Bu Hafta İçin Saatler			7 ELUL	Gelecek Hafta İçin Saatler
Şabat	Başlangıç	Bitiş	5781	Şabat	Başlangıç	Bitiş
Yeruşalayim	18:22	19:38	-----	Yeruşalayim	18:13	19:28
Tel Aviv	18:42	19:40	3 EYLÜL	Tel Aviv	18:33	19:30
İstanbul	19:21	20:01	2022	İstanbul	19:09	19:50
İzmir	19:18	20:07		İzmir	19:08	19:56
ŞOFETİM- שפטים

Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Devarim 16:18-21:9)

Moşe Bene-Yisrael'e, şehirlerinde yargıç ve polisler atamalarını söyler. Önemsiz bir miktarda bile olsa, rüşvet yasaktır. Putperestlerin yaptığının aksine, Tanrı'ya yönelik korbanların sunulacağı Mizbeah'ın (sunak) yakınına ağaç dikilmeyecektir. Korban olarak sunulacak hayvanları bundan alıkoyacak kusurlar ve işaretler listelenir. Tora'nın standart-dışı uygulanmasını engellemek için, yeni bir kanunu gerektiren durumlarda, Tora ölçütlerine göre kanun koyma yetkisi Sanedrin'in olacaktır.

Sanedrin'in kararlarına uymayı reddeden bir Tora bilgininin cezası ölümdür. Bir Yahudi-kral, görevinin ve makamının onur ve gücünü vurgulayacak mal ve sembollere sahip olabilir; ama bunu kişisel kaygılar sebebiyle yapamaz. Kendisine iki tane Sefer-Tora yazmalıdır. Bunlardan birini her gittiği yere götürmelidir - böylece gururdan kaçınacaktır. Ne Koenler ne de Leviler'in, Erets-Yisrael'de payları yoktur; geçimleri, halkın geri kalanının Maaser (ondabir) bağışlarıyla sağlanacaktır. Her türlü büyücülük yasaktır. Tanrı Bene-Yisrael'e, onlara rehberlik edecek peygamberler göndereceğine söz verir ve Moşe, yalancı ve gerçek peygamberleri ayırt etme yolunu açıklar. Hata sonucu ölüme sebebiyet veren birinin, ölen kişinin yakınlarından korunmak amacıyla kaçacağı sığınak şehirler belirlenecektir. Ancak kasten öldürmüş olan biri, kan davası güden bu yakının eline teslim edilecektir. Moşe Bene-Yisrael'i, arazilerini genişletme amacıyla sınır işaretlerini yerlerinden oynatmamaları konusunda uyarır. Üçüncü bir kişiyi suçlamak amacıyla komplo kuran iki şahit, o kişinin, suçlu bulunduğu takdirde göreceği cezaya çarptırılacaktır. Bene-Yisrael savaşa gitmeden önce, Tanrı'ya yönelik güvenin bir göstergesi olarak yeni bir Koen Gadol meshedilecektir. Yeni bir ev inşa edip, henüz içinde oturmamış, ya da savaştan korkan kişiler, orduya alınmaktan muaf olanlar arasındadır. Düşmana öncelikle barış teklif edilecek, reddetmeleri halinde tüm erkekleri öldürülecektir. Kuşatma yapıldığı zamanlarda, meyve ağaçlarına dokunulmayacaktır. Şehir dışında faili meçhul bir cinayet işlenmişse, cesedin bulunduğu yere en yakın şehrin ileri gelenleri bir buzağı alacaklar, kesip, ellerini üzerinde yıkayarak "bu kanı bizim elimiz dökmedi" diyeceklerdir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

KRAL VE EŞLERİ

Devarim kitabının oldukça fazla mitsva içeren peraşalarından birisi olan Şofetim “kral olacak kişinin” uyması gereken kanunlardan bazılarını da işler. Aşağıdaki pasuğa bakalım:

“Tanrınız’ın size vereceği topraklara gidip orayı mülk edinerek yerleştiğinizde ve ‘Çevremizdeki uluslar gibi biz de bir kral atayalım’ derseniz, atayacağınız kral Tanrı’nın seçtiği bir kişi olmalıdır. Atayacağınız kral kendi kardeşlerinizden biri olmalı. Kral çok sayıda at edinmemeli, daha çok ata sahip olmak için halkı Mısır’a geri götürmemelidir...” (Devarim 17:14-16).

Sınırlamalar: Krala getirilen sınırlamalardan bir tanesi çok fazla ata sahip olmamasıdır. Ancak burada öne sürülen neden çok da akla yakın değildir. Çok fazla ata sahip olan bir kral mutlaka halkı Mısır’a geri döndürmek zorunda değildir. Kendisi için atları Erets Yisrael’de de tutabilir ve besleyebilir. Rabi Tsvi Elimeleh Hertzberg bu yasağın altında daha farklı bir neden olduğunu öğretir. Buradaki amaç fiziksel bir anlamdan ziyade daha derin bir anlama gönderme yapmaktadır. Kralın birincil görevi kendisinin ve toplumun maneviyatını korumak ve bunu ön planda tutmaktır.

Firavunlar sahip oldukları güçlü ordu ile övünen kişilerdi. Firavun ordusu güçlü atlara da sahipti. Ancak Firavun’un ordusu Tanrı emri ile Kızıldeniz’de yok olmuştur. Yani sahip olunan atlar ve güçlü bir ordu aslında hiçbir anlam ifade etmemektedir. Mısır kültüründe Firavun “güç” kavramını temsil eden kişidir. Bunu ister güçlü bir ordu ile isterse de sahip olduğu güçlü atları örnek vererek gösterebilir. Ancak Yahudi bir kralın temsil ettiği en önemli şey maneviyat ve Tanrı korkusu olmalıdır. Bir başka anlamı ile sahip olunan fazla atlar kralın asıl temsil ettiği şeyden uzaklaşmasına neden olabilecektir. Yisrael kralı asla bu hataya düşmemelidir.

Krallar için bir başka sınırlamaya bakalım:

“Çok fazla kadınla evlenmemeli ve kalbinin yoldan çıkmasına yol açmamalıdır” (Devarim 17:17).

Sözlü Tora’nın verdiği bilgi ışığında bir kral on sekiz eş alabilmektedir. Ancak tarihimizin en büyük krallarından bir tanesi olan Şlomo Ameleh çok fazla eş almış ve açıkça bu yasağı ihlal etmiştir. Tora fazla eşlerin “kalplerin yoldan çıkması” neden olacağını açıkça belirtmektedir ama nedense Şlomo bu yasağa uymamıştır. 

Vilna’lı Gaon, her mitsvanın iki nedeni olduğunu öğretir. Biri Tora’nın açıkça gösterdiği bilinen basit neden, diğeri ise daha derin, bizden gizlenen bir nedendir.

Kendine aşırı güven: Tarihin kaydettiği en bilge insan olan Kral Şelomo’nun, “Çok kadınla evleneceğim ve yoldan çıkmayacağım!” diyerek, Tora’nın eş sınırını aşması sonucunda hataya düşmesinin nedeni budur. Tanrı her mitsvanın görünen nedeninin dışında daha derin bir anlam olduğunu bu şekilde Şlomo’ya göstermiştir.  Şelomo hem gizli nedenden dolayı Tora’nın emrini ihlal etmekle kalmamış, aynı zamanda bu açıklanan nedende de başarısız olup gerçekten yoldan çıkmıştır. Şlomo’nun daha sonra yaptığı teşuva onun tekrar asıl yerine dönmesini sağlamıştır.

Peraşa devam eder: Kralın, Tora’nın iki kopyasını yazması, Tora’yı her zaman yanında tutması ve “hayatının her gününde” okuması emredilmiştir. Dolayısıyla, kralın Tanrı korkusuna sahip olması, Tora’ya uyması ve emirlerini yerine getirmesi gerekmektedir. Yahudi bir kral, aslında sadece çok daha yüksek bir Otorite’nin hizmetkarı olduğunu hisseder. Tora, bunları yaparak, “kralın yüreğini kardeşlerininkinin üstüne çıkaramayacağını “ belirtir. Amaç aynıdır: Kral halktan biridir, onlardan ve onların maneviyatlarının durumundan sorumludur. Diğer uluslardaki monarşilerin tersine, Yahudi kral, halktan biri olarak kalmalı ve halkı düşünmelidir.

Yöneticilik çok büyük bir sorumluluktur. Kendisinin de daha yüksek bir Otorite tarafından yönetildiğini fark eden ve bunu sadece sözde bırakmayıp hareketlerinde de yansıtan bir kralın ulusu şanslıdır. Böyle bir yönetici, halkından sorumlu olduğunu ve istediği zaman istediği kişiyle istediğini yapamayacağını sürekli aklında tutar.

DİVRE TORA
Rav Yehuda Adoni

Devirim Kitabında Moşe Rabenu vaad edilmiş topraklara girecek olan yeni nesile huzur içinde yaşayabilmeleri için birçok öğüt ve nasihatlerde bulunmaktadır. Şofetim peraşasında yönetim konusunu ele alınmaktadır.  İlk paragrafında kimsenin birbirine zarar vermemelerini temin etmek için peraşanın adını taşıdığı gibi ŞOFETİM hakimler ve huzuru temin edecek disiplin görevlerinin atanmasını ve yapacakları görevleri bahsetmektedir. Halk arasında anlaşmazlıkları çözmek, haklıyı ve haksızı ayırıp toplum içinde, huzur içinde bir yaşam yaratmak. Moşe Rabenu zamanında yönetim, başta Moşe Rabenu yanında Aaron Akohen ve ileri gelenlerden atanmış kişiler halkı yönetirdi. Toplum Kenaan topraklarına girdiklerinde başa Yeoşua geçer, Moşe Rabenu ‘dan feyiz alarak ve Tanrı’nında yardımı ile Bene Yisrael’i yönetmiştir. Yeşua Bennun’un ölümünden sonra Yisrael tarihinde Şofetim “Hakimler döneminin başladığını görürüz. Halk kendi kendini yönetiyor bir durumda ve tehlike karşısında Tanrı’nın münasip gördüğü bir kişiyi başa geçirmiş olduğunu görüyoruz. Ölünceye kadar halkı yönetiyordu. Bundan sonra Tanah, kitabında Şemuel I, Şemuel II bölümlerinde rastlarız. Şemuel Anavi uzun yıllar halkı yönetmişti. Şamuel Anavi yaşlanınca halkın ondan çok memnun olmalarına rağmen Şamuel’den başlarında bir kral olmasını isterler. Bu istek Şamuel’e ters düşer fakat Tanrı O’na halkın isteğini yerine getir der. Tanrı’nın gösterdiği Şaul Kral olarak başa geçer. Bene Yisrael’in kral istemeleri peraşamız Şofetimde şu şekilde anlatılmaktadır.

Vaad edilmiş topraklarda yerleşeceğim zaman seni yönetmek üzere bir kralın atanmasını istersen atayabilirim. Bir kralın uyacağı kurallar:

Fazla savaş malzemeleri bulundurmayacak. Tahta oturacağı zaman iki adet Sefer Tora yazacak biri evinde ve diğeri her zaman yanında olacak. Onu okuyacak ki halkı Tanrı’nın buyruğu gibi yönetecek bunun sonucunda Tanrı korkusunu kalbine nakşedecek ve halkını sevecek. Aftaralardan bahsedecek olursak, Tişa Beav’dan sonra yedi hafta Şiva denehamata adını alır. Yani yedi teselli haftası ve bu haftalarda Yeşaya kitabından Yeşaya’nın aftaraları okunur. Büyük bilge Abudaram bu aftaraların ilk pasuklarını alıp, Tanrı-Navi- İsrael arasında bir trialog teşkil etmişler.

İlk hafta Nahamu Nahamu Tanrı ve Yeşa’yaya Bene Yisrael teselli bulsun der. İkinci hafta Vatomer Tsiyon, Navi Tanrı’ya halk teselli bulmuyor Tanrı beni bıraktı diyor. Üçüncü hafta Aniya Saara halk fırtınalar geçiriyor. Dördüncü hafta Tanrı ben onları teselli edeceğim der. Anohi Anohi ben sizleri teselli ediyorum der. Beşinci hafta halk çok yalnızım der. Roni Akara loyelada altıncı hafta Tanrı’nın sesi Kumi Or iki  va Oreh. Kalk ışığım, zira ışığın geldi. Yedinci hafta halk coşku içinde. Sos  asis baaşem. Ben Tanrı’mla sevineceğim der. Bunun akabinde Beezrat Aşem, Roş Aşana yani yeni yıla sağlıkla girmemize huzur ve barış içinde yaşamamıza, Tanrı bizim yardımcımız olsun. Elul ayında yapacağımız Selihotlar Tanrı huzurunda kabul görsün.

Şabat Şalom

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Yahudilikte açlık grevi yapılır mı?

Megilat Ester’de kraliçe Ester’in yanındakilerden üç gün boyunca yemek yiyip içmemelerini istediği yazılıdır. Ancak kurallara göre üç gün süre ile devamlı oruç tuttan kişi ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kalır. İnsanın kendine zarar vermesi yasak olduğundan Ester normal oruç düzeninde yani geceleri yemek yiyip gündüzleri oruçlu olmalarını istemiştir. Talmud Yeruşalmi bir Talmud bilgini Şemuel’in babasının İsrael dışında olduğu için Kipur gününü iki gün tuttuğunu ve yüzden öldüğünü yazar. Buradan hareketle üç gün ve daha uzun süre boyunca devamlı oruç tutmak veya açlık grevi yapmak yasaktır.

LEHU NERANENA L’AD
Rav İsak Alaluf

Kuzey Afrika Yahudilerine özgü gibi bilinse de nedense İzmir’de Tişa be Av gecesi okunan hüzünlü piyutlardan biridir. Sahip olduğumuz ancak kaybettiğimiz değerleri hatırlatan ve Tanrı’ya acı bir şekilde feryat eden bu şiirin yazarı belli değildir. “Ehal Ad…” adı ile bilinen bu şiir İstanbul’da okunmamaktadır.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Tefila – 1

Ekev peraşasında yer alan mitsva sağanağı içinde oldukça tanıdık mitsvalar yer alır. Peraşada yer alan “veoto taavod – ve O’na kulluk edeceksiniz” ifadesi Tanrı’ya ibadet anlamına gelmektedir. Bu ifade çeşitli şekillerde Tora’nın birçok yerinde yer alır. RaMBaM bu mitsvanın aslında bütün Tora’yı kapsayan bir mitsva olduğunu söyler. Rabiler Talmud’da “ey zo i avoda şebalev, zo Tefila – kalpten olan kulluk, ibadet nedir” sorusuna “Tefila” şeklinde karşılık verirler.

HAFTANIN SÖZÜ

Tora öğrenirken Yahudi kendini bilgenin yanındaki öğrenci gibi hisseder. Yahudi dua ederken babasıyla çocuğu gibi konuştuğunu duyumsar. (Hayom Yom Magazin )