Korah, Midraş'agöre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır...

Peraşa Özeti (Bamidbar 16:1-18:32)

[www.chabad.org]

Korah, Midraş’a göre Moşe’nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram’la birlikte, Moşe’nin liderliğine ve Aaron’un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır. İsyancıların arasında, halkın ileri gelenlerinden, Koenlik müessesesine layık olduklarını ispatlamak için kutsal Ketoret (tütsü) sunmaya kalkan 250 kişi de vardır. Sonuçta toprak açılıp asileri yutar ve bir ateş ketoret sunumlarını yakıp tüketir.

Bunu takip eden salgın hastalık, Aaron’un Ketoretişlemini gerçekleştirmesiyle sona erer. Aaron’un asası, mucizevi şekilde tomurcuklanır ve Tanrı’nın onu Koen Gadol olarak atayışının bir kanıtı olarak badem üretir.

Tanrı, Koenler’e, her tahıl ürününden, şaraptan ve yağdan “Teruma” adlı bir bölümün, davar ve sığırın ilk doğanlarının ve diğer bazı armağanların verilmesini emreder.

RAVLARIMIZ’DAN DİVRE TORA
Rav İzak Perez

Rabi Moşe Ben Nahman’a göre, Tora’da söylendiği gibi olaylar belli bir kronolojik sırayla meydana gelir. ‘ Tora’da önce veya sonra yoktur.’ diyen bir söz olmasına rağmen Rabi Moşe Ben Nahman buna inanmıştır, ancak Talmud’da yer alan bazı alahik olayları bunun dışında tutmuştur. Bu haftanın peraşasının ana kısmını oluşturan Korah’ınMoşe’ye karşı yarışı, casuslar ve İsrael toprakları hakkında yazılan olumsuz rapor trajedisinin ardından meydana gelmiştir.

Daha önceden de belirttiğim gibi, casusların olumsuz raporu, ravların düşüncelerine göre, kişisel menfaatlerinden etkilenmiş olup, İsrael toprakları ile ilgili hiçbir şekilde objektif bir nitelik taşımamaktaydı.Korah tarafından Moşe’ye karşı başlatılan ayaklanma, insanların iyiliği için yapılan bir adalet meselesinden ziyade, kesinlikle Korah’ın ve yandaşlarının kişisel menfaatleri ve kıskançlıklarından doğmuş bir hareketti.

Fakat Korah ve casuslar, kişisel dürtülerini; İsrael Halkının geleceği için duyulan endişe, sosyal adalet ve iyilikle maskelemişlerdir. Daha iyi bir toplum sağlamak için duydukları endişe, dürtülerini ortaya çıkarmıştır- çok fazla isyan etmişlerdir.

İnsanların kendilerinden feragat etmesi, her zaman sosyal gelişim ve toplumun daha iyiye gitmesi ile sonuçlanmıştır. Fakat genellikle kişisel hırs ve insanların diğer insanlar üzerinde güç sahibi olmak istemeleri onların gerçek yüzleridir. Geçmişteki ve günümüzdeki tüm diktatörler, halkı ve ülkeleri için büyük gelişmeler vaat etmişler fakat istisnasız her biri kendi güçlerinin peşinde koşmuşlardır. Her zaman başka inanlar adına konuşan kişilere dikkat edin. Çoğunlukla bu kişiler Korah’ın taklitleridir.

İşte bu yüzden Moşe, Korah’a karşı durmuş ve Tanrı’dan Korah’ı cezalandırmasını istemiştir. İnsanların, diğer insanların gerçek yüzlerini ve niyetlerini anlamaları çok zordur. Bunu sadece Tanrı yapabilir. Moşe’nin Tanrı’ya yakarışları sadece  Korah için değil, Yahudi ve dünya tarihinde karşımıza çıkabilecek diğer Korah’lara karşı bir yakarıştır.

Toprağın Korah’ı, 250 takipçisini, Korah’ın tüm mal varlığını ve tütsü korbanını yutması mucizesi bile, YisraelOğulları’nınherşeyin Tanrı’dan geldiği konusunda ikna olmasına yetmiştir.

Yahudilikte bir söz vardır: herkes birbirine saygı göstermeli, fakat aynı zamanda gerçek dürtüleri konusunda da dikkatli olmalıdır. Tanrı sadece Moşe için kölem kelimesini kullanmış, onun eleştiri ve şüphelerin çok üstünde olduğunu belirtmiştir.  Fakat sıradan insanların sıradan eksiklikleri vardır. Bir tek Moşe gerçektir, Torası da gerçektir.

ŞABAT SOFRANIZA TATLILAR

HAHAMLARA SAYGI

RAV PİNHAS ERLİNGER

Bu haftaki peraşamız, Korah’tan, hahamlarımıza saygılı olma konusunu öğreniyoruz. Korah ve arkasına aldığı kişiler, Tanrı’nın seçtiği peygamber Moşe Rabenu’ya, halkın bütününün kutsal bireylerden oluştuğunu ve Moşe’nin liderliğinin gereksiz olduğunu beyan etmişlerdir.

Zira halkın tümü Sinay Dağı’nda durduğundan, herkes aralarında bir aracı olmadan Tanrı’nın yakınlığına kolayca sahip olabileceklerini düşünmüşlerdir, Korah ve grubu.

Ancak çok uzun bir süre geçmeden, Korah ve arkadaşları feci bir cezaya çaptırıldılar. Toprak ağzını açtı ve Korah, bütün grubu ve sahip oldukları her şey yerin derinliklerine gömüldü.

Tanrı ise, Kendisi’ne karşı hatta bilinerek işlenen günahları bile sabırla düzeltmemizi, hatalarımızdan geri dönmemizi beklerken, Moşe Rabenu’nun liderliğine yapılan bu açık saldırıda tek bir an bile beklemeden cezalarını vermiştir.

Peki neden? Moşe’nin saygınlığı ayaklar altına alındığı için.

Hahamların saygınlığı sadece Moşe Rabenu ile sınırlı değildir. Krallar kitabında da aynı konu ile ilgili bir olay yer almaktadır:

“Yerovam ketoret yakmak için sunağın yanında dururken, bir peygamber Tanrı’nın emri üzerine Yehuda'dan Bet El'e geldi. Tanrı’nın emri uyarınca sunağa karşı şöyle seslendi: “Sunak, ey sunak! Tanrı diyor ki, ‘Davut'un soyundan Yoşiya adında bir erkek çocuk doğacak. Ketoret yakan, tapınma yerlerinde görevli kâhinleri senin üstünde kurban edecek. Üstünde insan kemikleri yakılacak.” Aynı gün peygamber bir belirti göstererek konuşmasını şöyle sürdürdü: “Tanrı’nın bana açıkladığı belirti şudur: Bu mizbeah parçalanacak, üstündeki küller çevreye savrulacak.”

Kral Yerovam, peygamberin Bet El'de sunağa karşı söylediklerini duyunca, elini ona doğru uzatarak, “Yakalayın onu!” diye emir verdi. Ancak peygambere uzattığı eli felç oldu ve düzelmedi. Peygamberin Tanrı'nın emriyle gösterdiği belirti uyarınca, sunak parçalandı, üstündeki küller çevreye savruldu.

O zaman Kral Yerovam, peygambere, “Lütfen benim için dua et, Tanrın’a yalvar ki, elim eski halini alsın” dedi. Tanrı adamı Tanrı’ya yalvarınca kralın eli iyileşip eski halini aldı” (Krallar 1, 13:1-6). 

Krallar kitabında peygamber diye adı geçen İdo peygamberdir. Tanrı tarafından gönderilen İdo peygamber, günah işleyen ve halka günah işlettiren Yerovam’a uyarıda bulunmak için gönderilmiştir.

Pasukları dikkatlice okuduğumuzda kral Yerovam’ın ketoret sunmasına rağmen Tanrı’nın kendisine her hangi ani bir ceza vermediğini görmekteyiz. Ancak ne zaman ki, Tanrı’nın seçtiği peygamber için “Yakalayın onu!” dediğinde, Tanrı kesinlikle sabırlı davranmamış, elini kaldırdığı anda eli felç olmuş ve İdo peygamber onun için dua edene kadar eli düzelmemiştir.

Peki sizce böylesi mucizevi bir olay karşısında Yerovam hata yaptığını anlamış ve teşuva yapmayı düşünmüş müdür? Tabii ki hayır! Pasuk bunu açıkça belirtmekte: “Lütfen benim için dua et, Tanrın’a yalvar ki, elim eski halini alsın” demektedir. Tüm olanlardan sonra bile Tanrımıza veya Tanrı’ya demesi gerekirken, hala Tanrın’a demektedir.

Yeruşalayim’de yaşayan bir kişi günlerden bir gün sebebini anlayamadığı, doktorların bir türlü çözüm bulamadıkları bir baş ağrısına yakalanır. Başta önemsiz gibi olduğunu düşünen bu kişi, zaman ilerledikçe profesörlere gitmeye, kontroller yaptırmaya başlar. Ancak tüm bunların hiç biri bir türlü sonuç vermemektedir.

Sonunda ne yapacağını bilemeyen bu kişi, çareyi neslin önemli ravlarından birinde arar. Rav tüm problemini dinledikten sonra, ona, “kesin olarak baş ağrının ne zaman başladığını hatırlıyor musun?” diye sorar. O da iyice düşündükten sonra, “Purim bayramından hemen sonra” diye cevap verir. Rav da çareyi sadece sayılı kişilerin bildiği bir yöntem ile derdine çözüm bulmaya çalışır. Tanah kitabı masaya getirilir ve birden bire kitap açılır. Pasukta şöyle yazmaktadır, “Kuluma karşı, Moşe’ye karşı konuşmaktan neden çekinmediniz?” (Bamidbar 12:8).

Rav da bunun üzerine Purim bayramında Moşe adlı birisi hakkında konuşup konuşmadığını sorar. İşte o an, baş ağrısının nedeni açığa çıkmıştır.

O Purim bayramında dünyanın en önde gelen alaha belirleyen hahamlarından biri Rabi Moşe Feinstein vefat etmiştir. Purim bayramında defi Yeruşalayim’e getirilmiş ve normal olarak bütün kutlamalar ve ziyafetler iptal edilmiştir.

Bütün Yeruşalayim değerli ravın göklerdeki yerine uğurlanmasına ağlarken, bu kişi, “Neden Purim bayramında hahamı gömüyorlar ki? Bir gün daha bekleyemezler miydi?” deyince Tanrı da kendisine yaraşan baş ağrısını anında göndermiştir.

YAHUDİLİKTE KAVRAMLAR

TALET

(sevivon.com)

Tallit kaynağını, diğer birçok dinsel objede olduğu gibi Tora'nın emirlerinden alır. Tanrı Moşe Rabenu'ya şöyle der: "İsrailoğullarına konuş ve onlara giysilerinin köşelerine püsküller (tsitiyot) takmalarını söyle. Öyle ki bu püsküller görülsün ve Tanrı'nın emirlerini hatırlatsın." (Bamidbar-Sayılar 15:37-41). Böylece tallit tsitsitlerin uygulanabileceği bir giysi olarak ortaya çıktı .Yün veya ketenden imal edilen bu giysiler muhtemelen, günümüzde bile halen bedevilerce kullanılan ve rüzgardan koruyan harmanilerin görünümündeydiler. Daha kaliteli kumaşlardan yapılanları ise genellikle zenginler ve din bilginleri tarafından kullanılırlardı.

Yahudilerin topraklarından sürülmeleri ve dünyanın dört bir yanına dağılmaları sürecinde, çevredeki yabancıların etkisiyle günlük bir giysi olan tallit farklı bir konuma, sadece dua ederken kullanılan bir objeye,bir dua şalına dönüşmüştür.

Tallit'in Şekli

Tallitler genelde beyaz olup, yünlü, pamuklu veya ipekli kumaşlardan imal edilirler. Beyaz kumaşın üstü mavi çizgilerle süslüdür. Mavi renk tsitsitlerde kullanılması istenen mavi renkli ipliğin anısınadır.

"Püsküllerin arasına mavi renkli bir ip kat." (Bamidbar-Sayılar 15:38)

Ancak Talmudik çağlarda kullanılan doğal mavi boyanın nasıl elde edildiği günümüzde tam olarak bilinmediği için artık bu mavi renkli ipliğe tsitsitlerde yer verilememektedir.

Tallit'in üst kısmında boyun çevresi ve omuz hizasında gümüş ipliklerle örülmüş ek bir parça bulunur. Buna taç anlamına gelen "Atara" denir.

Bir yaka görünümünde olan Atara'nın işlevi tallitin üst kısmını belli etmektir. Kimi tallitlerin Atara kısmına tallit kuşanma Berahası gümüş ipliklerle işlidir. Kimi tallitlerde ise, özellikle ipeklilerde, bu dua bütün tallit boyunca yer alır.

En küçük tallit boyu, yürüyebilen bir çocuğu kaplayacak boyuttadır.

Talletlerin Kullanımı

Tallitler erkekler tarafından haftanın her günü Şabat ve bayram günleri de dahil olmak üzere sabah duası esnasında kullanılmakla beraber sadece Teşa-Beav gününde öğleden sonra duası olan Minha'da kullanılır. Kipur günü ise bütün gün boyunca tallit giyilir. Ayrıca hazanlar bazı dini törenlerde, oruç günlerinde olduğu gibi, hem sabah hem akşam dualarında tallit kullanırlar. Tallit'i kuşanmadan önce şu beraha okunur:

"Baruh ata Ad. eloenu meleh aolam, aşer kideşanu bemitsvotav vetsivanu leitatef betsitsit."

Bir çok Yahudi bu duayı okumadan önce Tanrı'ya olan duygularını daha da yoğunlaştırmak için başlarını tallit ile tamamen örterler. Daha sonra berahayı okuyup tallit'i giyerler.

Hafta içi günlerde tallit tefillin öncesi giyilir.Genelde Yahudiler tallit omuzları üzerindeyken dua ederler. Sadece "Kohenler" Kohen" duası sırasında başlarını tallitleri ile kapatırlar.Sabah duasında "Şema"nın son bölümünde tallitin tsitsitlerini göze değdirip 3 kez öpmek adettir.

Bazı cemaatlerde ise tallit düğünde hupa töreninde kullanılır. Yahudi erkekleri öldüklerinde tsitsitleri koparılmış veya çıkarılmış tallitleri ile gömmek adettir.

Haftanın Sözü

     (aish.com)

Kadınlar erkeklerin unuttuklarından endişe duyarlar.

Erkekler ise kadınların hatırladıklarından