Sinay çölünde, Tanrı Yisrael'in on iki kabilesini kapsayanbir nüfus sayımı yapılmasını emreder...

Sinay çölünde, Tanrı Yisrael'in on iki kabilesini kapsayan bir nüfus sayımı yapılmasını emreder. Moşe, askere alınabilecek yaşta (20 ile 60 yaş arası) 603.550 erkek sayar; Levi kabilesinin, sayıları 22.300'ü bulan ve yaşları 1 aylıktan büyük olan erkekleri ise ayrıca sayılır.

Leviler Mişkan'da hizmet edecekler, Altın Buzağı olayı sonrasında kutsal göreve uygunluklarını kaybeden Behorlar'ın yerine geçeceklerdir. Yerlerini alacak bir Levi bulamayan 273 Behor ise kendilerini azat etmek için beş şekel "fidye" ödeyecektir.

Bir kamp dağıldığı zaman, üç Levi ailesi Mişkan'ı parçalarına ayırıp bir sonraki kampın tam ortasında yeniden kurardı. Daha sonra Mişkan'ın çevresine kendi çadırlarını kurarlardı. Mişkan'ın özel eşyalarını (Menora, Aron vs.) kendi özel örtüleri içerisinde omuzlarında taşıyan Keat ailesi, Mişkan'ın güneyine kamp kurardı. Mişkan'ın goblenleri ve çatı örtülerinden sorumlu olan Gerşon ailesi ise Mişkan'ın batısında kamp kurardı. Duvar kalaslarını sütunlarını taşıyan Merari ailesi ise kuzeye yerleşirdi. Mişkan'ın giriş kapısının karşısında, yani doğusunda ise Moşe, Aron ve Aron'un oğullarının çadırları yer alırdı.

On iki kabile, Levi ailelerinin oluşturduğu dairenin dışında her birinde üç kabile olan dört grup halinde kamp kurarlardı. Doğuda Yeuda (nüfus: 74.600), Yisahar (54.400) ve Zevulun (57.400) kabileleri; güneyde Reuven (46.500), Şimon (59.300) ve Gad (45.650) kabileleri; batıda Efrayim (40.500), Menaşe (32.200) ve Binyamin (35.400) kabileleri ve kuzeyde Dan (62.700), Aşer (42.500) ve Naftali (53.400) kabileleri bulunurdu. Bu kamp düzeni seyahat ederken de korunurdu. Her kabilenin kendi Nasi'si (prensi ya da lideri) ile kabile renklerini ve amblemini taşıyan bir bayrağı vardı.

Roş Hodeş, Yom Tov ve Hol Amoed’de “yaale veyavo” unutulmuşsa Birkat Amazon’da yeniden başa dönmeye gerek yoktur. “Al Akol” berahası öncesinde Hanuka ve Purim bayramlarında “al anisim” bölümü okunur. Hanuka’da Bime Matatya” Purim’de ise “Bime Mordehay” bölümleri eklenir.  

Tanrı'nın açığa çıkışı süreklidir. Tora'nın yeni yüzleri aralıksız olarak kendilerini gösterir. Onu ne kadar çok inceleyip öğrenirsek, o da o kadar genişler. (Sefat Emet)

Şavuot bayramından bir önceki Şabat günü “Şabat Kala” olarak adlandırılır. Şabat Kala yani gelin Şabat’ı Tora’yı bir gelin gibi karşılamayı bekleyen Yahudileri temsil eder. Bene Yisrael damat pozisyonundadır. Tora baba evinden çeyiz olarak onları koruması ve yapması için altı yüz on üç mitsva getirmektedir. Bene Yisrael de Tora’yı öğrenme ve uygulamayı taahhüt etmektedir. Bu sözler “Ketuba” dediğimiz senette yazılmıştır. Tora ile Bene Yisrael’in evliliği Ketuba ile belgelenmiştir.

Tora en ciddi olarak Rabi Akiva’nın yirmi dört bin öğrencisi tarafından öğrenilmiştir. Ancak ne yazık ki bu öğrenciler Omer süresinde hayatlarını yitirmişlerdir. Elbette bunun için bir neden vardır ancak Tora öğrenilmemek ve aktarılmamak tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bir anlamda Yahudilik kaybolma tehlikesi geçirmektedir. İşte bu kaybolan öğrencilerin yerine Lag baomer gününde Rabi Akiva beş öğrenciye “semeha” vermiş ve Yahudiliğin geleceğini garantiye almıştır. Bu öğrencilerden ikisi Rabi Şimon bar Yohay ve Rabi Meir Baal Anes’tir. Rabi Şimon bar Yohay hakkında oldukça fazla söz söylenmiştir. Biz bu yazımızda bir parça Rabi Meir Baal Anes hakkında bilgi derlemeye çalışacağız.

Birçoklarımız tarafından bilinen bir söylem vardır ve bu söylem de mucize isteyenler tarafından sıkça kullanılır. Bu söylem “Elaa de Meir Aneni – Meir’in Tanrı’sı bana cevap ver” şeklinde bilinir. Mucize isteyenler bu söylemi sıkça tekrarlarlar. Bu söylemin kaynağı Gemara Masehet Avoda Zara 18’de yazılıdır. Rabi Hananya ben Teradyon’un kızı tutuklanarak hapse atılır. Rabi Meir onu kurtarmak için gardiyanla konuşmaya gider. Gardiyan onu salıvermesinin mümkün olmadığını mahkeme sürecinin gerçekleşmesi gerektiğini söyler. Rabi Meir gardiyana korkmamasını sıkıştığı anda bu söylemi söylemesini salık verir. Gardiyan önce buna inanmaz ama üzerine gelen vahşi köpeklerden kurtulunca kabul eder ve kızı salıverir. Mahkeme bu durumdan haberdar olunca gardiyanı ölüme mahkum eder. Son anda gardiyan bu söylemi tekrar dile getirir ve kurtulur.    Bu söylemin nasıl işlediği ile ilgili olarak Rabilerin anlattıklarına bakalım ve bu söylemin etkisinin nasıl meydana geldiğini anlamaya çalışalım:

Maarşa olarak bilinen Rabi Şemuel Eliezer Alevi Edeles bu söylemde yer alan “Meir” sözcüğünün doğrudan Rabi Meir ile bağlantılı olmadığını öğretir. Rabi söylemi “Elaa de meir lanu kemalhut Yavan benes anerot Hanuka – Tanrı Hanuka mumlarından gelen ışıkla bizi aydınlatır” şeklinde söyler. Bu ifade söylemi daha da karışık duruma getirmektedir.

Gemara Masehet Avoda Zara’da yer alan bir anlatımda Rabi Zera Rabi Yehuda’yı çok iyi bir ruh halinde yakalar. O kadar ki kendisine ne sorulsa Rabi Yehuda cevap vermeye hazırdır. Nitekim Rabi Zera çok da mantıklı olmayan soruyu sorar: “Sürüde neden siyah koyunlar önce ve beyaz kuzular da ardından gelir?” Rabi’nin cevabı “briyato şel olam – kainatın yaratılışından dolayı” şeklinde olur. Önce karanlık vardı sonra aydınlık oldu. Pasuk “vayi erev vayi boker yom ehad” demektedir.

Rabi Tsadok AKohen tarafından yazılmış olan “Resise layla” adlı kaynak “kainatın yaratılışı böyle” ifadesinden pratik bir hayat dersi çıkarır. Onun ifadesine göre iyi bir şey, beklenen bir beraha mutlaka bazı zorluklar sonucunda gelmiştir ve gelecektir. Buna en güzel örneklerden bir tanesi “matan Tora”nın ta kendisidir. Önce iki yüz on yıllık bir Mısır sürgünü karanlık zamanın temsilcisi olarak orada bulunmaktadır. Bu sürenin sonunda en aydınlık gün olan Matan Tora gerçekleşmiştir.

Yağmur dünya için berekettir, gerekliliktir. Yağmur yağacağı gün karanlık, rüzgarlı bir gündür. Şimşekler gök gürültüsü ve daha birçok sıkıntıdan sonra yağmur başlayınca bir ferahlık ortaya çıkar. Avraam Avinu ancak sekiz testi geçirdikten sonra Yitshak’a sahip olabilir. Buna sahip olduktan sonra bile testler bitmez. En zor test olan Akedat Yitshak bunların ardından gelir.

Odunları eğer ateş yakmak amacı ile kullanacak olursak ateş yandıktan sonra odunlar yok olacak ve küle dönecektir. Odunların yok olması burada sıkıntıları temsil eder. Ancak ortaya çıkan ateş birçok olumlu şeyde kullanılabilir.

Bütün bu genellemeyi yaptıktan sonra artık genelden farklı durumu izah etmek mümkün olacaktır. Tanrı bu kuralı ortadan kaldırır. Karanlık olmadan doğrudan aydınlığa geçmek mümkün olabilir. Buna en iyi örnek olarak da hiçbir şeyi yok etmeyen ateş verilebilir. Burada sadece ışık vardır. Bunun en güzel örneği de Hanuka olayıdır. Hanuka mucizesi boyunca yağ tükenmemiş ancak ışık yanmaya devam etmiştir. Buradaki mumlar için “ner dolek” değil “ner meir” ifadesi kullanılır. Zohar Akadoş öğretilerinde bu ışığı “Or Haganuz” olarak nitelendirir. Bu ışık bu dünyaya ait değildir. Ancak Maşiah zamanında ortaya çıkacaktır. Bu ışık gelecek dünyadan gelmektedir. Bu ışığa ulaşmak için karanlıktan geçme zorunluluğu yoktur. Bu ışığa bağlanmayı başaranlar karanlık zamanı es geçerler. Şimdi konumuza bir kez daha bakalım. Tanrı’dan mucize isteyen kişi aslında karanlık dönemi es geçmek istemektedir. “Elaa de meir” dediğinde de Hanuka mumlarındaki ışığa sıkıntısız bir şekilde bağlanmak istemektedir. Bunu yaparken de iyi bir edimde bulunmakta mesela Tsedaka vermek için çabalamaktadır. Rabi Meir kendisi aslında ışık demektir. Adam için Tanrı’nın hazırladığı “Kotnot or – deri giysiler” sanki onun için “alef” harfi ile yazılır gibidir. “Or” sözcüğü alef ile yazılınca ışık, ayin ile yazılınca deri anlamına gelir.

Bu ayrıcalık sadece Hanuka zamanı için geçerli değildir. Burada Tanrı’dan karanlık günleri es geçerek bizler için mucize yapmasını diliyoruz. Bağlantımızı da Hanuka mumları üzerinden kurmaya çalışıyoruz.  

Tora bir kısımda ‘Bunlar Aharon ve Moşe’nin torunlarıdır.’ (Bamidbar 3:1) diye başlar ve sonra sadece Aharon’un çocuklarından bahseder. Tora yanlışlıkla Aharon’un çocuklarını Moşe’nin çocukları gibi belirtmiş olamaz. Aksine, Tora önemli bir kavramın altını çizmektedir. Bir kişi birine Tora öğrettiğinde, o çocuk öğretmenin çocuğu sayılır. Moşe, Aharon’un çocuklarının amcası olsa da o çocuklara Tora ve Tanrı’nın yollarını öğrettiği için aynı zamanda yeğenlerinin babası sayılmaktadır. Bir Tora öğretmeni her açıdan öğrencilerinin manevi babasıdır.

Bir baba tek oğlunu Valotzin yeşivasına getirir. Roş Yeşiva Rav Naftali Tzvi Berlin ile konuşur ve ailenin tek çocuk olduğu için oğluna özel ilgi göstermelerini rica eder.

‘Sizin sadece bir tane ‘tek’ çocuğunuz var, benim ise dört yüz ‘tek’ çocuğum var şeklinde cevap verir Rav Berlin.

Bir öğretmen Hazon İş’e gelerek meslek değiştirmek istediğini ve pırlanta parlatıcısı olmaya karar verdiğini söyleyerek, tavsiye almak ister.

‘Sen zaten pırlantaları parlatmıyor musun ki?’ diye sorar Hazon İş.

Yahudi çocukları şekillendirirken bir Rav’ın öğrenciler üstündeki etkisi o kadar büyüktür ki, işte bu yüzden çok vicdanlı olması gerekir. Çocuklara bir şey öğretmeyi, günün sonunda sona eren ve geride bıraktığı rutin bir iş olarak görmemelidir. Aksine, Yahudi çocuklarına bir şey öğretmeyi asla sona ermeyen bir görev olarak görmeli ve sadece sınıf içerisinde öğrettikleriyle değil sınıf dışında sergilediği tutumla da bu eğitimin devam ettiğinin bilincinde olmalıdır. Bir Rav, davranışlarıyla, konuşma tarzıyla, dua edişiyle ve diğer insanlarla olan iletişim şekliyle öğrencilerine Tora yolunda liderlik etmelidir. Çocukların hayranlık duyacağı ve örnek alacağı tavırlar sergilemelidir. Çocukların en iyi öğrenme şekli, başkalarını izlemek ve onları örnek almaktır. Bu yüzden bir Rav her yaptığı şeyde ahlaki yönden örnek teşkil etmelidir. Günün sonunda, öğretmenlik yaptığı çocuklar ‘kendi çocuklarıdır.’

Aslında bir açıdan herkes, okulda çalışsa da çalışmasa da birer öğretmendir. Birilerine bir şey öğretmek için profesyonel bir Rav olmaya gerek yoktur. Eğer tutum ve davranışlarınızla etrafınızdakilerde hayranlık uyandırıyor ve onları olumlu yönde etkiliyorsanız çok verimli bir öğretmensinizdir.

Bir zamanlar çok tanınmış bir Rav’ın öğrencisine o Rav’la neden bu kadar çok zaman geçirdiği sorulur. Zaten ihtiyacı olan her şeyi o Rav’ın dersinde öğrenmemiş miydi? Daha fazla onunla vakit geçirmeye ne gerek vardı?

Öğrenci şöyle cevap verir: ‘Benim tek istediğim onun derslerini işitmek değil. Ben aynı zamanda Rav’ımın ayakkabılarını nasıl bağladığını da görmek istiyorum.’

Bu öğrencinin temel arzusu, Rav’ın günlük hayatında neler yaptığını izleyerek, kendi hayatını şekillendirmektir.

 İşte bu yüzden, hayatlarını Tora öğretisi doğrultusunda yaşayan Talmid Hahamlarımız en büyük öğretmenlerimizdir.

“Bene-Yisrael, herkes atasal ailesinin amblemini taşıyan sancağının yakınında [olacak şekilde] kamp kuracaklardır...” Bamidbar 2:2

Bu haftaki peraşada Bene-Yisrael’in yolculuğu ve kamp kurmaları konuları vardır. Kabilelerin yapılarından bahsedilir; Ne şekilde yolculuk yaptıkları, kimin en başta kimin en sonda gittiği, hangi kabilenin Mişkan’ı söktüğü, hangi kabilenin Mişkan’ı taşıdığı ve kabilelerin bayraklarının nasıl olduğu. Neden Tora’nın bunları böyle detaylı bir şekilde ifade etmesi bu kadar önemlidir? Bize nasıl bir mesaj verilmek istenmiştir?
Düşünün ki bir restorana telefondan sipariş gelir. Restoranın sahibi siparişi bir kağıt parçasına yazar ve sıraya alır. Sonraki siparişide alır ve başka bir kağıt parçasına yazar ve böyle devam eder. Yirmi dakika sonra, pizza isteyen adam peynirli bir salata alır ve hiçbir şekilde sipariş vermemiş bir kadın da bedavaya bir pizza alır.

İş yapabilmek veya bir şeyde başarılı olabilmek için, öncelikle bir yapı olmalıdır. Trafik ışıkları ve yol işaretleri olmadan, hiç kimse hiç bir yere güvenli bir şekilde ulaşamaz. Tora aynı konseptin üzerinde maneviyat konusunda da durar. Bir kişi maneviyatta daha yüksek seviyelere ulaşmak isterse, düzenli olmalıdır. Hayat düzenli olunca bir kişi odaklanabilir ve çok daha kolaylıkla potansiyeline ulaşabilir.

Bir sürü kişi şöyle düşünebilir, “Eğer günde 25 saat olsaydı çok daha fazla şey yapabilirdim.” Gerçek şudur ki, bunu sadece günü planlı olmayan birisi söyleyebilir. Birisi şu ve şu saatin arasında şunu yapacağım gibi planlar yaparsa çok daha şey başarabilir ve çok daha fazla zamanı kalır. Bütün Talmud’u bitirmek çok çok yüksek bir dağa tırmanmak gibi gözükebilir, ancak bu, planı olmayan veya bunu yapabilmek için sistemi olmayan biri için geçerlidir. Rabi Meir Şapiro’nun programı olan Daf Yomi - her gün bir Talmud sayfası öğrenmek - bu prensip üzerinde kuruludur. İyi bir sistem hedefin yolunu kısaltır. Bahane arama. Organize ol!

İki kardeş arasında anlaşmazlık olsa dahi karşımızdakinin davranışlarını anlamak ve bu anlaşmazlığa çözüm odaklı arayış içinde olmak gerekir.  Teilim’de pasuk “bakeş ş.alom verodefeu” demektedir. Barışı sağlamak için çaba göstermek hepimizin görevidir. Aralarında barış sağlandıktan sonra da kalplerde kin veya nefret kırıntılarının kalmamasına özen göstermek gerekir.