Bu
Hafta İçin Saatler |
14TEVET |
Gelecek
Hafta İçin Saatler |
||||
Şabat |
Başlangıç |
Bitiş |
5776 |
Şabat |
Başlangıç |
Bitiş |
Yeruşalayim |
16:03 |
17:23 |
----- |
Yeruşalayim |
16:08 |
17:28 |
Tel
Aviv |
16:22 |
17:24 |
26ARALIK |
Tel
Aviv |
16:27 |
17:29 |
İstanbul |
16:26 |
17:08 |
2015 |
İstanbul |
16:30 |
17:12 |
İzmir |
16:36 |
17:26 |
|
İzmir |
16:41 |
17:31 |
VAYHİ-ויחי |
||||||
|
PeraşaÖzetİ
[www.chabad.org]
Yaakov
hayatının son 17 yılını Mısır’da geçirir. Ölümünden önce Yosef’e, kendisini
Kutsal Topraklar’da gömeceğine dair yemin ettirir. Yosef’in iki oğlu Menaşe ve
Efrayim’i mübarek kılar ve onları, Yisrael ulusunu oluşturan on iki kabileden
ikisinin başı olarak ilan eder.
Yaakov
çocuklarına tarihin sonundan bahsetmek ister fakat Tanrı buna olanak tanımaz.
Yaakov oğullarının her birine kendi kabilesinin karakteri doğrultusunda birer
beraha verir: Yeuda’dan, liderler kanun koyucular ve krallar çıkaracaktır.
Yüksek dini görevliler Levi’den, Tora bilginleri Yisahar’dan, denizciler
Zevulun’dan, öğretmenler Şimon’dan, askerler Gad’dan yargıçlar Dan’dan, zeytin
üreticileri Aşer’den vs. çıkacaktır. Reuven, babasının özel aile yaşantısına
karıştığı için azarlanır. Şimon ve Levi Şehem’de gerçekleştirdikleri katliamdan
ve Yosef’e yönelik komplolarından dolayı paylanır. Naftali’ye bir ceylan
sürati, Binyamin’e bir kurt sertliği Yosef’e de güzellik ve üretkenlik
bahşedilir.
Yaakov’un
ailesi, Paro’nun bakanları, Mısır’ın önde gelen asillerive Mısırlı süvarilerden
oluşan büyük bir cenaze korteji, Hevron’daki Mahpela Mağarası’nda gömülmek
üzere Erets-Yisrael’e götürülen Yaakov’a eşlik eder.
Yosef
de 110 yaşındayken Mısır’da ölür. Ölümünden önce o da, kemiklerinin ileride
Mısır’dan çıkıldığında götürülmesini ve Erets-Yisrael’e gömülmesini vasiyet
eder ve yaklaşmakta olan kölelik ve zulüm yıllarında Bene Yisrael’i ümitle
ayakta tutacak olan şu sözleri söyler: “Ben ölmek üzereyim. Tanrı sizi mutlaka
hatırda tutacak ve sizi bu ülkeden, Avraam, Yitshak ve Yaakov’a [vereceğine
dair] yemin etmiş olduğu ülkeye çıkaracak” (Bereşit 50:24).
Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
“ŞEMA”
DUASI DUDAKLARDAN DÖKÜLDÜĞÜNDE…
“Vayhi Yaakov beerets Mitsrayim şeva esre şana
– Yaakov Mısır topraklarında on yedi sene yaşadı.” (47/28)
Bereşit kitabını nihayete erdiren ve
Şemot kitabı ile bağlantı kuran bu hafta okuduğumuz Vayhi peraşası yukarıdaki
cümle ile başlar. Bilgeler “yaşadı” anlamına gelen “vayhi” sözcüğünün sayısal
değerinin otuz dört olduğunu öğretir. Bu
rakam aslında Yaakov’un hakikaten yaşam bulduğu otuz dört yıla gönderme yapar.
Bu yıllar Yosef ile geçirdiği ilk on yedi yıl ve ölmeden önce yine Yosef ile
geçirdiği son on yedi yıldır. Midraş Baal Aturim daha iddialı bir açıklama
yapar ve Yaakov’un hayatının Mısır’da geçen son on yedi yılının hayatının en
güzel yılları olduğunu söyler. Bu yıllar bereket, iyilik ve barış doludur.
Halbuki geriye kalan yüz otuz yıl acı ve sıkıntılarla geçmiştir.
1789 ile 1866 yılları arasında yaşamış olan
Lubavitch’li Rabi Menahem Mendel küçük
iken gittiği yeşivada öğretmeninin Baal Aturim’e göre yaptığı bu açıklamayı
hayretle dinler ve bunu zamanın en büyük bilginlerinden biri olan büyükbabası
Liadi’li Rabi Schneur Zalman’a sorar. Aslında sorusu son derece mantıklı ve
gerçekçidir. “Atalar içinde en önemlisi olan Yaakov nasıl en güzel yıllarını
putperest olan Mısır ülkesinde geçirebilir?”
Rabi Zalman torununa yine Tora’dan bir
pasukla karşılık verir: Bereşit 46/28’de Yaakov’un Mısır ülkesine gelmeden önce
Yeuda’yı bir öncü olarak Goşen
eyaletine gönderdiği yazılıdır. Midraş
Yaakov’u bu hareketinin amacının Goşen’de Yaakov ve çocuklarıyla birlikte
öğrenebilecekleri bir “öğrenim evi” kurmak olduğunu öğretir. Rabi devam eder:
bir kişi devamlı olarak Tora öğrenip kendini Tanrı’ya yakınlaştırırsa herhangi
bir yerde bile hayatının en güzel günlerini yaşayabilir. Bu da onun için gerçek
bir yaşam olur.
Rabi Schneur Zalman’ın bu öğretisi bir
Yahudi’nin yaşamı hakkında çok ciddi ipuçları vermektedir. Mısır sürgünü ile
diasporayı tadan Yahudiler artık yaşamlarının değişmez bir parçası olan
“sürgün” psikolojisi ile yaşamayı yüzyıllar içinde öğrenmişlerdir. Sadece
yetmiş yıl süren Babil sürgününde ayakta kalmayı başaran toplum bir anlamda
kendini çok daha uzun süren ve daha sonlanmamış olan Roma sürgününe
hazırlamıştır. Yirmi yüzyıla yaklaşan bu acımasız sürgün beraberinde Yahudi
toplumuna yıkımı, toplu katliamları, pogromları, enkizisyonu ve nihayet de
Holocaust’u getirmiş toplum yok olmamak için azami bir mücadele vermiştir. Bu güne kadar ayakta kalmayı başaran
Yahudiler bunu öğrendikleri Tora ile yakınlaştıkları Tanrı’nın lütfuna
borçludurlar. Tora öğrenimi devam ettikçe toplum Tanrı’ya yakınlaşmış ve toplum
yok olmadan yaşamayı başarmıştır.
Şimdi ise Yahudi toplumu çok daha
büyük bir tehlikenin eşiğindedir. Sifri’ye göre özümlenmenin yedi aşamasının
ilki Tora öğrenimini bırakmaktır. Yahudiler bu gün Tora öğrenimine gerektiği
önemi vermeyen bir toplum haline gelmişlerdir. Bu uzaklaşma Tanrı ile olan
iletişimin zayıflamasına neden olmakta ve içinde bulunduğumuz sürgün başka kültürlere
adapte olmuş bireylerin giderek fazlalaştığı bir toplumun ortaya çıkmasına
neden olmaktadır. Bu adaptasyon aslında binyıllardır Yahudileri hayata bağlayan
ana damarın kesilmesi anlamındadır. Bu durdurulmadığı durumda gelecek bu
haftaki Stuma yani kapalı peraşanın anlatmaya çalıştığı gibi karanlık ve
belirsiz olacaktır.
En karanlık zaman tan ağarmasından
hemen önceki zamandır deyişi peraşadaki bir Midraş ile bağlantılı olarak
kalpleri aydınlatmaya devam etmektedir. Yaakov ölüm döşeğinde çocuklarına bazı
sırları açıklamak ve onları kutsamak isterken Şehina’nın kendisinden
uzaklaştığını hisseder. Çocuklarına herhangi birinin bir yanlışı olup
olmadığını korkuyla sorar. Çocukları hem babalarını hem de ilkesel olarak
gelecek nesilleri rahatlatan ve Tanrısal ışığa dönmelerini sağlayan o eşsiz
cümleyi söylerler:
“Şema Yisrael! Ad… E.loenu Ad… Ehad.
Yaakov bunun üzerine rahatlar, “baruh
şem kevod malhuto leolam vaed” diye yanıt verir ve çocuklarını kutsal
kılar.
“Şema Yisrael! Ad… E.loenu Ad… Ehad.
Yahudiliğin temeli, Tanrısal ışıkla
olan bağın devamlı kaynağı. Tek Tanrı inancının, başka tanrı olmayacağının ve
Yahudilerin yanlış yapsalar bile en son anda dönecekleri tek istikametin
belirleyici cümlesi. Bu cümle gelecek nesillere aktarıldığında en karanlık anları
bile aydınlatacak meşale olmaya devam edecektir.
DİVRE TORA
Rav İzak Peres
Son Yıllar
Gençlik
yıllarındaki trajedilerin aksine, Yaakov’un son seneleri huzur ve mutluluk
içinde geçti. Oğluyla yeniden bir araya geldi ve onun Mısır’daki en güçlü
ikinci kral olduğunu gördü. Geçirdiği zor zamanlarda şikayet etmediği için
Tanrı’nın kendisine verdiği bir ödüldü bu.
Bir çok
tsadikin zorluklar yaşadıktan sonra son yıllarını keyif içinde geçirdiklerini
görürüz. Aynı şey Sarah için de geçerlidir. Son 37 senesi oğlu Yitshak’ı
yetiştirerek mutluuk içinde geçmiştir. Dindarlar için son yılları huzur içinde
yaşadıkları bir ödüldür. Kötüler için bunun tam tersi geçerlidir. Genellikle
gençlik yılları geçici zevkler peşinde harcanırken son seneleri bu
umursamazlıkların bir cezası niteliğinde hep acı içinde geçer.
Yaakov
öleceği için o kadar mutluydu ki oğullarını etrafına toplayarak onlara Maşiah’ın geleceği tarihi bildirmeye karar
verdi. Fakat bu güç elinden alındı. Neden Tanrı Yaakov’un Maşiah’ın geleceği
tarihi açıklamasına engel oldu? Maşiah’ın geleceği tarihi bilmek hayatı daha
güvenilir kılmayacak mıydı? Fakat Tanrı, Yahudiler’in doğru ya da yanlış yapma
seçimlerini ellerinden almak istemedi. Yaakov, Maşiah’ın geleceği tarihi
söyleseydi o zaman Yahudiler uygunsuz davranışlar sergiler, Maşiah’ın nasılsa
geleceğini bilerek o şekilde davranmaya devam ederlerdi. Fakat Tanrı Maşiah’ın
gelişinin gizli kalmasını istedi çünkü insanların hareketlerinin ona göre
şekillenmesini istemedi. Yine de Yaakov’dan 3000 sene sonra
yaşayan Malbimi Maşiah’ın ne zaman geleceğine dair tahminlerde bulundu.
‘ Yaakov’un bile izni yokken sen neden böyle yaptın?’ diye soranlara da bir
hikaye ile cevap verdi:
Bir baba oğul evlerinden çok uzağa seyahate çıktılar. Çok
fazla yol almamışken oğlu babasına sordu ‘ Ne zaman gideceğimiz yere
varacağız?’ Baba oğlunu susturdu ve onu cevapsız bıraktı. Yolculuklarına devam
ettiler. Günler geçtikten sonra çocuk tekrar sordu. ‘ Ne zaman varacağız?’ Bu
sefer babası tam varacakları tarihi söyledi. ‘Neden ilk sorduğumda bana bu
cevabı vermedin?’ diye oğlu sorduğunda
şu cevabı aldı: ‘Çünkü ilk sorduğunda daha yeni yola çıkmıştık ve varacağımız
yere daha çok vardı. Ama şimdi yaklaştığımız için sorduğun soru daha makul
oldu.’
Yaakov, Maşiah’ın geleceği tarihi söylemek istediğinde, o
tarih çok uzaktı. Fakat artık onun üzerinden çok zaman geçti .Maşiah zamanına
yaklaştığımız için Maşiah’ın ne zaman geleceği sorusu artık makul
karşılanmaktadır ve bir cevabı hak etmektedir.
ASE LEHA
RAV : KENDİNE RAV SEÇ
RAV
ELİYAU KOEN Z’’L:MAHAZİKE-TORA
Yemek ve İçmekten sonraki Berahalar
D-Birkat Bore Nefaşot
Son Beraha’sı “Birkat a-Mazon” veya “Meen
Şaloş” olmayan bütün yiyecek ve içeceklerden sonra söylenen Beraha “
Bore Nefaşot “ tur. Bir şartla ki, diğer Berahot’lar gibi, katı yiyecekler için “kazayit” ve içecekler
için “reviit” kadar
yenip içilmiş olsun.
Diğer “Berahot aharonot “lara kıyasla bu
beraha’nın metni kısadır. Ve şöyledir. “Baruh ata a….E…meleh a-olam, Bore
nefaşot rabot ve hesronan, al kol ma şebarata,leahayot baem nefeş kolhay, Baruh
hay a-olamim “.
Baştaki Berahot’lardan “Şeakol “ gibi genel
bir beraha’dır. Gerek ağaçta yetişen
meyvalara ( Şiva minim hariç ) gerek toprakta yetişen sebze ve
meyvalara,gerek et, tavuk, yumurta, balık, peynir, çukulata, ve şekerlemelere,
su dahil (şarap hariç) her türlü
içeceklere, kısaca, içip yiyerek faydalandığımız her
şeyden sonra “ Bore
Nefaşot ” beraha’sı söylenir.
Şiva minim`lerden olan Buğday taneleri, bütün olarak pilâv gibi
pişirildiklerinde (bulgur) veya da ateşte kavrulduklarında ilk Beraha`sı “Bore
peri a-adama” ve son Beraha`sı “Bore nefaşot”tur. Aynı
şekilde pirinçle yapılan pilâv çeşitlerine, ilk Beraha “Mezonot”
son Beraha`da “Bore Nefaşot” tur. Pirinçten yapılan ekmek
dilimlerine (Patit, pirhiyot orez) de, ilk Beraha “Mezonot” son
Beraha da “Bore Nefaşot” tur.
Mısır veya patates unundan yapılan kek veya da ekmeğe, ilk
Beraha “Şeakol” son Beraha olarak da “Bore Nefaşot” söylenir.(Şulhan
Aruh Orah Hayim 208/8).
“Bore Nefaşot” Beraha`sını yenildiği ve içildiği yerde söyleme
mecburiyeti yoktur. Her yerde söylenebilir. Bir şartla ki yemeyi veya içeceği
şeyden sonra uzun zaman geçmesin.
TARİHİMİZDEN
ŞELOMO BEN HAYİM
ALFANDARİ
1745 ile 1762
yılları arasında bu görevi üstlenmiş “dayan” unvanına sahip bilgelerdendir.
1753 yılında Rabinik diplomanın ilk evresi olan “isur ve eter” belgesini
vermeye hak kazanır. 1760 yılından itibaren imzası artık belgelerde daha sıkça
görünür. İzmir’in büyük Rabilerinden Rabi Hayim Abulaf’la ile çağdaştır. 1774
yılında vefat eder. Sultan 1. Mahmud, Sultan 3. Osman ve Sultan 3. Mustafa
dönemlerinde halkına yön vermeye çalışmıştır.
MİMAAYAN
KAYNAKLARIMIZDAN
Rav İsak Alaluf
BEREŞİT KİTABINI OKUMAYI BİTİRİRKEN
Bereşit kitabı Yosef’in ölümü ile noktalanır.
Bu artık Bene Yisrael için “sürgün” demektir Mısır esaretinin bir anda
başlamadığını biliyoruz. Yaakov yaşarken zaten esaret diye bir şey yoktur.
Çünkü Yaakov Goşen’de kapalı bir cemaat kurmuş ve kimsenin çıkışına izin
vermemiştir. Burada Tora ve Yahudilik kurallarına göre yaşayan Bene Yisrael
sürgüne bile olsalar, sıkıntı yaşamamışlardır. Yaakov’un ve o zamanki
tsadiklerin ölümü atalarımızın dış dünyaya bakışlarını değiştirir. Bu değişim
“acaba onlar neler yapıyor ben de onlar gibi yapsam mı” düşüncesini doğurur. Bu
düşünce ile Mısır toplumu içine karışan atalarımız hızla asimile olmaya
başlarlar. Bu asimilasyon sonunda Mısır otoritelerinin de dikkatini çeker.
Sonuçta sürgün acılarını kademe kademe göstermeye başlar. Bu acılar artan bir
ağırlıkta atalarımızı zor durumda bırakır. İşte önümüzdeki hafta okumaya
başlayacağımız Şemot kitabı bu sürgünün ve esaretin acılarını anlatmak ile işe
başlar. Buradan nasıl kurtulduğumuzu adım adım anlatır. Hazak venithazak .
HAFTANIN
SÖZÜ
Oğlum babanın emrini koru annenin öğrettiğini bırakma
(Mişle)