Peraşa Özeti(Bamidbar 22:1-24:9)

[www.chabad.org]

Moavkralı Balak, Bene-Yisrael’e lanet okuması için peygamber Bilam’ıçağırır. Yolda, Tanrı ona engel olması için bir melek gönderir. Meleğigören eşek ters davranışta bulununca, durumun farkında olmayan Bilam tarafındandövülür. Bilam ancak eşeğin dilinin mucizevîşekilde açılması sonucunda meleği fark eder.

Balak’aulaşan Bilam, üç kez, üç farklı seyir noktasından Bene-Yisrael’elanet okumaya çalışır; fakat her seferinde, lanet yerine ağzındanberahalar çıkar. Balam, ayrıca tarihin sonu ve Maşiah’ıngelişi hakkında da kehanetlerde bulunur.

Halk,Moav kızlarının çekiciliklerinin tuzağına ve Baal Peor adlıputa tapma hatasına düşerler. Tanrı halk içine bir salgıngönderir. Yüksek rütbeli Yahudi, Midyanlı bir prensesi alenençadırının içine alınca, Koen Gadol Aaron’un torunu olan Pinehas, herikisini de öldürür ve salgın son bulur.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Balak 5757]

“Ve Tsipor oğlu Balak, Yisrael’in Emori’yeyaptığı her şeyi gördü.” (22:2)

RabiTsvi Elimeleh Hertzberg, bu peraşada, insanın bazılarına göre “doğal” görünümüile Tora’nın insandan bekledikleri arasında bulunan geniş uçurumu okuduğumuzubelirtir. Balak Bene-Yisrael’in başarısını görmüş ve gördüğü şey kendisinde birnefret, onları lanetlemek ve katletmek için bir istek uyandırmıştır. Tora,kıskançlık kavramını sadece bir şekilde destekler: “Yazıcıların kıskançlığıbilgeliği arttırır” cümlesi, diğer insanların başarılarının, kişiyi kendisinigeliştirmek için kamçılayacağını belirtir. (Bu durumda bile, Tora, bilgisinibaşkalarını aşağılamak için kullananları kınar.)

AslındaTanrı’nın Moav’a saldırmamaları yönünde Bene-Yisrael’e vermiş olduğu emirsebebiyle, Balak’ın korkmaması gerekirdi. Fakat buna rağmen BalakBene-Yisrael’in Sihon ve Og karşısındaki tartışmasız zaferi sebebiyle endişeyekapılmıştı. Bunu sebebi neydi?

CevapBalak’ın baskıcı ve yayılmacı bir hükümdar olmasında yatar. Balak, bizim ahlakideğer olarak algıladığımız şeylerden yoksun bir toplumda kendisi gibi yayılmacıyöneticilerle beraber yaşamakta ve onlarla istişare içinde bulunmaktaydı. Onundünyasında, güçlü bir millet daima bir zaferden diğerine koşmalı ve yenilenekadar buna devam etmeliydi. Bu fikirden yola çıkarak, “Sihon ve Og gibi iki çok güçlü kralı başarıyla alt eden bir millet,Moav’la da savaşmadan duramaz” diye düşünüyordu. Balak korkuyordu; çünküböylesine önüne geleni yenecek kadar güçlü bir milletin, sırf birisi (hattaTanrı) söyledi diye savaşmayı reddetmesi fikri kendisine çok yabancıydı.Günümüzde çoğu liderin bu şekilde davranmıyor olması, Yahudiliğin bu konudakibakış açısını insanlığa başarı ile aktarmış olduğunun bir göstergesidir.

Bakışaçılarındaki farklılığa bir başka örnek de şudur:

“Ve Bilam sabah kalkarak (dişi) eşeğinisemerledi.” (22:21)

RaşiMidraş’tan bu pasukla ilgili bir alıntı yapar. Midraş Tanrı’nın Bilam ileilgili şu sözleri söylediğini belirtir: “Lanetli adam! (Bene-Yisrael’in)Ataları Avraam senden önce davrandı.” Pasukta şöyle denmektedir: “Ve Avraam sabah ‘erkenden’ kalkarak (erkek) eşeğini semerledi.” (Bereşit 22:3).

İkibakış açısında yine sonsuz bir fark vardır. Bilam sabah, zenginlik ve onur içinduyduğu dayanılmaz isteği tatmin etmek, düşmanı zannettiği insanları yok etmekve haşmetini (!) başkalarının düşüşü üzerine inşa etmek için kalkmıştır. Oysa Avraam’ınerken kalkmasının sebebi, en değerli varlığını, 100 yaşına kadar doğumunubeklediği tek oğlunu Tanrı’ya kurban etmekti!

İbranice’de“semerledi” kelimesi için “yahavoş”,“(erkek) eşek” kelimesi için de “hamor”sözcükleri kullanılır. “Yahavoş” kelimesi “hâkimiyet altına almak, ele geçirmek”anlamına gelen “Lihboş” sözcüğüyle, “Hamor” ise, “maddiyatçılık” anlamına gelen “Homriyut” sözcüğüyle benzeşir. Bu kelimelerdençıkardığımız sonuç, Avraam’ın, Bilam’ın peşlerinden koşmak için erken kalktığıtüm maddi ve fiziksel dürtüleri, Tanrı’nın emrini yerine getirmek içinbastırdığıdır.

Tanah’tatanımlanan Yahudi Milleti, dünyayı yönetmek ve kendilerine ait olmayan yerleriele geçirmek gibi hırsları olan bir millet değildir. Tanah’ta, sadece Tanrı’nınemri üzerine fetih ve savaş hareketinde bulundukları yerlere bakıp,Bene-Yisrael’i yayılmacı bir millet olmakla suçlayanlar, Tanrı’nın barış içindeyaşamaları ve zaferle dönecekleri aşikâr olmasına rağmen başka milletleresaldırmamaları konusunda emir verdiği durumları göz ardı etmektedirler.

Tora,en önemli amacımızın maddi zenginlik, şeref ve tabii ki haksız kazanç edinmekolmadığını öğretmektedir. Aksine, bizden istenen, isteklerimizi bilinçli birşekilde bir kenara koymamız ve manevi kaderimizin gösterdiği yoldailerlememizdir.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Veaya Şeerit (Miha 5:6-6:8)

Aftara’nınKonusu: Aftara Miha’nın kehaneti ile başlar. Bu kehanete göre, Gog ve Magogsavaşından önce, dünyanın güçlü devletleri Yisrael’e karşı birleşeceklerdir. Bene-Yisraelmilletlerin üzerinde bir “çiğ” ve insanlığın üzerinde bir “yağmur” gibiolacaklardır. Halk korkusuz ve güçlü bir aslana benzetilmektedir. Yahudilerkurtuluşun herhangi bir insandan gelmesini beklememektedirler; onun yerine,kurtuluşları için Tanrı’ya güveneceklerdir. Ve Yisrael tüm düşman uluslarakarşı kendisini başarıyla savunacaktır. Miha Yisrael’in nihai arınmasınıöngörür. Tanrı, Gog ve Magog savaşından sonra, savaş silahlarını Yisrael’dençıkaracaktır, çünkü artık onlara ihtiyaç duyulmayacaktır. Tanrı aynı şekilde,büyücülüğü, falcıları ve aşera ağaçları dâhil bütün putları yokedecektir, çünkü dünyadaki bütün insanlar tek olan gerçek Tanrı’yı farkedeceklerdir. Bene-Yisrael geçmişte defalarca uyarı almasına rağmen, Tanrı’nın emirlerineitaat etmemekle suçlanmaktadır. Tanrı onlara serzenişte bulunmaktadır: “SiziMısır topraklarından çıkarmam karşılığında bana teşekkür etme şekliniz bumudur?” “Sizi Moav Kralı Balak’tan korumam karşılığında bana teşekkür etmeşekliniz bu mudur?” “Bilam’ın beddualarını berahalara dönüştürdüğüm için banateşekkür etme şekliniz bu mudur?” Aftara, Tanrı’nın bizden ne istediğiyle ilgilibir öğütle sona erere. Bu öğüt de adalet, sevgi, iyilik yapmak ve Tanrı’nınhuzurunda tevazu içinde yürümektir.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Miha’ın peygamberliği, yeni doğan neslin Tanrı tarafındançölde kırk yıl boyunca korunma şekillerini hatırlatır. Peygamber tarafındansözü edilen olaylar arasında Balak’ın komplosu da vardır. Bu komploya göre, BilamBene-Yisrael’i lanetleyecektir. Ama Tanrı Bilam’ın bunu yapmasına izinvermemiştir.

Yerve Zaman: Miha Yeruşalayim’de 3150 ile 3200 yılları arasındapeygamberlik yapmıştır.

Miha Amoraşti’ninBiyografisi

-İsmi, “Kim Tanrı gibidir?” anlamına gelenMihael ile bağlantılıdır.

-MÖ 8. yüzyılda yaşamıştır. Miha Yeudatopraklarında Pelişti sınırına yakın bir yerde bulunan Moreşet-Gat kasabasındadoğdu. Burası Yeruşalayim’den bir günlük mesafedeydi. Moreşet-Gat, Medeva’dakiarkeolojik kazılarda bulunan mozaikli yer haritasında işaretlenmiştir. Miha,halkı bozan lüks ve rüşvetin simgeleri olan Şomron ve Yeruşalayim gibibaşkentlerdeki tutumdan nefret eden bir köylüydü.

-Kitabı, Tanah’ta on iki peygamberinkitaplarının bir arada olduğu Tere Asar adlı kısımda yer alır.

-Miha, krallar Yotam, Ahaz ve Hizkiyau’nunhükümdarlıkları sırasında Yeuda krallığı topraklarında peygamberlik yapmıştır. Odönemde peygamberler Yeşayau, Amos ve Oşea da hayattaydılar.

-Moşe’ye söylenen 613 mitsva arasından, Mihaüç tanesini önemle vurgulamıştır. “Sana neyin iyi olduğunu ve Tanrı’nınsenden ne talep ettiğini [Kendisi sana zaten] söyledi: Adaleti yerine getirmen,iyiliği sevmen ve Tanrın’la tevazu içinde yürümen”

-Yeruşalayim’in yıkımını öngören ilk peygamberdir.Miha Bene-Yisrael’i yabancıların tanrı saydığı şeylere tapmaması için uyarmıştır.Miha ayrıca özellikle halktan yararlanan ve yozlaşmış olan liderlere odaklanmıştır.Tanrı’nın verdiği katı cezaları asla sorgulamamıştır. Miha sürekli olarak Baalputuna tapan Kral Menaşe yönetiminde canlanan putperestlikten de söz eder.

-Miha fakirlerin sözcüsüydü ve gerçekinancın pahalı korbanlardan değil, yürekten geldiğine inanırdı. Miha’nınsözleri Maşiah dönemini ve krallığını sabırsızlıkla beklediğine de işaret eder.

Ünlüsözler: Miha 4:2: “Ki miTsiyon tetse Tora, udvar Aşem Miruşalayim”“Çünkü Tora Tsiyon’dan, Tanrı’nın sözü ise Yeruşalayim’den çıkacaktır.”

Aftarave Peraşa’dan Ders: Güvenirlik çok önemlidir. Ruhani bir liderin rolünüüstlendiğiniz zaman, Tanrı’yı O’nun istediği şekilde temsil ettiğinizden eminolun. Ruhani bir lider seçerken, sizi ilerletecek ve Tanrı’ya yaklaştıracakbirini seçin.

DEVAR TORA

[“Growth Through Torah” / Rabi Zelig Pliskin]

Tora şöyledemektedir:

“VeTanrı Bilam’a ‘onlarla gitme, halkı lanetleme, çünkü onlar mübarek’tir’ dedi”(Bamidbar 22:12).

Oysa BilamBalak’ın elçilerine şöyle der: “Tanrı sizinle gitmemi reddediyor”. Demekistediği ise, onun böyle düşük rütbeli elçilere tenezzül etmediği, ancak dahayüksek bir sosyal statüdeki temsilcilerin eşliğini kabul edebileceğiydi. Başkabir deyişle Bilam, Tanrı’nın kendisine söylediği “onlarla gitme” sözlerininasıl vurgulanan kısmı olan “gitme” tarafına değil, kendi işine geldiği vegururunu okşayan “onlarla” kısmına odaklanmayı seçmiştir. Bilam’ınTanrı’nın mesajını yanlış anlaması nasıl mümkün olabilir?

Buradaönyargının kişiyi kör eden gücünü görüyoruz. Bilam’ın kendi kibri onunTanrı’nın niyetleri hakkında yanılmasına yol açmıştır. Önyargılı olmayan birkişi, Tanrı’nın Bilam’ın Yahudileri lanetlemesini kesinlikle istemediğiniaçıkça anlar. Ancak önyargılı kişi, duymak istediğini duyar.

Herbirimiz, kendi önyargılarımızın varlığını kabul etmeli ve sadece duymakistediklerimizi duyduğumuzu fark etmeliyiz. Önyargılarımızı fark ederek, utanç verici ve pahalı hatalar yapmaktankaçınabiliriz. Bir arkadaşımıza danışarak kendimizi önyargılardankoruyabiliriz.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Melaha39: OTSAA – ÇIKARMA ve AKTARMA (devam)

Bu melahabağlamında dört tür “mekân” olduğundan bahsedilmişti. Bunlara devam ediyoruz:

D. MakomPatur – Muaf Yer

MakomPatur, Reşut Arabim’de (veya bir Karmelit’te) bulunan sabit birnesnedir. En az 3 tefah (1 tefah = 8-10 cm.) yüksekliğindedir ve4x4 tefah’tan daha küçük bir alan kaplar. Küçük bir posta kutusu, biryangın musluğu ya da ince bir direk buna örnektir.

Eruv– Mekânların Statüsünün Değiştirilmesi

Hahamlarbir Karmelit’i alahaya göre “duvar” statüsüne sahip olan birgiriş veya kapı kullanma suretiyle “Reşut Ayahid” haline getirmeye izinverirler. Bu giriş veya kapının iki yan sövesi ve bir de tepe kirişi olmalıdır.İki direğin tepesine gerilmiş bir ip de bu görevi görebilir. Bu nedenle,direkler ve iplerle çevrili bir Karmelit, hem kendi içinde, hem de kendisinekomşu bir Reşut Ayahid ile arasında bir şeyi getirip götürmeyi mümkünkılar.

Ancakbir görüşe göre, bu direkler ve ipler ancak, özel bir mekânı çevreleyenfiziksel duvarlar arasında bulunan büyük açıklıkları kapatmaya yararlar. Bunedenle, eğer alanın büyük bir kısmı gerçek duvarlar tarafından çevrilideğilse, o zaman sadece ipler ve direklerle onu bir Reşut Ayahid’e çevirmekmümkün değildir. Bu görüş ayrılığı nedeniyle riske girmek istemeyen kişiler,daha yüksek standartlı uygulamayı benimserler ve büyük bir kısmı fizikselduvarlarla çevrili yerler haricinde taşıma yapmazlar.

Bir Reşut Arabim’iReşut Ayahid’e dönüştürmek içinse (tüm görüşlere göre) alan sadecesimgesel olarak değil, gerçek duvarlarla çevrili olmalıdır. Kapanabilen birkapı girişi de duvarın kapalı bir kısmı sayılır.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi Yitshak Yosef]

Şiva Asar Betamuz

1. 25 Haziran Salı günü Şiva Asar BeTamuz(17 Tamuz) orucu tutulacaktır. Bu günde şu beş olay kaydedilmiştir: (a) Moşe,On Emir levhalarını kırdı. (b) Korban Tamid (devamlı yapılan korban), düşmankuşatmasından kaynaklanan imkânsızlıklar nedeniyle durduruldu. (c) II.Bet-Amikdaş döneminde Yeruşalayim surları düştü. (d) Kumandan Apostemos Tora’yıyaktı. (e) Bet-Amikdaş’a put koyuldu.

2.Oruç Salı sabahışafakla başlayacaktır. Yemek ve içmek yasaktır. Pazartesi gecesi yatanakadar yemek yenebilir. Geceleri kalkıp bir şeyler atıştırmaya alışkın kişiler,yatmadan önce bu konuda niyet tuttukları takdirdeve tan vaktinden önce olması kaydıyla, yiyip içebilirler.

3.Oruç, sağlığı elveren ve mitsva çağına gelmiş herkestarafından tutulmalı ve asla hafife alınmamalıdır. Ölüm tehlikesi olmasa bilehasta kişiler, oruç tuttukları takdirde rahatsızlık duyacak yaşlılar, doğum yada düşük yapmış veya süt veren kadınlar oruç tutmaktan muaftırlar.

4.Sabah ağız çalkalanmaz. Ancak rahatsızlık duyuluyorsa, birkerede 86 gr.dan daha az olacak şekilde ağza su alınabilir. Aynı yöntemledişler, diş macunuyla fırçalanabilir. (Bunlar TişaBeav ve Kipur’da tamamen yasaktır.)

5. Şahrit ve Minhaamidalarında “Şomea Tefila”berahasının içinde, “Anenu” parçası okunur. Bu parçaamidanın sesli tekrarında, “Refaenu”berahasından önce okunur. Amida’nın ardından özel pişmanlık duaları okunur.Yine her iki duada, Sefer Tora’dan, Moşe’nin, Altın Buzağı günahının ardındanTanrı’dan af dilemesini konu eden parça okunur. Bunun dışında Şahrit veMinha’da özel eklemeler yapılır, oruç günlerine özgü “Vayhal Moşe” peraşası okunur.Eğer oruç tutan on kişi yoksa Sefer-Tora çıkarılmaz.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Mutlaka evlenin.

Eğer iyi bir zevceniz olursa, mutlu olursunuz.

Kötü bir zevceniz olursa da filozof olursunuz.

 Sokrates