Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Şemot 27:20-30:10)

Tanrı, Moşe'ye Menora'daki "daimi kandili" besleyecek saf zeytinyağını Bene-Yisrael'den almasını söyler. Aaron bu alevi her gün, yakacak ve kandil "akşamdan sabaha" yanacaktır.
Koenler tarafından Mişkan'da hizmet ederken giyilmesi gereken giysiler tarif edilir:
Tüm Koenler:
1) Ketonet - ketenden uzun bir entari;
2) Mihnasayim - keten don;
3) Mitsnefet ya da migbaat - keten bir sarık ve
4) Avnet - bele sarılan uzun bir kuşak giyerdi.
"Koen Gadol - Baş Koen" buna ek olarak şunları giyerdi:
5) Efod - mavi, erguvani ve kırmızıya boyanmış yün, keten ve altın ipliklerle dokunmuş, önlüğe benzer bir giysi;
6) Hoşen - üzerinde Yisrael'in on iki kabilesinin isimlerinin yazılı olduğu on iki değerli taş bulunan bir göğüslük;
7) Meil - eteğinde altın çanlar ve dekoratif narlar bulunan mavi yünden bir üstlük;
8) Tsits - alında taşınan ve "Tanrı için Kutsal" yazısını taşıyan altın bir levha.

Tetsave peraşası ayrıca Aaron ile dört oğlu Nadav, Aviu, Elazar ve İtamar'ın, yedi günlük Koenlik'e atanma törenlerini ve tütsünün (Ketoret) yakıldığı Altın Mizbeah'ı yapma konusundaki ayrıntılı talimatları da içerir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

ARAMIZDA KALSIN

Tekrar cümleler: Peraşamız bir önceki Teruma peraşası gibi Mişkan konusundaki anlatımlarına devam etmektedir. Birçoğumuzun bildiği gibi Tora Mişkan peraşalarını sürekli olarak tekrar eder görünümdedir. Sadece Teruma ve Tetsave peraşalarında değil daha sonra okuduğumuz Vayakel ve Pekude peraşalarında “Bene Yisrael bu emirlere uydu” şeklinde bir ifade kullanarak her ayrıntıyı bir kez daha yinelemektedir. Tora’da fazladan yer almış gibi görünen bir harfin peşine düşerek buradaki anlamları keşfetmeye çalışan Rabiler bu kadar çok tekrar edilen peraşalarda mutlaka bir mesajın verildiği veya bir öğretinin aktarıldığı konusunda hemfikirdirler.

Bu açıklama aslında dört peraşa arasında “saklanmış” gibi görünen altın buzağı günahının trajik hikayesi ile bağlantılıdır. Bu iki bölümün dikkatli bir şekilde okunması, aralarında birkaç ince ama önemli farklılığın ortaya çıktığını ortaya koymaktadır. Rabilerimizin belirttiği gibi, altın buzağı günahının bazı küçük "ayarlamalar" gerektiren geniş kapsamlı etkileri ışığında anlaşılmaktadır.

Aramızda kalsın: Öncelikle ilk farkı Zohar belirtmektedir. Tanrı Moşe’ye halkın bağış almasını emrettiğinde bunu herhangi birinden yapması gerektiğini söylemiştir. Pasuk açıktır: “Meet kol iş – herhangi bir adamdan.” Ancak Vayakel peraşasında yer alan bağış alma emri “kehu meitehem – aranızdan alın” şeklinde verilmektedir. Buradaki fark Mısır çıkışında Bene Yisrael’e katılan farklı kimliğe sahip ancak her zorlu durumda Bene Yisrael’i yanlış yapması için kışkırtan “erev rav” dediğimiz toplulukla ilgilidir. Erev Rav dediğimiz farklı kimliğe sahip olan topluluk Mişkan’ı inşa etme projesine dahil edilmemiş onların katılımına izin verilmemiştir.

Şabat: Bir başka ayrıntı Şabat emri ile ilgilidir. İlk iki peraşada Tora Şabat günü iş yapılmamasıyla ilgili bir emir vermez. Hâlbuki gerek Ki Tisa ve gerekse Vayakel peraşalarında Şabat günü iş yapılmaması emri çok net ve açık bir şekilde verilmektedir. Bene Yisrael Tanrı adına yapılan bir tapınağı inşa etmeye layık olabilmesi için öncelikle putperestlik günahını affettirmeleri gerekirdi. Şabat gününü kutsamanın putperestlik günahına kefaret sağladığını söylersek Şabat emrinin neden Mişkan çadırının inşası le ilgili olduğunu da anlamış oluruz. Şabat gününü ihlal edenlerin putperestlik günahını işler gibi kabul edilmeleri tesadüf değildir.

Tanrı emrine uymak: Daha net ve bariz bir fark vermeye çalışalım: Altın buzağı günahından sonra belirtilen Mişkan çadırının inşası bölümlerinde “kaaşer tsiva Ad… et Moşe – Tanrı’nın Moşe’ye emrettiği gibi” nakaratına çokça yer verilir. Bet HaLevi olarak bilinen Brisk şehrinden Rabi Dov Soloveitchik bu vurguyu, altın buzağı günahının doğasına ilişkin RaMBaN tarafından geliştirilen teoriye dayanarak açıklar.

RaMBaN, Bene Yisrael'in aslında altın bir buzağı aracılığıyla Tanrı’ya ibadet etmeye çalıştığını iddia eder. Onların hatası, Tanrı'nın koyduğu kuralları takip etmeden O’na nasıl hizmet edeceklerine kendi başlarına karar vermeleriydi. Ve böylece, altın buzağı günahından sonra, Tora, Bene Yisrael'in, Mişkan’ın her bölümünü " kaaşer tsiva Ad… et Moşe” Tanrı’nın emrine tam olarak uyarak yaptığını tekrar tekrar vurgular.

Bu farklılıklar, diğerleri gibi, bize Teruma ve Tesave ile Vayakhel ve Pekude peraşalarının iki farklı Mişkan’ı tanımladığını gösterir. Asıl Mişkan Teruma ve Tesave peraşalarında Tanrı’nın Bene Yisrael'in Sinay Dağı'nda Tora'yı aldıktan sonra inşa etmesini istediği ideal Mişkan'dı. Ancak altın buzağıların ardından, insanların yaptığı büyük hatanın ışığında biraz farklı bir Mişkan gerekli hale gelmiştir.

Birçok açıklayıcı Rabi’ye göre Tanrı’nın istediği her birimizin bir Mişkan kadar kutsal olması ve içimizde barınması için Tanrı’ya yer açmasıydı. Ancak yapılan hatalar bu büyük hedefe ulaşmamızı engellemiştir.

Eğer öyleyse, o zaman belki Mişkan'ı inşa etme emriyle ilgili açıklayan Rabiler arasındaki iki görüş arasındaki farkı anlayabiliriz.  Raşi, Mişkan'ın altın buzağı günahının kefaretine hizmet ettiğini belirtir ve bu günah için olmasaydı, bir Mişkan gerekli olmayacağını ima eder. RaMBaN, aksine, Mişkan'ın amacının, insanların Matan Tora zamanında Sinay Dağı'nda gördükleri Tanrı’nın gönderisini sahiplenmek olduğunu ileri sürer. Yukarıda da söylediğimiz gibi Tanrı’nın esas amacı ve hedefi  Kendi’sini Sinay'daki muhteşem tecrübede insanlara ifşa ettikten sonra, sürekli olarak ortaya çıkacakları bir Mişkan inşa etmeleridir. RaMBaN'a göre, Mişkan baştan planlanmıştır ve sadece altın buzağı nedeniyle gerekli hale gelmemiştir.

Gördüklerimizin ışığında her iki pozisyonu da kabul etmek mümkündür. RaMBaN'ın dediği gibi, Mişkan en başından, altın buzağı günahından önce bile planlanmıştı. Bununla birlikte, bu günahın bir sonucu olarak, insanların düştüğü daha düşük boyları hesaba katan farklı bir Mişkan türüne ihtiyaç duyuldu. Bu anlamda Mişkan gerçekten de altın buzağının günahını kapara eder. Bir anlamda her iki bilge bu açıklamalarıyla birbirlerini tamamlamaktadır.

DİVRE TORA
Rav Yeuada Adoni

Şemot Kitabının başından beri, Sefer Tora’nın tamamlayıcısı olan Vezot aberaha peraşasına kadar, Tetsave peraşası hariç, her pereşada Moşe Rabenu’nun adı ile karşılaşırız. Bu hafta okuduğumuz Tetsave peraşasında dikkatimizi çeken, Tanrı Moşe Rabenu’ya her hitabında “Veata” Sen, olarak seslendiğini görürüz. Tanrı’nın Moşe Rabenu’ya bu tarzda konuşması tabiki bize bir şey öğretmek amacı taşır. Genellkle bütün uzuvlarımız çifttir. Örneğin ayak, el, göz, kulak gibi. Ağzımıza gelince tektir ve dilimiz, dişlerimiz ve dudaklarımızın koruması altındadır.

Yine, Tora’mız kimseye beddua etmeyeceksin uyarısında bulunur. Özellikle kendine beddua etmeyeceksin. Ağzından olumsuz bir söz çıkarmayacaksın der. Tetsave peraşasının bir sonra ki peraşası da Ki tisa peraşasında Egel Altın buzağı peraşasını görürüz. Halk bir altın buzağı yapıp, inancını ona çevirmiştir. Tanrı öfkelenir, Moşe Rabenu çok kızar. Tanrı, Moşe Rabenu’ya bu halkı dünyadan sileceğim ve Seni büyük bir halk yapacağım der. Moşe Rabenu her şeye rağmen “Tanrım böyle bir şey yapacaksan cezayı önce bana uygula” der ve halkı savunur. Tanrı, Moşe Rabenu’ya seni dünyadan silmeyeceğim, yalnız Sefer Tora’nın bir peraşasında ismin geçmeyecek der. Bu olaydan çıkaracağımız ders şudur ki; Moşe Rabenu halkı savunmak için çıkardığı sözle kendine bir zarar getirmiştir. Bizler düşünmeden yapabileceğimiz bir beddua ile kendimize ne kadar büyük bir zarar getirebiliriz. Dilini, ağzını koruyabilen her zaman canını korurmuş olur. Peraşamızda Tanrı, Moşe Rabenu’ya Aaron Akoen’i görevlendireceği görevler için yanına almasını söyler. Bir midraş bu konuda bu mütalaada bulunur. Tanrı, Aaron Akoen’in hata yapmış günah işlemiş insanları tövbe etme yoluna getirmesini istemiştir. Moşe Rabenu Tanrı’nın bu görevi O’na vermemesine üzülür. Fakat Tanrı bu görevi yapacak olan kişinin halka daha yakın olan bir kişinin olması gerektiğini düşünür. Aaron Akoen her zaman halkla haşır neşir olmuştur. Moşe Rabenu çok daha yüksek bir mevkideydi. Tanrı’nın bu konuda Moşe Rabenu’yu teselli etmesi şöyledir. Tora’yı ben sana halk öğretmek amacı ile verdim. Sen onların rehberi ve öğreticisi olacaksın. Buna karşı Aaron’a Koen vasfını verdim ki, O halkla beraber olup, onlara örnek davranışlara huzurlu olmalarını temin edecek. Tanrı, Aaron’a şu vasıfları vermiştir: Barışsever, barıştan yana şaşmayan, insanları seven ve de Tora’ya yaklaştıran. İste Aaron Akoen’,in görevi buydu. Toplum içinde birbirine dargın olan insanları barıştırmak, herkes hakkında güzel şeyler konuşmak, insan sevgisini öğretmek, insanları Tora’ya yaklaştırıp Tanrı sevgisini inşalara aşılamak. Peraşamız Aaron Akoen’in giyeceği elbiselerden de söz etmektedir. Koen’in giydiği giysiler temiz bir bedeni andırır. Giysinin bedenle ilgisi, beden kalbin giysisidir. O onu korur, muhafaza eder. Bu nedenle Şelomo Ameleh, Koelet kitabında her zaman Giysilerin beyaz ve temiz olacak, başından yap eksik olmayacak. Peraşamızda MEnora’da yanan temiz, pak, berrak yağ, düşünce dürüstlüğünü ifade eder. Öyle ise Koen Gadol’un giyileri ve menorada yanan yağ insanı şu şekilde tasvir eder: Temiz bir beden, berrak bir beyin ideal bir insanın portresidir. Peraşamız menorada yanan saf berrak zeytinyağından söz etmekle bizlere kutsal amaçta kullanılan bütün yağların mucizevi bir şekilde yandığını söyler, Menorada olduğu gibi. Rabi Şelomo Lurya Yam Şel Şelomo kitabını yazdığında küçük bir kandilin sönmeden saatlerce yandığını anlatır.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Hangi kıyafetlere veya eşyalara “şeeheyanu” berahası söylenir?

Yeni bir kıyafet alan, bir benzeri evinde olmasına rağmen tüm “şeeheyanu” berahasını söyler. (B. A. Ad..  E. M. A. Şeeheyanu vekiyemanu veigianu lazeman aze) Normal şartlar altında  satın alındığında söylenilmesi gereken bu dua geleneksel olarak giyinme anında söylenmektedir. Bununla birlikte kipa, çorap, iç çamaşırlarına “şeeheyanu” berahası söylenmez. Yeni mücevher veya araba alanların da  beraha söylemeleri beklenir ancak gelenek bunlara beraha söylememe yönünde olduğundan araba veya mücevher düşünülerek  yeni kıyafete beraha söylenir.

YAHUDİ BESTEKÂRLAR

Rav İsak Alaluf

İsak Varon

1884 ylında Gelibolu’da doğan İsak Varon son yıllarda ünlenmiş bir bestekardır. Daha yirmi üç yaşındayken Isfahan makamında bir beste ile sesini duyurmaya başlar. Günümüze erişen çok fazla bestesi vardır. Evc makamından Dilkeş Haveran makamına kadar birçok makamı ustalıkla kullanmıştır. İş hayatında sigortacılık yapan bestekarımız 1962 yılında İstanbul’da vefat eder. Maftirim kitabımızda “Akav Birhateha” adlı Dilkeş Haveran makamındaki eser ile “Yişlah Mişamayim” adlı Bayati eserin onun bestesi olduğu yazılıdır.  

.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf
Sukot bayramının birinci günü Lulav mitsvasını yerine getirmek

Tora Sukot bayramının birinci gününde bazı bitkilerin “alınması” yönünde mitsva belirtir. Gemara Masehet Suka 35/A’ya göre bu birkiler “Etrog – Lulav – Adas – Arava” olarak bilinir. Gemara Masehet Menahot 27/A’ya göre ise bu dört bitki birbirini kapsayan tek bir mitsva gibi kabul edilir.

HAFTANIN SÖZÜ

Elinizde bir bardak dolusu yağ var; içine bir damla su düşerse oradan bir damla yağ eksilir. Aynı şekilde, kalbinize Tora’dan bir kelime girse ve ondan bir alaycı ifade eksilir. Kalbinize bir alay ifadesi girse, ondan bir Tora sözcüğü eksilir. (Midraş Raba – Şir Aşirim)