Moav kralı Balak, Bene-Yisrael'e lanet okuması için peygamber Bilam'ı çağırır. Yolda, Tanrı ona engel olması için bir melek gönderir. Meleği gören eşek ters davranışta bulununca, durumun farkında olmayan Bilam tarafından dövülür. Bilam ancak eşeğin dilinin mucizevi şekilde açılması sonucunda meleği fark eder.

Balak'a ulaşan Bilam, üç kez, üç farklı seyir noktasından Bene-Yisrael'e lanet okumaya çalışır; fakat her seferinde, lanet yerine ağzından berahalar çıkar. Balam, ayrıca tarihin sonu ve Maşiah'ın gelişi hakkında da kehanetlerde bulunur.
Halk, Moav kızlarının çekiciliklerinin tuzağına ve Baal Peor adlı puta tapma hatasına düşerler. Tanrı halk içine bir salgın gönderir. Yüksek rütbeli Yahudi, Midyanlı bir prensesi alenen çadırının içine alınca, Koen Gadol Aaron'un torunu olan Pinehas, her ikisini de öldürür ve salgın son bulur.

Şabat günü yapılması yasak olan işler için kullanılan aletlere de dokunmak yasaktır. Bunlara örnek olarak çekiç, makas, kalem, iş mektupları, para, senet veya çekler verilebilir. Bu gibi eşyalar “kenara ayrılmış” anlamına gelen “muktse” olarak adlandırılır.  Şabat günü ağaçtan düşen bir meyve, Şabat koparılan bir çiçek, Şabat günü tavuktan çıkan bir yumurta ve benzeri şeylere Şabat günü dokunulmaz.

Çünkü beni (Tora’yı) bulan yaşam bulur ve Tanrı’nın beğenisini kazanır. (Mişle 8/36)

Balak peraşasında Bilam’ın berekete dönmüş beddua denemelerinden bir tanesi iyi bilinir. Bu sözcükler birçok Sidur’un sadece giriş kısmını oluşturmakla kalmaz aynı zamanda sinagoglara giriş duasının da temelini oluşturur. “Ma tovu oaleha Yaakov, mişkenoteha Yisrael – ne güzeldir çadırların Yaakov yerleşkelerin Yisrael.” Bilam gibi birinin ağzından bunu duymak garip gelse de niyeti ne olursa olsun Bilam’ın bir peygamber olduğu akıldan çıkarılmamalıdır. Sözler Bilam’ın niyetini yansıtmaz. Çünkü o sözler doğrudan Tanrı’dan gelir. Bilam da bunun bilincindedir çünkü Balak’a her zaman Tanrı’nın ağzına yerleştireceği sözleri söyleyeceğini belirtmiştir.

Aynı pasuk içinde hem Yaakov çadırları hem de Yisrael’in yerleşkeleri konmuşsa bunun mutlaka verdiği bir ders vardır. “Oel Yaakov” yani çadırlar insanın evini simgelerken “mişkenoteha Yisrael” yerleşkeler “mişkan” sözcüğünden türer ve sinagogları sembolize eder. Bilam bunu aynı cümle içinde kullanmıştır.

Şelomo Ameleh “davar beito ma tov – zamanında söylenen söz ne iyidir” derken Rabiler “ma tovu” ile başlayan cümlenin Suriye cemaatinin düğünlerinde söylendiğini öğretirler. Böylelikle Yahudi evi ile Mişkan arasında, sinagog arasında bir ilişki kurmaya çalışırlar. Gemara Masehet Berahot 6’da “kol amesameah hatan vekala keilu bana ahat mihorvot Yeruşalayim” demektedir. Gelin ve damadı sevindiren kişinin Yeruşalayim’deki bir harabeyi inşa etmiş gibi sayılacağını söyleyen bu öğreti Şemot kitabının girişinde RaMBaN tarafından getirilen öğreti ile farklı bir boyuta taşınmaktadır.

“Veasu li mikdaş veşahanti betoham” pasuğu gereğince Şemot kitabında Mişkan çadırının inşası en az dört peraşa boyunca işlenir. Altın buzağı günahı ile ayrılan Şehina Mişkan ile geri döner ve kalplere yerleşmeyi diler. Halbuki bizzat ataların evlerinde Şehina vardır. Mişkan sanki ataların evinin suretinin yeniden inşa edilmesidir. 

Ataların evindeki mucizelerin Mişkan’da da yansımaları olmuştur. Nitekim Menora’daki “ner amaaravi” her zaman yanan bir mumdur. Her sabah Kohenler bu mumdan diğer mumları yakmaktadır. Şulhan Azaav’da yer alan ekmekler yani “lehem apanim” bir hafta sonra da tazeliklerini korurlar ve hala sıcaktırlar. Tanrı’nın “Şehina” yani varlığının bulutu da hep Mişkan’ın üzerindedir. Avot bununla yaşarken daha sonra Bene Yisrael bunun bir suretini Mişkan’da görmektedirler. Buradan çıkan öğreti aslında oldukça anlaşılır gibidir. Eğer Yahudi evi doğru esaslar üzerine kurulursa zaten Mişkan gibidir.  Gemara’da yer alan öğretiye geri dönersek “kol amesameah hatan vekala keilu bana ahat mihorvot Yeruşalayim” ifadesi doğru bir ev, bir yuva inşa edenin belli bir harabeyi yeniden inşa edeceğini söylemektedir. Bu harabe de Bet Amikdaş’tan başkası değildir.   

Bir evi kutsal bir mekana dönüştürmek kadınların daha öncelikli olduğu bir sorumluluktur. Ne yazık ki günümüzde evlerimizde Yunan işgali altındaki Erets Yisrael’deki durum mevcuttur. Kutsallık çok azalmıştır. Evlerimizde olmaması gereken şeyler artık yer almaya başlamıştır. Gemara kadınlar için “akeret abayit” evin asıl sahibi, idarecisi der. “Akeret” sözcüğü “ikar” yani esas sözcüğünden türemektedir. 

Mişkan 1 Nisan tarihinde kurulmuştur. Bundan yedi gün önce “miluim” dediğimiz hazırlık dönemi vardır. Yeni ev kurulduğunda da yedi gün boyunca “şeva berahot” haftası vardır. Bu hafta yeni evin kutsallığının kuruluşunun hazırlı anlamını taşır.

Yunan işgalinde Yeruşalayim’de Bet Amikdaş çalışamaz duruma getirilmiş Makabiler tarafından geri alındığında yeniden işler vaziyete getirmek için temizlenmiştir.  Öyküyü herkes bilir. Temiz yağ arama sadece küçük bir kap bulunarak sonuçlanmıştır. Pne Yeoşua burada bir soru sorar. Herkes zaten “tame” iken saf yağ bulmaya gerek yoktur. tame yağ yeterlidir. Neden bu yağ bir bayrama dönüşmüştür?

Kotzk şehrinin bilgesi şöyle yanıtlar. Bazen alahada “açık kapı” dediğimiz ufak tefek “kaçamaklar” olabilir. Bunlar zararsızdır. Çünkü yapılabilme durumu vardır. Ama bir temel atılırken, ilk harç konurken, temel inşa edilirken yani “lehathila” durumunda asla açık kapı aranmaz. Temelde mükemmellik şarttır. Hanuka olayında yeniden kutsal duruma getirme yani “Hanuka” vardır. Burada yapılan her şey yeni bir başlangıçtır ve kusursuz olmak zorundadır. Bu yüzden bulunan küçük bir yağ kabı bizlere bayram yaptırmıştır. Eğer normal zamanda olsaydı saf olmayan yağ da kullanılırdı. Ama yeni bir başlangıç yapıyorsan işe mükemmel başlamak gerekir. Temel kusursuz olmalıdır.

Günümüzde Bet Amikdaş yoktur ama “bayit Yeudi” vardır. Bir makdisten çok daha kutsal bir yuva kurmak hepimizin elindedir. Bilam bile peygamberliği ile bunu görebilmiştir. Yaakov’un çadırları iyi ise makdisler olmasa bile Yahudi yaşamı eksilmeyecektir. Yahudi yaşamının en önemli şartı uygun bir Yahudi evinin kurulmasıdır.

Mişkan inşa edilirken Tanrı “veasu li mikdaş – bana kutsal bir yer yapın” demiş ve eklemiştir; “veşahanti betoham – içinizde barınacağım.” Düğün töreninde de damat yüzüğü verirken benzer sözcükler kullanır: “Are at mekudeşet li.” Eğer bu kutsallık adanmışlık olursa Tanrı elbette bu yuvada Şehina’sını barındıracaktır. 

Peraşamız bir kişinin adıyla başlamaktadır. Örneğin Yitro, Pinhas gibi. Balak kimdi ve ne yapmak istiyordu? Balak Moav kralı idi. Bene Yisrael’in çölde Tanrı’nın himayesinde ilerlemesini ve hiçbir engel tanımadan başarıya ulaşmasını endişe ile karşıladı. Bene Yisrael’i nasıl yok edebilirdi? İşte bunun çarelerini aradı. Ancak Bene Yisrael’e beddua edebilecek ve onları Tanrı’nın gözünden düşürecek yöntemlere başvurması gerekiyordu. Midyan’da alim bilgin beddua etmesini bilen Bilam adında bir büyücü yaşamakta idi. Özelliği Tanrı’nın Bene Yisrael’e öfkelendiği anı bilmesi idi. Ona büyük vaatlerde bulunarak gelen Bene Yisrael’e beddua etmesini rica etti. Toramızın anlattığına göre sabah erkenden kalkar merkebine biner ve Moav kralı Balak’a gelir. Balak ona, altın gümüş mücevherler vereceğini vaad ederek Bene Yisrael’e beddua etmesini söyler. Bilam hayatından memnun ve bunu başaracağından emin olarak yoluna devam eder. Yolda karşısına bir melek çıkar, nereye gittiğini sorar? Balak’ın arzusunu yerine getirmeye gittiğini söyleyince ona gitmeyeceksin diye tembih eder; O gitmekte ısrar edince Tanrı ona ancak benim, senin ağzına verdiğim sözleri söyleyeceksin bu sözlerden bir harf bile değiştirmeyeceksin diye emreder. Üç kez Bilam Bene Yisrael’i beddua etmeye çalışır fakat başaramaz. Üçüncüsünde Bene Yisrael’in çöldeki yaşantılarına hayran kalır ve ağzından şu sözler çıkar: MATOVU OALEHA YAAKOV Mişkenoteha çadırların ve meskenlerin ne kadar güzel yaşantın ne kadar düzgün. Balak öfkelenir Bilam’a sitayişle ben sana neler vadettim hiç birine hak kazanmadın. Bilam cevaben: Sen bana dünyanın altın ve gümüşlerini versen de ben Tanrı’nın sözünden dışarı çıkamam.

Bilam’ın söylediği bazı sözler Tanrı’nın lanetlemediği kişiye ben nasıl öfkelenebilirim. Bu olayda Tanrı o günlerde hep iyiliklerde bulundu, bizlere öfkelenmedi. Bilam’ın söylediği meskenlerin ne kadar güzel çadırların ne kadar mükemmel sözü güncel olarak mesken dualarımızı yaptığımız Sinagogları çadırlar ise Tora öğrenilen Yeşivaları kastetmektedir. Navi MİHA kitabında Balak-Bilam olayını bizlere şöyle hatırlatır.

Halkım! Balak’ın bizim kötülüğümüz için Bilam’dan istediğini ve Bilam’ın ona ne cevap verdiğini unutma hatırla. Ona göre Tanrı’mızın bize yaptığı iyilikleri hep hatırla onun yolundan çıkma. Gerçek şu ki bize her zaman merhamet eden bize iyilik veren ulu Tanrı’mıza inancımız sonsuz ve daim olması tartışılmaz. Fakat buna laik olmak için bizim de ona bağlılığımız mükemmel olması gerek, iyi kalpli alçak gönüllü sevgi dolu olmamız bizleri doğru yola sevk eder ve hatalardan bu şekilde kaçınabiliriz. Kötü düşünerek hiçbir yere varamayız, kötülükle hiçbir şeyi sonuca vardıramayız iyi düşün iyi yap ki Tanrı’mız her zaman bizlerle olsun!

Bu haftaki peraşada, Bilam’ın Bene-Yisrael’i yüceltmek için söylediği ve çoğumuzun iyice bildiği, keilalalara girerken söylediğimiz ünlü kelimeleri görürüz: Ma Tovu Oaleha Yaakov - “Çadırların ne iyi Yaakov” (Bamidbar 24:5).

Hahamlar şöyle açıklar: Bilam Bene-Yisrael’in çadırlarının çölde ne kadar dikkatlice sıralandığını ve böylece kimsenin bir diğerinin evini göremediğini fark eder. Bilam Bene-Yisrael’i lanetlemek istemişti, ama alçakgönüllülüklerinden dolayı, bunu yapamamıştır.

Buranın altında yatan bir mesaj vardır. Yahudilerin gücü evlerinde yatar. Bireyler değil, evler bir milletin temel yapı taşlarıdır. Bireylerin evleri yarattığından çok, evler bireyleri yetiştirir. Sağlam evler, güçlü değerlerle ve odaklı eğitimle, güçlü bir ulus yaratmada en temel unsurdur. 

Okullar eğitim sisteminin önemli bir parçasıdır, ancak okulların güçlü ve ahlaklı bireyler yaratacağına rahatlıkla inanan veliler (ve hükümetler) hatalarını fark ettiklerinde iş işten geçmiş olacaktır bile. Özgür iradeleri olsa bile, çocuklarının ne hale döneceği konusunda en fazla veliler sorumludur. Öylece okulu, çevreyi ve çocuğun arkadaşlarını sorgulayamazlar. En temel etki evden gelir.

Yine de, demesi kolay olsa da, yapması bir o kadar da zordur. Ve çocuk büyütmek için Tanrı’dan çok büyük bir yardım lazımdır. Ancak gerçeği kabullenmek gerçekleştirmek için bir ilk adımdır. O zaman çocuklarımızın başarılı olacağı ortamı yaratmak ve toplumda olmasını istediğimiz o sürekli katkıda bulunacak bireye dönüşmeleri için başkalarına değil de kendimize güvenelim. Bilam’dan bildiğimize gibi, evlerimiz sayesinde, bizi hiçbir şekilde lanetleyemez.

Eğer herhangi bir nedenden dolayı kalbinde öfke varsa bu öfkeyi örtmek ve misafire hissettirmemek için çaba göstermelidir. Misafirini güler yüzle karşılamaması misafirin bu sıkıntının sebebinin kendisi olduğu hissine kapılmasına neden olabilir. Her zaman mitsvanın büyüklüğünü kalbinde hissetmesi gerekir. Tanrı’nın bereketi üzerinde olacaktır.