PERAŞA ÖZETİ (Vayikra 6:1-8:36)

                                                                                             [www.chabad.org]

Tanrı; Moşe’ye, Mişkan’daki korban ibadetini gerçekleştiren Koenler olarak, Aaron ve oğullarına görev ve haklarını bildirme talimatını verir.

Mizbeah’taki ateş her zaman yanar durumda tutulmalıdır. Bu ateşte, “Ola –Yükselen” olarak getirilen hayvanlar tümüyle, “Şelamim – Barış”, “Hatat – Hata” ve “Aşam – Suç” korbanlarının içyağları, unla yapılan Minha korbanlarından da üç parmak dolusu yakılır.

Hatat ve Aşam korbanlarının etini ve Minha korbanlarından da geri kalan kısmı Koenler yer. Şelamim korbanı, Koen’e verilen belirlenmiş parçalar hariç, korbanı getiren kişi tarafından yenir. Korbanların kutsal eti, manevi olarak saf kişiler tarafından, belirlenmiş kutsal yerlerinde ve belirlenmiş zamanda yenmelidir.

Aaron ile oğulları yedi gün boyunca Mişkan sınırları içinde kalır; bu süre içinde Moşe onları Koenlik görevine atar.

                                                                                                   DİVRE TORA

                                                                                                Rav Yeuda Adoni

Şelomo  Amelah  Mişle kitabında, en yakın arkadaşına dahi sık sık gidip onu rahatsız etme senden bıkabilir.Diye yazmıştır.

 İnsan samimi dostlar ve arkadaşlar edinebilir, ama görüşme ve ziyaretleri ölçülü olmalıdır. Arkadaş sahibi olabilmek için insanın alçak gönüllü ve mütevazi olması gerekir. Zira kibirli  bir insandan herkes nefret eder, aynı zamanda ondan uzaklaşırlar. İnsanın arkadaşları olması güzeldir, zaman zaman görüşmek samimiyeti ve sevgiyi artırır.

Örneğin bal tatlı ve güzeldir fakat fazlası insanı hasta eder. Bunun gibi yağmur çok faydalıdır ve hayat verir,ancak yağmur yağmaz ise ekmek de bulamayız.Fazla ve zamansız yağan yağmurlar felaketleri de getirir. Yemek , uyku ve iş zamanı en samimi arkadaşı bile rahatsız etmemek gerekir.

Midraş Koen’lerin Bet Amikdaşa  Mişkan’a zamansız girmelerinin doğru bir davranış olmayacağını söyler. Ola korbanı insanların akıllarından geçirdikleri olumsuz ve doğru olmayan düşüncelerinin Tanrı tarafından bağışlanması için getirilen korbandı. Bilgelerimiz hayat tarzımızın çok dürüst  olmasına itina etmemizi , ve günah işleyip Bet Amikdaşa sık sık gelmemizin doğru olmayacağını vurgularlar. Bet Amikdaşa – Mişkana  bağış yapmak üzere korban getirmek cazip bir davranıştır.Ancak, Ulu Tanrımız dahi sık günah işleyip, sık sık mabede korban getirmemizi güzel bir davranış olarak kabul  etmez.

Peraşamız Aaron Akonen’e korban Ola  korbanını yapacağı zaman, zamanında geciktirmeden yapmasını, zira Ola korbanı kesildikten sonra tümü yakılan ve sabaha kadar dumanı yükselen bir korbandı. Gece her insanın, aklının alamayacağı  hoş olmayan düşünceler geçer bunun günahını af ettirmek için Tanrı huzurunda pak ve temiz olmak için yanan bir korbandı.

Tanrı’nın bu korbanın yapılmasında Aaron Akoen’in dikkatini çekmesinin nedeni de  Koen’lerin  bu korbanın  etinden payları yoktu. Menfaatleri olmadığı için ikinci plana atmamaları ve daha titiz davranmaları için çağrıda bulunması idi.

İnsan her zaman alçak gönüllü olmaya çalışmalıdır, bu davranış ile ibadetini yapmalı ve dini görevlerini yerine getirmelidir. Her zaman Tanrı’ya sığınmalıdır.

Koen’ler yedi gün gece gündüz Mişkan’ın kapısında oturacaklardı. Bu yedi gün zarfında Mabed’de ibadetlerini yapacaklardı. Midraş şöyle bir açıklık getirir: Burada söz konusu olan yedi gün Şemini Peraşasında okuduğumuz Aaron Akoen’in iki oğlu Nadav  Vaviu’nun ölümlerinin yas günlerini ifade etmektedir, aynen tufanda, Noah zamanının insanlarına gelecek felaketler için Tanrı yas tutturmuştu.

Rabenu Bahye şöyle bir açıklama getirir.İnsan ne zaman yas tutacağını bilmez fakat Tanrı her şeyi bilir her şeyi görür olacak olayları bildiğinden Aaron  Akoen ve oğullarını yedi gün Mişkan’ın kapısında bekletti.

Bu zaman içinde Tanrı’nın yaptığı büyük bir mucizede göze çarpmaktadır. 600.000 kişi Mişkan’ın kapısının önünde toplanmış bekliyorlardı Moşe Rabenu Tanrı’ya: Tanrım 600.000 kişi bir kapı önüne nasıl sığacak sorusuna sizlere yaptığım mucizeleri  gözlerinizle gördünüz  der.

                                                                                     Yisrael’in Gözünde Temiz Olmak

                                                                                                  Rav Berti Derofe

“Moşe topluma “Bu [görecekleriniz], Tanrın, yapılmasını emrettiği şeydir” dedi.(8:5)

“Daat Tora” kitabı Moşe Rabenu’nun neden bu sözleri sarfettiğini sorar. Moşe Rabenu gibi Tanrı’nın “Evimin Sadığı” diye nitelendirdiği birinin, hele hele Mişkan’ın inşaası sırasında Tanrı’nın emri olmadan bir şey yapacağı düşünülebilir mi?

Masehet Şekalim’de Hahamlarımız şöyle dediler: “Terumat A-Lişka (Bet Amikdaş’taki ibadet için gerekli ihtiyaçların giderilmesi adına paraların toplandığı fon)’ya giren biri ayakkabılarını, tefilinini, muskasını… çıkartır. Çünkü belki daha sonra zengin olur ve sonra insanlar onun hakkında Terumat A-Lişka’dan zengin oldu derler…Pasukta yazdığı gibi: “Tanrı’nın ve Yisrael’in gözünde temiz olacaksınız.” Açıklayıcılar bu mişnada tefilin ve muskayla girme yasağının sebebinin, insanlar “belki dikişini çözdü ve içine para doldurdu” demesinler diye olduğunu belirtirler. “Temiz olunuz” mitsvasının ne kadar detaylı olduğunu bu örnekte görebiliyoruz. Çünkü bir kişinin Terumat A-Lişka’dan çalacağı parayı tefilin gibi kutsal bir objenin içerisine saklaması gerçekten de pek karşılaşılası bir durum değildir. Buna rağmen hiç kimseye bu eşyalarla birlikte Terumat A-Lişka’ya giriş izni verilmez. Bu kural kişiden kişiye değişmez, Aaron ve Oğulları için bile geçerlidir. Burada mevzubahis olan insanlardan edilen şüphe değil kendi başına apayrı bir konu olan “Temiz olma” mitsvasıdır. Bu mitsvasının temeli kişinin kendi hakkında en en ufak bir şüphe bile yaratacak bir harekette bulunmamasıdır. Kendini bu şekilde şüpheden uzak tutmayan birisi “Temiz olacaksınız” mitsvasını yerine getirmiyor kabul edilir.

Midraş Mişle’deki “ Sadakatin adamı bereketli kişi”(28) pasuğu üzerine şu yorumu yapar: “Bu kişi Moşe’dir. O Tanrı’nın sadığıdır. Pasukta da yazdığı gibi: “Kölem Moşe öyle değildir! O benim bütün evimin sadığıdır!”(Bamidbar 12) Hem sadakatin adamı berektlidir. Gizbar(bağış toplayan kişi) olduğu her şey sadık olduğundan dolayı bereketlenirdi.”(Şemot Raba 51:1) Buna rağmen hahamlarımız Midraş’ta bize Moşe Rabenu’nun başkalarını çağırıp onlarla birlikte hesap yaptığını ve halka hesap verdiğini öğretirler.

Temiz olma ve hakkında en ufak bir şüphe uyandıracak bir ortam bile yaratmama konusu işte bu kadar detaylı ve derindir.

Eğer Tanrı Moşe’ye bir Koen Gadol seçmesi gerektiğini söylese ve kendisi belirlemeseydi Moşe Aaron’u seçemezdi. Bütün Yisrael Halkı Aaron’u tanıması ve bu göreve ondan daha uygun birinin olmamasına rağmen Moşe yine de Aaron’u seçmezdi. Çünkü Aaron onun kardeşiydi ve insanlar onun hakkında kardeşi olduğundan dolayı seçiyor diyecekti. Bu da temiz olma konusunda onun için bir leke olacaktı.

Bu yüzden pasuğumuz, “Tanrı’nın yapılmasını emrettiği şey budur” der. Moşe, “Akadoş Baruh U bu şekilde emretti” der. Kendi seçimim değil!

                                                                     ASE   LEHA   RAV : KENDİNE RAV SEÇ

RAV ELİYAU KOEN ZT’’L: RAV MAHAZİKE-TORA

                                                                                    MİTSVAT ALVAAT KESAFİM

                                                                                     (Borç para verme mitsvası)

A.Mitsva`nın kavramı

Paraya ihtiyacı olan birine borç para vermek, Tora`nın bir mitsva`sıdır (613  emirden biri). Bu mitsva yalnız zenginleri değil, her Yahudi`yi kapsar. Nasıl ki Tefilin giymek, Tsedaka vermek, ana babaya saygı göstermek gibi Mitsvot`lar herbirimizi kapsarsa, ihtiyacı olan birine borç para verme mitsva`sı da aynı şekilde herbirimizi kapsar.

Parası olan herkes, kendi ekonomik imkânları çerçevesinde, ihtiyacı olan kişiye, ilerde açıklıyacağımız şartlarda, az veya da çok ödünç para vererek, onun yardımına koşmalı, kalkındırmalı ve tamamen çukura düşmesine mâni olmaya çalışmalıdır.

Talmud`a göre  (Masehet Şabat 63-1)  bu Mitsva, Tsedaka mitsvasından daha da önemlidir. Büyük düşünür ve Tora bilgini olan Arambam, Sefer Amitsvot adlı kitabında bunu şöyle açıklamaktadır: “Tanrı bizlere, muhtaç olan birine borç para vermemizi ve bu şekilde onu fakirliğe düşmekten kurtararak, eski durumuna dönmesine yardımcı olmamızı istemektedir. Bu mitsva, Tsedaka mitsva`sından çok daha üstündür. Zira şimdiye kadar başkalarına elini açmaya alışmamış birinin utancı, Tsedaka almaya alışmış bir fakirin utancından çok daha büyüktür”. Aynı zamanda borç para alan kişinin şerefi ve gururu zedelenmez. Nihayet bu parayı geri vereceğinden emin olduğu için, cemaat içindeki yeri de sarsılmaz.

Başka bir yönden bakıldığında da bu mitsva, “Tsedaka mitsva`sından üstündür. Tsedaka yalnız fakir fukaraya verilir. Oysa borç para vermek, fakirlere ve zenginlere uygulanır. Zengin kişiler de ellerinde olmayan sebeplerden dolayı, başkalarına muhtaç olma durumuna düşebilirler.

Maddi bakımdan geçirdikleri kriz, onları ümitsizliğe kaptırıp, bazen hayatlarına da son verebilirler.İşte bundan dolayı bu gibilere yapılan para yardımı, borçlandırma çerçevesi içinde olmasına rağmen, Tsedaka mitsva`sından daha büyüktür.

Tora bizlere muhtaçlara borç para verirken, bunu yalnız ve yalnız Mitsva için yapmamızı ve bundan kendimize bir kâr payı çıkarmamızı yasaklamaktadır. Başka bir deyişle, borç para verirken, katiyetle faiz almamız yasaklanmaktadır. Buna rağmen, bazı durumlarda faiz alma imkânı mevcuttur ve bundan ilerde genişçe bahsedeceğiz.

                                                                                        YAHUDİLİKTE KAVRAMLAR

                                                                                            El Gid Para El Pratikante

Bir başka mitsva derlemesi de Rabi Moşe Ben Nahman [Ramban]2 tarafından gerçekleştirilmiştir. Ramban bunun yanında, Talmud üzerine Alaha bazlı açıklamalar da yazmıştır. Bu çalışmasına, öğrencisi Rabi Şelomo Ben Aderet [Raşba]1 tarafından devam edilmiştir.

RABİ MOŞE BEN NAHMAN [RaMBaN]: Rambam’la yaklaşık olarak aynı dönemde yaşamış ve onun eserlerinin ateşli bir savunucusu olan Ramban, kendi döneminin en büyük öğretmenlerindendir. Tora bilgisini genel olarak Kuzey Fransa, Provence ve İspanya’daki Tora büyüklerine borçludur ve onların öğretilerinin uyumlu bir sentezini yapmıştır. Gerona’da yaşayan ve 4955 [1195] yılında doğmuş olan Ramban İspanya başhahamıydı. Kilisenin Yahudiler üzerindeki maddi ve manevi baskılarını en üst düzeye çıkardığı o dönemlerde, Yahudilik’ten ayrılıp rahip olan Paulo Christiani isimli kişi, Aragon kralının önünde, Rabiler’le tartışmaya girdiği takdirde onları alt edeceğini öne sürerek övünmüştü. Kral bunun üzerine, Başhaham Ramban’ı, Barselona’da Paulo Christiani ile gerçekleşecek halka açık bir münazarada Yahudiler’i temsil etmekle görevlendirdi. Ramban’ın isteği üzerine, kral kendisine, Hıristiyanlık’a yönelik olumsuz söylemlerde bulunmaması kaydıyla sınırsız konuşma özgürlüğü tanıdı. Olağanüstü bir kişiliğe ve felsefe konusunda üst düzey bilgiye sahip olan Ramban, kendi inancına yönelik her türlü argümanı kolayca bertaraf etmeyi başardı. Çevredekiler kendilerini aşağılanmış hissedince geniş kitlelerde Yahudiler’e karşı harekete geçme isteği doğdu ve kral münazarayı yarıda kesti. Rakipleri tartışma konusunda argümanları kendi amaçları doğrultusunda çarpıtarak bir rapor yazarlarken, Ramban da boş durmadı ve tartışmanın gelişimini doğru bir şekilde aktaran bir günce oluşturdu ve sonunda Hıristiyanlık’a küfürle suçlandı. Kral ondan, ülkeyi iki yıl için terk etmesini istedi fakat hayatı sürekli tehdit edilmekte olduğu için, Ramban ülkeyi bütünlük terk etti ve 1263 yılında Erets-Yisrael’e yerleşti; bundan yedi yıl sonra da vefat etti.

                                                                               ŞABAT KANDİLLERİ ALAHALARI

                                                                                           Rav Berti Derofe

22) Bir erkeğin eşi hastahanede veya başka bir yerde kocasından ayrı Şabat geçirecek ve kaldığı yerde Şabat kandillerini yakacak olsa dahi, erkek evinde Şabat kandillerini berahalı bir şekilde yakmalıdır.

23) Ailesiyle birlikte yaşayan evlenmemiş genç kızların Şabat kandillerini yakmalarına gerek yoktur. Fakat eğer bu konuda daha titiz davranıp odalarında Şabat kandilleri yakmak istiyorlarsa, anneleri beraha söylerken onun berahasını dinleyip “Amen” dedikten sonra gidip odalarında yakabilirler. Fakat beraha söylemeleri kesinlikle yasaktır.

24) Yeşivada öğrenen gençler eğer yatakhanede kalıyorlarsa yatak odalarında berahalı bir şekilde Şabat kandillerini yakarlar. Fakat kandilleri yakarken bu kandillerin uzun süre yanacak kandiller olmalarına dikkat etmelidirler ki akşam yatmak için odaya döndüklerinde kandiller hala yanıyor durumda olsunlar.

25) Eğer yatakhanedeki odada birden fazla genç var ise, bu durumda aralarından birisi beraha ile yakar ve diğerleri de bu kandillerle hovadan çıkarlar.

26) Öğrenim görürken yatakhanede kalan genç kızlar için de erkeklerdeki kural geçerlidir. Fakat yatakhanede herhangi bir sebepten dolayı kandiller yakılamıyorsa, bu durumda kandiller yemekhanede yakılabilir. Kandiller yemekhanede yakılırken bir kız beraha söyleyerek bütün kızları hovadan çıkarır ve herkes önündeki kandili berahasız bir şekilde yakar.

                                                                                         HAFTANIN SÖZÜ

                                                               Kişilerin olmadığı yerde sen kişi olmaya çalış.