Peraşa Özeti(Devarim 26:1-29:8)

[www.chabad.org]

Moşe,Bene-Yisrael’e talimat verir: Tanrı’nın ebedi mirasınız olarak verdiği ülkeyegirdiğinizde ve oraya yerleşip toprağı ekip ürünleri toplamaya başladığınızda,meyve bahçelerinizin ilk olgunlaşan meyvelerini (Bikurim) Bet-Amikdaş’a getirinve Tanrı’nın sizin için yaptığı her şey için minnettarlığınızı ilan edin.

Peraşamızda,Leviler ve yoksullara verilen onda birlik paylardan ve Ree peraşasının başındasöylendiği gibi Gerizim ve Eval dağlarında, berahaların ve lanetlerin nasılduyurulacağından da bahsedilir. Moşe, insanlara Tanrı’nın seçilmiş halkıolduklarını, onların da aynı şekilde Tanrı’yı seçtiklerini söyler.

KiTavo’nın son bölümünde Toheha (“SertUyarılar”) bölümü yer alır. Tora’nın emirlerini uygularlarsa Tanrı’nın ödülolarak vereceği berahaları sıraladıktan sonra, Moşe, Tanrı’nın emirlerini terketmeleri durumunda başlarına gelecek hastalık, kıtlık, yoksulluk ve sürgün gibikötü olayların uzun, sert bir hesabını verir.

Moşe,insanlara sadece bugün, halk olarak doğumlarından kırk yıl sonra, “bilmek içinbir yürek, görmek için bir göz ve duymak için bir kulak”a sahip olduklarınısöyleyerek sözlerine söz verir.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Rabi A. Leib Şaynboym – Peninim al Atora]

[Haftanın Peraşası 5758 – Ki Tavo]

“Vetoprakta yetişen her meyvenin ilklerinden alacaksın… ve sepete koyacaksın... veo günlerde (görevli) olacak olan Koen’e geleceksin…” (26:2-3)

Tora,bu peraşaya Bikurim’in (sezonun ilk meyveleri) Bet-Amikdaş’a getirilmesi ileilgili detaylarla başlamaktadır. Bene-Yisrael, sembolik olarak sahip olduklarıher şeyi Tanrı’ya adadıklarını ifade etmek amacıyla ilk meyveleri Koen’egetirirlerdi. Mişna’da (Bikurim 3:6) Hahamlarımız bu sunuya eşlik eden şevk vemutluluğu şu şekilde tanımlarlar: “Zenginkişiler meyveleri altın sepetlerde getirirlerken, fakir olanlar sazlardanyapılmış sepetler kullanırlardı.” Koen sadece meyveleri değil, sepetleri dealırdı. Talmud Yeruşalmi, sepetlerin ilginç bir işleve sahip olduğunu belirtir.Buna göre, meyvelerin tame [kutsiyetin gerektirdiği manevi saflığıkaybetmiş] bir konuma girdiği ve dolayısıyla yenilemeyecek duruma geldiğihallerde, en azından sepet Koen’in olurdu. Hatta meyve olmadığı zaman, sepetlerbunların yerini tutarak bir tür katkı görevini görürlerdi.

Bukavramdan, oldukça ilginç ve yerinde bir sonuç çıkarılabilir. Rav Moşe Swift,her ne kadar herkesin Bet-Amikdaş’a farklı bir şeylerle gelseler de, en azındanbir şeyler getirdiklerini ve boş elle gelmediklerini vurgular. Meyveler işeyaramasa bile, en azından sepeti bırakmaktaydılar. Bazıları bağışa meyvelerlekatılırken, bazıları çalışmalarını, zamanlarını ve enerjileriniBet-Amikdaş’taki hizmet için harcıyorlardı. Bazıları Tanrı’nın Mabedi’ne korbansunmak için geliyor, bazıları Tora öğrenme amacını güdüyor, bazıları maddidestek sağlarken, bazıları da Bet-Amikdaş için çalışıyorlardı. Sonuç olarakherkes bir şeyler yapıyordu. Her ne kadar Bet-Amikdaş’ta yapılan sunularınniteliği farklı ise de, herkes bu mitsvaya bir şekilde katkıda bulunuyordu.

Bet-Amikdaş’agelen halk, verecekleri armağan ve maaserleri (onda birlik payları)getirdiklerinde şu özel duayı söylerlerdi:

“Kutsal barınağından, Göklerden (aşağı) bak(ey Tanrım!); ve Halkını, Yisrael’i mübarek kıl!” (26:15).

Hahamlarımızbu duanın Tanrı’ya şu mesajı vermek için olduğunu söylerler: “Biz görevimizi yaptık Tanrım. Getirilecekolan şeyleri getirdik. Verebilecek durumda olanlarımız verdiler. Hizmetedebilecek durumda olanlarımız hizmet ettiler. Bizler elimizden geleni yerinegetirdik. Şimdi artık Senin, kuvvetinle gerçekleştirebileceklerinigerçekleştirme sıran geldi.”

Tanrıdini, karşılıklı bir alışveriş şeklinde öngörmüştür. Düğmelere basıp pasif birşekilde bereketin gelmesini beklememiz nasıl mantıklı değilse, göklerdenhediyelerin yağması için bir anahtarı çevirmemizin yeterli olması dabeklenemez. Ancak kendimizden bir şeyler verdiğimiz zaman karşılığını alırız.Elleri boş gelen bir kişinin, dolu ellerle dönmeyi umması pek akla yakındeğildir.

RavSwift’in  sözlerini şu şekildetekrarlayabiliriz: Roş Aşana günü Tanrı’nın önüne gelip Kendisi’ne “Bize sağlık, mutluluk, huzur, geçim vs.ver!… Ver!” diye yalvarırız. Peki, hiç kendimize sorar mıyız, “Acaba ben Tanrı için ne yaptım?” diye?Tanrı’dan bir şeyler istemek için elimizde ne ile O’nun karşısına gelmekteyiz?Acaba bu isteklerimizi sıralarken aklımızda en azından, Tora’yı daha ileriderecede uygulama konusunda bir kararlılık mevcut mudur?

Hayatınher yönünde olduğu gibi, Yahudi yaşantısı ve bilinci de bir alışveriştir.Kendimizden bir şey vermediğimiz takdirde, kendimiz için bir şeyler istemeye dehakkımız yoktur. Tanrı’ya bağlılığımızı O’nun emirlerini yerine getirmeksuretiyle göstermediğimiz takdirde, yalvarmaya hakkımız yoktur. İstediğimizşeye hak kazanacak şekilde davranmadığımız takdirde, onun için ricada bulunmayahakkımız yoktur.

Buaçıdan, gelin, Roş Aşana’ya hazırlanırken, Tanrı’nın, yaptığımız az miktardakiolumlu hareketleri Kendi gözünde büyütmesini ve hepimizin O’nun sonsuziyiliklerinden yararlanabilmesini ümit edelim.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Kumi Ori (Yeşayau 60:1-22)

Aftara’nınKonusu: “Kumi Ori Ki Va Oreh” “Kalk! Işılda, çünkü senin ışığıngeldi ve Tanrı’nın ihtişamı senin üzerinde ışıldadı!” Aftara, PeygamberYeşayau’nun Yisrael halkına kalkmasını ve ışıldamasını söylemesiyle başlar.Zira Tanrı’nın ışığı onların üzerinde parlayacaktır. Dünyaya karanlık çökse de,Yahudiler dünyadaki tüm milletler için bir ışık, bir yol gösterici olacaktır.Dünyaya dağılmış olan sürgündeki Yahudiler büyük ölçüde toplanacaklardır. TanrıYisrael’i kutsayacak ve birçok mucize gerçekleşecektir. Her şey bu yöndedeğişecektir: bronz altının, demir gümüşün ve taş demirin yerini alacaktır.Barış ve dürüstlük hüküm sürerken, şiddet ve yıkım yok olacaktır. Ne güneşin,ne de ayın ışığa ihtiyacı olacaktır, çünkü Tanrı bizim ışığımız olacaktır.Aftara “Halkının hepsi dürüsttür” cümlesiyle biter. Yahudiler Erets-Yisrael’iebediyen miras alacaklar ve bereket berahaları alacaklardır. Bu haftanınAftarasını okuduğumuz zaman, 2600 sene önce yazılmış olmasına rağmen, onungelecek hakkında olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız; bu dönem “Yeme A-Maşiah”yani Maşiah Dönemi olarak bilinecektir.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Bu hafta, Tişa BeAv orucunun ardından başlayıpve Yom Kipur’dan önceki Şabat olan Şabat Şuva’ya kadar süren “Şiva Denehamata”(yedi teselli haftasının) altıncısıdır. Bu süre içinde kişi tövbe etmeye vedavranışlarını düzeltmeye odaklanmalıdır ve Aftaraların genel konusu datesellidir. Bu nedenle, bu peraşa ile Aftara arasında doğrudan bir bağlantı bulunmamaktadır.

YeşayauKitabından Ünlü Sözler: Yeşayau 62:5 “Yasis alayih Elokayih,kimsos hatan al kala”. “Bir damat gelini için nasıl sevinirse, Tanrı dasenin için öyle sevindirecektir.” Bu ünlü düğün şarkısı, esasında damadın, yaniBene-Yisrael’in dönüşünü kutlayan Yeruşalayim şehri hakkında bir şarkıdır. Busözler Şabat girişinde söylenen Leha Dodi şarkısında da yer alır.

Peraşave Aftara’dan Ders: Bu haftaki Aftara’da tanıtıldığı gibi, Tanrı’nınMaşiah Dönemi’ni getirmek için seçeceği zamanı dört gözle beklemeliyiz.Yeruşalayim’in sonsuz bir ışıkla parlayacağı söylenmektedir. O aydınlıktaoturmayı tercih etmeyenler ise, ebedi karanlıkta oturacaklardır. Sonsuz ışık Tanrı’nınvarlığından ve O’nun mitsvalarından gelir. Gerçeği bulmak ve inancımızıkabul etmek için mücadele etmeliyiz. Ancak o zaman Tanrı’nın ışığınıhissedebilir ve ondan etkilenebiliriz.

KISA KISA

AyomAze Niyeta Leam – Bugün Bir HalkOldun (Devarim 27:9).

MoşeRabenu’nun, yazdığı Sefer Tora’yı Levi kabilesine verdiği gün, tüm Bene-Yisraelşikâyetle Moşe’nin önüne geldiler ve ona “ÖğretmenimizMoşe!” dediler. “Bizler de Sinay’dadurduk ve bizler de Tora’yı kabul ettik – Tora bizlere de verildi. Öyleyseneden sadece kendi kabileni Tora üzerinde hâkim kılıyorsun? Yarın, öbür gün,(Levi Kabilesi mensupları) bize gelip ‘(Tora) size verilmedi; bize verildi’derlerse ne olacak?”

Moşebu olaya çok sevindi ve onlara “İştebugün gerçekten bir halk haline geldiniz” dedi. “Bugün sizin Tanrı’ya gerçekten bağlı olduğunuzu ve O’nu kalptenistediğinizi anladım” (Raşi’nin Devarim 29:1-3 açıklaması).

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

MUKTSE(devam)

MuktseTürleri (devam)

Peygamber Nehemyadöneminde kanunlaştırılmış bir Gezera’ya göre, Şabat günü bir kullanımıolan ama yine de hareket ettirilmesi yasak olan eşyalar konusuna devamediyoruz.

3.Keli Şemelahto leİsur (kelime anlamı: “genel olarak Şabat günü yasakolan işler için kullanılan bir eşya”)

Esasişlevi melaha için olan, ama kişinin melaha olmayan amaçlar içinde kullanmak isteyebileceği nesneler Şabat günü hareket ettirilemez. Örnekler:dolmakalem, zımba, çekiç, boş bir saksı, telefon rehberi.

Bu türnesneleri kırılmaktan, kaybolmaktan korumak için hareket ettirmek yasaktır.

Ancakhahamlar bu eşyaların, aşağıdaki amaçlardan herhangi bir tanesi için hareketettirilmelerini yasaklamamışlardır:

a.Eşyanın kendisine, izin verilen bir eylem içinihtiyaç duyulursa (Tsoreh Gufo) ve daha uygun bir eşya kolaylıklabulunamıyorsa. Örneğin, ceviz kırmak için çekiç kullanmaya izin verilir (eğerceviz kıracağı yoksa).

b.O eşyanın kapladığı alana ihtiyaç varsa (TsorehMekomo). Örneğin, masayı kurmak için, orada duran dolma kalemi kaldırmak.Başka uygun yerler varsa bile, o eşyanın işgal ettiği yeri kullanmaya izinverilir. Bunun yanı sıra, kişi eşyayı bir kez eline aldıktan sonra, onu farklıbir yere taşıyabilir. Zira kişinin o eşyayı hareket ettirmesine izin verildiği andanitibaren, onu bir an önce elinden atmak için telaş etmesine gerek yoktur veartık onu arzu ettiği herhangi bir yere koyabilir.

Geçtiğimiz haftalarda açıkladığımızfarklı muktse sınıflarındaki eşyalarsa, yukarıdaki nedenler için bilehareket ettirilemez.

DEVAR TORA

[Rabi Herşel Beker]

Barışı Sevmek

Aşağıdakipasuktan Tanrı’yı kendimize örnek alma emrini alıyoruz:

“...O’nun yolunda yürü” (Devarim 28:9)

Tanrı’yıörnek almak ne demektir? O’nun özelliklerini taklit etmeliyiz; tıpkı Onun şefkati,merhameti ve kutsallığı gibi, bizler de ilişkilerimizde ve yaşantımızda öyleolmalıyız.

Busözler Tora’da ilk kez geçiyor değildir. Devarim 11:22’de de Tora bize şöyledemektedir: “O’nun yollarında yürüyün”. O halde Tanrı’yı taklit etme emri nedenoradan değil de özellikle şimdiki pasuktan öğrenilmektedir?

Pasuğuntamamını okuduğumuzda bu sorunun cevabını elde ederiz. “Tanrı, sana yeminetmiş olduğu şekilde, seni Kendi Kutsal Halkı olarak atayacak – [yeter] kiTanrın’ın emirlerini gözet ve O’nun yollarında yürü.”

Rabi Avraamİbn Ezra şöyle açıklar: “Gözetme” “kalpte” olur. “Yürümek” ise “hareketi veeylemi” ima eder. Bu mitsva yalnızca merhametli bir şekilde “hareketetme” değil, hareket ettiğiniz zaman içimizde de merhametli ve anlayışlı olmamızıöngörmektedir. İşte pasuktaki bu ek mesaj nedeniyle Tanrı’yı taklit etme mitsvasıözellikle bu pasuktan öğrenilmektedir.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi Yitshak Yosef]

Dua Yönü

1.Kişi dua etmek üzere ayağa kalktığı zaman; eğerErets-Yisrael dışındaysa yüzünü Erets-Yisrael’e doğru dönmeli ve aklındaYeruşalayim’i, Bet-Amikdaş’ı ve Kodeş Akodaşim’i de bulundurmalıdır.Erets-Yisrael’in içindeyse yüzünü Yeruşalayim’e dönmeli ve aklındaBet-Amikdaş’ı ve Kodeş Akodaşim’i de bulundurmalıdır. Yeruşalayim’in içindeyseyüzünü Bet-Amikdaş’a dönmeli ve aklında Kodeş Akodaşim’i de bulundurmalıdır.Yön belirlemekte güçlük çeken biri herhangi bir yöne doğru duasını eder vekalbinde Göklerdeki Babamıza konsantre olur. Bir kişi ters yönde dua etmişse,yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılır.

2.Uçakta dua eden bir kişi, eğer uçak Erets-Yisrael’doğru uçuyorsa, uçağın burnuna doğru dua eder. Uçak Erets-Yisrael’den çıkıyorsakuyruğa doğru dua eder.

3. Doğuya doğru dua etmesi gereken bir kişi duasınakuzey veya güney yöne dönmüş halde başlamışsa ve sonra yanlış yöne dua ettiğinifark ettiyse, bedenini tümüyle güney veya kuzeye dönükse bile yüzünü doğuyadoğru döner. Ama eğer hata sonucu batıya doğru dönerek duaya başlamışsa vesırtını Erets-Yisrael’e, Yeruşalayim’e Bet-Amikdaş’a ve Kodeş Akodaşim’e vermişdurumdaysa, ayaklarını yerlerinden oynatarak bedenini ve yüzünü doğuya doğrudöner – ister sinagogda olsun, isterse de evinde. Böyle bir yerdeyken, birbaşkasını batıya doğru dua eder halde gören kişi duasının ortasında onu uyarmalıve doğru yönü göstermelidir.

4. İdeal olarak sinagogda hahamın oturduğu yeri, doğuyönünde, Ehal Akodeş’in sağında belirlemek gerekir. Ama her durumda hiçbirhaham bu konuyu mesele etmemelidir, çünkü yer kişiyi değil, kişi yerionurlandırır.

5. Görmeyen bir kişi Tora’nın tüm emirlerindensorumludur. Eğer böyle biri doğru yönde dua etmiyorsa, bunun toplum içindeolduğu bir durumda, ayaklarını yerinden oynatmak anlamına geliyorsa bile, onudoğru yöne çevirmek gerekir. Ama eğer orada dua eden başka kimse yoksa, eğer okişi güney veya kuzeye doğru dönükse ve başını kolaylıkla doğuyaçevirebiliyorsa öyle yapması doğru olacaktır. Ama eğer batıya dönükseayaklarını yerinden oynatıp onu doğru yöne yönlendirmeye gerek yoktur. Böylebir durumda Şehina’nın zaten her yerde mevcut olduğuna güvenilir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Geçmişteyaşayabilirsiniz; ama orada bir gelecek yoktur.