Tazria peraşası "Tuma veTaara - Manevi Kirlilik ve Saflık" kurallarını ele almaya devam etmektedir...

Peraşa Özeti (Vayikra 12:1-13:58 / 14:1-15:33)

[www.chabad.org]

Tazria peraşası "Tuma veTaara - Manevi Kirlilik ve Saflık" kurallarını ele almaya devam etmektedir. Doğum yapan bir kadının, Mikve'ye (belirli niteliklere sahip su havuzu) dalma ve Bet-Amikdaş'a korban getirme gibi hareketleri kapsayan bir arınma sürecine girmesi gerekir. [Sağlık durumu imkân veren] Bütün erkek bebekler hayatın sekizinci gününde sünnet edilmelidir.

Tsaarat (cüzam benzeri belirtilere sahip, manevi kaynaklı bir rahatsızlık), giysileri de etkileyen doğaüstü bir hastalıktır. Eğer bir kişinin derisinde beyaz ya da pembe [giysilerde pembe ya da yeşilimsi] lekeler ortaya çıkarsa, bir Koen'e başvurulur. Bu Koen, etkilenen bölümün yedi günlük karantina süresinden sonraki büyüklüğü gibi çeşitli belirtileri inceleyerek onun Tame (manevi açıdan saf olmayan) veya Taor (saf) ilan eder. Tsaraat bulaşmış bir kişi iyileşene kadar kampın (ya da şehrin) dışında tek başına ikamet etmelidir. Hastalık bulaşan bölümü kesilip atılmış olan bir giyside tekrar hastalık ortaya çıkarsa, bütün giysi yakılmalıdır.

Metsora peraşası, iyileşen bir Metsora'nın (Tsaraat'a yakalanmış kişi) Koen tarafından iki kuş, çömlek bir kap içerisinde bulunan doğal kaynak suyu, sedir ağacından elde edilmiş bir parça odun ve bir tutam zufa otu kullanılarak saflaştırılmasını sağlayan özel bir işlemin detaylarını anlatarak başlar. Bir evin duvarlarında kırmızımsı ya da yeşilimsi lekeler belirmesi, bu evinde rahatsızlıktan etkilenmiş olma olasılığını gösterir. On dokuz gün kadar sürebilen bir işlem sonucunda, Koen evin saflaştırılabileceğine ya da yıkılmasına karar verir.

Tuma, erkekte meni ya da diğer akıntılar, kadında âdet veya diğer kanamalar sonucunda da ortaya çıkabilir.

SEBEBİ GİDERMEK

[Rabi Eliezer Gurow / tannentorah.com]

Peraşamız tsaraat kanunlarını ele alır. Bu özel deri hastalığı Tora kanununda neden bu kadar önemlidir? Midraş bazen insanın fiziksel hastalıklarının eylemlerinin bir neticesi olduğunu ve tsaraatın da, kişinin iftira günahını işlediğinin bir işareti olduğunu öğretir.

Ev, Giysi ve Cilt

Tsaraat insan cildinde, hatta giysilerde ve evin duvarlarında görülebilir. Midraş'a göre evin duvarında görülen tsaraat günahın ilk işaretidir. Eğer kişi bu işareti, daha doğrusu ne mesaj verdiğini görmezden gelmeye devam ederse, tsaraat bu kez giysilerde ortaya çıkacaktır. Bu da mesajı almasına yetmezse, tsaraat kısa zamanda bir cilt hastalığı olarak kendini belli edecektir.

Bir Seçim Meselesi

Peraşanın yakından incelenmesi ilginç bir konuyu açığa çıkarır. Bir evin duvarlarında görülen tsaraat konusunda Tora şöyle der. "[Evin sahibi] Koen'e gelecek." Tsaraatın ciltte görüldüğü durumda ise Tora şöyle der: "[Cildinde tsaraat lekesi beliren kişi] Koen'e götürülecek."

Burada belirli bir ima vardır: manevi kusurlar ihmal edildiği ve artmasına izin verildiği zaman bizler kısa zamanda buna alışır ve ihmalkâr oluruz. İşte bu nedenle hastalar kendi iradeleri ile Koen'e gitmezler; onlara ilgi gösteren yakın arkadaşları tarafından götürülmeleri gerekir. Tsaraat ortaya çıktığı zaman bir Yahudi, cilt doktoruna değil, bir Koen'e başvurur. Gerçek şu ki, cilt doktorları Tanrı'nın fiziksel tedaviyi getirmekte kullandığı yöntemlere erişme ve bu şekilde cildi tedavi etme yönünde eğitilirler. Ne var ki, bir hastalığın belirtilerini tedavi edebilirlerse de, onun sebeplerini tedavi edemezler. Tsaraat fiziksel değil, manevi nedenleri olan bir hastalıktır. Bu nedenle Koen'e başvurmak gerekirdi. Koen, bu hastalıktan mustarip kişiye Tora yolunda öğütler verip rehberlik edecektir. Bu da hastalığın "nedenini" tedavi edecektir ki, bunun sonucunda bunun fiziksel etkileri de otomatik olarak giderilecektir.

Düşünce

Günümüzde tsaraat rahatsızlığı yoktur. Ancak buna rağmen, bu hastalığa neden olan kusurlar hâlâ çok yaygındır. Bir arkadaşın iftira dolu konuşmasını engellemeyi teşvik etmek veya eğer dedikodu veya olumsuz konuşmayı yapan bizsek, kendi arkadaşlarımızdan buna karşı bir uyarıyı kabul etmek hassas bir meseledir. Yine de amaç buna değer; neden önemlidir ve onu ihmal etmemeliyiz.

DEVAR TORA

 [Rav Moşe Benveniste]

BİLGELİK VE KURNAZLIK

Rabi Matya Ben Haraş Omer: Eve Makdim Beşalom Kol Adam. Veeve Zanav Laarayot Veal Tei Roş Laşualim (Pirke Avot 4/15). Rabi Matya Ben Haraş der ki: Her karşılaştığın kişiye selam vermekte ondan önce davran. Tilkilerin başı olmaktansa aslanların kuyruğu olmayı tercih et.

Rabi Matya öğretisinde şöyle demek ister: Kişinin mütevazı olması ve herkesi kendinden üstün görmesi gerekir. Güler yüzlü olmak, insanlara değer vermek, tanımadığı halde her karşılaştığı kişiye selam vermek gerekir. Çoğu kez bu davranışlar kişinin herkes tarafından sevilmesini sağlar.

Talmud (Berahot 17/A) şöyle bir örnek verir. Rabi Yohanan Ben Zakay Sanedrin yüksek dini şuranın başkanı idi. Bununla birlikte mütevazı, güler yüzlü, her insana değer veren, kimseyi küçümsemeyen, tanımadığı halde sokakta gördüğü her kişiye öncelikle selam verirdi.

Halk onun için şöyle derdi: Yaşamı boyunca hiç kimse ondan önce selam vermeyi başaramadı. Midraş Şemuel'de şöyle bir yorum geçer: Her insana öncelikle selam vermek ne anlama geliyor? Cevap ise çok ilginçtir. Düşmanın olsa dahi ondan önce selam ver. Doğaldır ki düşmanın senin selametini istemez, ama her şeye rağmen sen ona selam ver.

Kral David mezmurunda şöyle der: Bakeş Şalom Verodefeu (Teilim 34/15) Barışı arzulayın ve peşinden koşun. Bunun anlamı barış senden kaçıyorsa arkasından koşup onu yakalamak gerekir.

Rabi Matya ikinci öğretisinde şöyle der: Kişinin mütevazı olması gerekir, çoğu kez başkan olma arzusu insanları yanlış eğilimlere sürükler. Kendini çok bilgiç zanneden kişiye Rabilerimiz, Şualim - Tilkiler sıfatını layık görürler. Esas bilginler ise Arayot - Aslanlar lakabını hak ederler. Kendilerini bilgin zanneden kişilerin başı olmaktansa, hakiki bilginlerin kuyruğu olmak çok daha isabetli olur.

Çoğu kez öykülerde Aslan kuvvetin simgesi olarak geçer. Tilki ise sinsiliğin, kurnazlığın sahtekârlığın simgesidir. Yiğitlik kaba kuvvet anlamına gelmez.

Ben Zoma şöyle der: Eze U Gibor? Akoveş Et Yitsro (Pirke Avot) Yiğit kimdir? Hırsına yenilmeyen kişidir. Kısaca özetlersek, bilgili, karakteri sağlam kişilerin içinde kuyruk olmak bile bizlere çok şey kazandırır. Kendilerini bilgiç zannedip zayıf karakterli, sinsilerin, bilgisiz kişilerin başı olsa dahi kişinin kendisi çok şey kaybeder. Tilkilerin başı olmaktansa, aslanların kuyruğu olmak daha isabetlidir. İyi bir toplumda küçük bir yerin olsa dahi, günün birinde seni zirveye taşır.

Moşe Rabenu Tanrının arzu ettiği doğru yolda yürürsek şöyle bir vaatte bulunur: Untaneha Ad. Leroş Velo Lezanav (Devarim 28/13) Seni baş yapacak ve kuyruk değil.

Aynı zamanda Roş Aşana gecesi balık veya kuzu başı yemeden önce böyle bir temennide bulunuruz.

Yei Ratson Şeniye Leroş Velo Lezanav. Yüce Tanrı; bizler daima başta olup kuyruk olmayalım.

Bu temenniler Rabi Matya'nın öğretisi ile nasıl bağdaşabilir?

Aslında cevap çok basittir, önce bilgelerin kuyruğu olmak, daha sonra azimle çalışarak, eğitimimizi ve iyi hal ve gidişimizi artırarak başların başı olmak için dua ederiz.

Daima bilge ve dürüst insanların arasında olmak dileğiyle tekrar görüşmek üzere.

Rav Moşe Benveniste

MAASE

"Bedeninin derisinde bir tsaraat lekesi oluşacak kişi..." (13:2)

"Oluşacak" sözcüğü beklenmedik bir durumu, normale aykırı bir şeyi ima eder; aynı şekilde "bedeninin derisinde" ifadesi de lekenin yüzeysel olduğunu, sadece en dış "tabakayı" etkilediğini gösterir.

Tora görünürde bariz bir şekilde kusurlu bir bireyi tanımlarken bile, insanın doğasından gelen iyi yönünü vurgulamaktadır. Kişinin üzerindeki herhangi bir görünür "kusur" sadece dış unsurlarla ilgili bir konudur, sadece karakterinin yüzeysel, "bir derinin kalınlığı kadar" ince bir yönünü gösterir.

 -Rabi Menahem M. Schneerson, Lubaviç Rabisi

*   *   *

İki pazarcı kadın Babroisk'li Rabi Baruh Mordehay'ın öğrenim odasında gürültülü bir şekilde tartışıyorlardı. Haham sonunda bu tartışmanın konusunu çözünce bir karara vardı. Şimdi de kaybeden taraf ağız dolusu küfürlerle hahama saldırıyordu. Kavgayı fark eden Rabanit, kocasına neden o rezil kadını evden kovmadığını sordu.

Haham, "bunu kasten yapmıyor" diye cevap verdi. Kadının tepkisi, önceki raundu gerçekten yumuşak gösterecek ağırlıkta bir yığın küfür oldu. Rabi Baruh Mordehay sonra kadına şöyle sordu: "Benim gibi çocukların olmasını arzu eder miydin?" Kadın gözlerini yukarı dikti. "Ah... keşke!" Haham eşine döndü: "Gördün mü? Kadın kasten yapmıyor."

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss - www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna'da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat'ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav'a başvurulmalıdır.

Melaha 5: TOHEN - Öğütmek (Devam)

Geçtiğimiz hafta, Hahamlarımızın bu melaha çerçevesinde Şabat günü şifa ve tedaviyi yasakladıkları konusuna giriş yapmıştık. Şifa ve tedavi, yalnızca şu dört şartın hepsi aynı anda yerine geldiği takdirde yasaktır:

1.      Kişinin niyeti bir hastalığı tedavi etmek veya güçsüz bir bedeni güçlendirmek olmalıdır. Ancak, sağlıklı bir bedeni korumaya veya hastalığı engelleyecek eylemlere izin verilir.

2.      Yapılan işlem sadece bir "hastalığı" tedavi etmek için yapılan türde bir işlem olmalıdır. Ama bir işlem sağlıklı insanlar tarafından da yapılıyorsa, bunu şifa niyetiyle yapıyorlarsa bile yasak değildir. Örneğin, grip olan kişinin C vitamini içeren portakal yemesi yasak değildir. Bu kuralın bir sonucu olarak "ilaç olarak" kullanılan vitaminler Şabat günü alınamaz; ama bir besinin yerini alan türdeki vitaminler alınabilir.

3.      Sorunun ilaçla çözülebilir nitelikte olması gerekir. Ama ilaç gerektirmeyen bir tedavi işlemi yasak değildir. Örneğin, dişleri düzeltmek için kullanılan teller takılabilir.

4.      Bu yasak yalnızca önemsiz bir hastalık veya rahatsızlık çekiliyorsa geçerlidir. Ama ciddi bir rahatsızlık söz konusuysa yasak geçerli değildir. Örneğin kişi önemsiz bir baş ağrısı için aspirin almamalıdır; ama ciddi bir migren için ağrı kesici alabilir. (Beezrat A-Şem; Önümüzdeki yazıda bu yasağın hangi durumlarda geçerli olmadığı konusu genişletilecektir.)

PERAŞADAN DERSLER

[Rabi Şelomo Ressler - www.weeklydvar.com]

Talmud (Pesahim 3a) şöyle demektedir: "Kişi olumsuz bir şekilde konuşmamalıdır; Tora'nın kendisi bile Noah'ın gemisine giren hayvanlar hakkında olumsuz tanımda bulunmamış, "Tame - Kirli" dememiş, bunun yerine daha uzun olmasına rağmen "temiz olmayan" tanımını tercih etmiştir. Başka bir deyişle, Tora güzel konuşmanın önemini bize öğretmek için fazladan kelimeler "harcamıştır". Bu haftaki Şemini peraşasında ise bu Gemara ile ilgili bir sorunumuz vardır. Tora sürekli olarak kaşer olmayan hayvanlardan Tame (11:4) diye söz etmektedir. Güzel konuşma gereğine ne olmuştur?

Rabi Mordehay Kamenetsky'e göre, aradaki fark Noah'ın gemisinin bir anlatım olmasıdır. İnsanlar herhangi bir olayı anlatırken, olumsuz sözcükler kullanmaktan, hele hele Laşon Ara'dan kaçınmalıdır. Ancak Tora bu peraşada kişinin neler yiyebileceğini ve neleri yiyemeyeceğini açıklamaktadır. Böyle bir durumda bu konuları konuşurken "Tame!" sesini vermek önemlidir, çünkü burada hataya düşmenin sonuçları çok daha vahimdir.

Bir şeyin doğrusunu tam olarak bilmeyen çocuklar ve etrafımızdaki insanlarla konuşurken de aynı şeyi yapmalıyız. Yahudiliğin tarihçesini, nedenlerini ve geleneklerini anlamaları için yumuşak bir şekilde konuşuruz. Ancak, yiyecek benzetmesinin ima ettiği gibi, olumsuz etkiler özümseyecek şekilde yakın bir tehlikede iseler, onları korkusuzca azarlama zamanı gelmiş demektir! Açık bir şekilde doğru ile yanlışı ayırt ederken, Tora bize bazen hiç kimsenin daha önce konuşmadığı şekilde cesurca konuşmak gerektiğini anlatır!

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef - Rabi Yitshak Yosef]

Ebeveynin Huzurunda Ayağa Kalkmak

1. Bet Keneset (sinagog) ve Bet Midraş'ta (öğrenim salonu) da, yine Kotel Amaaravi'de (Batı/Ağlama Duvarı) de bir oğul, babasının ve ravının önünde ayağa kalkmakla yükümlüdür. Böyle yerlerde de "Hocanın [=Tanrı'nın] olduğu yerde öğrenciye [rav veya baba] saygı gösterilmez" demeyiz; zira bize babamızı ve ravımızı onurlandırmayı emretmiş olan Tanrı'nın emrini yerine getirmek O'nu onurlandırmak olacaktır.

2. Bir oğul Tora öğrenimiyle meşgul olduğu zaman bile, babasının, annesinin ve ravının önünde ayağa kalkmakla yükümlüdür. Ve ayakta olduğu sırada da öğrenimine devam edebilir, kesmesine gerek yoktur. Ama eğer öğrenim sırasında ayağa kalkma gerekliliği öğreniminde zorluğa yol açıyorsa, bu kişilerin kendisini affetmelerini istemelidir.

3. Oğul Pesuke Dezimra (Baruh Şeamar'la Yiştabah arasındaki kısım), Keriat Şema veya Birkat Amazon'un ortasındaysa bile ebeveynini onurlandırmak için ayağa kalkmalıdır. Bazılarına göre Şema Yisrael ve Baruh Şem cümlelerini söylerken babasının veya ravının huzurunda ayağa kalkmamalıdır. Başka otoriteler ise böyle bir ayrım yapmamışlardır. Her durumda bu pasuklar söylenirken gözler zaten kapatıldığından, babasının odaya girdiğini görmeyeceğinden yükümlü olmayacaktır.

4. Kendisine bildiklerinin büyük kısmını öğretmiş olan ravının (Rav Muvak) veya neslin en büyük ravlarından birinin (Gedol Ador) olduğu bir ortamda oturan bir kişi, odaya annesi veya babası girdiği takdirde onların önünde ayağa kalkamaz. Ama eğer bu rav da, o kişinin babasını onurlandırıyorsa veya bu kişinin, kendisinin bulunduğu ortamda babasının önünde ayağa kalkmasından rahatsız olmayacağını belirtmişse kalkmalıdır. Eğer bu kişi, söz konusu ravdan uzakta oturmaktaysa, örneğin çok sayıda öğrencinin katıldığı bir dersteyse, rav şahsen onları onurlandırmıyorsa bile, annesi veya babasının önünde ayağa kalkmakla yükümlüdür.

Haftanın Sözü

[www.weeklydvar.com]

Bedava olan herhangi bir şey de ona ödediğiniz para kadar değerlidir.