Moşe, halkın Mişkan için bağışladığı altın, gümüş ve bakırın sayımını yapar. Betsalel, Aoliav ve yardımcıları, Moşe'ye Tetsave peraşasında iletilen talimatlara göre, Koen Gadol'a özgü sekiz özel giysi hazırlar: Efod, Hoşen (göğüslük), Meil (üstlük), Tsits (alın plakası), Mitsnefet (sarık), Ketonet (entari), Avnet (kuşak) ve Mihnasayim (don).

Mişkan tamamlanmıştır. Mişkan'ı oluşturan bütün malzemeler Moşe'ye getirilir; Moşe onları kurar, kutsal Mesh Yağı ile mesheder ve Aaron ile dört oğlunu Koenliğe atar. Mişkan'ın üzerinde bir bulut belirir; bu, Tanrı'nın Kutsal Varlığı'nın oraya yerleşmek üzere geldiğini gösterme amacındadır.

Geleneğe göre masada en saygın olan kişi öncelikle elini o yıkar. Elinde sargı olan kişi eğer sargısını çıkarabiliyor ise ve bundan sıkıntı çekmeyecekse elini öyle yıkar yoksa sargı dışında kalan yerler yıkanır. Ellerden biri yaralı ise sağlam el yıkanır ve beraha söylenir. Netila olarak kullanılacak suyun temiz ve daha önce kullanılmamış olması gerekir. Çok aç olan biri bulunduğu yerde su yoksa elini yıkamadan yemeğe oturabilir.

Doğru söylemek bir şeyi inşa etmenin özüdür. (Pele Yoets)

Bu hafta okuduğumuz iki peraşa Teruma ve Tetsave peraşalarına büyük benzerlik gösterir. Ancak Teruma ve Tetsave Mişkan inşaatının projelerinin hazırlanmasıdır. Bu gün okunan Vayakel ve Pekude peraşaları ise bu projelerin hayata geçirilmesi ve inşaatın tamamlanmasıdır. Midraş’ın verdiği bilgiye göre Mişkan Kislev ayının 25. günü tamamlanır. Moşe Mişkan’ın hemen kurulmasına taraftar iken Tanrı Mişkan’ın ancak Şehina’nın dünyayı aydınlatmaya başladığı ay olan Nisan ayında kurulabileceğini ve bu şekilde dünyaya ışık vermeye hazır olacağını ifade eder. Yine Midraş bizlere Kislev ayında tamamlanan Mişkan’ın bu ayda faaliyete geçmemesinin Tanrı tarafından gelecekte bir sinyal olacağını ve tesis etmek – adamak anlamına gelen Hanuka bayramının bu tarihte kutlanacağını öğretir.

Nisan ayının birinci günü Mişkan kurulmaya başlar. Midraş Raba’nın öğretisine göre herkes kendi yaptığı parçaya kurmak istemekte ancak Mişkan bir türlü ayakta durmamaktadır. Sonunda Moşe tek başına Tanrı’nın rehberliği ve yardımı ile Mişkan çadırını kurar. Sekiz gün boyunca Tanrı Moşe, Aaron ve çocuklarına “miluim” yaptırır ve her parçanın nasıl kullanılması gerektiğini gösterir. Böylelikle hazırlık döneminde Mişkan açılışa ve kullanıma hazır olur. Nisan ayının birinci günü yakılan Ketoret ile Zoar’ın görüşüne göre bütün Mişkan Tanrı’nın varlığı ile dolmuş hale gelir.

Tanrı dünyayı yarattığı zaman Şehina bu dünyanın içindedir. Adam günah işlediği zaman Şehina göğün birinci katına itilir. Ancak yanlışlar ard arda gelir. Enoş nesli avoda zara yapmaya başlayarak Tanrı’nın varlığını bir kat daha uzaklaştırır. Tufan nesli yaptıkları ile Şehina üçüncü kata doğru itilir. Dağılma neslinin yaptıkları Şehina’yı bir kat daha yukarı iter. Mısırlıların Avraam neslindeki olumsuz davranışları Şehina’yı beşinci, Sedom ve Amora sakinlerinin yaptıkları ise altıncı kata doğru iter. Moşe zamanında Mısırlıların yaptıkları Şehina’yı en uzak nokta olan göğün yedinci katına doğru iter.

Ancak yedi tane tsadik de Şehina’nın geri gelmesi için çabalar. Avraam altıncı kata, Yitshak ise beşinci kata doğru geri çeker. Yaakov dördüncü kata çekmek için çabalarken oğlu Levi Şehina’nın göğün üçüncü katında konuşlanmasını sağlar. Keat bunu ikinci kata nihayet o çağın tsadiği olan Armam da birinci kata getirir. Pesikta de Rav Kahana’ya göre Mişkan inşa edildiği zaman Moşe tarafından yeniden Şehina yeryüzüne döner.  

Midraş Şemot Raba Mişkan çadırının inşası bütün dünya milletlerinin gözü önünde Bene Yisrael’in altın buzağı günahından dolayı affedildiğini gösterir. Mişkan Tanrı adına inşa edilen tapınaklar içinde en kutsal ve en kabul edilir olanıdır. Tamamen Yahudilerin çalışmaları ve bağışları ile inşa edilmiştir. Buradaki kutsal emanetler o kadar kutsaldır ki hiçbir zaman yabancı ellere geçmemişlerdir. Buradaki kutsal emanetler Birinci Bet Amikdaş’a transfer edilmiş Pesikta’ya göre yıkılıştan önce zamanın dürüst kralı Yoşiyau tarafından gizli bir odaya saklanmıştır.    

Mişkan’ın inşa edilmesi bütün kainatın kuruluşundan daha değerlidir. Her ne kadar kainat Tanrı’nın kendi sözleri ile kurulmuşsa da Mişkan tsadiklerin olağanüstü çabası ile oluşturulmuştur. Bu da bizlere tsadiklerin çabalarının Tanrı gözünde ne kadar önemli olduklarını gösterir.

Mişkan çadırının inşa edilmesi Şlomo Ameleh’in Şir Aşirim adlı eserinde şöyle anılmaktadır: 

“Tsena urena benot tsiyon bameleh Şelomo – Çıkın ve  ey İsrael toplumu barışın kralını görün. Batara şeitera lo imo – Klal Yisrael’in O’nun için verdiği taçla birlikte.” (Şir Aşirim 3/11)

Bu hangi taçtır? Bu taç Bene Yisrael’in bağışlarıyla oluşturulan Mişkan adlı taçtır. Bu taç sayesinde Tanrı varlığını Bene Yisrael içinde barındırmaktadır.

Tanrı Bene Yisrael’in bu çalışmasından son derece sevinç duymuştur. Bene Yisrael de hem affedilmenin huzurunu hem de Mişkan gibi bir mücevhere sahip olmanın mutluluğunu yaşamaktadır.

Aşre aam şekaha lo aşre aam ŞeAd… E.loav

Ne mutlu o halk ki O’nunla tecrübelerini yaşar. Ne mutlu o halk ki Aşem onların Tanrı’sıdır. 

''Elle pekude amişkan mişkan aedut.''
 
Raşi bu pasuk için neden “Mişkan” kelimesi bu cümlede iki kere geçmektedir diye sorar. Ona göre bunun sebebi ileride iki kere kurulacak olan ancak ne yazık ki günahlarımız nedeniyle yıkılacak olan Bet Amikdaş’a gönderme yapmaktır. Magid Mi Duvna  Raşi'nin bu yorumuna bakarak, “Raşi nereden böyle bir kanıya varmıştır” diye başka bir soru sormaktadır. “Böyle bir yorum için işaretler nedir” diye sorarak kendi üslubuyla bir meselle bize bunu açıklar:

İki kişi bir mücevherat dükkanına gelir. Biri oldukça zengin diğeri ise normal,  basit biridir. Zengin olan parasıyla değerli taşlar alır, basit olanın ise niyeti parası karşılığında değerli bir taş alıp parasının değerini korumaktır. İkisi de taşları alıp çıkarlar ancak evlerine vardıklarında ikisi farklı şekilde taşlarını saklarlar. Zengin olan satın aldığı taşı ev halkına gösterir arkadaşlarına ne kadar özel ve değerli olduğunu anlatır ancak ne kadar ödediğini söylemez. İkincisi ise evine gelir gelmez hemen fiyatını söyler ve not eder kimseye göstermeden saklar. Bir gün zor durumda kalırsa taşın karşılığı kadar kredi alabilir diye düşünür.  Magid mi Duvna bu örnekteki gibi, Raşi bize göstermek istediklerini öğretir.

Bu peraşada Mişkan’ın bütün detayları ve değeri açık açık anlatılır.  Dileriz ki, içinde bulunduğumuz ve geula beklediğimiz bu zor zamanlarda Bet Amikdaş’ı henüz hak etmesek bile  Akadoş Baruh U kredi olarak bize verilecektir ''Mişkan ke maşkon -  Mişkan kredi gibidir”  anlamında pasukta iki kez yazılmıştır.

Rabi Meir levus z''l  Amalbim olarak da bilinir. Şöyle ekler: Her mişkan bağışı mişkan aedut olarak tanımlandı, yani şahitlik tapınağı başka bir deyişle her detayı kesin ve net olan anlamındadır. Eksik bir şey olsaydı şehina içinde barınmazdı bizde bu detayları öğrenip not edersek şehina bizim zamanımızda içimizde barınacaktır AMEN kEN YEI RATSON

“Bunlar, Mişkan’ın – Tanıklık Mişkanı’nın – Moşe’nin talimatı üzerine yapılan hesap dökümüdür.” Şemot 38:21

Mişkan ve kutsal eşyaları tamamlanmıştı. Moşe Bene-Yisrael’e bağışladıkları altın, gümüş ve bakırların her bir parçasının nasıl kullanıldığının hesap dökümünü verir. Pasuk şöyle başlar “Bunlar hesap dökümüdür…”, Raşi’nin dediğine göre; Tora’da ne zaman “Veelle - ve bunlar”  söylenilirse, bunlardan önce belirtilmiş olan şeyin üstüne eklenir. Ancak Bu Pasukta’da olduğu gibi “Elle - Bunlar” söylenilirse, bunlar öncesinde geleni reddediyordur. Hesap dökümü neyi reddetmek için gelmiştir?

Pasuk bize şöyle demektedir: Yalnızca mantıklı bir şekilde kullanılan para Tanrı’nın eşyalarının yapımında ve öbür manevi amaçlar yapımında kullanılabilir. Yalnızca böyle yatırımlar ebedidir; öbürleri geçicidir(Or Ahayim). Birisi öldüğünde, onun Tora’sı ve mitsvaları ona eşlik eder ve Gelecek Dünya’da onu değerli kılar, ancak bütün harcadığı para ve onun için çalışıp didindiği hayatını geride bırakır.

Ölmeden önce, Baron Rothschild çocuklarına iki mektup verir. Birincisini öldükten hemen sonra açmalarını söyler, ikincisini de bir ay sonra. İlkini açarlar ve şu mesajı keşfederler: “Son isteğim çoraplarımla beraber gömülmem gerektiğidir.” Böyle bir istekten dolayı çocuklarının kafaları karışmasına rağmen, onu yine de onurlandırmaya çalıştılar. Çok uğraştılar, ancak Ravlar bir türlü çoraplarıyla gömülmesine izin vermiyorlardı. Bir ay geçtikten sonra, endişeli bir şekilde yeni bir mesaj keşfetmek için ikinci zarfı da açarlar: “Biliyorum beni istediğim gibi çoraplarımla beraber gömmediniz, Alahaya göre uygun olmadığı için. Nedenini merak ediyorsunuzdur büyük bir ihtimalle, bu yüzden, neden ilk olarak bunu istedim diye. Benim size olan cevabım, değerli çocuklarım, size ebedi bir ders vermektir: İnsan ömrünü servetler biriktirerek ve parayla uğraşarak geçirebilir, ancak ne kadar uğraşırsa uğraşsın, Çoraplarını bile gelecek dünyaya getiremez! Sadece Tora ve Mitsvalar için kullandığı paralar ona eşlik edecektir!”

 

  EMET VE GERÇEK
(PELE YOETS’TEN DERLEMELER)

emara Masehet Sanhedrin 97’de yalan konuşmamak gereği önemle anımsatılmaktadır. Bu konuda dikkatsiz olan ve yalan söyleyen kişi avoda zara yapmış gibi kabul edilir. Tanrı’nın Kendisi de mührü de Tora’sı da gerçek yani “emet” olarak bilinir. Yalan söyleyen kişinin sadece bu dünyadaki varlığı değil gelecek dünyadaki konumu da tehlikeye girer.