin çifti var gibi görünür. Pazar ve Pazartesi, Salı ve Çarşamba ve Perşembe ve Cuma gibi bir çift oluşturur. Şabat, "yalnız adam" konumunda gibidir.  Tanrı, Şabat'ın şikayetine Bene Yisrael'in Şabat’ın çifti olduğunu açıklayarak yanıt verir. Yani toplum olarak bizler Şabat günü ile evli kabul ediliriz.

Rabi Şlomo Levi Alkabets tarafından kaleme alınan ve Şabat giriş dualarının vazgeçilmez ilahisi “Leha Dodi” Bene Yisrael’i Şabat gününü karşılamak için dışarıya davet etmektedir. Nitekim Arizal döneminde bilgeler beyaz giysilerini giyerek Şabat gününü açık alanda karşılama geleneğine sahiptiler. Şabat bir gelin gibi her hafta ailemize dahil olur. Bu yüzden en güzel kıyafetleri giyer ve en güze sofralarda huzur dolu bir sohbet ve şarkılarla onu onurlandırırız.

Gemara Masehet Kiduşin’de, evlilikle ilgili olarak "Şelihut" kavramını tartışır; bu, bir kişinin, onun adına bir kadınla nişanlanmak için bir Şaliah - elçi atayabileceği anlamına gelir. Bir kimse, başka bir şehirdeki bir kıza nişan için değerli bir eşya vermesi için başkasına atarsa ​​ve o bunu kabul ederse, gelin ve damat hiç tanışmasa bile, nişanlanmış olurlar. Ancak Gemara, bir temsilci aracılığıyla değil, kişisel olarak bir Mitsva’yı (evlilik Misvası gibi) gerçekleştirmenin her zaman tercih edildiğini söyler. Gemara, bu ilkenin bir örneği olarak, Şabat hazırlıklarını sayısız yardımcısı olsa bile şahsen yapan büyük bilgelerden söz eder. 

Erdemli Kadın: Cuma akşamları sinagogtan eve geldiklerinde evin erkeği eşini övmek ve Şabat hazırlıklarında gösterdiği gayret için evin hanımını öven Mişle otuzbirinci bölümde yer alan “Eşet Hayil – erdemli kadın” bölümünü okur. Bir düzeyde, elbette, bu bölümü güzel bir Şabat yapmak için çok çalışan evin kadınına övgü ve minnettarlığımızı ve hayranlığımızı ifade etmek için dile getiririz. Ama ayrıca bu bölüm Cuma akşamı "evlendiğimiz" "gelin" olan Şabat onuruna söylenir. Aynı nedenle Talmud, Cuma gecesi sinagogdan eve iki meleğin eşlik ettiğini öğretir. Kiduşin yani nişan iki tanığın huzurunda yapılmalıdır. Cuma gecesi Şabat'la "evlenirken", Tanrı "evlilik" eylemine tanıklık etmesi için iki melek gönderir. Kiduş okumamızın nedenlerinden biri de budur.

Şabat'ta, "Şabat Şalom" selamını vermek gelenekseldir. Evliliğin temeli "Şalom", karı koca arasındaki barış ve uyumdur. Bu nedenle Şabat'ta birbirimize, Şabat'la "evliliğimizin", tıpkı evliliklerimizin olmasını istediğimiz gibi, barışçıl ve dingin olmasını dileriz.

Şabat ve evlilik arasındaki bu ilişkiden ne öğrenebiliriz?

Evlilikte, eşimiz büyük bir nimet, neşe ve huzur kaynağıdır. Bunun için kendimizin sadık, anlayışlı ve eşine bağlı olmamız gerekir.  Karşılıklı fedakârlık ve koşulsuz vermenin ikili ilişkisi olduğunda evlilik başarılı olur. Eşlerimiz için fedakârlık yaptığımızda, büyük nimetler ve evlilik sevincini yaşarız.

Bereketin kaynağı: Ve bu kesinlikle Şabat ile ilişkimizdir. Leha Dodi ilahisinde, Şabat gününü “kutsamanın kaynağı” yani "Mekor Aberaha" olarak tanımlıyoruz.  Şabat konusunda kararlı ve sadık bir eş isek Şabat bir nimet ve refah kaynağı olabilir. Günün büyük bir kısmını uyuyarak geçirmek ilişkimize bir anlam katmaz. Şabat'ın yasalarını ve yükümlülüklerini inceleyip bunlara uymazsak, o zaman ilişkinin kendi payımıza düşen kısmını yerine getirmiş olmayız. Tıpkı evlilikte olduğu gibi, ilişkiye ne kadar çok katkı verirsek, evlilik bizim için o kadar güzel ve anlamlı olur. O halde kutsamanın kaynağı olan Şabat gününü onurlandırmak, yaşamak ve korumak hepimiz için özlediğimiz barış ve refahı getirecektir.

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

OLUMSUZ ETKİLER

Altın Buzağının inşa edilmesini en çok kışkırtan kişiler Erev Rav’dı. Bu kişiler, Yetsiat Mitsrayim zamanındaki Yahudiler’in zenginliğini ve gücünü kıskanan goylardı. O yüzden bu kişiler Yahudiler’in gittiği yoldan gitmeye karar verdiler. Onlar da Yahudi oldular. Kesinlikle Tanrı’ya olan inançlarından değil, o zamanın en güçlülerinin Yahudiler olduklarını düşünmelerindendi bu Yahudi olma arzuları. Sonuçta Moşe, Sinay Dağın’ndan zamanında dönmediğinde Moşe’nin sözlerine olan inançlarını yitiren ilk kişiler de yine onlar oldu. Artık Yahudiler’in bir lideri yok gibiydi. Kaybolmuşlardı adeta. Bunu üzerine, kendilerine insan yapımı bir lider inşa ettiler. Planları çok yıkıcı oldu çünkü pek çok Yahudi’yi etkilemeyi başardılar. Çürük bir elma gibi zehirlerini, aralarında bulunan sadik Yahudiler’e de bulaştırdılar.

Bu olay, bize, yabancı etkilere karşı dikkatli olmamız gerektiğini hatırlatan Yahudi tarihindeki pek çok olaydan biridir. Maalesef Hurkinus ve Aristobolus krallığın kontrolü için rekabet ederken Erev Rav ile ilgili aldıkları dersi unutup bir felakete yol açtılar. Güç savaşları sırasında Roma’dan destek istediler. Bir millet üzerinde egemenlik kurmanın kolay yolunu arayan Roma, sadece araya girmekle kalmayıp krallık üzerinde kendi otoritelerini kurdular. (Sotah 49a; Bava Kama 82 a). Yahudi liderler, yabancılardan gelecek olan yardıma güvenmişler, daha sonra bu güvendikleri milletlerin onlara düşman olduğunu görmüşlerdir. Yahudiler; Yunanlılar, İspanyollar ve Almanlar’da olduğu gibi dışardan gelen etki ve kontrollere karşı olmaya başladıklarında bu durum trajedi ile sonuçlandı.

Yahudilik üstün bir yaşam rehberidir. Başka hayat tarzlarından etkilenerek bu yaşam rehberinden uzaklaşmamalıyız.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

“Körün önüne düşmesi için engel koymayacaksın” emri Şabat insan davet etmek örneğinde de geçerli midir?

Maddi veya manevi anlamda tökezlemek ve düşmeye sebep olacak her durumda bundan kaçınmak gerekir. Sorumuzu sorduğumuz örnekte uzakta oturan bir kişiyi Şabat yemeği için evimize davet etmek bu kuralın ihlaline neden olabilir mi sorusunun yanıtını vermeye çalışalım:  Rabiler bu davetin amacının kişiyi tökezletmek veya düşürmek olmadığını aksine manevi anlamda Tora’nın kurallarına  yakınlaştırmayı amaçladığını bildirirler. Tercih olarak kişi Şabat gününün tamamını birlikte geçirmek amacıyla davet edilmelidir. Ancak buna imkan olmadığı zamanlarda Şabat yemeklerine davet etmenin bu kuralı ihlal anlamına gelmeyeceği de açıktır. 

LEHU NERANENA L’AD…
Rav İsak Alaluf

Yitro peraşasının okunduğu hafta “Şehnaz” makamında bestelenmiş çok güzel bir Maftirim parçası okunur. Parça “Ad…. U E.loenu” ismi ile bilinir. “Moşe ben Natan” şeklinde bir akrostij ile yazılmıştır. Her dörtlüğün sonunda On Emir metninin ilk sözcüğü olan “Anohi” ifadesinin yer alması usta bir söz yazarlığının da göstergesidir. Bu parça Şavuot bayramında da okunur. Elimizdeki Maftirim kitabında bu makamda yer alan tek eserdir. Bu makam birçok bestekâr tarafından kullanılmıştır.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf
Sukot bayramında yedi gün Suka’da oturma mitsvası

Tora bu emir ile ilgili yedi gün bıyunca Suka’da oturma gereğinden söz eder. Özellikle Mısır çıkışında atalarımızı Tanrı’nın “anane kavod – onur bulutları” ile kuşatması anısına bu mitsva tatbik edilir. Gemara Masehet Suka 11/B’ye göre ise Bene Yisrael çölde bizzat suka inşa etmişlerdir. Bunu anımsamak amacıyla da Suka mitsvası yerine getirilir. Sefer Ahinuh da mitsva detaylarını özetlerken Suka’nın ölçülerini de verir.

HAFTANIN SÖZÜ

Hayatın anlamını bulana kadar beklersen, anlamlı yaşamaya yetecek kadar hayat kalacak mı? (The Lubavitcher Rebbe)