Nitsavim perasaşında Yahudi inancının bazı en temel esasları yer alır:

arşiv...

Nitsavim perasaşında Yahudi inancının bazı en temel esasları yer alır:

Yisrael'in birliği: "Sizler - hepiniz - Tanrı'nın önünde hazır duruyorsunuz: Kabile başkanlarınız, yaşlılarınız, memurlarınız - Yisrael'in tüm erkekleri; çocuklarınız, eşleriniz, kampınızdaki Ger (Yahudi olmuş kişi); oduncundan su çekenine kadar" (Devarim 29:9).

Gelecekteki kurtuluş: Moşe, Yisrael'in Tanrı'nın emirlerini terk etmesi durumunda tecrübe edeceği sürgün ve perişanlık hakkında uyarıda bulunur, ama ardından en sonunda, "Tanrınıza geri döneceksiniz... Eğer kovulmuşların gökyüzünün ucundaysa [bile], Tanrı seni oradan toplayacak... Ve Atalarınızın miras aldığı Ülke'ye getirecek" (Devarim 30:4).

Tora uygulaması: "Bugün sana emrettiğim emir, senin için ne ulaşılmazdır ne de uzaktır. Gökyüzünde değildir... Denizin öbür kıyısında değildir... Aksine sana çok yakındır; onu yerine getirmen için, ağzında ve kalbindedir" (Devarim 30:11).

Seçim özgürlüğü: "Önüne hayat ve iyiliği, ölüm ve kötülüğü koydum; böylece sana bugün Tanrı'yı sevmeni, O'nun yolundan yürümeni ve emirlerine uymanı emrediyorum... Yaşam ve ölümü koydum önüne - berahayı ve laneti. Yaşamı seçmelisin!" (Devarim 30:19).

Şabat günü sinek arı gibi canlılar yakalanamaz. Şabat günü akrep gibi zehirleyen veya vahşi hayvanlar yakalanabilir ve öldürülebilir. 

Çocuğu gideceği yola göre yetiştir yaşlandığında da ondan ayrılmaz. (Mişle 22/6)

Zohar Akadoş “Yisrael – Orayta ve Akadoş Baruh U had u – Yisrael, Tora ve Tanrı tektir” ifadesini kullanır. Bu ifade Tora’nın bulunduğu her yerde Tanrı’nın varlığına işaret eder. Yisrael orada ise ve olması gerektiği gibi davranıyorsa Tora doğal olarak oradadır. Bu da Tanrı’nın varlığının orada olduğuna delalettir. Bunların olduğu her yerde bereket vardır. 

Tora “Şofetim” peraşasında “al pi şenayim edim o şeloşa edim yakum davar lo yakum al pi ede had – yargı iki veya üç şahitle gerçekleşir tek şahitle gerçekleşmez” demektedir. Gemara burada doğal olan soruyu sorar. İki şahit yargı için yeterli ise üç şahit “kal vahomer” yeterli olacaktır. İki şahit yetiyorsa bir şahidin yetmeyeceği de açıktır. Tora neden burada gereksiz cümleler kullanmış gibidir?

Bizler Roş Aşana ile birlikte yargı günlerine girmeye başlıyoruz. Roş Aşana ile başlayan, Kipur günü karar alınan ve Oşana Raba gününde onaylanan yargıyı bizler her zaman etkileme şansına sahibiz. Rabiler bu konuda bazı sırları bizimle paylaşırlar.

Sizlerle paylaşacağımız sırrımız “kol – tsom – mamon” sırrıdır. “Kol” ses anlamına gelir. Kol Tora yani Tora’nın sesi günahları kapara yapma yetisine sahiptir. Bunun için de Tora öğrenimi şarttır. Günahlar ateşten olan yetser ara teşvikiyle gerçekleşir. Bu günah kalbimizin hatta neşama’nın içine girer. Oradan çıkması için de ateşe ihtiyaç vardır. Bu ateş Tora’nın ateşinden başkası değildir. Tefila söylemek de sesle olduğundan Tefila da Tora gibi günahları kapara yapma yetisine sahiptir.

İkinci sözcüğümüz olan “Tsom” oruç anlamına gelir. Günümüzde Rabiler bizim fazla oruç tutmamızı istemezler. Çünkü yeterince güçlü olmaktan uzağızdır. Baba Sali her Motsae Şabat ile Cuma öğleden sonra arası oruç tutan bir tsadikti. Günümüzde Kipur ile birlikte Rabilerin getirdiği bazı oruçları yerine getirmeye çalışıyoruz. Kipur’dan tam bir hafta önce Tsom Gedalya orucu vardır. Rabilerin bu orucu bu tarihe koymalarının nedeni bir hafta içinde iki kez oruç tutmamızı sağlayarak ve teşuva kapılarını zorlamamız için çaba göstermemizi beklemektir. Birçok insan yargı günlerine oruçla girmek için Erev Roş Aşana oruç tutma geleneğine sahiptirler. Çünkü günümüzde korban yoktur ve kapara olmak hiç de kolay değildir.

Üçüncü sözcüğümüz olan “mamon” para anlamına gelir ve tsedaka mitsvasından söz eder. Rabiler tsedaka mitsvasının birçok kötülüğü önleyebildiğini “utsdaka tatsil mimavet” ifadesi ile öğretmektedirler. Herkes yapabildiği oranda tsedaka yapmalıdır. Hatta mitsvaların satılmasının nedenlerinde biri de budur. Bir mitsva yapmak için fedakarlık yapmak kişiye kapara olmak konusunda yardımcı olmaktadır.

Bu üç ifade birer mücevher gibidir. İbranicede mücevher için kullanılan birçok sözcük vardır. “Ed” bu sözcüklerden biridir. Şimdi yukarıdaki pasuğu buna göre okuyalım.    “Al pi şenayim edim o şeloşa edim yakum davar lo yakum al pi ede had – yargıda olumlu bir gelişme istersen iki veya üç mücevheri sağlamak zorundasın. Tek mücevherle bu iş olmaz.”

David Ameleh “refaeni Ad… ki hatati lah – bana şifa ver Tanrım çünkü Sana karşı hata işledim” demektedir. Bu cümle Rabileri oldukça meşgul eder. Hata işleyen kişi belki bunların kapara olması için bir takım sıkıntılar dileyebilir ancak “şifa” istemesi biraz garip görünür.

RaMBaM insanın teşuva sürecinde ufak tefek sıkıntılarla karşı karşıya kalabileceğini öğretir ve bunlara “yisurin” adını verir. İnsan da bu sıkıntıların her birinin onun teşuva sürecinde yardımcı olacağını, kapara olması için fırsat yaratacağını bilerek sakince bunları karşılamalı ve yaşamalıdır.

Biraz daha yakından bakınca aslında David Ameleh çok doğru bir istekte bulunur. “Tanrım bana şifa ver ki yanlışlarımdan dönmeye fırsat bulabileyim. Çünkü eğer ölürsem Sana dönme şansımı yitiririm.”

İnsanoğlu daha hayattayken Tanrı’ya dönme yani teşuva yapma fırsatını elde edebilir. Ancak bu dünyadan göçtükten sonra fırsat kaçmıştır. Onun için daha hayattayken yapılması gerekenleri hayata geçirmek için acele etmek gerekir. İçinde bulunduğumuz Elul ayı süreci bunun için son derece elverişlidir.

Aslında Tanrı’ya dönmek için beklemeye gerek de yoktur. İlk adımdan başlamak yani “kol” mücevherini devreye sokmak hepimizin çok yakınındadır.

Bu hafta okuduğumuz Nitsavim peraşasında Tora’nın göklerde veya denizlerin ötesinde olmadığı yazılıdır. İnsanoğlu kendisinden uzak bir yerde olan Tora’ya ulaşmak için kendisini zorlamak zorunda kalmayacaktır. Tora insana çok yakındır. Moşe Rabenu son konuşmasında bunu şöyle dile getirir:

“Befiha uvilveveha laasoto.”

Moşe İsrael oğullarına, Tora kanunlarının yolundan gitmeseler ve belalarla cezalandırılsalar bile tövbe etmeleri koşuluyla yine Tanrı’nın sevgisini kazanabileceklerini söyledi. Tanrı’nın sevgisini geri kazanabilmek için günah işlediklerini kabul etmeli ve doğru yola dönmeleri gerekmektedir.

Teşuva yapmak- tövbe etmek ve Tanrı yoluna geri dönmek o kadar da kolay bir iş değildir. Uzun ve zahmetli bir süreçtir. Zorluklar ve hayal kırıklıklarıyla doludur. Bazen kademeler şeklinde gerçekleşir: Bazen kişi bir davranışını değiştirmeye çalışır ve bunu başardığında daha da uğraşmak için motive olur. Ancak o kişi ilerleme kaydetmediği takdirde hayal kırıklığına uğramamalı ve teşuva yapmaktan – tövbe etmekten- vazgeçmemelidir. Hayatta olduğumuz sürece tövbe etmek için zamanımız vardır.

Rav Yisrael Salanter ayakkabısını tamir ettirmek için kunduracıya gider. Saat geç olmuştur ve karanlık çökmüştür. Rav Yisrael Salanter, ayakkabıcının karanlıktan ötürü loş ışıkta zorlanabileceğini düşündüğünden yarına kadar beklemelerini önerir.

‘Merak etmeyin. Mum ışığında da çok iyi çalışabilirim. Mum yandığı sürece ayakkabıları tamir etmek mümkündür. ‘ der ayakkabıcı.

Rav Yisrael Salanter, ayakkabıcının sözlerinin önemini bir anda fark eder. Mum yandığı sürece bozuk olan şeylerin tamiri mümkündü. Bir insanın hayatında da hayat kıvılcımı parladığı sürece o insan günahlarından arınabilir.

Ravlar ‘Ölmeden önce mutlaka tövbe edin.’ derler.

Bir adam bu sözü bir Rav’a aktararak şunu sorar:’ Fakat bunu nasıl yapabilirim? Ne zaman öleceğimi bilemem ki.’

‘İşte olay tam da bu. Kimse ne zaman öleceğini bilemez. Belki de bugün öleceksin. İşte bu yüzden bugünden itibaren herkes tövbe etmeye başlamalıdır.’ diye karşılık verir Rav.

Bu haftaki peraşada Tora’nın erişilemez olmadığını ve uzakta da olmadığını görüyoruz: “Aksine, konu sana çok yakındır – ağzında ve kalbindedir – yapman için.” Devarim 30:14

Acaba Tora neden, bütün Tora’yı öğrenebileceğimizi ve yerine getirebileceğimizi söylemek için “ağzında ve kalbindedir” ifadesini kullanır.

Rabi Hayim Şemuelevits, birisi her ne kadar uzakta olsa bile, eğer kararlı bir şekilde daha iyi birisi olmak istiyorsa, çok çabuk bir şekilde istediği iyi kişi olabilir. Ama nasıl?  Kendinize ve Tanrı’ya değişeceğiniz konusunda içtenlikle söz verirseniz, bu sözlerle söylediğiniz kelimelerin çok büyük etkisi vardır. Eğer içtenlikle devam edersen, tutumunu değiştirebilirsin.

Eğer ağzındaki kelimeler kalbindekilerle aynıysa, anında değişebilirsin. Ancak, bazen doğru olarak bildiğimiz kelimeleri sürekli olarak tekrar etmeliyiz - ve yapmamız gereken şeyleri de -  böylece kalbimize girerler.

Tefila sırasında okunan “zemirot” ne kadar değerlidir ki gizemleri göklere erişerek oradaki olumsuzlukları bertaraf eder. Sinagog’a geç gelerek zemirot atlamak zorunda olan üzülmelidir zira birçok iyi etkiyi kaybetmek zorunda kalmıştır. Zamanını zemirot okumak yerine boş şeylerle geçirenler doğru yapmazlar. Onlar incileri basit değerdeki paralarla değiştirene benzerler.