PERAŞA ÖZETİ
[www.chabad.org]
(Bereşit47:28-50:26) 

Mısır'da geçirdiği 17 yılın ardından, Yaakov günlerinin sona ermek üzere olduğunu hisseder ve Yosef'i çağırtır. Ona, kendisini Mearat Amahpela'ya, Adam ve Hava'nın, Avraam ve Sara'nın, Yitshak ve Rivka'nın gömüldüğü yere gömeceğine dair yemin ettirir. 

Yaakov hastalanır ve Yosef, iki oğlu Menaşe ve Efrayim'i kendisine getirir. Yaakov, Efrayim ve Menaşe'yi kendi çocuklarının statüsüne yükseltir; bu şekilde Yosef'e, aslında Reuven'in sahip olması gereken çift payı - behorluk hakkını - vermiş olur. Yaakov'un görüşü yaşlılıktan dolayı zayıfladığı için Yosef, oğullarını ona yaklaştırır. Yaakov onları öper ve kucaklar. Yosef'i bile bir daha göreceğinden ümidi kesmişken, şimdi onun çocuklarına beraha vermektedir. Berahayı verirken, daha güçlü olan sağ elini Efrayim'in başına koyar. Zira ileride Erets-Yisrael'in fethi sırasında Bene-Yisrael'in başında olacak olan Yeoşua, Efrayim'in soyundan gelecektir. 

Yaakov, diğer oğullarını da, kendilerine beraha vermek üzere çağırtır. Yaakov'un verdiği berahalar, her bir kabilenin kendine has karakter ve yeteneğini yansıtır; ayrıca her birinin, Tanrı'ya hizmet konusunda kendine has görevini belirler niteliktedir. Yaakov 147 yaşında dünyadan ayrılır. Büyük bir cenaze korteji Mısır'dan kalkıp, onu Hevron'daki Mearat Amahpela'ya götürür. 

Yaakov'un ölümünden sonra Yosef'in kardeşleri, onun intikam alacağından endişe etmeye başlarlar. Ancak Yosef onları rahatlatır; ailelerinin geçimini bile kendisinin sağlayacağına dair söz verir. Yosef kalan yıllarını Mısır'da geçirir ve Efrayim'in büyük torunlarını bile görmeye hak kazanır. Ölümünden önce, kardeşlerine Tanrı'nın kendilerini Erets-Yisrael'e tekrar geri götüreceğini söyler ve onlara, o zaman kendi kemiklerini de birlikte götüreceklerine dair yemin ettirir. 110 yaşında ölen Yosef mumyalanır.

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
De Rabanan 

Bir önceki hafta açıkladığımızın aksine De Rabanan Rabilerimizin öğretilerini veya emrettikleri mitsvaları anlatır. Altı yüz on üç emrin dışında sayısız De Rabanan emir vardır. Bu emirler Pirke Avot’un ilk Mişna’sında belirtilen mitsvalara çit örmek kavramına uygun olarak derlenmiştir. Şabat mumlarının yakılması, Hanuka mumları mitsvası gibi çok iyi bilinen kurallar De Rabanan’dır.  

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
Döngüyü Fırsata Çevirmek 

On iki kabile: Zaman “tek tip” değildir;  dümdüz  bir  süreklilik  arz  etmez;  aksine,  yılın  farklı  kısımları  farklı anlam ve özelliklere sahiptir. Her ayın da kendisine ait bir potansiyeli, kendine has bir özel niteliği vardır. Midraş şöyle açıklamaktadır: “Tüm bunlar – Yisrael’in kabileleri – on iki tanedir”:

Pesikra Rabati 14. Bölümde Tanrı’nın   yarattığı   her şey,  kabilelerin  liyakatiyledir demektedir.  Yılda on  iki  ay, göklerde on iki burç, gündüz vaktinde on iki saat ve gece vaktinde on iki saat olduğunu göreceksin. Tanrı şöyle demiştir: Yukarıdakileri ve aşağıdakileri bile yalnızca  kabilelerin  liyakatiyle  yarattım.  Nitekim şöyle  yazılıdır:  “Tüm bunları Elim yaptı.” Tüm bunlar – on iki Yisrael kabilelerinin liyakatiyledir.

Bu Midraş’ın kaynak gösterdiği pasuk ise şöyle demektedir: Tüm bunlar – Yisrael’in kabileleri – on iki tanedir. Ve babalarının onlara söylediği budur. Yaakov onları mübarek kıldı; her birini kendisine uygun bir berahayla mübarek kıldı.”

Bu pasukta bazı zorluklar vardır, ama temel zorluk, bazı sözcüklerin tekrarlanmasıdır: Önce “onları mübarek kıldı” denmiş olmasına rağmen, pasuğun sonunda bir daha “her birini… mübarek kıldı” denmektedir. Yaakov’un onları mübarek kılmış olmasından neden iki kez bahsedilmektedir?

Sorumuz var: “Her birini kendisine uygun bir berahayla” sözlerinin anlamı nedir? Yaakov’un on  iki  oğlu  vardı.  Her birine  özel ve  farklı  bir  beraha  mı  vermesi gerekiyordu? Hepsine tek bir beraha verse olmaz mıydı?

Cevabını verelim: Açıklamalarında bu sorulara değinen “Or Ahayim”in sözlerine yakından bakacağız: “Kendisine uygun bir berahayla – Açıklama: Yani Ruhunun niteliğine göre ve eylemlerine göre ona uygun olan bir berahayla. Çünkü şunu bilmen gerekir ki, ruhların her birinin yüksek bir niteliği vardır. Bazısının yüksek niteliği Koenlik’tir, bazısınınki krallıktır, bazısınınki Tora tacıdır, bazısınınki cesarettir, bazısınınki zenginliktir ve bazısınınki başarıdır. Ve Yaakov, peygamberlik gücü sayesinde, oğullarından her birini kendisine uygun berahayla mübarek kılmaya niyetlenmiştir kral olacak olanı krallıkla, Koen olarak olanı Koenlik’le ve diğerleri de aynı şekilde…

Kabile atalarından her birinin, kendine has, bireysel nitelikleri vardı ve Yaakov da onların her birini kişiliğine,  eğilimlerine ve yeteneklerine uygun  olacak şekilde mübarek kılmaya özen göstermiştir. Böyle bir şey iki ya da üç çocuklu bir ailede belki basit olabilir, ama on iki evladın bulunduğu bir ailede en kolay yol, “hepsini aynı trene  bindirmek”  – hepsini  aynı yönde yürütmek ve  her birine farklı bir eğitim verme zahmetine girmemek olurdu. Ancak Yaakov bu kolay yolu seçmemiş, aksine, oğullarını, aralarındaki farklara ve her birini farklı kılan niteliklere dikkatini vererek eğitmeye özen göstermiştir.

Onlar bir bütünün parçaları: Fakat her birinin kişisel olarak geliştirilmesinin yanında bir başka önemli sınav daha vardır: O da her birinin tek bir bütünün mensubu olmalarını sağlamaktır! Kabile atalarının her birinin, hangi yeteneklerinin toplumun geneline en iyi şekilde hizmet edeceğini, hangi durumda doğru yerde doğru insan olabileceğini ve kendisine has niteliklere en çok nerede ihtiyaç duyulacağını dikkatle belirlemesi gerekiyordu. Bu yoldan gidildiğinde, her bir mensubunun kendisine en uygun yeri aldığı ve topluma en iyi şekilde hizmet ettiği ve bunun karşılığında diğer tüm mensupların kendilerine has yeteneklerinden de yararlandığı mükemmel bir toplum ortaya çıkar.

Buna uygun olarak, Yaakov her kabile atasını ayrı ayrı, o atanın kendi özel nitelikleri  doğrultusunda  kendine  uygun  olacak  berahayla  mübarek  kılmıştır: İşte pasuktaki ilk  “mübarek kılma” ile kastedilen budur.  İkincisi ise, tıpkı bir yapbozda olduğu gibi, her parçanın bir bütünü – Yisrael halkını – oluşturmak üzere bir araya gelmesine yöneliktir. Şivte  Yisrael,  yani  “Yisrael’in  kabileleri”  –  tek  bir  bütünün  parçalarıdırlar; hepsini kapsayan bütünü oluşturan farklı ve çeşitli tarzları temsil ederler. Kabilelerin her biri kendi özel niteliğini tanıdığı zaman, her biri “kendisiyle barışık olduğu zaman” – işte Yisrael halkının bütünü o zaman ortaya çıkar.

Yıllık döngü: Aynısı yıllık döngü için de doğrudur. Farklı mevsimler ve farklı aylar vardır ve bunların her biri bir şeyler öğretmeyi amaçlar. Yıldan doğru bir şekilde istifade edebilmek için, iyi bir yılımız – “bütün” bir yılımız – olması için, yıllık döngüye “kulak vermek” ve her andan, o anı özel kılan noktayı öğrenmek gerekir.

Yıllık döngüye yönelik ilk bakışta her şey her yıl aynı şekilde tekrarlanıyor gibi görünür. Sanki yeni olan hiçbir şey yoktur. Her yıl, önce kış, sonra yaz, sonra kış… diye sürekli tekrarlanmaktadır. İbranice’de “Zeman – Zaman” ve “İzdamnut – Fırsat” sözcükleri aynı kökten gelir. Başka bir deyişle, bize yeni fırsatlar sağlayan zamandaki değişimlerdir.

Zamandaki yenilikler, insana da yenilenme, tamir etme, yeni bir sayfa açma olanağı verir. Eğer yılın tümüne derinliğine bir bakışla   odaklanırsak,   onun   aslında,   her   biri   istifade   edilmeyi   bekleyen fırsatlardan oluşan bir döngü teşkil ettiğini görürüz. Kış bizi, kendi içimize odaklanmaya çağırır. Yaz bizi açık sahalara çıkmaya “zorlar”. Ve ikisinin arasında bizi, durup, zamana ne anlamlar yüklediğimizi kendimize sormaya davet eden bayramlar vardır.

Sonuç: Eğer yıllık döngüden istifade etmeyi bilirsek, bir sonraki yıla daha yüksek bir noktada başlarız ve bunun otomatik bir sonucu olarak bu döngü kapalı bir daire olmaktan   çıkar   ve   aralıksız   olarak   yenilik   ve   ilerlemelerle   dolu,   gittikçe genişleyen bir spiral halini alır.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
Kaynak: www.hidabroot.org
Rav İzak Peres

Beraha söylemeden yenilip içildiyse ne yapılmalı?

Beraha söylemeden ağzına bir şey alırsa, berahasını içinden söyler ve yutar. Eğer o yiyecekten önünde daha varsa “Baruh Şem kevod malhuto leolam vaed” der, önündeki yiyeceğe ait berahayı söyler, yer veya içer. 

Berahasız yemesi durumunda mümkünse ağzından çıkarır berahayı söyleyip yer. Ancak yiyecek eriyen bir özelliğe sahipse bir yanağına toplar, berahayı söyler ve yutar.  

DİVRE TORA
Rav Yehuda Adoni

Vayhi peraşasını Sefer Tora’nın diğer peraşalarından ayıran bariz bir özelliği vardır. Bir peraşadan diğer peraşaya geçince iki peraşa arasında bir satır aralık vardır. Fakat Vayhi peraşasının bir önce ki peraşası Vayigaştır. Sonra dokuz haftalık bir araya rastlarız. Böylece Vayhi peraşası başlar. Bu özelliğe SETUMA, kapalı denir. Vayhi peraşası kapalı bir peraşadır. Bunun nedeni ve açıklaması: Vayhi peraşasında Yaakov Avinu’nun ölümünü okumaktayız. Yaakov’un ölümü ile Mısır esareti başlayacak. Bene Yisrael’in artık Mısır’da yaşadıkları güzel günler son bulacaktı. Gerçi Yosef daha hayatta idi. Galut esaret daha başlamayacaktı. Fakat Yosef’in ve Yaakov’un diğer oğulları öldükten sonra Galut gerçekleşecekti. Yaakov Avinu ölmeden Bene Yisrael’in karşılaşacakları bu acı günleri evlatlarına açıklamak istedi. Tanrı buna izin vermedi. Yaakov Avinu ölmeden önce oğlu Yosef’i çağırır. Yaakov Avinu hasta ve yatakta yatıyordu. Oğlu Yosef’in geldiğini bildirdiklerinde yatağında doğrulur ve onu karşılar. Bu davranışa bilgelerimiz iki anlam verirler. Bir hastayı ziyaret etmek onun hastalığını hafifletir. Yosef Mısır’da Firavun’dan sonra gelen kişi idi. Oğlu olmasına rağmen, saygıyı esirgemedi. Yaakov Avinu Yosef’in yanında olan iki oğluna yani torunlarına hayır dualarını yapar. Duasında torunlarına: hayatımda beni her zaman koruyan meleğim sizleri mübarek kılsın, yeryüzünde balıklar gibi çoğalın. Beni her zaman koruyan ulu Tanrımız sizleri her zaman korusun. Yaakov’un Yosef’ten isteği öldükten sonra onu Mısır’da defin etmemesi, Avraam Yitshak’ın mezarları olan Mearat Amahpela’da onu defnetmesi idi. Yaakov Avinu’nun bu arzusunu Yosef ve tüm oğulları yerine getirdi. Yaakov Avinu tüm evlatlarını karşısına alır ve her birini mübarek kılar. Onlara bir baba olarak hayır dualarını yapar. Ansızın durur ve düşünür, çok zeki olan evlatları babalarının ne düşündüğünü anlarlar acaba babaları öldükten sonra onun yolunda gidecekler mi idi? Hep bir ağızdan Şema Yisrael Aşem Elokenu Aşem Ehad dinle İsrael Tanrımız Aşem birdir. Şema duası böylece Sefer Tora’ya geçmiştir. Yaakov Avinu Tanrı’ya şöyle teşekkür etmiştir.

Baruh Şem Kevod Malhuto Leolam Vaed. Mübarek ve saygın adın adım olsun. Bir korku bir endişe: Yosef ve ağabeyleri babaları Yaakov’u defnettikten sonra tüm ağabeyleri Yosef’ten yaptıklarından ötürü özür dilerler ve şöyle konuşurlar. Babamız ölmeden önce bizi affetmeni ve bizden öç almamanı vasiyet etti. Halbuki Yaakov Avinu asla böyle bir söz etmedi ve hiçbir zaman ağabeylerinin Yosef’e yaptıklarını soruşturmadı. Yosef cevaben belki siz bir kötülük olarak yaptınız Tanrı olayı iyi ye çevirdi. Bu Tanrı’nın bir sırrı idi. Bene Yisrael’in Mısır’a gelip gurbet çekecekleri Tanrı tarafından Avraam Avinu’ya söylenmişti işte Bene Yisrael’in Mısır’a gelişleri Tanrı tarafından gerçekleşti.

HAFTANIN SÖZÜ  

Bir kişi her zaman kendisinin kötü eğilimine karşı iyi eğilimini kışkırtmalıdır. 
(Gemara Masehet Berahot 5/A)