Korah, Midraş'agöre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır...

Korah, Midraş'a göre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır.

İsyancıların arasında, halkın ileri gelenlerinden, Koenlik müessesesine layık olduklarını ispatlamak için kutsal Ketoret (tütsü) sunmaya kalkan 250 kişi de vardır. Sonuçta toprak açılıp asileri yutar ve bir ateş ketoret sunumlarını yakıp tüketir.

Bunu takip eden salgın hastalık, Aaron'un Ketoret işlemini gerçekleştirmesiyle sona erer. Aaron'un asası, mucizevi şekilde tomurcuklanır ve Tanrı'nın onu Koen Gadol olarak atayışının bir kanıtı olarak badem üretir.

Tanrı, Koenler'e, her tahıl ürününden, şaraptan ve yağdan "Teruma" adlı bir bölümün, davar ve sığırın ilk doğanlarının ve diğer bazı armağanların verilmesini emreder.

Tora okunmaya başlamadan davet edilen kişi Hazan’ın gösterdiği başlama yerine bakar, sonra Sefer Tora’ya bakmadan “aşer bahar banu” berahasını okur.  Okuma tamamlandıktan sonra da Sefer Tora kapatılır ve “aşer natan lanu” berahası söylenir.  Tora okumaya davet edilen kişi sessizce Hazan ile birlikte dudakları kımıldatarak okumalıdır.   Sefer Tora berahaları halkın “amen” cevabı verebilmesi için yüksek sesle okunmalıdır.  Akama yapılırken kişi Sefer Tora’ya bakar. İçinden “vezot atora” ile “tora tsiva lanu” pasuklarını geçirir. Bir ole için üç pasuktan daha az okunamaz.

“Ağzım gerçeği duyurur çünkü dudaklarım kötülükten iğrenir.” (Mişle 8/7)

Korah peraşası Bamidbar kitabının en ilginç peraşalarından biridir. Korah yandaşlarıyla birlikte Moşe ve Aaron’a karşı bir isyan hazırlamasına ve bunu hayata geçirmesine rağmen Midraş, Korah'ın erdemlerini, yüceliğini ve önemini büyük çapta över. Çünkü Moşe ve Aaron'a karşı olup, kendi yıkımına neden olan tutumunun çılgınlığını ve kötülüğünü yan yana koymaktır. Midraş, Levi kabilesinden bir lider, Kutsal Sandığı taşıyanlardan biri, Yisrael'in en zengin adamı, Moşe ve Aaron'un yakın bir akrabası olan Korah'ın yüceliğini tanımlarken, karakterindeki, onu yok olmaya mahkûm eden büyük kabahati ve kusuru incelemektedir.

En azından, görünüşte Korah'ı, Moşe ve Aaron'dan ayıran çok az şey vardır. Korah gibi, yüzlerce Yahudi'nin, Moşe'nin yönetiminden şikâyet etmesi, onun liderlik iddiasını haklı gösterir gibidir. Korah'ın halkın tümünün kutsal ve değerli olduğu ve Moşe'nin tek elden insanları yönetmeye hakkı olmadığı konusundaki popülist sloganları, Bene-Yisrael'in arasında önemli düzeyde yankı uyandırmıştır. Moşe bunları duyduğunda yüzüstü kapanmış bazı görüşlere göre “acaba haklılar mı” şeklinde aklından geçirmiştir. Eğer bütün olay bundan ibaretse, o zaman Korah'ın sorunu nedir? Onun görünürdeki bu haklı tutumu, onu neden böyle bir uçuruma sürüklemiştir? Onun benliğinde görülen bütün olumlu özellikleri geçersiz kılan ve Yahudiler'in lideri olmak için eksik olan özelliği neydi?

Bu sorunun basit cevabı, Hahamlarımız'ın yazılarında, özellikle büyük Hasidik ustalarının çalışmalarında ve Musar üstatlarının öğretilerinde bulunmaktadır. Ve cevap, Korah'ın kendi kibri yüzünden yok olmuş olduğudur. Korah kendi kutsallığından hiçbir zaman şüphe duymaz, dürüstlüğü konusunda kibirli biridir ve kendini neredeyse yanılmaz biri olarak görür. Tanrı'nın, onun kendi planlarını izleyeceğinden emindir, çünkü bunun aksi mümkün değildir. Doğruluğundan o kadar emindir ki, onu güç ve mevkii arayışına iten iç sesin, Moşe'nin yönetimine karşı olmasını isteyen Tanrı'nın Sesi olduğuna inanır.

Korah’ın anlamak istemediği şeylerden bir tanesi insanlar arasında konuşma kanalının asla kapanmaması meseleleri sükûnet içinde konuşarak halledilmesi gerektiğidir. Pirke Avot 4. Bölümde yer alan sözler her zaman akılda tutulmalıdır:

“Akina ataava veakavod motsiim et aadam meaolam – kıskançlık, ihtiras ve kibir insanı dünyadan çıkarır.”  

Korah isyanında çadırına kadar konuşmaya gelen Moşe’yi geri çeviren Korah konuşma kanallarını kapatarak yanlış yapmaktadır. Korah kendi neslinden bir peygamberin geleceğini görebilecek kadar üstün yeteneklere sahiptir. Korah çok zengindir ve kalabalık bir çevresi vardır. Bu özellikle Korah’ı olumlu davranmaktan alıkoymuştur. Ne yazık ki Korah’ın gördüğü peygamber kendisi değil kendi neslinden Şemuel Anavi’dir. Kendini yere göğe sığdıramayan yandaşları onun kibre kapılmasına neden olmuşlardır. Bu da onu felakete sürüklemiş toprak ağzını açarak onu ve yandaşlarını yutmuştur.

Birkaç hafta önce, Tora, bize, Moşe'nin dünyanın en alçakgönüllü insanı olduğunu öğretmişti. Korah ile olan bu buhran döneminde bile, Moşe'nin nakaratı, o ve Aaron'un hiçbir şey olmadıkları şeklindedir. Moşe'nin, kendisi hakkında hiçbir büyük düşüncesi yoktur - o sadece Tanrı'nın sadık bir hizmetkârıdır. Yahudi liderliği özgüven gerektirir, ancak bu özgüven hiçbir zaman yanılmazlık duygusu ile karıştırılmamalıdır. Kararlar alındıktan ve kurallar uygulandıktan sonra bile, lider planlarının ve fikirlerinin üstünde tekrar bir göz gezdirmelidir. "Ben Tanrı'dan ne istiyorum?" yerine, her zaman kendine "Tanrı benden ne istiyor?" sorusunu sormalıdır. Korah ve Moşe arasındaki temel fark, bu soruna yaklaşımlarında ortaya çıkmaktadır.

Hahamlarımız, Pirke Avot'ta, hayatımızın son gününe kadar, kutsallığımıza ve dindarlığımıza güvenmememiz konusunda bizi ikaz ederler. Kendini üstün görmek, beraberinde kibir ve küstahlığı da getirir; bu da, toplumu ve bireyi felakete sürükler. Sadelik ve alçakgönüllülük, tez canlı ve kötü dürtünün önerisi olan karar ve politikaları dengeleyebilir.

Korah’ın Moşe ve Aharon’un liderliğine karşı olan isyanı Yahudi tarihinin trajik bir kısmını oluşturur. Buradaki en üzücü şey ise Korah’ın hatırı sayılır bir takipçisi olmasıydı.

Korah halkı nasıl etkiledi? Korah çok dikkat çekici bir argüman öne sürdü: Moşe ve Aharon ne hakla İsrael halkının tek liderleri olmuşlardı? Tüm İsrael halkı bir bütün olarak kutsal bir millet değil miydi? O zaman neden herkes halkı yönetmek için eşit haklara sahip değildi? Neden liderler demokratik bir şekilde seçilmiyordu?

Bu argüman çok dikkat çekici gözükse de aslında insanları yanlış yönlendirmektedir. Öncelikle Korah bu isyanın öncülüğünü yapmaktaydı. Fakat amacı Moşe ve Aharon’un liderliğini tartışarak Klal İsrael’i güçlendirmek değildi. Gerçekte, kendi pozisyounun güçlendirmek istedi. Moşe ve Aharon’un kuzeni olarak ( babaları kardeşti) kendisine liderlik için eşit hakların verilmediğini düşünüyordu. İşte bu yüzden çok ikiyüzlü davranıyordu.

Sonuç olarak Korah’ın isyanı tamamen şahsi menfaatlere dayanıyordu, bu Klal İsrael milletinin bütünlüğüne mal olsa da… Korah’ın protestoları yapıcı olmaktan ziyade yıkıcıydı ve amaç Tanrı’nın emirlerini yerine getirmek değil tamamen kendi yararına sonuç elde etmekti. İşte bu yüzden Ravlarımız ‘ Hangi argüman Tanrı adına yapılmadı? Korah’ın yandaşlarınınki.’demiştir. İlk cümle insan davranışlarının Tanrı’nın kanunları yönünde ilerlemesine yardımcı olmak içinken, ikincisi tamamen bir insanın egosunu ve kıskançlığını tatmin etmek için yer almıştır. O zamanlar İsrael Milletini daha çok öğrenmeye iten şey Bet Hilel ile Bet Şamay arasındaki yapıcı tartışmalarken, onların ölümüne Korah ve yandaşlarının yıkıcı protestoları sebep olmuştur.

Fakat İsrael’deki demokrası nasıldı? Korah bunun için savaşmakta haksız mıydı?

Demokrasi, milletlerin hükümetleri oluşturmaları için koydukları asil bir hedeftir. Fakat İsraeloğullarının durumunda demokrasi Tanrı’nın istekleriydi çünkü halk, genelde liderler konusunda çok doğru seçimler yapsa da yanlış yaptıkları zamanlar da vardı. Bazen adayların çekici tekliflerine, görünüşlerine ya da vaatlerine kanabiliyorlardı. Bu onların harika liderler olacakları anlamına gelmiyordu tabii ki. Hatta halkı öfkelendirmemek adına onların hoşuna gitmeyecek kararalar almaktan kaçınıyor da olabilirlerdi. Oy kazanmak uğruna kendi prensiplerinden ödün veriyor olabilirlerdi. Bu prensipler, dini inanışa bağlı prensiplerse, bu durum bir felaket olurdu. Oy toplamak adına Tanrı’nın kanunlarından taviz veren bir lider aslında bu kanunları baltalıyor demekti.

Bu yüzden, Tora kanunlarının değişmeyeceğinden emin olmak adına Tanrı liderleri kendi seçmiştir. Bu liderler de Moşe ve Aharon’du. Ravlar’ın söylemine göre Moşe’nin konuşkan olmasından dolayı seçildiği düşünülmesin diye konuşma problemi vardı. Liderlikleri tamamen Tanrı tarafından belirlendiği için, Tanrı’ya sonsuz bağlılıkları vardı. Bu yüzden Tora liderliği politik yollardan belirlenmez.

İsrael’in yüce karar mekanizması Motze Gedole Atora üyeleri, bu sebeple, seçimle belirlenmez. Onun yerine, evrensel olarak tanınan Tora bilgilerine bağlı olarak seçilirler. Bu şekilde Tanrı’ya olan bağlılıkları ş şüphe götürmez.

Korah mükemmel bir potansiyele sahip olup, yanlış kararlar veren birisi için klasik bir örnektir. Hahamlar Korah’ın bilge birisi olduğunu söyler. Aron Aberit’i taşıyabilecek seviyede olan sayılı bir kaç kişidendi. Zoharbütün Levi Kabilesi içinden, Korah’ın en büyük potansiyele sahip olan kişisi olduğunu söyler. Bu çok büyük bir övgüdür, hele ki Moşe ve Aaronun da Levi Kabilesinden olduğunu düşününce. Ve bunlara rağmen, Korah Moşe’ye karşı bir tartışma açar ve sonucunda da toprak tarafından yutulur. Ne yanlış gitmişti?

Aslında, sorunun kendisi yanlış. Hiçbir şey yanlış gitmemişti. Korah’ın özgür bir iradesi vardı ve yanlışı seçmişti. Korah kontrolü olmayan olayların içine kapılmamıştı. Korah sadece çok kötü olan seçimler yapmıştı. Çok zengin olmuştu, ama zenginliği onu kibre sürüklemişti. Bunun olması olağandır, ama hala bu da bir seçimdir. Korah’ın kibiri kendisine gerekli olandan daha az saygı gösterildiğini hissetmesine yol açar, böylece Moşe’yle bir tartışma içine girme kararı alır. Ancak başından sonunda kadar, her zaman seçim onun elindeydi.

Bu haftanın peraşası Vayikah, “Ve aldı”, kelimesiyle başlar. Korah kendisinin olmayanı almıştır. Onu o “aldı” - aktif ve bilinçli olarak.

Shakespeare şunları söylerken yanlıştır “Bazıları büyük doğar” ve “bazılarının üzerine de büyüklük iliştirilir.” İnsanlar sadece büyüklüğe kendi seçimleriyle ulaşır. Doğarak gelen büyüklük ve birinin üzerine iliştirilerek gelen büyüklük, sadece potansiyel olan büyüklüklerdir. Gerçek büyüklük yalnızca elde edilir. Korah potansiyelde çok büyüktü. Ama yanlış seçimler yapmıştı ve sadece kendini suçlayabilirdi.

Aynısı hepimizin gerçeğidir. Eğer ulaşmak istediğimiz yerlere ulaşamazsak, durumu suçlayabiliriz; doğayı suçlayabiliriz; kısacası her şeyi suçlayabiliriz. Eninde sonunda, kendi seçimlerimizden kendimiz sorumluyuz. Ve aksine, büyüklüğe ulaştığımız zaman, o bizimdir ve sadece bizimdir - çünkü onu yalnızca, Akadoş Baruh U’nun yardımıyla, kendi uğraşlarımızla ve seçimlerimizle başarmış oluruz.

Misafirperverlik mitsvası çok önemli bir mitsvadır. Zira Mişna’da bu dünyada meyvesinden yediği ve gelecek dünya için de yeri olan mitsvalar arasında gösterilmektedir. Bir şehre gelen ve kimsesi olmayan özellikle yoksul birini yabancı diyarda yalnız bırakmaktansa onu misafir etmek önemli bir “hesed” olarak kabul edilir.