Yisrael halkının on beş malzeme ile katkıda bulunması istenir.

Peraşa Özeti (Şemot 25:1-27:19)

[www.chabad.org]

Yisrael halkının on beş malzeme ile katkıda bulunması istenir: Altın, gümüş ve bakır; mavi, erguvani ve kırmızı yün; keten, tiftik, hayvan derileri, ağaç, zeytinyağı, baharat ve bazı değerli taşlar. Tanrı, Moşe'ye bunlarla "Benim Adıma bir Kutsal Mekân yapsınlar; böylece içlerinde barınacağım" (Şemot 25:8) der.

Moşe'ye, Sinay dağının tepesinde, Tanrı'nın barınacağı bu mekânın nasıl inşa edileceği hakkında, halk çölde yolculuk ederken kolayca sökülmesi, taşınması ve yeniden monte edilmesi için ayrıntılı talimatlar verilir.

Mişkan'ın iç odasında, sanatsallıkla işlenmiş bir perdenin arkasında, üzerinde On Emir'in hakkedilmiş olduğu Tanıklık Levhaları'nı içeren sandık (Aron Aberit) bulunacaktır. Sandığın kapağının üzerinde, saf altından yapılmış, kanatlı iki melek figürü (Keruvim) yer alacaktır. Dış odasında yedi kollu Menora ile üzerine özel ekmeklerin yerleştirildiği Masa olacaktır.

Mişkan'ın üç duvarı, dik duran 48 kalasın birbirine eklenmesinden meydana gelecektir. Bu kalasların her biri altınla kaplanmış olup, gümüşten yapılmış bir çift temel yuvaya yerleştirilecektir. Tavan, üç kat örtüden oluşacaktır: [a] çok renkli yün ve ketenden işlenmiş goblenler; [b] tiftikten yapılmış bir örtü; (c) koç ve Tahaş derilerinden yapılmış ikinci bir örtü. Mişkan'ın ön cephesinde, beş direkle tutturulmuş, işlemeli bir perde olacaktır.

Mişkan ve onun ön tarafında bulunan bakırla kaplanmış Mizbeah'ın etrafı, keten perdelerle çevrelenecektir. Bu perdeler 60 tahta direk sayesinde ayakta duracak, direkler bakır kazıklarla desteklenecektir. Direklerin üzerinde gümüş çengeller ve süslemeler bulunacaktır.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruh - www.torah.org]

Garantili Kâr Payları

Bu haftaki peraşa Mişkan'ın inşasını işlemekte ve konuya kutsal eşyaların yapımı ile başlamaktadır. İlk eşya, içinde On Emir levhalarının bulunduğu Aron Aberit'tir. Tora bu emri, "Akasya ağacından bir sandık yapsınlar" (Şemot 25:10) sözleriyle açmaktadır. Henüz açılış aşamasında bu emir diğer benzerleri arasında öne çıkmaktadır. Mişkan'a ait diğer eşyalar hakkındaki emirler verilirken hep "Yap" şeklinde tekil bir kullanım görmekteyiz. (25:17, 23, 31; 26:1, 7, 14). Aron Aberit'le ilgili emir bu konuda istisnadır ve çoğul çekimle "yapsınlar" demektedir.

Midraş Raba, Aron Aberit'in yapılışın Bene-Yisrael'in tümünün ortak olarak katılmasının Tanrının arzusu olduğunu açıklar; zira sandığın yapılmasına katılan herkes daha büyük bir Tora bilgisine ve Tora bilincine hak kazanacaktı. Ancak Bene-Yisrael, yirmi ila altmış yaş arasında 600.000 den fazla yetişkin erkek içeren en az üç milyon kişilik bir milletti. Bunların kaçı imalata katkıda bulunabilirdi? Bu en kutsal projede yüzde kaçının payı olacaktı?

Ortaçağ'da 1194-1270 yılları arasında İspanya'nın Gerona şehrinde yaşamış olan, 1263'te Barselona'daki çarpıcı tartışmada Yahudiliği başarı ile savunan tanınmış Tora bilginlerinden Ramban'a (Rabi Moşe ben Nahman) göre, kitlelerin katılımı her bir ferdin bir altın eşyayla katkıda bulunmasıyla kendini göstermekteydi. Bu altın eşyalar akasya ağacını dıştan ve içten kaplayan bir tabaka elde etmek için eritilecekti. Bazıları ise eşyaların imalatına fiilen katkıda bulunacaktı. Bunun yanında, ne maddi açıdan ne de imalat açısından herhangi bir şekilde katkıda bulunmayanlar, ama içtenlikle bunu isteyenler bile, Tora bilgisini hak edeceklerdi.

Ramban'ın bu açıklaması aklımıza yeni bir soru getirecektir. Aron Aberit'i inşa etmek gibi mükemmel bir projede bir rol oynayabilmenin derin etkisini anlayıp takdir edebiliriz. Bu işte küçücük bir rol almak bile, şüphesiz görevin tamamlanmasında önemli bir unsur teşkil edecektir, dolayısıyla söz konusu Tora bilgisine ve anlayışına sahip olmayı haklı çıkarır bir yan vardır. Ama Aron Aberit'in imalatında hiçbir rolü olmamış, HİÇBİR ŞEY yapmamış birisinin bile aynı Tora edinimine hak kazandığı söylenmektedir. Neden?

New York'ta Queens'in Forest Hills semtindeki Hafets Hayim Yeşivası'nın başkanı Rabi Alter Hanoh Leibowitz bunu şöyle açıklamaktadır: İmalata fiilen katkıda bulunanların Tora alanında gelişmeye hak kazanmalarının temelinde, Tora'nın şerefi için fiziksel olarak emek sarf etmeleri vardır. Ne de olsa onların fiziksel çabaları Tora'nın daha çok benimsenmesini sağlamış, bu da Tora bilgisini ve Tora bilincini arttırmakta gösterilen çabayı arttırmıştı. Benzer şekilde, imalata fiilen katkıda bulunmayı çok isteyen, ama bunu yapamayan ve yapamayacağını bildiği için de içi içini yiyen bir kişi de, yardım etmek için öylesine kuvvetli bir duygusal şevk ve manevi hararet duymuştur ki, yalnızca bu "düşünme ve duyumsama" tecrübesi bile, o kişiyi sanki imalata fiilen katkıda bulunmuş kadar etkilemiştir.

Herkes bilir ki kişi, parasal, manevi veya duygusal olsun, ne kadar büyük bir yatırım içine girdiyse, o yatırımın başarılı olması için o kadar mücadele eder. Ancak parasal ve duygusal yatırımların kâr payı vermesi için başarı önemlidir. Aron Aberit ise, gerçek bir manevi yatırımın gücünü ve güzelliğini sergilemektedir: Rahamana Liba Bae - "Merhametli Tanrı, kalbi arzular." Kişi manevi konularda, örneğin Tora öğreniminde, samimiyetiyle değerlendirilir. Sonuca ulaşıp ulaşmamasından çok, o sonuca ulaşmak için içten ve katışıksız gayreti gösterip göstermediği önemlidir. Eğer bunu yaptıysa, insanların sonuç ve başarı olarak niteledikleri noktalara ulaşmasa bile, yaptığı manevi yatırım - sonuca ulaşmak için gösterdiği samimi çaba - başarının ta kendisidir.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

Birisi oturduğum evi satın almak istiyor. Evimin bazı kusurlarını bildirirken ona karşı çok dürüst davrandım, ama evi satmamın bir nedeninin de yan komşumun geçimsiz karakteri olduğunu söylemekte tereddüt ettim. Yapılacak en doğru şey nedir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Beşinci Kitap: KEDUŞA / KUTSİYET (Devam)

29. Şehita - Hayvan Kesimi

a) Kesim

Bir kişi, yenmesine izin verilen bir dört ayaklı hayvanı ya da bir kuşu yemek istiyorsa, öncelikle onu kuralına göre, Şehita yöntemiyle kesmesi [veya kendisi Şohet değilse, bir Şohet'e kestirmesi] gerekir. Pasukta söylendiği gibi: "Tanrın Aşem, sana konuştuğu şekilde sınırlarını genişleteceği zaman, ‘Et yiyeyim' diyeceksindir; zira canın et yemeyi çekecektir. [Böyle zamanlarda] Canının çektiği şekilde et yiyebileceksin. Tanrın Aşem'in, İsmi'ni yerleştirmek üzere seçeceği yer senden uzak olacağı için, Tanrı'nın sana verdiği sığırından ve davarından [hayvanları], canının çektiği gibi, sana emretmiş olduğum şekilde [diğer] şehirlerinde [de] kesip yiyebileceksin. Yalnız [bazı noktalar haricinde], geyik ve ceylan nasıl yenirse [bu eti de] öyle yiyeceksiniz" (Devarim 12:20-21). Diğer bir pasukta da şöyle denmektedir: "Bene-Yisrael'den veya aralarına katılan Gerler'den herhangi bir kişi, yenebilir [yabani] bir hayvan veya bir uçucuyu tuzakla yakaladığında, [onu keserek] kanını akıtmalıdır..." (Vayikra 17:13). Hayvan kesildikten sonra, halen çırpındığı sürece eti henüz yenemez. Pasukta söylendiği gibi: "Kan karşısında yemeyin" (Vayikra 19:26).

Balıkların kesilmesi gerekmez. Pasukta söylendiği gibi: "[Tüm] Davar ve sığır [sürüleri] kesilse onlara yeter mi? Denizin tüm balıkları toplansa onlara yeter mi?" (Bamidbar 11:22). Başka bir deyişle kuzu ve sığırlar "kesilirken", balıkların "toplanması" yeterlidir. Benzer şekilde, Tora'nın yenmesine izin verdiği dört çekirge cinsi için de kesim şartı yoktur. Nitekim bir pasuk "Çekirge toplanırken" (Yeşayau 33:4) demektedir.

Bet-Amikdaş sınırları içinde korban amacı dışında bir hayvan kesmek Hahamlar tarafından öngörülmüş bir yasaktır. Bu yasağa rağmen Bet-Amikdaş'ta bir hayvan korban amaçlı olmaksızın kesilmişse, bu hayvanın etinden yarar sağlamak yasaktır.

Şehita, dört ayaklılarda nefes ve yemek borularının her ikisinin, kuşlarda da bunlardan en az birinin keskin bir aletle kesilmesi anlamına gelir. Kesim işleminde kullanılan alet, son derece keskin olmalıdır. Kesim işlemi duraksamadan, aletin üzeri örtülmeden, yırtmak veya bıçakla vurma şeklinde değil bıçağın gidip gelişiyle kesme şeklinde yapılmalıdır. Bunun dışında, boynun çok üstünden veya çok altından olmaması gerekir. Kişi Kaşer bir kuşu veya Kaşer bir yabani hayvanı kestiği zaman, kesimden sonra ayrıca hayvanın kanını da örtmelidir. Pasukta söylendiği gibi: "Bene-Yisrael'den veya aralarına katılan Gerler'den herhangi bir kişi, yenebilir [yabani] bir hayvan veya bir uçucuyu tuzakla yakaladığında, [onu keserek] kanını akıtınca, [kanı] toprakla örtmelidir" (Vayikra 17:13).

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

"Kalbi kendisini [cömertçe vermeye] sevk eden her kişi" (Şemot 25:2)

Genellikle gönüllü bir ruh olumlu bir şeydir, ama bazen katkıda bulunma arzusu bir başkasının ihtiyaçları veya istekleri ile çatışabilir. Örneğin mitsvalar normal bir şekilde yerine getirildiği gibi, daima çok daha yüksek standartlarla da yerine getirilebilir. Bazen insanlar, Tanrı'ya yönelik gönüllü ve sevgi dolu kalplerinin kendilerini sevk etmesiyle, herhangi bir mitsvayı normal gerektirmelerinin ötesinde, daha yüksek ve katı standartlarla yerine getirme hevesine kapılabilir. Bu şüphesiz takdire şayan bir davranıştır. Ancak ya bu yüksek standartlar başkalarının istek veya ihtiyaçlarıyla çatışırsa? Kişi bir mitsvayı en katı ve en iyi şekli ile yerine getirmeye çalışırken, örneğin ebeveyninin arzusuna karşı geliyorsa bu durum nasıl ele alınmalıdır?

Bu soruya cevap vermeden önce şunu açıkça ortaya koymakta fayda vardır. Tora'nın gerekliliklerini yerine getirmek "katı ve yüksek standart" sınıfında değildir. Tanrı bir şey emretmişse, bu emri yerine getirmek, bir Yahudi'nin yapması gereken en asgari şeydir. Burada ele aldığımız konu ise, bu asgariyle yetinmeyip herhangi bir mitsvayı daha yüksek bir düzeyde yerine getirme meselesidir.

Şimdi sorumuza geri dönebiliriz: Mitsvaları yüksek düzeyde yerine getirme arzusu ebeveyni onurlandırma mitsvasına göre öncelikli değildir. Bu nedenle, Sefer Ahasidim'in yazarına göre, bir kişi gönüllü bir oruç tutmak istiyorsa ama ebeveyni bunu hoş karşılamıyorsa, o kişinin oruç tutması yasaktır. Diğer taraftan, birbiriyle ilişkili olan ebeveyni onurlandırma mitsvasıyla ebeveynden çekinme, yani saygı gösterme mitsvası arasında bir fark vardır. Onurlandırma mitsvasının anlamı, ebeveynin yararına aktif bir davranışta bulunmaktır. Çekinme mitsvası ise, duyulan saygıdan dolayı, belli bir şeyi yapmaktan imtina etmek veya onların verdiği bir talimata itaatsizlik etmemektir. Ve ikisi arasındaki fark bir başka mitsva ile çatışma durumunda kendini belli eder. Eğer çatışma onurlandırma mitsvası ile ilgiliyse, yani evlat ebeveynin yararına olan bir şeyi yapması gerekirken, bir başka mitsvayı yüksek standartla uygulama uğruna bunu yapmayacaksa, o zaman ebeveyni onurlandırma mitsvası önceliklidir. Ancak diğer mitsva olan çekinmede durum farklıdır. Onların bir talimatına itaatsizlik etmek normalde saygısızlıktır. Ama eğer bu, bir mitsva nedeniyle oluyorsa bu saygısızlık sayılmaz ve buna, mitsvanın normalden yüksek standartla uygulanması da dâhildir [şüphesiz böyle durumlarda bile arsızca davranmamalı, durumu tatlı dille izah ederek ebeveynin gönlü de alınmalıdır].

Yukarıdaki mantığa göre, bir erkeğin babası, onun gelin seçimine itiraz ederse, oğlu onu dinlemek zorunda değildir; çünkü bu durumda babanın isteğine itaat etmeyi reddetmek saygısızlık sınıfında değildir. Bunun yanı sıra, bir oğul gönlünün istediği kızla evlendiği zaman ebeveynin bundan bir zararı yoktur.

Özet olarak,  en iyisi oğlanın kendi yolunu çizerken akıllıca ve dikkatlice davranması ve ailesinin ihtiyaçlarını ve korkularını göz önünde bulundurmasıdır. Eğer ailesini anlamak için çaba harcarsa, onlar da mutlaka onun arzularını anlamaya başlayacaklardır ve beraber uygun bir çözüme ulaşacaklardır.

Kaynak:  Rabi Yaakov Ariel, "Tehumin" cilt 13, s. 219-227

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Sefer Yalkut Yosef - Rabi Yitshak Yosef]

Şekalim

1. Bet-Amikdaş'ın ayakta olduğu dönemde, toplumsal korban masraflarını karşılayabilmek için Adar ayının başında duyuruda bulunulur ve her bireyden yarım gümüş şekel toplanırdı. Bet-Amikdaş döneminde gerçekleştirilen bu mitsvanın anısına günümüzde herkesten yarımşar şekel toplanması geleneği ortaya çıkmıştır. Ayrıca Hahamlarımız'ın öğrettiklerine göre Aman'ın planının boşa çıkmasında da, yapılan yarımşar şekellik bağışların etkisi vardır.

2. Bu bağış dile getirildiğinde "Zeher Lemahatsit Aşekel - Yarım Şekel'in Anısına" olduğu söylemelidir; zira bu gerçek Mahatsit Aşekel bağışı değil, sadece onun anısına yapılan bir bağıştır.

3. Gabaylar bu bağışı Roş Hodeş Adar'dan itibaren toplarlar. Söz konusu bağışın Megilat Ester'in okunmasından önce yapılmış olması gerekir.

4. Verilmesi gereken miktar yaklaşık olarak 3 dirhem saf gümüştür ki bu da yaklaşık olarak 9,5-10 gram saf gümüşü ifade eder. Her yıl bağış miktarı gümüşün piyasa fiyatı doğrultusunda belirlenir. Buna karşılık her cemaat kendi bakış açısı doğrultusunda bunun biraz üstünde bir miktar belirleme hakkına sahiptir.

5. Bet-Amikdaş zamanında yarım şekellik bağış yalnız 20 yaşın üstündeki erkeklerin yükümlülüğüydü. Buna rağmen gelenek, 13 yaşını doldurmuş gençlerin ve kadınların da bu bağışta bulunmasıdır. Uygulamada ise bir evin reisinin küçük çocukları için, hatta ana karnındaki bebek için bile bağışta bulunmasında fayda vardır.

6. Tüm ailesi için yarımşar şekel vermekte zorlanan bir kişi bu bağışı kendisi için yapar, ailesinin diğer üyeleri içinse daha düşük miktarlarda bağışta bulunur.

7. Zeher Lamahatsit Aşekel adına bağışlanan para yeşivalara veya diğer Tora kurumlarına aktarılmalıdır; zira Bet-Amikdaş yıkıldıktan beri Tanrı için bu dünyada Tora öğrenimi kadar önemli şey yoktur. Tora'nın ve Tora öğrenenlerin saygınlığını arttırmak için çaba gösterenler Yisrael'in saygınlığının yükselmesine tanık olmaya nail olacaktır.

8. Her ay gelirinden tsedaka amacıyla %10 maaser ayıran bir kişi Zeher Mahatsit Aşekel adına bağışlayacağı parayı bu paradan kullanamaz. Ancak gereken asgari bağışın ötesinde bağışta bulunmak istiyorsa, eklenen miktarı maaser parasından kullanabilir. Öte yandan eğer ekonomik olarak zordaysa ve maaser için para ayırdığı sırada bunu açıkça dile getirerek "Beli Neder, bu para Zeher Lemahatsit Aşekel için" dediyse, Zeher Lemahatsit Aşekel için maaser parasını da kullanabilir.

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

Pirke Avot'ta kötü komşulardan kaçınmamız önerilir. Bu çok geçerli bir öğüttür, çünkü kötü komşular sadece manevi açıdan yıpratıcı olmakla kalmazlar, aynı zamanda hayatı da sevimsiz kılarlar.

Bu öneri hakkında yapılan açıklamalardan biri, bu öğütte kullanılan İbranice terimin "Titrahek" değil "Arhek" olduğuna dikkati çeker. "Titrahek" "kendini uzaklaştır" anlamına gelirken, "Arhek" sözcüğü başkalarını uzaklaştırma yükümlülüğünü ima eder.

Bu durumda, evi alacak olan kişiye, sizin karşılaştığınız sorunları dile getirmelisiniz. Bunu yaptıktan sonra bu satışın gerçekleşmesi yönündeki karar tamamen ona bağlı olacaktır.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Hepimiz çılgınız... Bu yalnızca bir derece ve yön meselesidir.