Korah, Midraş'agöre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır...

Peraşa Özeti (Bamidbar16:1-18:32)

[www.chabad.org]

Korah, Midraş’agöre Moşe’nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram’la birlikte, Moşe’nin liderliğine ve Aaron’un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır. İsyancılarınarasında, halkın ileri gelenlerinden, Koenlik müessesesine layık olduklarını ispatlamak için kutsal Ketoret (tütsü) sunmayakalkan 250kişi de vardır.Sonuçta toprakaçılıp asileriyutar ve bir ateş ketoretsunumlarını yakıp tüketir.

Bunu takip eden salgın hastalık, Aaron’un Ketoretişlemini gerçekleştirmesiyle sona erer. Aaron’un asası, mucizevi şekildetomurcuklanır ve Tanrı’nınonu Koen Gadol olarak atayışının birkanıtı olarak badem üretir.

Tanrı,Koenler’e, her tahıl ürününden, şaraptanve yağdan “Teruma”adlı bir bölümün, davar ve sığırın ilk doğanlarının ve diğer bazıarmağanların verilmesini emreder.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Şelah Leha 5759]

[Rabi Yisahar Frand – www.torah.org]

Peraşanınsonlarında Aaron’un Koen Gadol görevine getirilmesinin halk tarafındansorgulandığını görmekteyiz. Pasuk şöyle demektedir:

“Bene-Yisrael’e konuş ve onlarda her atasalev için birer asa al; atasal evlerine göre bütün başkanlardan (toplam) on ikiasa (alacaksın; her) kişi ismini asasının üstüne yazacak.” (Bamidbar 17:17).

Tanrıbu konuyu bir kere ve kesin bir şekilde bir temele oturtmak istemektedir.Tanrı, şüphenin gölgesi bile olmayacak şekilde, Aaron’un, Kendi istediği Koen Gadololduğunu gösterecektir. Her kabilenin prensi kendi asasını verecek ve kanıt buasalar yoluyla kendisini gösterecektir. Levi kabilesi Aaron tarafından temsiledilecek ve ismi o kabileyi temsil eden asaya yazılacaktır. Mucizevi biçimdeçiçek açacak olan asa, sahibinin Tanrı’nın seçtiği Koen Gadol olacağını tasdikedecektir. Ve bu asa tahmin edeceğimiz gibi Aaron’unkidir. Bu olay nasıl sonaermektedir?

“Ve Moşe, tüm asalarla Tanrı’nın huzurundan önündentüm Bene-Yisrael’e çıktı; ve gördüler ve aldılar - (her) kişi (kendi) asasını”(Bamidbar 17:24).

Olayaçıklığa kavuşmuş, herkes bundan etkilenmiş ve asasını geri almıştır.

Tora’dakifazladan kullanılmış bir harfin bile oldukça karmaşık kuralların anlaşılmasınayardımcı olabildiğini biliyoruz. Öyleyse, acaba Tora neden herkesin asasını evinegeri götürdüğünü söyleme zahmetine girmektedir? Bu kimin umurundadır? Sonuçzaten alınmıştır. Kabile prenslerinin asalarını geri alıp almamalarını bilmemizbize ne yarar sağlayacaktır? Ne fark etmektedir?

MinAbeer, bu görünürde gereksiz kullanılmış olan kelimelerin ne için gerekliolduğunu şu şekilde açıklar: Her prens kendi asasını alıp Bene-Yisrael kampıiçinde kapı kapı dolaşmış ve herkese, “Bakın;bu çiçek açmayan asalardan biri” demiştir.

Çiçekaçmamış olan asaları millete göstermekteki amaç nedir? Bir insan hangi sebeptendolayı yenilgisi ile övünebilir ki? Burada önemli olan nokta, bu olaysonrasında yenilen herkesin, yenilgisinden dolayı gurur duymuş olduğudur. Herkişi, “Yenilmiş olabilirim, ama dahaönemli bir sonuca ulaşılmasına katkıda bulundum” şeklinde konuşmaktangururlanmaktadır. Asalar testi sayesinde Aaron’un liderliği herkesin gözüönünde tasdik edilmiştir. Salgınlar sona ermiş, şikâyetler ve kıskançlıklarbitmiştir. Artık anlaşmazlıklar ortadan kalkmıştır.

“Pekâlâ; ben seçilmedim. Fakat hepimizinüstünde olan ve benim kişisel çıkarımı bile aşan bir durum söz konusu.”Burada herkes doğruyu bulmak için yarışıyordu. Asıl amaç kişisel olarak önplana çıkmak, bu ayrıcalığı kimin hak ettiğini öğrenmekti. “Ben yıldız olmak zorunda değilim. Önemliolan benim galip gelmem değil. Bir tane kazanan var ve ben bunun belirlenmesinisağlayan sürecin bir parçası olmaktan mutluyum ve gururluyum.” Tora’nın “ve asalarını geri aldılar” ifadesiylevermek istediği ders budur.

Buradahepimiz için önemli bir ders söz konusudur. Her zaman yıldız biz olamayız.Fakat kendimizi daha yüksek bir amaca, birey olarak bizi aşan, ama toplumunyararına olan bir hedefe her zaman bağlayabiliriz. Peraşamızda anlatılan olaylaBene-Yisrael sonunda “Bu ‘Kim lider olacak’ meselesi artık bitsin. Kimin baştaolduğu umurumda değil! Eğer toplum kazanacaksa, ben birey olarak kaybetmektengurur duyuyorum” diyecek düzeye erişmişlerdir.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Aşamayim Kisi (Yeşayau 66:1-24)

NOT: Bu hafta Roş Hodeş’e aitAftara okunmaktadır. Aşağıdaki bilgilerse Korah peraşasının normal Aftarası (Vayomer Şemuel – Şemuel I 11:14-12:22) hakkındadır.

Aftara’nınKonusu: Yakında Yisrael’in ilk kralı olmak üzere olan Şaul, Yisraelhalkına kendisinin meshedileceği Gilgal şehrine gitmesi talimatını verir. Dahasonra Yisrael halkı Tanrı Adına korbanlar gerçekleştirerek Şaul’un taçgiymesini kutlar. Yisrael’in son yargıcı olan peygamber Şemuel, Yisrael’in kralınıatadığını vurgulayarak, halkın kendisine yöneltmiş olduğu tüm talepleri yerinegetirdiğini açıklar. Şimdi Şemuel’in bu dünyadan göç etme vakti gelmiştir. Osırada Şemuel sadece 52 yaşında olmasına rağmen, yaşlandığını ve [muhtemelenoğullarının yaptığı kötü işler yüzünden] kendini çok yaşlı hissettiğini söyler.Şemuel vicdanı rahat bir şekilde ölmek için Tanrı’nın ve Yisrael halkının huzurunda,geçmişte yapmış olabileceği hatalar için ona karşı tanıklık edebilecek birininvar olup olmadığını sorar. Örneğin, cemaat için yapmış olduğu işlerkarşılığında hiç kendisine hayvan almış mıdır? Şemuel sormaya devam eder: “Hiçkandırdığı veya ondan zulüm görmüş biri var mudur?” “Kendisine rüşvet verenolmuş mudur?” “O kişi öne çıksın!” Yisrael halkı şöyle cevap verir: “Bizimleolan bütün ilişkilerinde dürüst oldun!”

Yerve Zaman: Olay 2830 yılında Efrayim’in kabilesine ait bir şehir olanŞilo’da gerçekleşmiştir. Burası Yargıçlar dönemi boyunca halkın dini merkeziydi.Bu merkez, Şemuel döneminde Peliştiler tarafından ele geçirilene kadar, AronAberit’in de durduğu yerdi.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Korah çölde Moşe’ye karşı isyanı başlatan birLevi kabilesi mensubu idi. Olayın sonunda toprak ağzını açmış ve Korah ileisyandaki diğer liderleri yutmuştu. Korah’ın ölümünün nedeni, Yisrael ulusununher bir bireyinin, kendi kendisinin Tanrısı olması gerektiği yönündeki görüşüydü.Ama bu, Korah’ın son anda teşuva yaparak hayatta kalan oğullarındanbirinin soyundan gelen peygamber Şemuel’in Tek Tanrı inancına taban tabana zıttı.Şemuel, Yisrael’in bir liderinin nasıl olması gerektiği konusunda bir örnektir.Herkesi Tanrı’ya hizmet için bir araya getirmiştir.

Aftarave Peraşa’dan Ders: Yapılmış olanı değiştiremezsiniz. Sizin yapabileceğiniz ise, bu aşamadan sonrabir emri çiğnemeye veya bir günah işlemeye karar vermeden önce, kendinize “bunadeğer mi?” diye sormak konusunda şuurlu bir karar vermektir. Kişi karmaşayadüştüğü zaman, genellikle Tanrı ile pazarlık etmeye başlar: “Lütfen beni bukarmaşadan kurtar, bana yardım edersen, ne istersen yaparım.” En basit çözümşudur: Her şeyden önce başınızı belaya sokmayın. Peygamber Şemuel’in gizleyecekhiçbir şeyi yoktu: “Vicdanım rahat, ben iyi davrandım ve korkacak hiçbir şeyimyok” diyebiliyordu. Hepimiz Şemuel’den ders almalı ve manevi belalardan uzakdurmak için, her davranışımızdan önce durup biraz düşünmeliyiz.

DEVAR TORA

[Rabi Moşe Benveniste]

“VayisaAaron et yadav el aam vayvarehem. Vayered measot et ahatat veaola veaşelamim.Vayavo Moşe veAaron el oel moed vayetseu vayvarehu et aam vayera kevod Ad.. elkol aam” – “Aaron günah, yakılmalık ve esenlik sunularını yaptıktan sonrahalka doğru ellerini uzatarak onları kutsadı. Moşe ile Aaron buluşma çadırınagirdiler dışarı çıktıklarında halkı kutsadılar. O anda Tanrı’nın yüceliği halkagöründü (Vayikra 9/23 – 23).

Buolaydan çıkan öğretiyi şu şekilde anlamak mümkündür: Kendimiz için Tanrı’yaibadet etmek ve şükretmek mutlaka ki önemlidir. Ancak aynı zamanda Tanrı’nınyarattığı insanlara “beraha” vermek, dua ederek iyi temennilerde bulunmakhepimizin sorumluluğu olmalıdır. Bu bağlamda her sabah Şahrit sırasında davetedilen Koenler çölde Aaron Akoen’in yaptığı gibi sinagoglarımızda bizlerikutsamaktadırlar. Yine her hafta Şabat gününe ailece girdiğimiz zaman olanKiduş duası sonrasında ailenin reisi eşini ve çocuklarını bir “beraha” ilemübarek kılmaktadır. Bar mitsva törenlerinde orada hazır bulunan Rabi veyailgili bir kişi benzer bir şekilde topluma katılışını kutlayan o gençlerikutsamaktadır. Bilgelerimiz “amevareh mitbareh - kutsayan kutsanır”derken “beraha” vermenin önemine işaret etmektedirler. Bilgelerimiz “beraha”kavramını bir aynaya benzetirler. Kutsayan kişi aynı şekilde mübarekkılınmaktadır.

Tora’daçok önemli bir “kutsama metni” bulunmaktadır. Bu metin Levi kabilesinden gelen“Koenlere” verilmiş özel bir görevdir. Öncelikle “beraha” metnine bakacağız:

“Yevareheha Ad.. veyişmereha – Tanrıseni kutsasın ve korusun.” “Yaer Ad.. panav eleha vihuneka – Tanrı aydınyüzünü sana göstersin.” “Yisa Ad.. panav eleha veyasem leha şalom. –Tanrı sana daima yüzünü çevirsin ve sana esenlik versin.”

“BirkatKoanim – Koenlerin kutsaması” olarak bilinen bu metinde üç cümlebulunmaktadır. İlkinde üç, ikincide beş ve üçüncüde de yedi sözcükbulunmaktadır. Burada çok özel bir mesaj vardır. Kalpten verilen “beraha – kutsama”yavaş yavaş bir şekilde başlar ama bir süre sonra çığ gibi büyüyerek doruğaulaşır. Kalpten verilen temennilerde Tanrı’nın kutsallığının toplumun üzerindeolması sağlanır. Bunun kanıtı bu kutsamayı izleyen cümlede saklıdır:

“Vesamuet şemi al Bene Yisrael vaani avarehem – Adımı anarak Bene Yisrael’ikutsarsanız ben de sizleri kutsayacağım” (Bamidbar 6/27).

KralDavid Teilim kitabında halkına ve dünya halklarına şöyle seslenir: Elo-imyehonenu vivarehenu yaer panav itanu sela – Tanrı bize daima lütfetsinbolluk versin yüzünün ışığı üzerimizde parlasın. Ey Tanrı’m halklar Sanaşükretsin uluslar sevinsin (Teilim 67/2).

KralDavid görüldüğü gibi kutsamalarında sadece kendisini değil bütün insanlığıdüşünmekte ve dualarına bunu dâhil etmektedir. Benzer şekilde bizler de hersabah Şahrit duasında üzerimize aldığımız Birkat Koanim kutsamasını gün içindeherkesle paylaşmalı ve bereketin yayılmasını sağlamalıyız.

Günlerinizin bereket vekutsamalarla dolu geçmesi dileği ile…

RavMoşe Benveniste

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Melaha39: OTSAA – ÇIKARMA ve AKTARMA

AvMelaha: Mişkan’a korban için hayvanlar aktarmak.

TemelPrensip: Bir nesneyi, “yerini” değiştirme suretiyle kavramsal olarak değiştirmek.

Toladalar:Bir nesneyi kamu alanından özel bir alana taşımak veya bunun tersi olarak özelbir alandan kamusal alana taşımak veya kamusal alanının içinde 4 ama(yaklaşık 1,80 m.) boyunca taşımak.

Bu melaha bağlamında çeşitli “mekânların” tanımları önemkazanmaktadır. Bu açıdan dört temel mekân türü vardır: [1] Reşut Arabim(kamu alanı); [2] Reşut Ayahid (özel bir alan/mekân); [3] Karmelit(İkisinin arasında niteliklere sahip mekân); [4] Makom Patur (muafalan):

A.Reşut Arabim (Kamu Alanı)

Bir yer,aşağıdaki koşulların hepsini karşılıyorsa, Reşut Arabim sayılır (özelmülkiyet ise bile!):

1.Bir şehrin enişlek yoludur veya insanların serbestçe toplanması için kullanılmaktadır –örneğinbir pazaryeri gibi.

2.En az 16 ama(8m.) genişliğindedir.

3.İki duvardandaha fazlası yoktur.

4.Çatısı yoktur.

1.     Birçokgörüşe göre bu yerin Reşut Arabim olarak kabul edilmesi için günde en az 600.000kişinin de oradan geçiyor olması gerekir (bu 600.000 kişinin nasıl sayılacağıkonusunda farklı görüşler vardır).

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

CemaatleBirlikte Dua Etmek (Devam)

1. Roş Hodeş’te [Minha veŞahrit sırasında] veya Hol Amoed’de [Arvit, Minha ve Şahrit’te] “Yaale Veyavo”eklemesini unutan bir kişi Amida’yı en baştan söylemelidir. Böyle bir durumdaikinci Amida’yı da cemaatle birlikte söyleyebilmek için kişinin kendisine birminyan arama zahmetine girmesine gerek olmadığı görüşünde olanlar vardır. Ancakbu konuda farklı görüşte olan otoriteler de bulunduğundan, kişi, eğer Toraöğrenimine ayırabileceği vakti kaybetmeyeceği şekilde kolaylıkla bir minyanbulabilecekse onu aramaya gayret etmesi doğru olacaktır.

2. Kişi mücbir bir sebeplebir duayı atladıysa, bir sonraki duadaki Amida’yı ikinci kez okur; bunaTaşlumin (ödemeler; tamamlamalar) adı verilir. Örneğin Arvit duasını söylememişbir kişi, ertesi sabah Şahrit Amidasını söyledikten hemen sonra ŞahritAmidası’nı tekrar söyler. Bu durumda olan bir kişi, ikinci Amida’yı ilkininhemen ardından söyler ve ikinciyi söylerken kendisine ayrıca bir minyanaramasına gerek yoktur, zira ikinci Amida [zaten cemaatle söylenmiş olan]ilkinin devamı sayılır.

3. Kişi sinagogda duaederken ağzından çıkardığı sözcüklerin anlamına odaklanabiliyorsa, evinde tekbaşınayken çok daha derin konsantrasyonla dua edebiliyor olsa bile sinagogdacemaatle birlikte dua etmelidir.

4. Normal şartlarda birduayı ne kadar çok kişi birlikte yapıyorsa dua o kadar makbuldür. Çünkü BerovAm Adrat Meleh (Bir Kralın ihtişamı tebaasının kalabalık olduğundabelirgindir). Buna rağmen,yaşlı veya hasta olduğu için duasını evindeeden bir kişi bu amaçla evinde minyan toplamak istiyorsa, bu minyana katılmak,o kişinin cemaatle birlikte dua etmesini sağlayacağından, daha kalabalık birtoplulukla dua etmeye tercih edilir.

5. Bir talmid hahamherhangi bir nedenle duaya geç kaldıysa ve sinagoga geç girmesi bir HilulAşem’e yol açacaksa, [yani Tanrı’ya bağlı olarak tanınan bir kişinin duayavaktinde gelmeye gereken önemi vermediği şeklinde bir algıya yol açarakTanrı’nın İsmi’ni küçük düşürme ihtimali varsa] bazılarına göre böyle birdurumda o talmid hahamın evinde kalıp tek başına dua etmesi dahadoğrudur.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

 Bazenvarsayımlar felâketin anası olabilir.