Tazria peraşası "Tuma ve Taara - Manevi Kirlilik ve Saflık" kurallarını ele almaya devam etmektedir...

Tazria peraşası "Tuma veTaara - Manevi kirlilik ve Saflık" kurallarını ele almaya devam etmektedir. Doğum yapan bir kadının, Mikve'ye (belirli niteliklere sahip su havuzu) dalma ve Bet-Amikdaş'a korban getirme gibi hareketleri kapsayan bir arınma sürecine girmesi gerekir. [Sağlık durumu imkan veren] Bütün erkek bebekler hayatın sekizinci gününde sünnet edilmelidir.

Tsaarat (cüzam benzeri semptomlara sahip, manevi kaynaklı bir rahatsızlık), giysileri de etkileyen doğaüstü bir hastalıktır. Eğer bir kişinin derisinde beyaz ya da pembe [giysilerde pembe ya da yeşilimsi] lekeler ortaya çıkarsa, bir Koen'e başvurulur. Bu Koen, etkilenen bölümün yedi günlük karantina süresinden sonraki büyüklüğü gibi çeşitli belirtileri inceleyerek onun Tame (manevi açıdan saf olmayan) veya Taor (saf) ilan eder. Tsaraat bulaşmış bir kişi iyileşene kadar kampın (ya da şehrin) dışında tek başına ikamet etmelidir. Hastalık bulaşan bölümü kesilip atılmış olan bir giyside tekrar hastalık ortaya çıkarsa, bütün giysi yakılmalıdır.

Metsora peraşası, iyileşen bir Metsora'nın (Tsaraat'a yakalanmış kişi) Koen tarafından iki kuş, çömlek bir kap içerisinde bulunan doğal kaynak suyu, sedir ağacından elde edilmiş bir parça odun ve bir tutam zufa otu kullanılarak saflaştırılmasını sağlayan özel bir işlemin detaylarını anlatarak başlar.

Bir evin duvarlarında kırmızımsı ya da yeşilimsi lekeler belirmesi, bu evinde rahatsızlıktan etkilenmiş olma olasılığını gösterir. On dokuz gün kadar sürebilen bir işlem sonucunda, Koen evin saflaştırılabileceğine ya da yıkılmasına karar verir.

Tuma, erkekte meni ya da diğer akıntılar, kadında adet veya diğer kanamalar sonucunda da ortaya çıkabilir ve Mikve'ye dalarak arınmayı gerektirir.

Tora’nın gerek okunması gerekse anlaşılması açısından son derece zor peraşalarından birini bu hafta okuyoruz. Tazria peraşası aslında “tsaraat” dediğimiz hastalıktan söz etmesine rağmen başlangıcında doğum yapan kadının durumundan bahseder. Doğum yapan bir kadın erkek doğurduğu durumda yedi kız doğurduğu durumda ise on dört gün boyunca “Tuma” dediğimiz manevi bir safsızlık içinde olur. Bu durum “nida” dediğimiz olay gibi davranmayı gerektirir. Bunu anlamak mümkündür ama neden erkek için yedi gün iken kız için durum on dört gün olmaktadır? Tora neden bu ayrımı yapmaya ihtiyaç duymuştur? Yanıtını aramaya çalışacağımız ilk soru budur.

İkinci sorumuz neden doğum gibi iyi bir olayda tuma söz konusudur. Tora’nın ilk emirlerinden biri “pru urvu” yani çoğalmadır. Bu emri yerine getiren bir kadın neden tuma durumunda olmaktadır. Gemara Tanrı’nın yanında “guf” adını verdiğimiz bir kutu olduğunu ve içinde neşamalar’ın bulunduğunu öğretir. Gemara’ya göre bu kutu boşaldığı zaman Maşiah mutlaka gelir. O zaman doğum yani kutudan bir neşama daha gönderilmesi olumlu bir şeydir. Burada tuma yaşamaya ne gerek vardır?

Üçüncü sorumuzda yersiz bir cümleden söz edeceğiz. Doğum yapan bir kadının erkek doğurması durumunda yedi gün Nida sayılacağını belirten peraşamız birden bire “Brit Mila” emrini bir kez daha hatırlatmaktadır. Brit mila emri zaten “Leh Leha” peraşasında verilmiş bir emirdir. Burada erkek ve kız doğumlarının arasında bu emri bir kez daha belirtmenin anlamı nedir?

Bu kadar soru olunca bunların yanıtını arayabilmek için bir ön bilgi vermenin gereği vardır. Bu ön bilgiyi verirken Tuma dediğimiz durumun nasıl oluştuğuna bakmaya çalışacağız.

TUMA NEDİR?

Her şeyden önce Tuma dediğimiz olay insanın “pis” sayılması demek değildir. Tuma manevi bir saf olmama durumudur. Bir başka deyişle Tuma ruhani bir kontaminasyondur. Bir yerde Keduşa olduğu zaman ve Keduşa orayı terk ettiği zaman oluşan boşluğu tuma doldurur. Gerek Zohar gerekse Or Ahayim bunun daha da derin anlamlarını verseler de biz Zohar’ın ışığı altında kabaca bunun nasıl işlediğini örneklerle vermeye çalışacağız. Biri bal diğeri sirke dolu iki kavanoz düşünelim. İkisinin de yere düşüp içindeki bal ve sirkenin boşaldığı durumda boşaldıktan sonra sirke kavanozuna sirke veya böcek gelmezken bal kavanozuna böcek ve sinekler üşüşür. Amaç burada arta kalanlardan fayda sağlamaktır. Benzer bir şekilde kutsallık orayı terk ettiği zaman geriye bir miktar Keduşa kalır. Bu Keduşa’dan faydalanmak için tuma kıvılcımları buraya akın ederler ve bu boşluğu doldururlar.

Bir insan vefat ettiği zaman neşama yani Tanrısal parça onu terk eder. Geri kalan kıvılcımlardan faydalanmak isteyen Tuma kıvılcımları hemen orayı doldururlar. Bu yüzden vefat etmiş bir kişinin bedeni en yüksek derecede tuma sahibidir. Ellemek hatta aynı çatı altında olmak bile kişiyi Tame yapar.

Vahşi hayvanlar besinlerini avlanarak elde ederler. Vahşi hayvanlar avlandıktan ve karınlarını doyurduktan sonra kalan parçayı doğaya terk ederler. İşte leş yiyici kuşlar ve hayvanlar kalan parçalardan fayda ummak amacıyla atılan leşe saldırırlar. Benzetme çok sempatik olmasa da hayatın gerçeği bu yönde işlemektedir.

İÇİMİZDEKİ FABRİKA

Bir kadın hamile iken içinde bir fabrika vardır. Ancak bu fabrikada bir şey üretilmemektedir. Çünkü bu fabrikanın ortaya koyduğu şey hayatın ta kendisidir. Tanrı nasıl hayat verense bir kadın da içindeki bebeğe hayat vermektedir. Gemara masehet Nida’ya göre bebek anne karnındayken üzerinde bir ışık vardır ve bir melekle Tora öğrenmektedir. Burada inanılmaz düzeyde bir keduşa vardır. Dokuz ay tamamlanıp bebek dünyaya geldiğinde Tora öğrenilen ve keduşa dolu olan yer birden bire boşalır. Orasını hemen Tuma öğeleri doldurmaya başlar. Doğum yapan kadının Tuma olmasının nedeni burada yatmaktadır.

Tora öğrenme mitsvası erkeklere verilen bir görevdir. Anne karnında bir erkek bebek bir kız bebekten daha fazla Tora öğrenir ve daha fazla keduşa ortaya çıkarır. Bebek doğduktan sonra erkek bebeklerden boşalan yere çok daha kuvvetli bir tuma gelir. O halde burada sorumuzu daha da zorlaştırıyoruz. Neden erkek bebek dünyaya getiren bir kadın bir haftada bu tuma durumundan kurtulmaktadır da daha az keduşa bulunan yerde tuma iki hafta sürmektedir?

ÖNEMLİ BİR KONUK

Brit Mila seremonisi çok önemli bir misafiri ağırlar. Her Brit Mila seremonisine Eliyau Anavi gelmekle zorunludur. Zohar bunun için oraya bir sandalye konması gerektiğini sandalye olmaması durumunda Eliyau Anavi’nin gelmeyeceğini öğretir. Bir Brit Mila’da durmak için en iyi yer Eliyau Anavi’nin sandalyesinin yanıdır. Çünkü burada duran kişi ona da ha yakın olur. Eliyau Anavi Maşiah gelmeden de gelecek ve onu takdim edecektir. Bu Malahi peygamberin son cümlesinde belirtilmiştir. Onun görevlerinden biri oğullarının yani bizim kalbimizi Tanrı’ya döndürmektir. Her Geula durumunda “Alef” harfi ile “Mem” harfi vardır. Mısır çıkışında Aaron ve Moşe, Purim olayında Ester ve Mordehay ve final geulada Maşiah ile Eliyau Anavi olacaktır. Brit Mila minyatür bir geuladır. Orada bulunan herkesi Eliyau Anavi belli ölçüde tuma denilen olumsuzluktan temizler. İşte bebeği dünyaya getiren anne de bu arada içindeki tumadan bu yolla temizlenir. Brit mila ertelense bile bu annenin sorumluluğu içinde olmadığından bu saflığa yine erişir.

Şimdi neden erkek bebeğin annesinin tuma olayının daha çabuk bittiğini ve Brit ile ilgili pasuğun neden orada olduğunu daha iyi anlamaktayız.

DÖRT ELEMENT VE DİĞER DÖRT’LER

Tanrı’nın dört harfli ismi son derece kutsaldır. Ancak buna ulaşmayı engellemek için de “Klipot” dediğimiz engelleyici yapılar vardır. Bunlar bertaraf edilmeden Tanrı’ya ulaşmak çok kolay değildir.

Yaratılışın ilk dört elementi bu dört klipa ile eşleşir. Ateş, rüzgar, su ve toprak. Ateş elementi “Gaava” adını verdiğimiz gurur ile eşleşir. Rüzgar her an peşinden koştuğumuz boş şeyleri simgeler. Nitekim bu boş şeyler için Şlomo Ameleh Kohelet adlı eserinde “boş ve rüzgarı kovalamaya çalışmak” ifadesini çokça kullanır. Su elementi hırslarımızı temsil eder. Nitekim en alt element olan toprak da tembelliklerimiz ve depresyonlarımızla eşleşir. Bu dört element ile eşleşen klipalar nedeniyle Tanrı’ya ulaşmak hiç de kolay değildir ve bunların aşılması gereklidir.

Şemini Peraşasında okuduğumuz Tora’da ismen zikredilen ve Kaşer olmayan dört hayvan yani deve, kaya porsuğu, tavşan ve domuz bu dört klipot ile eşleşmektedir. Benzer şekilde bu haftaki peraşada okuduğumuz dört farklı çeşit manevi hastalık olan “seet”, “sapahat”, “baeret” ve “tsaraat” bu dört klipot ile özdeşleştirilir. Nihayet geçirdiğimiz ve halen dördüncüsünün içinde bulunduğumuz dört sürgün yani Babil, Med, Yunan ve Roma sürgünleri bu dört element ile paraleldir. 

VE ÇÖZÜM

İlginçtir Brit mila sırasında kesilen deride dört tabaka vardır. Bu dört tabaka kesilirken dört Klipot da kırılmakta ve Eliyau Anavi kısmi bir Geula için belirmektedir. Eliyau geldiği zaman orada bulunanları saflaştırmakta ve sürgünün safsızlığını kısmen de olsa ortadan kaldırmaktadır. Sahip olduğumuz tuma sürgünlerin bir sonucudur. O halde sürgünlerin nedeni Brit mila sırasında kırılınca doğal olarak tuma da ortadan kalkmaktadır. Bu yüzden Brit mila Şabat günü bile yapılması gerekir. Alaha bunun için “dohe et aŞabat – Şabat’ı öteler” demektedir. Bu yüzden burada bir kutlama yemeği yani bir seuda verilir. Maşiah geldiğinde elbet bir seuda everilecektir. Ama bu seuda da Maşiah seudası olarak bilinir ve büyük seudanın bir prototipi gibidir.

Amida duasında okuduğumuz sekizincİ beraha “Refaenu” sağlık berahasıdır. Brit mila da sekizinci gündedir ve Brit mila olan çocuk sağlık konusunda Tanrı’nın yardımını istemektedir. Bu berahanın hemen öncesinde “Geula” berahası yer alır. Böylelikle Geula yani kurtuluş ile Brit mila’ya da gönderme yapan sağlık berahası birbirine çok yakın hatta yan yanadır.

Artık tuma dediğimiz olumsuzlukların nasıl giderilebileceği konusunda fikrimiz vardır. Maşiah’ın gelişinden bir gün önce Tanrı Eliyau Anavi’yi gönderecek ve o da Tanrı ile bizleri birbirine yakınlaştırmak için yol gösterecektir. Son peygamber olan Malahi sözlerini bu pasukla noktalar. “İne ani şoleah lahem et Eliya Anavi lifne bo yom Ad… agadol veanora.”

Şeyavo yeyigalenu bimera beyamenu amen.

Ravlarımız, arkadaşı hakkında kötü konuşan kişilerin cezasının TSORA olduğunu söylerler. Örneğin, Miryam Moşe hakkında kötü konuştuğunda tsora ile cezalandırılmıştır. İşte o zaman, Laşon Ara’nın en kötü suç olduğu düşünülmüştü.

Ravlarımıza göre başkası hakkında laşon ara yapan biri, o kişinin günahlarıyla gömülür. Bu durum, küçük bir yanlış hareket için haksız bir yargı gibi görünebilir. Sonuçta, birisi hakkında kötü bir yorumda bulunmanın, o kişiye fiziksel olarak zarar vermekten daha önemsiz olduğu düşünülür. Ama bu doğru değildir. Fiziksel olarak zarar gören birisi acı çeker, fakat o acı kısa zamanda geçer. Halbuki, aşağılayıcı bir yorum senelerce etkisini sürdürebilir. Örneğin, iş başvurusunda bulunan bir kişinin, güvenilmez birine benzediğini söylersek, o kişinin sadece işinin kaybetmesine sebep olmakla kalmayıp, ilerdeki pek çok iş imkanını da yok etmiş oluruz. Söz çabuk yayılır, hele de dedikodu niteliği taşıyorsa.

Laşon ara, kuş tüyü torbasının açılmasına benzer. Ne kadar toplamaya çalışırsanız çalışın, beceremezsiniz. Her yana dağılmıştır çünkü.

Bir Rav’ın oğluna bir gelin adayı önerilmiştir. Rav, bu evliliği uygun bulmuş, müstakbel dünürleri ile tanışmak üzere onların evine doğru yola çıkmıştır. Bir süre sonra bir handa mola vermiştir. Orada, tanışacağı ailenin tanıdıklarına rastlamıştır. Bir iki saat içinde sadece gelin değil, diğer tüm aile bireyleri hakkında kötü yorumlar duymuştur. Rav, konuşanların sözünü yarıda keserek şöyle demiştir:

‘Şimdi, Tanrı’nın bir mucize yaratarak neden Eliezer’in (Avram’ın hizmetkarı) yolculuğunu kısa sürede tamamlamasını ve Rivka’yı çabucak bulmasını sağladığını anlıyorum. Eğer Eliezer bir yerde, mola verseydi, şiduhuna zarar verecek dedikodular duyacaktı.’

Laşon Ara, bütün hayatınız boyunca elde etmeye çalıştığınız iyi ününüzü bir dakikada yok edebilir. İşte bu yüzden, ne dediğinize çok dikkat etmeniz gerekir. Bir kişi hakkında yapacağınız olumsuz bir yüz ifadesi ya da başkaları hakkında söylenen nahoş sözleri dinlemek bile laşon ara sayılır. Bu sebeple, bir söz söylemeden önce ağzımızdan çıkaracaklarımıza çok dikkat etmeliyiz.

Tazria ve Metsora peraşaları saflık ve kirlilik konularından bahseder. Bir kadın bir çocuk doğurduğunda mikveye gitmesi gerektiği veya erkeklerin 8 günlükken sünnet olması gerektiği gibi mitsvalardan bahseder.

Rabi Simlay der ki: Tıpkı insanın yaratılışının, tüm hayvanların ardından gerçekleşmesi gibi, hakkındaki kanunlar da, hayvanlarınkinden sonra öğretilmiştir. Bu insanların kibirden kaçınmaları için önemli bir derstir.(Midraş) İnsanın hayvanlardan üstünlüğü, zekası ve konuşma yeteneğidir.  İnsan bu özelliklerini uygun yönde kullandığı, Tanrı hizmetine ve Tora öğrenimine adadığı takdirde, tüm meleklerden daha öncelikli bir konuma yerleşir. Fakat konuşma yeteneğini boş şeyler, küfürler ve dedikodular için kullanmayı tercih ediyorsa hiç konuşmayan hayvanlar bile ondan daha üstündür. (Meam Loez)

Peraşa’da yani Vayikra 12:3’te okuyoruz ki: “Sekizinci günde [bebeğin] sünnet derisi kesilecektir.”  Peki biz bu uygulamaya ne diyoruz? Berit Mila. Berit kelime anlamı olarak anlaşma anlamına gelir. Peki bu neyin anlaşması olabilir? Tora’da 613 emir bulunuyor ve bunlardan biri de sünnet. Şimdi sünnet kelimesinin sayısal değerine bakalım.ברית – bet 2, reş 200, yud 10, tav 400. Hepsi birlikte 612! Aslında biz sünnet mitsvasını yerine getirirken mitsva dışında kalan 612 mitsva için anlaşma yapıyoruz.

2. Peraşa olan Metsora peraşasındaki Metsora kelimesini şöyle okuyabiliriz. Motsi şem ra – [Biri hakkında] kötü isim çıkaran”. El gid diyor ki “Anlatılanlar doğru bile olsa başkasının aleyhinde konuşmak yasaktır.” Diyebilirsiniz ki ben sadece dinleyiciyim yorum bile yapmayacağım, El gid cevap veriyor “Biri Laşon ara konuşurken, bir başkasının dinlemesi, hiçbir kötü niyet yoksa ve sadece dinliyorsa bile, yasaktır.” Size Midraş’tan bir soru. Hangisi daha kötüdür, kılıçla öldüren mi okla öldüren mi? Kılıç, sadece yakından öldürebilir. Ok ise böyle değildir, uzaktakilere de ulaşabilir. Böylece ikisi arasında kıyas yapabiliriz. Peki ya dilimiz? Diyelim ki bir adam kılıçla 10km bir alanı halleder, okla ise 100 km alanı halleder. Dil öyle mi? Dilin bir sınırı var mı? El gid der ki “Laşon ara konuşan bir Yahudi, T-nrı’sını inkar etmiş gibidir!”!!!

Kral David milletini mutlu kılmak için çok çaba gösterir ve bunu başarır. Ancak kendi ailesi içinde bunu bir türlü sağlayamaz. İlk oğlu olan Amnon kızkardeşi Tamar’a yanlış yaklaşır. Bir başka oğul olan Avşalom ise Amnon’a kızarak onu öldürür. İşlediği bu cinayetten dolayı babasından korkan Avşalom kaçar ve üç yıl kadar annesinin babasının yanında kalır. Ordu kotumatı Yoav’ın ricası ile David oğlunu bağışlar ve Avşalom saraya döner. Uzun saçları ve yakışıklılığı ile bilinen Avşalom bir süre sonra babasına karşı ayaklanır. Babasının danışmanı Ahitofel’in desteği ile sarayı eline geçirir ve tahta oturur. David oğlu ile savaşmamak için dağlara kaçar. Ancak Yoav Avşalom’un ordusunu perişan eder. David oğluna bir şey yapmaması konusunda komutana emir vermiştir. Avşalom kaçarken uzun saçlarından bir ağaca takılır ve asılı kalır. Yoav David’in emrine rağmen onu öldürür. David bunu öğrenince “sevgili oğlum Avşalom neden senin yerine ben ölmedim” cümlesini söyler.

Bu isyandan bir süre sonra Binyamin kabilesinden Şeva ben Bihri isyan eder. Yeuda kabilesi dışında bütün kabileler David’den uzaklaşır. Ancak Yoav isyanı bastırır. Şeva ben Bihri de yakalanarak infaz edilir. İsyanların bitimi ile halk normal yaşamına geri döner.

Bir kişi uyuduğu zaman ölümün altmışta birini yaşar. Neşama kısmen de olsa onu terk eder. Tuma hemen ortama akın eder. Neşama geri döndüğü zaman artık Tuma orada barınamaz ve bedenden uzaklaşır. Sadece parmak uçlarında kalır. İşte buradaki Tuma durumunu uzaklaştırmak için de Netilat Yadayim yapılmalıdır.

*Elinden Tefilin’i düşüren bir kişi aynı gün oruç tutmakla mükelleftir. Eğer imkanı yoksa taanit yerine tsedaka verir. Tefilin içine konduğu “talega” ile yere düşürüldüyse tsedaka vermek yeterlidir.

*Hanımefendiler Tefilin mitsvasından muaftırlar. Çünkü bu mitsva “mitsvot ase şeazeman gerama – zamana bağlı olan “yap” şeklindeki mitsvalar” gurubuna girer.