Yisrael halkına, her kişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan'a katkıda bulunması söylenir. Mişkan'daki su havuzu, mesh yağı ve tütsüsü ile ilgili talimatlar verilmiştir.

Peraşa Özeti (Şemot 30:11-34:35)

[www.chabad.org]

Yisrael halkına, her kişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan'a katkıda bulunması söylenir. Mişkan'daki su havuzu, mesh yağı ve tütsüsü ile ilgili talimatlar verilmiştir. "Bilge yürekli" zanaatçılar Betzalel ve Aoliav, Mişkan'ın inşaatı ile görevlendirilirler ve halka Şabat'a uyması tekrar emredilir.

Moşe Sinay Dağı'ndan beklenen zamanda dönmeyince, halk altın bir buzağı yapar ve bazıları ona doğrudan tapar. Tanrı, doğru yoldan sapan ulusu yok etmeyi önerir; ancak Moşe, onlar için araya girer. Moşe dağdan inerken, üzerinde On Emir'in hakkedilmiş olduğu Tanıklık Levhaları'nı taşımaktadır. Halkı putun etrafında dans ederken görünce, levhaları kırar, Altın Buzağı'yı öğütür ve başlıca suçluları ölümle cezalandırır. Sonra Tanrı'ya doğru döner ve şöyle der: "Eğer günahlarını bağışlarsan [çok iyi]. Yoksa, lütfen beni yazmış olduğun Kitabın'dan sil!" (Şemot 32:32).

Tanrı affeder; ama halkın günahlarının birçok nesil süresince hissedileceğini söyler. Tanrı önce onlarla birlikle meleğini göndermeyi önerir; ama Moşe, Tanrı'nın, Erets-Yisrael'e giderken Halkı'na Bizzat eşlik etmesi için ısrar eder.

Moşe iki yeni levha hazırlar ve bir kez daha dağa tırmanır. Tanrı orada anlaşmayı bu İkinci Levhalar'a tekrar yazar. Dağda iken Moşe'ye İlahi Merhametin On Üç Niteliği hakkında bir vizyon da gösterilir. Geri döndüğünde Moşe'nin yüzü öylesine ışıldamaktadır ki, yüzünü bir maskeyle örtmek zorunda kalır. Bu maskeyi sadece Tanrı ile konuşurken ve halkına Tanrı'nın kanunlarını öğretirken çıkaracaktır.

ÖNCE ÇOCUK OL

[Rabi Yaakov Haber]

Çölde Moşe ile birlikte yolculuk eden en az iki milyon Yahudi vardı. Aralarında Moşe'nin, Koenlerin ve ileri gelenlerin akrabaları vardı. Buna rağmen, hiç bilinmeyen bir yerden, Moşe'ni himayesi altındaki Yeoşua adında bir adam ortaya çıkmıştır. Yeoşua sürekli Moşe'nin yanı başındaydı. Moşe'nin Almelek'e karşı sürdürdüğü savaşı yönetmişti, hiçbir zaman Moşe'nin çadırını terk etmiyordu ve Moşe ile Tanrı arasındaki konuşmalara kulak misafiri olmaktaydı.

Yeoşua'yı diğer bütün Yahudilerden ayıran neydi? Kendisi aileden değildi, kraliyet ailesinin mensubu değildi, aristokrat sınıfa dâhil değildi. Bu sorunun cevabı şu pasuktadır: "Ve çocuk olan Yeoşua bin Nun hiçbir zaman Moşe'nin çadırını terk etmedi." Çocuk mu? Bu olayın cereyan ettiği dönemde Yeoşua 57 yaşındaydı, buna rağmen Tora ondan çocuk diye söz etmektedir!

Bir çocukla bir yetişkin arasındaki fark, çocuğun önünde koca bir hayatın bulunmasıdır. "Bir şey" olması, büyümesi, başarması ve bir amaca ulaşması gerekir. Bir çocuk tökezleyebilir, ama hemen doğrulur ve tekrar dener. Bir çocuk yeni fikirlere açıktır ve neredeyse her şeyi dikkate almaya isteklidir.

Çocukluk dönemi sona erdiği zaman kendimizi tamamlanmış ve amacına ulaşmış hissederiz. 57 yaşına geldiğimiz zaman orta yaş bunalımından kurtulmuş olmalıyız; rüyalarımızı gerçekleştirmek için son bir fırsattır. Ondan sonra neysek oyuz. Çakılıp kalırız. İşte, eğer çakılıp kalırsanız, Yahudilerin lideri olamazsınız. Çakılıp kalırsanız bir Peygamber olamazsınız. Çakılıp kalırsanız bir Tora büyüğü olamazsınız. Bir insanın büyümesi sona erdiği zaman hayatın temel amacı bitmiş sayılır.

Peygamber Yirmeyau, Tanrı'nın sözünü duyma ayrıcalığının neden kendisine tanındığını açıklamak istediği zaman şöyle demiştir: "Ki naar anohi - Çünkü ben sadece bir çocuğum" (Yirmeyau 1:6). Oysa kendisi hayatının alacakaranlık dönemindeydi. Peygamber Oşea Tanrı'nın neden Yahudilere özel bir sevgisi olduğunu açıklamak istediği zaman şöyle demiştir: "Ki Naar Yisrael Veaeveu - Çünkü çocuktur Yisrael ve onu sevdim."

Yeoşua 57 yaşındaydı, ama o bir çocuktu. Yeni fikirlere açıktı ve zihni tazeydi. Yıllarca yaşamıştı, ama o yılların yükü altında ezilmemişti. Çakılıp kalmamıştı! Kafası kendi yöntemlerine o kadar az takılmıştı ki, bütün Yisrael içinde, yüce Moşe Rabenu'nun halefi olmaya hak kazanan tek kişi o olmuştu.

Her zaman gençlerimize ne vermemiz gerektiğini konuşuruz. Bu kez farklı bir şey yapalım ve onlardan ne öğrenebileceğimizi konuşalım.

Rambam'ın 13 İnanç İlkesi'nin çerçevesi içinde her zaman genişlemeye gönüllü olmalıyız. Genellikle açmadığınız bir kitap açın. Genellikle gitmediğiniz bir derse gidin. Yahudilik konusunda güncel olun. Bizler birer insan olarak her zaman büyüyor ve gelişiyoruz.

Kral Şelomo şöyle demiştir: "Bir çocuğu gençken eğitin, yaşlandığı zaman bile bu eğitim onu terk etmeyecektir." Rabi Yisrael Salanter bunu şöyle açıklamıştır: Çocuk büyüdüğü zaman bile kendini sonsuza dek eğitmeye devam edecektir.

Eğer geleceğimize önem verirsek, Tanrı'nın o geleceği bize hayat, bilgelik ve maneviyatla dolduracağından emin olabiliriz.

DEVAR TORA

 [Rav Moşe Benveniste]

TORA SAYGISI

Rabi Yose Omer : Kol Amehabed Et Atora Gufo Mehubad Al Aberiyot, Vehol Amehalel Et Atora Gufo Mehulal Al Aberiyot. (Pirke Avot 4/6) Rabi Yose şöyle der: "Tora'ya saygı ile davranan kişi'ye insanlar da saygı ile yaklaşırlar. Tora'ya saygısız davranan kişi'ye insanlar da saygısız davranırlar."

Rabi Yose öğretisinde şunu demek ister: Tora kuralları insanca yaşayabilmek için en doğru yol göstericilerdir, fakat ne yazık ki bazı kişiler Tora bilgilerini kendi özel menfaatleri için kullanmak isterler. Örneğin onlara bilgin denilmesi, gururlanıp başkalarını küçümsemeleri kendilerini üstün görmeleri Hilul Aşem- Tora'nın ve yüce Tanrının kutsallığı ihlal etmek suçunu oluşturur.

Tora'ya hiç bir menfaat beklemeden yaklaşan kişiye insanlar saygı ve sevgiyle davranırlar. Böyleleri, bilgilerini övünmek maksadıyla kullanmayıp sadece önce kendileri doğru yolda yürüyecek, sonra başkalarına yol gösterecektir. Tora bilgini şeref ve servet peşinde koşarsa, halk bu adamın bizden ne farkı vardır diye sorar. Bu şekilde Tora'yı küçük düşüren kişi, eninde sonunda kendisi de halkın gözünde küçük düşecektir.

Tora'ya olan saygımızı şu üç şekilde göstermemiz gerekir:

1)      Kevod atora atsma - Tora kurallarına saygı.

2)      Kevod Hohma - Tora bilginlerine saygı

3)      Kevod Sefarea - Tora kitaplarına saygı

Tora öğretisi ve kurallarını hiçbir maddi değerle kıyaslamak mümkün değildir.

Lo Yaarhenna Zaav Uzhohit Utmurata Keli Paz (İyov 28/17)Tora buyrukları ne altın ne de değerli taşlarla karşılaştırılmaz.

Tanrı aşkı ile Tora'nın emirlerini uygulayan bizler, her sabah duasında şöyle deriz: Baruh Elokenu Şeberaanu Lihvodo Ve Evidilanu Min Atoim Venatan Lanu Torat Emet Vehaye Olam Nata Betohenu.

Bizi kendi görkemi için yaratan bizi yanlış yoldan ayıran, bize gerçeğin Tora'sını veren ve içimize sonsuz yaşamı yerleştiren Tanrınız kutsaldır.

Gerçek din bilginlerine büyük saygı göstermemiz gerekir. Et Ad. Elokeha Tira (Devarim 10/20) Yüce Tanrıdan korkacaksın ve ona saygılı olacaksın.

Rabi Akiva "Et" sözcüğünden şöyle bir anlam çıkarır: Tanrı'ya gösterdiğimiz saygıyı din bilginlerine de göstermemiz gerekir.

Ancak din bilginlerinin kendileri de hal ve gidişleri ile saygınlıklarını korumaları gerekir. Giyimde, yemekte, konuşmada, temizlikte ve tüm davranışlarında dikkatli olmaları gerekir. Aksi halde onlar hakkında halk kötü konuşurlarsa Hilul Aşem- Tanrı Kutsallığının İhlali suçu olur.

Halbuki Kiduş Aşem - Tanrıyı Yüceltmek Emrini Yerine Getirmeleri Gerekir. Halk onlardan bahsederken şöyle demelidirler: "Ne iyi ki Tora öğrenimi ile uğraşıyorlar. Hal ve gidişleri ne kadar mükemmeldir. Böyle davranan kişiler manevi yükselişleri yanında maddi olanaklara kavuşurlar. Kral Şelomo'nun dediği gibi:

Oreh Yamim Bimino- Bismola Oşer Vehavod. (Mişle 2/6)Sağında uzun ömür, solunda ise zenginlik ve onur vardır.

Uzun ömür vaadi ruhun ölümsüzlüğünü simgeler. Zenginlik ve onur ise rahat bir yaşam anlamına geliyor. Din bilginine saygılı olmak gerekiyorsa, Sefer Tora ve dini mevzular hakkında çıkan kitaplara özen ve saygıyı esirgemememiz gerekir. Onları en güzel bir şekilde korumamız gerekir.

Tora'nın kurallarına, Tora bilginlerine Tora ve dini bilgiler aktaran kitaplara saygılı olduğumuz müddetçe yüce Tanrı bizleri her türlü felaketten koruyacaktır.

Tekrar görüşmek ümidiyle,

Rav Moşe Benveniste

MAASE

Ateşten Para

Talmud - Baba Batra 10a

Midraş'a göre, Şekalim mitsvasını açıklamak için Tanrı Onurlu Tahtı'nın altından, ateşten bir madeni para almış ve onu Moşe'ye göstermiştir. Rav Elyaşiv iki soru sorar. Her şeyden önce, acaba Moşe Rabenu hayatında hiç madeni bir para görmemiş miydi? İkincisi, Tanrı madeni paraları neden Onurlu Tahtı'nın altında saklamaktadır?

Buna Talmud'un Hulin ünitesindeki  (42a) bir Tosafot açıklaması yardımıyla cevap verir. Tora yarım şekellik bağışın, bir insanın canının kefaretini sağlayacağını söylemiş ve "böylesini verecekler" demiştir. Moşe yaratılan şeylerin arasında en dünyevi olanı olan paranın bir insanın neşamasını (Kofer Nefeş) nasıl kurtaracağını anlayamamıştı. Bu yüzden Tanrı ona madeni bir para gösterdi. Hangi madeni parayı? Talmud, Baba Batra'da (11a), kıtlığın yaşandığı bir sene Kral Munbaz'ın fakirleri beslemek için hazine dolu sandıklarını boşalttığını anlatır. Ailesi kraliyetin servetini har vurup harman savurduğu için çok kızar. Kral Munbaz cevap olarak para kaybetmediğini, başkaları yeryüzünde sonunda kaybolacak olan parayı har vurup harman savururken, onun sonsuza dek bu parayı Göklerde biriktirmekte olduğunu açıklar.

Rav Elyaşiv Tanrı'nın Moşe'ye göstermek için çıkardığı paraların işte bunlar olduğunu söyler. Fedakârlıkla, bağış olarak verilen paralar değerlidir ve Tanrı tarafından Onurlu Taht'ın altında biriktirilir. Moşe bu paraların, yıkıcı niteliğe sahip olan ateşten olduğunu anlamıştı. Bu paralar kıskançlığa, aldatmaya, çalmaya ve cinayete neden olabilmekteydi. Tanrı ise ona paraların verimli niteliğe de sahip olabilecek ateşten yapılabileceklerini gösterdi. Bağış olarak verilen paralar "kutsal ateşleriyle" dünyayı aydınlatıp ısıtabilir. Tanrı işte bu paralar için "işte böylesini verecekler" demiştir. Eğer insanlar bu şekilde verirlerse, o zaman madeni paralar bile "canın kefareti" olabilir ve ruhunuzu kurtarabilir.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss - www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna'da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat'ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav'a başvurulmalıdır.

Şabat Günü Bir Karışımdan Bir Şeyi Ayırmaya Dair Kurallar

Karışımlarda ayıklama yapma yasağına dair kurallarda dört istisna olduğunu belirtmiştik. Bu istisnalara devam ediyoruz:

B. Karışımın içinden hem iyi hem de kötü öğeler birlikte çıkarılıyorsa; yani kötülerle birlikte bir miktar iyi de ayrılıyorsa, bu işlem "ayıklama" sayılmaz.

Yasağın konusu, bir karışımın içinde, istenenlerle istenmeyen kısımları birbirinden ayırmak olduğundan, eğer istenmeyen bir şey, bir parça istenen bir şeyle birlikte çıkartılırsa bu yasak değildir. Örneğin tavuğun kemiğini, üzerinde bir parça etle birlikte çıkarmak gibi.

C. Eğer ayıklama işlemi içinde hiçbir saflaştırma süreci gerçekleşmiyorsa bu da "ayıklama" sayılmaz. Çünkü şu iki durumdan biri söz konusudur:

1. Karışımı teşkil eden şeyler özel bir öneme sahip değildir: Eğer bir karışım sadece kötü parçalardan oluşuyorsa, içinden seçim yapmaya izin verilir çünkü herhangi bir arındırma işlemi gerçekleşmemektedir. Örneğin, çöpün kirli suyla birlikte lavabo deliğinden gitmemesi için lavaboya metal bir süzgeç konulabilir.

2. Karışımdan belirli bir öğe, özellikle "seçilmeksizin" çıkartılmaktadır: Eğer karışımdan bir şey, özellikle seçme amacıyla değil de, ele rastgele ne geliyorsa onu alma şeklinde yapılıyorsa buna izin verilir.

PERAŞADAN DERSLER

[Rabi Şelomo Ressler - www.weeklydvar.com]

Bu haftaki Ki Tisa peraşası Altın Buzağı ile ilgili talihsiz günahı ve Moşe'nin Bene-Yisrael adına yaptığı duaları içerir. Pazarlık konusunda kişinin öğrenebileceği çok şey varken, yersiz gibi görünen şey, her şey düzeldikten ve Tanrı sakinleştikten sonra Moşe'nin Tanrı'nın varlığını görmeyi istemesi ve ret cevabını almasıdır (33:18). Moşe'nin gerçekten ne görmek istediğiyle ilgili (Tanrı'nın niteliklerinden Onun özüne kadar) çeşitli açıklamalar vardır. Ama asıl soru şudur: Tanrı, sözün gelişi, dünyayı yıkmakla tehdit edecek kadar kızmış ve sonra yatışmışken, Moşe neden tam da bu zamanda böyle bir istekte bulunmuştur?

Olası bir cevap mücadelenin doğasıyla ilgilidir. Bir zorlukla karşılaştığımız zaman, ister onun üstesinden gelelim, ister yenilelim, zorluğun en değerli yönü "BİZ"izdir. Bir çift, bir aile, bir cemaat, bir toplum zorluklarla karşılaştığı zaman, doğal olarak birbirlerine daha çok bağlanırlar. Genellikle gözden kaçmasına rağmen, hayatın zorluklarının amacı budur. Moşe Tanrı ile birlikte Bene-Yisrael için bir rahatlama sağlamıştır ve sonuç olarak Moşe, Tanrı'nın özünü görme fırsatını düşünebilecek kadar O'na yaklaşmıştır. Bu isteği reddedilmiş olsa da, Moşe'ye özel bir bakış bahşedilmiştir. Bizler de hayatın zorluklarıyla karşılaştığımız zaman, birbirimize odaklandığımız müddetçe birbirimiz hakkında farklı bakış açıları elde edebiliriz!

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef - Rabi Yitshak Yosef]

Ebeveyni Sözle Onurlandırma Kuralları

1. Bir evladın, annesinin veya babasının yaşamı üzerine yemin etmesi yasaktır. Bu da ebeveyne saygı mitsvasına dâhildir.

2. Bir baba kendi onurundan feragat edebilir. Ama oğlunun kendisine ağır sözler söylemesine veya hakaret ya da beddua etmesine göz yumması yasaktır.

3. Alzheimer hastası bir babayı, oğlu kendi evinde tutmaya hazırsa, ama bazı zamanlarda kendisini tutamayıp, babası olmadık şeyler yaptığında bağırabilecek duruma gelebileceğini biliyorsa, bazı otoritelere göre; eğer oğlundan işiteceği çıkışlara rağmen, yine de onun evinde bulunmak baba için daha iyi olacaksa, oğlunun evinde durabilir ve bu hem babanın hem de Tora'nın arzusu olacaktır. Böyle bir durumda oğul sürekli olarak, babasının davranışları karşısında kendisini tutmakta yardımcı olması ve yine de kendisini tutamazsa kendisini affetmesi için Tanrı'ya dua etmelidir. Yine de temel kanuna göre anlaşılan, oğlun böyle bir durumda babasını böyle hastaların bakımının yapıldığı bir tesise yatırmasının daha doğru olacağıdır. Orada kendisine gereken bakımı sağlayacaklardır.

Haftanın Sözü

[www.weeklydvar.com]

Bazen ilk bakışta yıkım olarak görülen bir eylem, bir başka şeyin temelini atmak anlamına gelebilir.

Talmud - Menahot 99b