PeraŞa Özeti(Bereşit 32:4-36:43)

[www.chabad.org]

Yaakov, Haran’da geçirdiği 20 yılın ardından KutsalÜlke’ye döner ve ağabeyi Esav’ıyatıştırma ümidiyle, ona melek-ulaklar gönderir. Fakat ulakları,ağabeyinin 400 savaşçıyla kendisini beklemekte olduğunu bildirirler.Yaakov en kötü olasılık olan savaşa hazırlanır; fakat bunu engellemek içinTanrı’ya dua eder ve Esav’a yüklü miktarda hayvandanoluşan bir hediye gönderir.

O gece, Yaakov, ailesi ve mal varlığınıYabbok Nehri’nin ötesine geçirir; fakat kendisigeride kalır ve birden ortaya çıkan bir yabancıyla güreşmeye başlar. Buyabancı, Esav’ın koruyucu meleğindenbaşkası değildir. Güreş tan vaktine kadar devam eder. Yaakov’unuyluğu yerinden oynar, fakat buna karşın, bu doğaüstüvarlığa üstün gelir. Melek ona “İlahi bir varlığa üstün gelen”anlamındaki Yisrael ismini verir.

Yaakov ve Esav karşılaşırlar;kucaklaşıp öpüşürler fakat sonra yollarını ayırırlar. Yaakov,Şehem yakınlarında bir toprak parçası satın alır. Buranın, adı yine Şehem olanprensi, Yaakov’un kızı Dina’yıkaçırarak ona tecavüz eder. Dina’nın ağabeyleri Şimon ve Levi, şehrintüm erkeklerini sünnet olmaya ikna ettikten sonra onları en savunmasızanlarında kılıçtan geçirerek intikam alırlar.

Yaakov yoluna devam eder. Rahel, ikincioğlu Binyamin’i doğururken ölür ve Bet Lehemyakınlarında yol kenarındaki bir yere gömülür. Reuven, babasının aileyaşantısına karıştığı için Behorluk hakkından reddedilir. Yaakov,babası Yitshak’ın yaşadığı Hevron’aulaşır. Yitshak 180 yaşında ölür. Rivka ise daha önce ölmüştür.

Peraşa, Esav’ıneşleri, çocukları ve torunlarından oluşan bir liste ve onun yerleştiği bölgeninhalkı olan Seir’in aile tarihi ile sona erer.

devar tora

işveren ve işçi hakları

[ Rabi Yeuda Appel - www.aish.com]

Birkaçyıl önce, benim de kendisini tanıdığım yaşlı bir bayan arkadaşlarıyla beraberarabaya Amerika gezisine çıkarlar. Bu yaşlı bayanın gezi boyunca en çoketkilendiği ve hatırladığı yer, hayatının on beş yılını geçirdiği Denverşehriydi.

MileHigh şehrine geldikten sonra çocukluğunu geçirdiği semti aramaya başladı. Onubulduğunda evin yeni sahipleri kendisine eve girmesine izin veripvermeyeceklerini bilmiyordu. izni alıp içeri girdiğinde evi gezmeye başladı.Gözünü çevirdiği her noktada başka bir hatırayı hatırluyordu. bu ziyaretkendisine o kadar büyük bir huzur vermişti ki, gezinin sonuna kadar yüzündekigülümseme yüzünden 

kaybolmadı.

İnsanınköklerine geri dönüp hayatına başladığı noktaya geri dönmesi kişiye ciddi birhayat tecrübesi yaşatabilir. Hatta kişinin bir odaya kapanıp hayatını geçmiştenbaşlayarak günümüze kadar gözden geçirmesi ilerlemekte olduğu hayatında doğruyolu takip edip etmediğini kendisine hatırlatabilir.

Bununen çarpıcı örneklerinden biri haftanın peraşası olan Vayişlah'da bulunmaktadır.Yaakov Avinu yirmi yıl sonra tekrardan Kenaan topraklarına geri dönmektedir.Yirmi yıl önce kardeşi Esav'dan beş parasız ve korku içinde kaçmaktaydı. AncakBet El şehrine geldiğinde o gece gördüğü rüya ile Tanrı'nın yardımını vegüvencesini alarak hayatı değişti.

Şimdiise aradan yirmi yıl geçtikten sonra Yaakov Avinu Kenaan Toprakları'na geridönmekteyken Tanrı tarafından Bet El topraklarına da uğraması emredilmektedir.Ancak bu sefer Yaakov tek başına değil; eşleri ve on iki çocuğuyla beraberdir.Ayrıca beş parasız gitmişken şimdi ise zengin denilebilecek kadar malvarlığıylageri dönmektedir.Giderken korkuyla gittiği gibi bu seferde de yanında getirdiğiailesi  ve hizmetçileri korkmaktadır. 

YaakovAvinu yirmi yıl boyunca sadece maddi anlamda büyümemiş, manevi, ruhaniyetanlamında da yüksek seviyelere ulaşmıştır. Önceki gidişinde Bet El'e geldiğizaman Tanrı'nın kendisine gözüktüğünü ve uyuduğu yerin kutsiyetini anlayamadığıiçin kendisini sert bir şekilde eleştirmişti. Şimdi yirmi yıl sonra ise YaakovTanrı'nın emirlerine son derece bağlı bir şekilde yaşamakta ve Tanrı'nıntekrardan kendisine görüneceği günü iple çekmektedir.

Yaakov'un manevi gelişimi Tora'da  sadece gizliimalarla anlatılmaktadır. Yaakov Tanrı'yı rüyasında görmeye layık olduğu zaman,müteşekkirliğini ifade etmek için bir anıt dikmiştir. Bet El'e ikinci sefergelişinde ise Tanrı tarafından mizbeah yapması emredilmiştir. 

Anıt ile mizbeah arasındaki ibadetin farkını RabiSamson Rafael Hirsch açıklamaktadır. 

Yaakov'un diktiği anıt Tanrı'nın yarattığı bir objeolduğu için, bu Tanrı'nın iyiliğini simgeler. Ancak öte yandan insanlartarafından toplanarak inşa edilen  mizbeah ise başka bir bakış açısınısimgeler. İnsanlar tarafından inşa edilen mizbeah ise Tanrı'nın isteğininyapılmasında sadece Tanrı'nın iyiliklerinin değil, insanın da fiilen yeralmasının gerektiğini öğretir. Korbanların mizbeah'ın üzerineyerleştirilmesinin altında yatan sebep de budur; insanın kendisini Tanrı'ya yaklaştırmasıve mitsvalara bağlaması. 

Yaakov Avinu yirmi yıl önce yola çıkmadan önce, eğergeri sağlıklı bir şekilde geri dönebilirse, hayatını Tora öğrenimineadayacağına dair yemin etmişti. Şimdi ise Yaakov yirmi yıl süren sürgünündengeri dönmüş, sağlıklı bir şekilde eve geri gelmiş ve maneviyatta son derecebüyük adımlarla ilerlemişti. 

Yaakov Avinu hayatında yepyeni bir sayfaaçmaktadır. 

İşte tam bu noktada Tanrı onu, ilk çıkış noktasınageri göndermekte ve son yirmi yıl içinde neler yaşadığını ve başından nelergeçtiğine yoğunlaşmasını istemektedir. Tanrı da Yaakov'dan bunu yapmasınıaçıkça dile getirmektedir, "TanrıYaakov'a 'Kalk Bet El'e çık ve orada otur' dedi. Orada kardeşin Esav'dankaçışın sırasında sana görünen Tanrı'ya bir mizbeah yap.(Bereşit 35:1)"

Yaakov'un Bet El'de başlayan hayatı artık sonlanmaktave yepyeni heyecanla dolu yeni bir bölüm başlamaktadır.

ŞABAT SOFRANIZA TATLILAR

 EKMEKYA DA SU KITLIĞI DEĞİL, TANRI’NIN SÖZLERİNE SUSAMIŞLIK

Rabi PinhasErlinger, Dereh Ets Ahayim

Hahamlarımız Yaakov ile Esav'ın yirmi iki yıl sonragörüşmelerinde kullandıkları cümlelerde hayat görüşlerine ait önemli farklarbulmuşlardır. Esav Yaakov'un gönderdiği hediyeleri geri çevirirken ona, “Bende çok var kardeşim. Senin olan sendekalsın” der. Ancak Yaakov ise diretir ve ona, “Eğer gözünde beğeni kazandıysam, hediyemi benden alırsın. Ne de olsasenin yüzünü görmek İlahi bir varlığın yüzünü görmeye benziyor. Beni memnun etve sana getirilen hediyemi lütfen kabul et. Çünkü Tanrı bana çok cömertdavrandı ve herşeyim var” der.  

Yaakov, “Çünkü Tanrı bana çok cömert davrandı veherşeyim var” demekte ve ihtiyacı olan herşeye sahip olduğu ve kendisineyettiğini ima etmektedir. Öte yandan Esav ise, “Bende çok var” derken ihtiyacı olduğundan çok daha fazlasına sahipolduğunu böbürlenerek söylemektedir. 

Yani Yaakovihtiyacı olan herşeye sahip olduğunu ve hayatı boyunca maddiyatın peşindenkoşmadığını ima etmektedir. Bu tarih boyunca Tsadiklerin servetlerine yönelik tipik bakış açılarını yansıtır. Esavise gösterişli bir şekilde başarılı bir iş adamı olduğunu ve aklı sayesindebüyük servet sahibi olduğunu ima etmektedir. 

Hafets Hayimise Tora'ya yaptığı açıklamasında Yaakov ile Esav'ın sözlerini Raşi'ninaçıklamasının tam tersini açıklar. 

Yaakovelindekiye yetinmesini bilen, daha da fazlasını istemeyen bir kişiliğesahiptir. Esav ise “Bende çok var”derken, çok malvarlığına sahip olduğunu ama elindekinin kendisine yetmediğini,daha fazla istediğini ima etmektedir. 

Koelet Raba'daşöyle denmiştir, “insan bu dünyadanarzularının yarısını elde ederek çıkamaz. Eğer yüze sahip olursa ikiyüz ister.İkiyüze sahip olursa dört yüz ister” demişlerdir. Hahamlarımız insanpsikolojisi ile ilgili söyledikleri bu değerli sözde kişi ayrımı yapmadan;tsadik, raşa herkesi içine katmışlardır. Ancak öte yandan Yaakov’un “herşeye sahibim var” darken dünyadakiisteklerinin hepsini elde ettiğini görmekteyiz. O zaman Yaakov, tarih boyuncagelmiş geçmiş büyük Tora alimleri ve günümüzde bile yaşayan ve hayatlarınıTora’ya adamış değerli hahamlar Koelet Raba’da yazan kanunun dışındakalabiliyorlar ve elindekilerle yetinebiliyorlar?

Ayrıca Tora’nın, Yaakov’un “herşeyim var” ve Esav’ın “bendeçok var” şeklindeki dialoğunu Raşi ile Hafets Hayim’in de açıkladığı gibibirbiriyle çelişen bu iki hayat bakış açısından bizlere ne öğretmekistediklerini ve daha da önemlisi Tanrı’nın insan psikolojisine bu iki hayatbakış açısını da beraber yerleştirerek neyi amaçladığını göreceğiz.

Tanrı insanın kalbine bir şeye sahip olma ve elindekiyleyetinmeden sürekli daha fazlasını isteme arzusunu sahip olduğu manevideğerleri, Tora öğrenimini, mitsvaları ve insanlara iyilik yapmayı bırakmaması,sürekli olarak Tanrı’ya yaklaşmayı arzulaması için vermiştir.

Diğer taraftan insanın kalbine elindekiyle yetinmeduygusunu ise, sürekli olarak daha çok maddiyatın peşinden koşmaması vekazandığı az miktar ile bile mutlu olabilmesi için yerleştirmiştir.

Bu sadece insandan beklenendoğru hayat görüşü değil, insanın yaratılış biçiminin ta kendisidir. Kral Şelomo’nunve Tanah’ın yirmi dört kitabındanbiri olan Koelet’te şöyle demiştir, “Tanrıinsanları doğru yarattı, oysa onlar hâlâ karmaşık çözümler arıyorlar. (Koelet7:29)” İnsan hayata olan bakış açısını Tanrı’nın onu doğruyarattığı gibi, sürekli arzulama duygusu ile elindekiyle yetinmeyi doğruşekilde yaşarsa eğer, arzulanan mutluluğa ulaşmaması için hiçbir neden yoktur.

Tanrı’nın insanın kalbineyerleştirdiği ve birbiriyle zıt gittiği düşünülen bu iki hayat bakışı değilçelişmek, aslında birbirini tamamlamaktadırlar. İnsan maddiyatta elindekiylemutlu olması, maneviyatta daha ve daha çok isteyebilmesine yardımcıolacaktır. 

İnsan bazen içinde bir huzursuzluk,eksiklik veya bir şeye susama hissetmekte ve anlamını bilememektedir. Birazdüşündükten sonra bunun olası bir ihtimalle dükkanlarda yeni çıkan bir objeolduğu kanısına varır. O andan itibaren kişi dükkandaki objeyi satın alana dekhuzur bulmayacak ve mutlu olamayacaktır.

Ancak bu kişi ne kadar büyük birhatanın içine sürüklendiğini farkında bile değil. İnsan kalbinin derinliklerinden gelen bu susamaduygusunu fiziksel objelerle bastırabileceğini zannediyor. Fakat Peygamber Amosbizlere bu insanın kalbinden geçen ve gerçek arzusunun ne olduğunu tek bircümle ile açıklıyor, “Ülkeye kıtlıkgöndereceğim. Ekmek ya da su kıtlığı değil, Tanrı’nın sözlerine susamışlıkgöndereceğim (Amos 8:11).”

Kişinin kalbinde hissettiği susamaduygusu ne dükkanlarda çıkan son moda kıyafetlere, ne de bilgisayarlara, sadeceve sadece Tanrı’nın sözlerine. Böylesi bir durumda verilebilecek en iyi öğüt,kişinin o anda içindeki kötü dürtülerle gireceği savaşta hataya düşmemesi vegücünü o anda herhangi bir mitsva yapmaya veya Tora öğrenmeye harcamalıdır.

İşte o an insan içindeki kötüdürtülerle olan savaşını kazandığı, eline Tora kitabını alıp büyük bir şevkleöğrenmeye başladığı zaman, kısa bir süre sonra içindeki fiziksel objelere olanarzusunun yok olup gittiğini görecektir. Çünkü en başından itibaren bumaneviyata olan bir arzuydu ancak insanın içindeki kötü dürtüler onu yanlışyere yöneltmekte ve hataya düşmesine sebep olmaktadır.

Böylesi güzel bir noktaya geldiktensonra, kişi gelip sorabilir. Şimdiye kadar kişi maddiyatta elindekiyle mutluolup, ruhaniyette daha çok istemesinin mutluluğa giden yol olduğunu söyledik.Ancak kişinin içinde Esav’ın dediği gibi, “Bendeçok var ama daha ve daha çok istiyorum” şeklindeki hayat görüşünümaneviyatta da yaşarsa eğer, mutluluğa nasıl ulaşabilir?

Sorumuzun cevabı Kral David’in Teilim kitabındaki sözlerinde saklı, “Tanrı’nın buyrukları doğrudur, yüreğisevindirir. Tanrı’nın emri nettir, gözleri aydınlatır. Tanrı’nın korkususaftır, sonsuza dek kalır. Tanrı’nın yargıları gerçektir; hepsi birlikteadildir. Altından daha çekici, saf altından bile; baldan daha tatlı ve süzmepetek balından.”

Tora’nınaltından daha çekici olduğu ve maddiyatın peşinden koşar gibi, öğrenildikçedaha da çok istendiği doğrudur. Ancak diğer yandan Tora baldan hatta süzmepetek balından bile tatlıdır. Maddiyat peşinde koşmak ve sahip olmak insanasadece daha çok endişe ve korku verirken, Tora öğrenimi insana sadece bal gibitatlı bir mutluluk ve daha çok mutluluk vermektedir.

BöyleceTora öğrenen bir insan sadece bir anlamda değil, iki anlamda da kazançlıçıkmaktadır. Bir taraftan sürekli bir susamışlık duyarken, diğer taraftan sahipoldukça baldan daha tatlı bir hayata sahip olacaktır.

YAHUDİLİKTE KAVRAMLAR

(Şalom Laam Peraşa Kağıdı’ndan alınmıştır.)

Hanuka Bayramı'na yaklaştığımız bu haftalarda bayramınönemli bir bölümünü kaplayan ve Bet Amikdaş'ta önemli bir yeri olan Menorahakkında bahsedeceğiz. 

Menora'yı kimhazırladı?

Bene Yisrael çöldeyken Mişkan'ın inşaatı ile Yeudakabilesinden Uri'nin oğlu Betsalel sorumluydu. Tanrı Moşe'ye Sinay Dağı'ndaMenora'nın şeklini ateşten bir Menora olarak gösterdi. Moşe gördüğü Menora'yıinşa etmeye çalıştıysa da başarılı olamadı. Bunun üzerine Moşe Tanrı'dan yardımisteyince, Tanrı onun Betsalel'e başvurmasını; onun yapacağı Menora'nınTanrı'nın aklından geçen ve Mişkan'a konulacak olan Menora olduğunu söyler. 

Menora hangi malzemeden yapılmıştı?

Menora saf altından yekpare ve1.44 metre boyundaydı. Menora kadehler, kürecikler ve çiçeklerle bezenmişti. Enüstteki kadehlere  yağ dökülüyor ve fitiller yerleştiriliyordu. Küreciklerve çiçekler ise güzelleştirmek için bulunuyordu. Menora'nın iskeletinde dörtkadeh üst üste bulunuyor ve bunlara ek olarak beş kürecik ve üç çiçek vardı.Menora'nın ortasında bulunan borudan sağa ve sola üçer tane boru çıkıyor veüzerinde kürecikler ve çiçekler vardı . 

Menora ile ilgili Agadalar

Midraşlar'da Romalılar'ın BetAmikdaş'a girdiklerinde içine girmeye ve eşyaları yağmalamaya çekindiklerianlatılır. Bunun üzerine Yahudiler'den kim içeri girerse ilk çıkartacağıeşyanın kendisine ait olacağını duyururlar. Meşita'nın oğlu Yosef adlı alçakBet Amikdaş'a girer ve içinden Menora'yı çıkartır. Romalılar Menora'yı görüncegüzelliğine hayran kalırlar ve böylesi bir eşyanın Meşita'nın oğlu Yosef gibibasit birisi için çok fazla olduğunu, bunun ancak krala yaraşabileceğinisöyleyerek ondan aldılar. Ondan tekrardan girmesini ve başka bir eşya dahaçıkarmasını istediler. İşte o an Yosef Bet Amikdaş'a girerek ruhunun emdiğikutsiyet sayesinde oraya tekrar girmeyeceğini duyurdu. Romalılar onu demirdentaraklarla eziyet ederek öldürdüler. Yosef'in ağzından çıkan son sözler,"Tanrı'yı bir defa kızdırdığım yeterli değil mi?" oldu. 

 RAV’A SOR
www.Hidabroot.org

Şabat günüıslak mendiller kullanılabilir mi?

Islak mendillere dokunulduğu yerde el direk olarakıslandığı için hahamlarımız bu şekilde yapılan sıkma işlemini deyasaklamışlardır. Ancak Tora bunu yasaklamadığı için hayati tehlikesi olmayanhasta durumunda olan bebeklere bastırmadan kullanılabilir. Ancak büyükinsanlara kullanılamaz. Kullanabilmek için Cuma gününden mendillerin sıkılmasıgerekir. 

Tsitsitlerinetehelet yanimavi iplikler saran kişiler gördüm. Acaba tehelet satın alabilirmiyim?

Tora'nın bahsettiği Bet Amikdaş zamanında Koenleringiysilerinde ve tsitsitlerinde bulunan tehelet Ako sahillerinde yetmiş yıldabir ortaya çıkan hilazon adlı bir balıktan alınır ve boyanırdı. Talmud daha ozamanlarda bile sahte teheletlerin kullanıldığını anlatmaktadır. Son yüzyıldaise ravlar bu teheleti tekrardan bulmak istediler. Alaha belirleyen günümüzünve hayatlarını Tora'ya adamış hahamları tehelet eklememenin tsitsit mitsvasınındeğerini düşürmediğini söyledikleri için ve kendileri de gitmedikleri içinbizler kendimizi onlardan daha mitsvalara bağlıymış gibi gösteremeyiz vegiymemiz doğru olmaz.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Mutluluğunanahtarı başarı değil, başarının anahtarı mutluluktur. Yaptığınız işiseviyorsanız eğer, başarılı olacaksınız demektir.

Albert Schweitzer