Emor ("Söyle") peraşası, Koenler, Koen Gadol ve Bet-Amikdaş'taki ibadet ile ilgili özel kanunlarla başlar...

Bu Hafta İçin Saatler			13 İYAR	Gelecek Hafta İçin Saatler
Şabat	Başlangıç	Bitiş	5779	Şabat	Başlangıç	Bitiş
Yeruşalayim	18:54	20:11	-----	Yeruşalayim	18:59	20:16
Tel Aviv	19:11	20:13	18 MAYIS	Tel Aviv	19:16	20:18
İstanbul	20:02	20:45	2019	İstanbul	20:08	20:52
İzmir	19:57	20:48		İzmir	20:03	20:53
EMOR- אמור
23 Mayıs 2019 Perşembe Lag Baomer

Peraşa Özetİ [www.chabad.org] (Vayikra 21:1-24:23)

Emor ("Söyle") peraşası, Koenler, Koen Gadol ve Bet-Amikdaş'taki ibadet ile ilgili özel kanunlarla başlar. Bir insan, ölüyle temas ettiği takdirde, manevi saflığını kaybeder ("Tame" olur). Bu, kötü değil, aksine bazı durumlarda kaçınılmaz bir durumdur; sadece belirli bir arınma sürecini gerektirir.

Normal Yahudiler'den farklı olarak, bir Koen'in ise, yakın bir akrabasının ölümü vesilesi dışında, bir cesetle temas ederek Tame olması yasaktır. Bir Koen boşanmış ya da karanlık bir geçmişi olan bir kadınla da evlenemez. Koen Gadol ise ancak bir bakire ile evlenebilir. Fiziksel bir kusuru olan bir Koen, Kutsal ibadette aktif olamaz. Kusurlu bir hayvan, korban olarak getirilemez.

Yeni doğmuş bir buzağı, kuzu veya oğlak, yedi gün boyunca annesiyle bırakılmalıdır. Bir hayvanı, yavrusuyla aynı gün içinde kesmek yasaktır.

Emor'un ikinci kısmı, yıllık "Kutsiyet İlanı" Günleri'ni, yani Yahudi takviminin bayramlarını listeler: 14 Nisan'da Pesah korbanı getirilir; Pesah'ın 2. günü ilk arpa hasadından Omer korbanı getirilir. O gün Omer sayımına başlanır ve 50. günde Şavuot bayramı kutlanır. 1 Tişri'de "Şofar sesinin hatırlanması" gerçekleştirilir; 10 Tişri'de kutsal bir oruç günü (Yom Kipur); 15 Tişri'de ise yedi gün boyunca çardaklarda yaşamamız ve dört tür bitki ile bazı işlemler yapmamız gereken Sukot Bayramı vardır.

Emor, Tanrı'ya küfrettiği için idam edilen bir adamla ilgili olay, adam öldürmenin cezası (idam) ve bir kişiyi yaralamanın veya malını mülkünü yıkmanın cezası (parasal tazminat) ile sona erer.

ZAHOR ET YOM AŞABAT – ŞABAT GÜNÜNÜ HATIRLA

Birkat Amazon Tora tarafından emredilen önemli bir mitsvadır. Bu kutsamada dört berha yer alır. İlki Birkat Azan olarak bilinir. Tora’da emredilmiştir. Birkat Aarets olarak bilinen ikinci beraha’yı Birkat Yeruşalayim onu da Rabilerimizin eklediği Birkat atov veametiv izler. Birkat Amazon yemek yenen yerde ve oturarak söylenir. 

HAFTANIN SÖZÜ

Çok Tora, çok yaşam getirir. (İllel Azaken)

Mİ-DRAŞ YİTSHAK Rav İsak Alaluf HİYERARŞİ

Kohenlerden söz eden bu peraşada Bene Yisrael içinde hiyerarşik düzenin nedenlerine bakmak gerekir. Bene Yisrael dünya üzerindeki toplumlardan farklıdır. İlk kez Tanrı’yı tanımış, Tora’ya sahip olmuşlardır. Dinsel yönden bakmadan önce yeryüzünde sadece on beş milyon civarında Yahudi olduğunu ve genel insanlığın yüzde yarımından daha az bir nüfusa sahip olduğumuzu söylemek gerekir. Ancak tarih boyunca insanlığın kaderini ve yolunu değiştiren birçok olay, buluş, keşif genellikle Yahudi kökenliler tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünyada konuşulan konular, atılan başlıklar anlamında liderlik Yahudi veya Bene Yisrael tarafından pek kimseye kaptırılmaz. Bu her şeyden önce Yahudilerde özel bir durum, düşünce veya akıl olduğunun göstergesidir. Birçok toplum bunun nedenlerini araştırmak konusunda çalışmalar yapmıştır ve yapmaktadır. Hatta bunun nedeninin Talmud olduğu konusunda hemfikir olan Koreliler Talmud’u kendi dillerine çevirmeye başlamışlardır.

Bunun yanı sıra dini anlamda Tanrı bizlere “vaavdil ethem baamim liyot li” yakıştırmasını yapar. Tanrı bizleri Kendi’sinin olmamız için toplumlardan ayırmıştır. Aynı zamanda bizlere “untatih leor goyim” pasuğu gereğince toplumlara ışık ve örnek olma görevi verilmiştir. Bir Yahudi ruhani, maddi ve sosyal anlamda insanın ne kadar yücelebileceğini herkese göstermekle yükümlüdür. Bu da hem Tanrı’ya karşı hem de insanlara karşı olan görevlerin yerine getirilmesiyle başarılabilir.

Yahudilik insanlığı dışlamaz.  Pirke Avot’ta Rabi Akiva “haviv adam şenivra betselem” derken insanın Tanrı suretinde yaratıldığını öğretmektedir. Ancak Bene Yisrael için “havivin Yisrael şenikra banim lamakom” denir ve Tanrı’nın oğulları olduğumuzdan “banim atem L’Ad… E.loehem” pasuğu ile dem vurulur. Eğer biz bu kadar önemli bir mevkideysek bu mevkiye uygun davranışların bizden istenmesi de doğaldır. Sefertora berahalarında yer alan “aşer bahar banu mikol aamim” yani toplumlar arasından Tanrı’nın bizi seçmiş gibi görünmesinin nedeni berahanın devamında yer alır “venatan lanu et torato.” Tanrı Tora’yı almamız ve uygulamamız için bizleri seçmiştir.

Bunu anladıktan sonra da içimizdeki hiyerarşiye bakalım. Rabi Şimon bar Yohay üç tane taç olduğundan söz eder. Bunlardan biri olan kraliyet tacı yani “keter malhut” ancak David hanedanının mensuplarına aittir. Başkalarının kral olması mümkün değildir. Olmaları halinde sonları iyi olmaz ki Haşmonaimler buna en güzel örnektir.

İkinci tacın sahibi Kohenler’dir onlar da Aaron’un soyundan gelirler. “Keter Kehuna” dediğimiz bu taç da herkes tarafından kullanılamaz. İkinci Bet Amikdaş döneminde Kohen olmayanların Kohen hatta Kohen Gadol atanmaları bilinen bir durumdur ancak onların da sonları pek de iyi olmamıştır.

Üçüncü tacın sahibi yoktur çünkü herkes ona sahip olabilir. “Keter Tora” dediğimiz bu taç sadece talmid Haham değil Tora öğrenen ve bu yolda giden herkes tarafından edinilebilir. Hele hele iyi bir ismin tacı olan “keter şem tov” Rabi Şimon Bar Yohay’ın deyimiyle hepsinden daha üstün olan taçtır.

Yisrael içindeki Kohen, Levi ve Yisrael hiyerarşisi “kli” sözcüğünün de baş harflerini oluşturur. Yeşayau peygamber “kol keli yutsar alayih lo yitslah” derken bizleri karşı kullanılacak her aletin başarısız olacağını müjdeler. Bunun için gerekli olan şart Rabi Şemuel Akohen’e(Z’’L) göre  “kli” sözcüğünde gizlidir. Her üç hiyerarşik gurubun da aynı amaç ve hedef için birleşmesi gerekir.

DİVRE TORA Rav Yehuda Adoni

Şelomo Ameleh, doğru konuşanın ağzı mübarektir, güzel konuşanı herkes sever der. Bilhassa Tora öğrenen Tsadik dürüst insan herkesin beğenisini kazanır ve davranışları ile itimat telkin eder.

Örnek olarak Moşe, Aaron ve Miryam Tanrı’nın da beğenilerini kazanmışlardır. Bu kutsal insanların ölümleri için Toramız da Al pi Aşem. “Tanrı’nın beğenilerini kazanmış olarak cennete gittiler” diyerek sözü edilir. Bu konuya Avraam, Yitshak, Yaakov ve Rabenu Akadoş’u dahil edebiliriz. Rabenu Akadoş büyük bir bilge ve büyük bir Tsadik dürüst bir insandı. Ömrü sona erdiği zaman Rabi Yanay bir duyuru yayınlar ve şöyle der. Bu gün Kohenler Bet Amikdaşa görevlerini ifa etmek üzere gitmeyecekler. Tüm Kohenler Rabenu Akadoş’un defnedilmesinde görev alacaklar. Zira Rabenu Akadoş hayatında “Tame” mekruh olmamış, tertemiz saf bir insandı.

Bilindiği gibi: Kohenler defin işlevi ile meşgul olamazlar, kabristana gidemezler. Rabenu Akadoş, O kadar temiz ve saf günah işlememiş bir insandı ki Kohenleri dahi kendi kutsal işlerinden muaf kıldı. O Tanrı’nın sevgisi ile vefat etti. Kohenler tarafından defnedildi.

 Peraşamız da bu konu ile başlar. Aaron’un oğulları olan Kohenler’e hiçbir cesete dokunup mehruk olmasınlar dendi. Fakat Rabenu Akadoş müstesna bir insandı. Bu öğretiden bir kural oluşmakta. Kohenler cenaze işleri ile ilgilenmezler. Bu kural günümüzde de geçerlidir.

Zira insan canını Tanrı’ya teslim ettiği zaman beden tüm kutsallığını yitirir. Gimara, Rabenu Akadoş binlerce kişiye Tora öğretmiş bu nedenle gimarada onu Rabi adıyla görürüz. Bu dünyadan ayrılmasına rağmen dudakları Tora mırıldanır ve ölmüş sayılmaz. Talmud da bu olay ‘siftotav doverim bekaver’  edebi istirahat yolunda dahi Tora konuşurlar.

Kohenlerin’in en büyüğüne Koen Gadol adı verilir. Kohen Gadol’un diğer Kohenler de birçok ayrıcalıkları vardır.

Temizliğine, saflığına çok itina etmesi gerekir. Aile kurmasında çok titiz davranması gerekir. Şu özelliklere sahip olmalı: önemli bir kişiliği, çok dürüst bir insan, giyimine, kuşamına itinalı, bilge bir insan olmalı.

 Kohen Gadol ve Kohenlerin görevleri Bet Amiktaşdaki kutsal işlerle ile ilgilenmek ve yerine getirmekti. Bu nedenle peraşamız EMOR aynı zamanda bayramlarımızdan da söz eder. Pesah, Şavuot Roş aşana, Kipur ve Sukot Bayramlarının zamanları ve tarihleri belirtilmiştir. Kipur bayramı peraşamızda şöyle tanımlanmıştır: Tişri ayını kastederek bu ayı onunda taanit yapacaksınız. Zira o gün 1 Tişri de yani Roş aşana da başlayan yargı günleri tamamlanmış olacaktır. Tanrı sizleri bağışlayacaktır. Kipur günü sizin için bir bağışlanma günü olacaktır. Fakat bu tövbe eden teşuva yapan insanlar için söz konusudur. Toramızda bu fikir şu sözlerle ifade edilmiştir: bu gün Tanrı sizleri bağışlayacaktır. Kimin karşısında bağışlanıyoruz? Tabi ki Ulu Tanrımızın karşısında, öyleyse ne kadar mutluyuz. Bizi bağışlayan Tanrımız, Ulu Tarımızdır.

Akabinde, Ulu Tanrımız bizi bağışladı, beş gün sonra Sukot bayramını kutluyoruz. Sukalarda oturuyoruz. Lulav, etrog, adas, arava. Dört çeşit, yapraklar ve turunçgillerden bir meyve ile Tanrı ya şükranlarımızı canı gönülden belirtiyoruz. Bütün bunlarla Torada adı geçen atalarımız Avraam, Yitshak ve Yaakov dan sonra gelen atalarımızın zehutlarının bizlere ulaşıp Tanrı’nın bizleri her zaman korumasına dua ediyoruz.

GENÇ NESİLDEN ÖĞRENİYORUZ Beri Bahar

“Tanrıları’na adanmış olmalı, Tanrıları’nın İsmi’ni(n kutsiyetini) ihlal etmemelidirler…” Vayikra 21:6

Tora’da Kohen’lerin Tanrı’ya adanmış olmaları ve Tanrı’nın İsmi’nin kutsiyetini ihlal etmemeleri gerektiği yazılıdır. Buradan Tanrı’ya adanmamış bir Koen’in Tanrı’nın ismini ihlal ettiğini anlıyoruz. Neden Birisi Kutsal değilse Tanrı’nın ismini ihlal ediyordur?  Tabiki de Kutsallıktan yoksun kalan birisiyle Tanrı’nın ismini ihlal eden birisi arasında çok büyük bir fark vardır.

Bir Basketbol Takımının yöneticisi oyuncu seçerken, yalnızca yüksek potansiyeli olduğuna inandığı oyuncuları seçer. Seçtiği oyuncuların çok iyi oynayacaklarına ve sonucunda da şampiyonluğu getireceğine inanır. Eğer oyuncuların birisi düzeni bozuyorsa bu takımı da yöneticiyi de kötü etkileyecektir. Bir takımın yöneticisi her oyuncunun kendi pozisyonunda en iyisi olmasını ister, sıradan veya vasat olmasını değil.

Aynı şekilde, Ne zaman Tanrı - En büyük yönetici- bu dünyadaki kendi oyuncularını seçtiği zaman, sadece büyük olabilecek ve büyük şeyleri tamamlayabilecek kişileri seçer. Tanrı herkese bir görev vermiştir ve bu öyle bir görevdir ki, eğer başaramazsa bütün takıma kötü etki edecektir. Sadece ortalama olan biri hayatındaki görevi yerine getirmiyordur, bu yüzden de Tanrı’nın ismini ihlal ediyordur.

Her kişi özeldir. Tarih boyunca bir daha hiçbir zaman iki tane birbirine benzeyen ve görevi aynı olan kişiler olmayacaktır. Sadece ben kendi hayatımın amacını yerine getirebilirim; hiç kimse değil de sadece ben Tanrısal plandaki kendime özel görevi yerine getirebilirim. Pirke Avotta’da yazdığı gibi: “Eğer ben kendime değilsem, Kim benim içindir?” Başkası gibi olmamalısın, tam tersine kendin gibi olmalısın. Bütün pozitif özelliklerini ve bütün mükemmelliklerini kullan ve en iyisi olana kadar bunların üstünde çalış.

AMEN (PELE YOETS’TEN DERLEMELER)

Yanlışlara düşmemek için kişi bir Rabi’nin yanına gitmeli ve doğru okunduğunu teyit etmelidir. Özellikle ebeveynlerinin kaybından dolayı on iki aylık Kadiş söyleme süresinde olanların veya senelik Limud zamanında Aftara okumak isteyenlerin bu özelliklere dikkat etmeleri gerekir.