Bu Hafta İçin Saatler

21 TAMUZ

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5777

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

19:11

20:26

-----

Yeruşalayim

19:07

20:23

Tel Aviv

19:27

20:29

15TEMMUZ

Tel Aviv

19:24

20:25

İstanbul

20:20

21:02

2017

İstanbul

20:16

20:57

İzmir

20:15

21:05

İzmir

20:11

21:00

PİNEHAS-פינחס



PeraşaÖzetİ
[www.chabad.org]
(Bamidbar25:10-29:40)

 

Aaron'un torunu Pinehas, Şimon kabilesi prenslerinden Zimri'yi ve onun, çadırına getirdiği Midyanlı prensesi öldürmek için gösterdiği gayretten dolayı ödüllendirilir: Tanrı ona ebedi bir barış antlaşması ve Koenlik bahşeder.

Yapılan nüfus sayımında 20 ile 60 yaş arasındaki erkeklerin sayısının 601.730 olduğu saptanır. Moşe'ye, Ülke'nin, kabileler ve Yisrael aileleri arasında kurayla nasıl bölüştürüleceği hakkında talimatlar verilir. Tselofhad adlı, erkek çocuk sahibi olmadan ölen kişinin beş kızı, Moşe'den, babalarının hakkına düşen toprağı almayı talep ederler. Tanrı bu isteklerini kabul eder ve bu konuya Tora'nın miras kanunları arasında yer verir.

Moşe, kendisinden sonra görevini üstlenmesi ve halkı Erets-Yisrael'e götürmesi için Yeoşua'yı görevlendirir. Peraşa, günlük korbanlar ve Şabat, RoşHodeş (ayın ilk günü) ve Pesah, Şavuot, Roş Aşana, Yom Kipur, Sukot ve Şemini HagAtseret bayramlarında getirilen ek korbanlar ile ilgili detaylı bir liste ile son bulur.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

 

Bu hafta okuduğumuz Pinehas peraşası geçen hafta okunan Balak peraşasının özellikle son kısmının devamı gibidir. Bu bölümde zina günahını işleyen bir liderden söz edilir. Zimri ben Salu Şimon kabilesinin lideri olarak Midyan prensesi Kozbi bat Tsur ile ilişkiye girer. Bunu halkın gözü önünde açıkça gerçekleştirir. Bu durum Tanrı’yı kızdırır. Bu günah Tanrı’nın öfkesini alevlendiren bir günah olarak bilinir. Bu gerçek de Bilam tarafından bilinmektedir. Dolayısı ile Bilam bu günahın işlenmesi için gerekli adımları atmıştır. Bu felakette yirmi dört bin kişi hayatını kaybeder. Pinhas duruma müdahale eder ve ikisini de öldürür. Gemara Pinehas’ın buna müdahale etmemesi durumunda ölümlerin daha da artabileceğini ifade eder. Balak peraşası bu anlatımla sona ererken Pinhas peraşası Pinhas’ın ödülü ile anlatımına başlar. Aaron Akohen’in torunu, Elazar Akohen’in oğlu olan Pinehas Tanrı’nın öfkesini dindirmeyi başarmış ve Tanrı Bene Yisrael’i yok etmemiştir. Bu yüzden kendisine Tanrı’nın akdi veya işareti olan Ş.alom verilmiştir.

TANRI KARARINI DEĞİŞTİRİR Mİ?

Anlatım olarak zor olmasa da burada önemli gizli anlamlar vardır. Ramban bu durumun yani dua ile karar değişikliğinin nasıl meydana geldiğini sorgular. Bir kişinin fikrini değiştirmesi kolaydır ama Tanrı’nın kararını değiştirmesi nasıl mümkün olabilir? Ramban’ın bu karmaşık sorusuna yanıt ararken Baal Şem Tov tarafından kazandırılan bir öğreti durumu daha da karışık hale getirir. Baal Şem Tov Tanrı’nın kararının değişmediğini sadece yazılı kararın harflerinin değiştiğini öğretir. Kişi dua etmek sureti ile olumsuz olan yargının harflerinin değiştirilmesini sağlayarak durumu olumlu hale getirebilir. Haham Baruh bununla ilgili bir öykü anlatır.

Bir eve misafir olan bir Rabi Şabat akşamı Kiduş sonrasında babanın çocuklarına beraha vermesini izlemektedir. Baba normalden farklı bir şekilde “elu veelu nisrafin bevet adeşen – o ve o küllerine kadar yakılacaklardır” diyen bir pasuğu beraha olarak çocuklarına verir. Rabi şok içindedir ve babadan berahayı değiştirmesini ister. Baba bu konuda Rabi’yi dinler. Gece Rabi’nin rüyasına giren tsadikler Rabi’yi eleştirir. Nasıl okunduğunun önemi olmadığını aslında babanın tertemiz kalp ve duygularla çocuklarına büyük bir beraha verdiğini öğrenir. Rabi ertesi sabah durumu düzeltir.

Tanrı bir karar verdiği zaman bunu ya mürekkeple (bazı görüşlere göre kül ile) ya da kanla imzalar. İmza eğer kanla atıldıysa değişiklik imkan dışıdır. Ama mürekkep veya kül ile atılmışsa değişiklik olabilir. Nitekim Megilat Ester’de Aman Yahudileri imha planında “leabedam – yok etmek” ifadesini kullanır. Mordehay’ın sürekli dua ettiğini gören Eliyau Anavi korkacak bir şey olmadığını bu sözcüğün “lob edam – kanla değil” şeklinde okunduğunu öğretir. Bu örnekleri çoğalmak mümkündür.

HATADAN DÖNMEK

Rabenu Bahye Hovot Alevavot adlı kitabında etik öğretilere yer verir. Rabi bir kişinin kapılacağı en büyük günahın kibir olduğunun altını çizer. Eğer bir kişi “hiç günahım yok” diyorsa gurura kapıldığından aslında en büyük yanlışı yapmaktadır. Pasuk Aaron Akohen için “verabim meşiv meavon – birçoklarını hatadan döndüren” ifadesini kullanmaktadır. Aaron konuşarak ikna yoluyla insanları hatalarından döndürebilmiştir. “Avon – günah” sözcüğü ile “anav – alçakgönüllü” sözcüğünün yazılışları aynıdır. Baal Şem Tov’un öğretisine göre Aaron kişileri günahkar ve kibirli insanlardan tevazu sahibi ve teşuva yapmış insanlara döndürebilmiştir. “Eşiv meavon – günahtan çevirdi” derken aslında “avon” sözcüğünü “anav” haline getirilmesini sağlamıştır.

Şitim’de meydana gelen olayda Tanrı halka kızgındır. Pinehas “eşiv et hamati – öfkemi çevirdi” şeklinde tanımlanan kişidir. Bizler her Berit Mila sonrasında okuduğumuz beraha’da aşer hatam bivsarenu beot berit kodeş – vücudumuza kutsal bir akit gibi imza koyan” ifadesine yer veririz. Yahudilikte vücudumuz sadece fiziksel bir araç değil aksine kutsal bir koruyucu gibidir ve neşama’yı bir kılıf gibi sarmaktadır. Eğer bu imzanın olduğu Berit yeri kirli bir kişi ile temas ederse o zaman imzanın harfleri değişmekte aynı harflerden müteşekkil olan öfke onun yerine geçmektedir. İşte Pinehas bu öfkeyi “hamati” ifadesini yaptığı ile “hotami – imzam” haline çevirmeyi başarmıştır.

TSEDAKA VE PİNEHAS

David Ameleh Teilim kitabının 106. Mizmorunda “vayaamod Pinehas vayfalel veteatsar amagefa vatehaşev lo litsdaka – Pinehas kalktı adaleti sağladı ve salgın durdu. Onun bu yaptığı tsedaka gibidir” demektedir. Pinehas’ın yaptığının tsedaka ile nasıl bağlantılı olduğunu anlamaya çalışalım.

Şlomo Ameleh Mişle adlı eserinde “utsdaka tatsil mimavet – tsedaka ölümden kurtarır” demektedir. bir kişinin düzenli olarak tsedaka vermesi onun yaşamı ile ilgili bir sigorta sağlamaktadır. Gemara’da Rabi Akiva’nın kızı ile ilgili bir öykü anlatılır. Yıldızları okuyabilen biri Rabi Akiva’nın kızının düğün gününde öleceğini söyler. Düğün günü gelip geçer ve kız gayet sağlıklı bir şekilde evlenir. Rabilerden biri kıza gider ve o gün içinde ne yaptığını sorar. Yaptıklarında garip bir şey yoktur. Sadece kapısına gelen bir fakire kendi eliyle düğün yemeğinden biraz vermiştir. Rabi gelinin odasına girer ve duvarda bir iğne saplanmış yılanı gösterir. Gemara zenginin yoksullara yaptığı iyilikten daha fazlasını yoksulların zenginlere yaptığını kaydeder.

Şabat Şekalim döneminde öğrendiğimiz “yarım şekel” verme mitsvası “mahatsit aşekel” olarak anılır. “Yarım” anlamına gelen “mahatsit” sözcüğünün tam ortasındaki “tsadi” harfi “tsedaka” mitsvasını temsil eder. bu harfin iki yanında yer alan “het” ve “yud” harfleri “hay – yaşam” sözcüğünü oluşturur. Dışta kalan “mem” ve “tav” harfleri de ölüm anlamına gelen “met” sözcüğünün harfleridir. Buna göre tsedaka veren kişi kendini yaşama yaklaştırır ölümü ise dışarı doğru iter. Peraşamızda yer alan “hamati – öfkem” sözcüğünde ise “hay” sözcüğünü oluşturan harfler dışarıda ve ötelenmiş haldedir. “Met” sözcüğünün harfleri ise daha yakın durmaktadır. İşte Pinehas yaptığı ile bu harfleri “mahatsit” szöcüğünde olduğu gibi bir hale sokmuştur. Anahtar eylem de “tsedaka” olarak sayılmıştır.

ELİYAU ANAVİ

Bu peraşa geleneğe göre üç musibet haftasının hemen başında okunur. Aslında bu haftalar tıpkı “on teşuva günü” veya “Şovavim” haftaları gibi ruhani anlamda kendimizi geliştirebileceğimiz haftalardır. Olumsuzlukları olumlu durumu çevirmek için kendimizi geliştirme fırsatıdır. Diaspora olarak Pesah bayramını sekiz, Sukot bayramını dokuz, Şavuot’u iki, gün olarak kutlarız. Roş Aşana iki gün olmasına rağmen aslında “yoma arihta – uzun bir gün” olarak kabul edilir. Buna Kipur gününü de eklersek toplamda yirmi bir günlük bayram günlerimiz vardır. Peraşanın sonunda anlatılan bayramlar üç musibet haftasının bayram ve neşe günlerine döneceğinin de habercisidir.

Hepimizin Maşiah beklentisi vardır. Tanrı toplum onu gerçekten isteyene kadar Maşiah’ı göndermez. Doğrudur hepimiz onu isteriz ama hepimizin de kendine göre sebep ve mazeretleri vardır. Yani Maşiah’ın kendi takvimimize uymasını arzu ederiz. Bu normal zamanlar için geçerlidir ama sıkıntı zamanlarında herkesin ortak dileği Maşiah’ın gelmesidir.  Maşiah gelmeden önce Tanrı dünyaya büyük sorunlar gönderecektir öğretisi gelenekte hakimdir. Gemara Masehet Sanhedrin 98’e göre Maşiah zamanında balıklarda azalma olacak çünkü bütün sular yağa dönüşecektir. Bu zamanımızda görebildiğimiz bir sorundur. Atıkların denize atılmasından dolayı denizlerin kirlenmesi, toplu balık ölümlerinin yaşanması ve bundan dolayı balık sayısının azalması bilinen bir gerçektir.

Bene Yisrael kurtuluşu yaşarken buna liderlik eden kişilerden birinin ismi “mem” diğerinin ismii de “alef” ile başlar. Mısır çıkışında Moşe ve Aaron ile Purim olayında Ester ve Mordehay buna örnektir. Maşiah’ın zamanında da Maşiah ile birlikte Eliyau Anavi gelecek ve bizlere rehberlik edecektir. Bu peygamber Malahi’nin en son söylediği sözler olarak kitabının en sonunda yer almaktadır. Eliyau Anavi aslında hiç ölmeyen kişilerden biridir. Tanrı Pinehas’a “barış akdini” hediye ederken Targum Yonatan ben Uziel bu barışın Pinehas ile ölüm meleği arasında gerçekleştiğini bu yüzden hiç ölmeyen insanlardan biri olduğunu öğretir. Aynı zamanda Eliyau Anavi geldiği zaman bizlere “besorot tovot – iyi haberler” verecektir.  Gemara Pinehas ile Eliyau Anavi’nin aynı kişiler olduğunu söyler. Bu dünyadan ayrılan kişiler için “zihrono livraha” veya “alav aşalom” gibi terimler kullanılır. Ancak Eliyau Anavi için kullanılan ifade “zahur letov” olarak bilinir. Bu da onun iyi haberlerin müjdecisi olduğunu öğretir. Eliyau Anavi zaman zaman tsadik insanlara görünür. Sözgelimi Ben İş hay geleneğe göre her Motsae Şabat Eliyau Anavi ile birlikte Tora öğrenimi yaparlar.

Barış akdi Pinehas’a gelecekte ebedi barışı hakim kılması için de verilmiştir.   

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

 

Peraşamız geçen hafta hakkında bahsetmesine rağmen bu haftada Pinhas ben Elazar'dan bahseder ve kim olduğunu açık açık anlatır. Şimon kabilesinin lideri Zimri ben Salu'yu öldürdüğü zaman bütün halk sonradan Bene Yisraele katılan akrabalarının putperest karakterlerini aynen taşıdığı için bu olayı cinayet olarak görüyorlardı ancak Akadoş Baruhu tam tersi olduğunu sonunda ölüm olmasına rağmen bu hareket Aaron Akohen 'in midotu  (karakter )olan Şalomu getirmiştir 

Peraşamızda ayrıca Bamidbar kitabının başında nüfus sayımı olduğu halde tekrar bir sayım yapıldığını görüyoruz.Bunun için Raşi iki sebep verir ilk sebep bir sürüye kurtlar saldırdığında ve sürüde ciddi bir kayıp olduğunda çoban mecburen ne kadar kayıp olduğunu sürüyü sayarak öğrenmelidir aynı şekilde Bene Yisrael Midyanlı kadınlarla günah islediklerinden ciddi bir salgın olmuş ve 24000 kişi ölmüştür ve tekrar sayım gerekmiştir. İkinci sebep olarak Moşe Midyan savaşından sonra artık hayatta kalamayacağını öğrenmiştir bu yüzden Yeoşua Binnun onun yerini alacaktır ve ona ne kadarlık bir halk bıraktığını bilmek istemektedir. 

Peraşamızda, diğer peraşalarda olmayan ilginç bir cümle vardır ''Vaydaber Moşe el Aşem " le başlar Moşe Aşem’e konuştu ilginç olan Vaydaber kelimesi genelde sert bir hitap sözüdür. Moşe burada Midyan savaşından sonra öleceğini öğrenmiş ve Bene Yisraele kimin liderlik edeceğini endişeli bir şekilde sormuştur yani kendi için tefila yapıp hayatta kalmayı isteyeceğine Bene Yisrael için endişe etmiştir buradan Tsadiklerin kendi yaşamlarından daha çok geride bıraktıkları için endişe ettiklerini görüyoruz.

Or hadas adlı kitap, Moşe Rabenu'nun ne kadar özel bir insan olduğunu bu konudan daha iyi anlaşıldığını söylemektedir. Öleceğini öğrenmesine rağmen hayatta kalmayı dilemek yerine halka kimin liderlik yapacağını henüz hayatta iken öğrenmek istemiştir. Aynı kitap,Yalkut Şimoni kitabından alıntı yaparak ilginç bir bilgi verir.  42 nolu mezmurda "Keayal taarog al afike mayim kentaarog eleha eloim" pasugu, MoşeRabenu'nun bu hareketi için güzel bir açıklama yapmaktadır. Bu pasukta ceylandan bahseder. Gemara ilginç bir bilgi verir.  Ceylan'ın rahim ağzının dar olduğunu, doğum yapacağı zaman çok acı çektiğini ve tam doğum başladığında Akodoş Baruhu’nun bir yılan gönderdiğini söyler ve yılan ceylanı soktuğu zaman rahim ağzı açılır ve doğum gerçekleşir diye yazar.  Aynı pasuk için açıklama yapan Yalkut Şimoni‘Ceylan aynı zamanda tüm hayvanlar içinde en iyiliksever olandır.’ der. Hayvanlar içmek için su bulamadığında, uzun boynuzlarıyla toprağı kazar ve hayatı pahasına su bulana kadar çalışır. Hatta doğurmak üzere olmasına rağmen kendisi acı çekiyor olsa bile... Diğer hayvanlar için endişe eder. Bu yüzden pasuk dişil  olarak Ayala olarak başlar sonra Taarog kelimesiyle, eril olarak devam eder.  David Ameleh bize şunu öğretir; dişi Ceylan doğum acısı çekerken diğer hayvanlar ona ihtiyaç duyduğunda erkek Ceylan gibi hissederek acısı yokmuş gibi hareket eder. Aynı Moşe Rabenu'nun yaptığı gibi bu yüzden bu pasuk tam olarak Tsadik kavramını açıklar bizde herkesi böyle önemser, acılarını hissedersek ilahi kurtuluş bizim zamanımızda gerçekleşecektir.  AMEN 

GENÇ NESİLDEN ÖĞRENİYORUZ
Beri Bahar

 

“Tanrı, Moşe’ye (şöyle) dedi “Yeoşua bin Nun’u al – içinde ruh olan bir adam (o) – ve elini onun üzerine daya.” Bamidbar 27:18

Moşe Tanrı’ya Bene Yisrael’in başına geçecek yeni lideri ataması için dua eder ve Tanrı Yeoşua’yı atar. Ancak Bene Yisrael’de bu görevi yapabilecek güce sahip bir sürü kişi vardı. Elazar vardı. Pinhas vardı. Hatta halkın 70 tane ileri geleni vardı. O zaman Tanrı neden Yeoşua’yı Moşe’nin halefi olarak seçer?

Eğer ocağın üstüne koyduğunuz bir Tencere dolusu su varsa ve onun kaynamasını bekliyorsanız, ama her birkaç dakikada bir tencereyi ocaktan çekerseniz, su hiçbir zaman kaynamaz. Ateşin ne kadar büyük olduğu hiçbir şekilde fark etmez, eğer hep ocaktan tencereyi alıp geri koyarsanız, kaynama süreci her zaman en baştan başlar. Sadece istikrarlı olan ısıtma suyun kaynamasını sağlar. Ateş çok küçük olabilir ve suyun ısınması uzun sürebilir, eğer istikrarlı bir şekilde ısıtırsanız en sonunda suyun üstünde kabarcıklar gözükmeye başlar.

Tora Yeoşua için şöyle der: “... Genç Yeoşua Bin Nun, Çadırın içinden ayrılmazdı.” Şemot 33:11. Gençliğinden beri Yeoşua bütün rahatlıklardan sırf Tora’nın çadırının içinde olmak için vazgeçmiştir. Kendisi istikrarlı birisiydi- hiçbir zaman tenceresini ocaktan çekmezdi. Onun farklı farklı günleri veya tatilleri yoktu. Ne olursa olsun, her zaman Tora’nın Çadırının içinde bulunduğundan emin olurdu. O da herkesin ki gibi bir ateşle işe koyulmuştu, ancak onun bu büyük istikrarlılığı onu herkesten sıcak yapmıştır!

Korban Atamid yani günlük sunu, maliyetli bir sunu değildi, ancak etkileri çok büyüktü: Yahudilerin günahlarının af olmasını sağlardı. Bunun olabilmesinin sebebi, bu sununun sürekli olarak yapılmasıydı. Her gün sorunsuz bir şekilde yerine getirilirdi. Bir planın ne kadar büyük olduğu önemli değildir; önemli olan planı nasıl yaptığınızdır. Eğer istikrarlı değilseniz çokta ileri gidemezsiniz. Her gün küçük bir şey yapmanız daha iyidir çünkü her gün yapacağınız bir şey vardır ve böyle yaparsanız sizin kabarcıklar çıkarmanız bir an meselesidir.

YAZILI VE SÖZLÜ TORA
Rav İsak Alaluf
NEVİİM – TERE ASAR

 

Çeşitli zamanlarda ortaya çıkmış ve diğerlerine oranla daha kısa kitaplar veya bölümler yazmış on iki peygamberin rüyetlerinin toplandığı TaNaH bölümüdür. Birçok Aftara Şabat ve bayramlarda buradan seçilir. Sözgelimi Hanuka Aftara’sı olan “Roni vesimhi” Zeharya peygamberin yazılarıdır. Şabat Teşuva’da okunan “Şuva Yisrael” Oşea peygamberin sözleridir. Yona kitabının tamamı Kipur Minha duasında okunur. Şavuot bayramının ikinci gününün Aftara’sı Habakuk peygamberin sözlerini içerir.  Oşea, Amos, Yoel, Hagay, Tsefanya, Zeharya, Habakuk, Miha, Ovadya Yona, Nahum ve Malahi’nin adı geçen kitapta yazıları vardır. İçlerinde en kısa yazı Ovadya peygamberindir ve tek bölüm içerir. Bu da Vayişlah peraşasının Aftara’sı olarak okunur. Zeharya ve Oşea gibi daha uzun yazıları olan peygamberler de bu kitapta yer alır.

MİMAAYAN
Rav İsak Alaluf
MAŞİAH VE ŞABAT

 

Bazı cemaatlerin bir geleneği vardır. Motsae Şabat yani Şabat çıkışında defalarca “Eliyau Anavi zahur letov” sözcüklerini söylerler. Bunun nedenlerinden biri maddi varlığımızı ilgilendirir. Söylenen sözcüklerin sayısal değeri dört yüz sayısını verir. Geçim anlamına gelen “parnasa” sözcüğü üç yüz doksan beş sayısına eşittir. Buna beş harfi de ekleyince sayılar eşitlenir. Yani bu sözler Şabat çıkışında artık düşünülmesi gereken Parnasa için iyi bir seguladır.

Diğer bir neden daha manevidir. Maşiah Şabat hazırlığını ve Şabat gününü bozmamak için Cuma ve Şabat gnlerinde gelmeyecektir. Motsae Şabat Maşiah’ın gelişi için önemli bir zamandır. Bu yüzden Maşiah’tan hemen önce gelecek olan Eliyau Anavi burada hatırlanmaktadır.

HER HAFTA İKİ ALAHA

 

*Vayvareh David ayakta söylenmeli “veata moşel bakol” ifadesinde tsedaka için biraz para ayrılmalıdır.

*Sinagoga geç gelen bir kimse Zemirot söylememişse halk ile beraber Tefila söylemek isterse Zemirot’u atlar. Baruh Şeamar, Aşre, 148 ve 150 numaralı Teilim mizmorları olan iki “Aleluy.a” okuduktan sonra Yiştabah’ta halka yetişir ve birlikte Tefila söyler.

HAFTANIN SÖZÜ

 

Doğru yolu seçmek sadece kişinin arzu ve isteğine bağlıdır. (Rabenu Yona)